789 : సందేహాలు - సమాధానాలు

Q : ఒక టెక్నికల్ క్వశ్చన్. ఎండ్ సస్పెన్స్ తో కథలు ఫ్లాపే అవుతాయంటారా? సరైన విధానంలో చేస్తే సక్సెస్ అయ్యే అవకాశం లేదంటారా? జానర్ వచ్చేసి క్రైం  డ్రామా అయినప్పుడు అందులో వుండే సస్పెన్స్ ఎలిమెంట్ ని  ఏం చేయాలి?
―డి ఎస్ ఎం, దర్శకుడు 

        A : ఎండ్ సస్పెన్స్ గురించి ఎన్నో సార్లు ఈ బ్లాగులోనే చెప్పుకుంటూ వచ్చాం. ఎండ్ సస్పెన్స్  కథతో వున్న సినిమాలు తప్పకుండా ఫ్లాపే అవుతూ వచ్చాయి. ఇటీవలే  బెల్లంకొండ శ్రీనివాస్ ‘కవచం’ తో బాటు, ‘సాక్ష్యం’ ఫ్లాపయ్యాయి. రాజ్ తరుణ్ ‘లవర్’ ఫ్లాప్ అయింది.  నాగచైతన్య ‘సవ్య సాచి’ తో బాటు, గతంలో ‘సాహసమే ఊపిరిగా’ ఫ్లాపయింది.  విశాల్ ‘ఒక్కడొచ్చాడు’ ఫ్లాపయింది. వెనక్కి పోతూంటే ఇలా పెద్ద లిస్టుంది. ఇవన్నీ ఎండ్ సస్పెన్స్ అంటే ఏమిటో తెలిసే చేయడం లేదు. కేవలం సస్పెన్స్ అనుకుని చేస్తున్నారు. సస్పెన్స్ లో ఎండ్ సస్పెన్స్, సీన్ టు సీన్ సస్పెన్స్, అనే రెండు రకాలుంటాయని తెలిస్తే ఇలా చేయరు. ఎలా తెలుసుకుంటారు? తెలుసుకునే అవకాశం లేదు. పదుల కోట్ల రూపాయలు పెట్టి సినిమాలు తీస్తున్న తమకి  ఎలా తీయాలో తెలీదా అన్న ధోరణిలో నడిచిపోతూంటుంది. కానీ స్క్రీన్  రైటింగ్ అనేది చాలా మిస్టరీ. ఎక్కడేముందో, ఎందుకుందో, ఇంకెన్నున్నాయో నిత్యం వెతుక్కుంటూ వుంటే తప్ప ఓ పట్టాన అర్ధంగాని మిస్టరీ. ఎన్ని కోట్లతో చైర్లో కూర్చున్నామన్నది కాదు ప్రశ్న, ఈ మిస్టరీ ఆటలో టేబుల్ మీద మ్యాటరెంతున్నది పాయింటు. 

          సరైన విధానంలో చేస్తే సక్సెస్ అయ్యే అవకాశం లేదా అంటే వుంది. జానర్ క్రైం డ్రామా అయితే ఎలాటి క్రైం డ్రామా? మిస్టరీయా, లేక సస్పెన్స్ థ్రిల్లరా? మిస్టరీ అయితే,       ఉదాహరణకి ఒక హత్య జరిగిందనుకుందాం. అప్పుడా హత్య కథా ప్రారంభంలోనే జరిగిపోతుంది. ఆ తర్వాత కథంతా హంతకుణ్ణి కనుగొనే దర్యాప్తుతో సాగుతుంది. రకరకాల అనుమానితుల్ని చూపిస్తూంటారు. చివర్లో వాళ్ళలో ఒకర్ని ఆధారాలతో హంతకుడిగా పట్టుకుంటారు.  చివరివరకూ హంతకుడెవరనేది సీక్రెట్ గా వుంటుంది కాబట్టి ఇది మిస్టరీ. ఈ సర్ప్రైజ్ ఎలిమెంట్ ఒక్క ఆట వరకే – అంటే మార్నింగ్ షో వరకే వుంటుంది. హంతకుడెవరో  టాక్ బయటి కెళ్ళి పోయాక మ్యాట్నీ షో నుంచీ ప్రేక్షకులు ఇక వూపిరి బిగబట్టి చూసేందుకు  సస్పెన్స్ ఏమీ వుండదు. ఇదే ఎండ్ సస్పెన్స్. చిట్ట చివర్లో రివీలయ్యే మిస్టరీతో వుండేదే ఎండ్ సస్పెన్స్ కథనం. మార్నింగ్ షోలో రట్టయ్యాక మిగతా షోలు రక్తి కట్టే మాటే లేదు.  

click here

          ఇదే  సస్పెన్స్ థ్రిల్లరైతే కథని బట్టి రెండుంటాయి :  హత్యకి కుట్ర జరుగుతోందని హీరోకో పోలీసులకో సమాచారం అందుతుంది. కుట్రదారుల్ని ప్రేక్షకులకి అప్పుడే చూపించేస్తారు. హీరోకి లేదా పోలీసులకి కథాక్రమంలో తెలుస్తుంది. ఆ హత్యని ఆపేందుకు  ఇటు పక్షం, హత్య చేసేందుకు అటు పక్షం ఆడే ఓపెన్ గేమ్ గా కథనం వుంటుంది. అందుకే ఇది సస్పెన్స్ థ్రిల్లర్. ఇది ప్రేక్షకులకి అంతా తెలిసి, ఎవరు గెలుస్తారనే సస్పెన్స్ క్రియేట్ చేస్తూ, సీను సీను కీ ఉత్కంఠ రేపుతుంది కాబట్టి సీన్ టు సీన్ సస్పన్స్ కథనం. దీనికి  మార్నింగ్ షోయే కాకుండా ఎన్ని షోలకైనా షెల్ఫ్ లైఫ్ వుంటుంది. ఛానెల్స్ లో కూడా రిపీట్ రన్ వుంటుంది.

          రెండో పద్దతి : హత్య జరిగింది. హంతకుడెవరో ప్రేక్షకులకి చూపించేసి హీరోకి చూపించలేదు. హీరో హంతకుడి అన్వేషణలో పడతాడు. సగం కథ దగ్గర అతడికి తెలిసిపోతుంది. మిగతా సగం కథ వాణ్ని పట్టుకోవడానికి యాక్షన్ మొదలెడతాడు. ఇది కూడా ఎండ్ సస్పెన్స్ బారిన పడని సీన్ టు సీన్ సస్పన్స్ కథనమే.

          ఇవన్నీ అలా వుంచి, మిస్టరీ కథ మిస్టరీలా అన్పించకుండా, ఎండ్ సస్పెన్స్ ఎండ్ కథనం ఎండ్ సస్పెన్స్ కథనంలా దొరికిపోకుండా – ప్రేక్షకుల్నీ ఏమార్చే గారడీ ఒకటుంది.         ఉదాహరణకి ఒక ఇంటరెస్టింగ్ కథ నడుస్తూంటుంది. అది రోమాన్స్ కావచ్చు, ఫ్యామిలీ కావచ్చు, కామెడీ కావొచ్చు - ప్లాట్ పాయింట్స్ అన్నీ ఈ కథతోనే వుంటాయి. వెళ్లి వెళ్లి ఈ కథ చివర్లో కొత్త ద్వారాలు తెరుస్తుంది. అక్కడ ఇంకో దృశ్యం కన్పిస్తుంది. ఆ దృశ్యంలో అసలు కథ వుంటుంది. అది అప్పుడు రివీలవుతుంది. అక్కడున్న తెలిసిన క్యారెక్టరే  అప్పుడు దొరికిపోతుంది. అప్పటికి గానీ ప్రేక్షకులు వూహించలేరు – మనమింత సేపూ చూస్తూ వచ్చిన రోమాన్స్, ఫ్యామిలీ, కామెడీ ఏదైతే అది - అసలు కథ కాదా... అసలు కథ వేరే ఇదా....ఈ అసలు కథని రివీల్ చేయడానికే  ప్లానింగ్ తో క్యారెక్టర్లు నడిపిన డ్రామానా... ఈ అసలు కథలో దొరికిపోయిన ఈ క్యారెక్టర్ పూర్వం ఇంత పనిచేశాడా... ఇలా థ్రిల్లవుతారు. 

          ఈ టెక్నిక్ పేరేమిటో గానీ, జేమ్స్ బానెట్ మంచి కథల్లో హిడెన్ సీక్రెట్ వుంటుందని అంటాడు. అలా ఈ టెక్నిక్ కి ‘హిడెన్ సీక్రెట్’ టెక్నిక్ అని పేరు పెట్టు కోవచ్చు. Truth, however bitter, can be accepted, and woven into a design for living―అని  క్రైం రచయిత్రి ఆగథా క్రిస్టీ అంటుంది. నిజాన్ని దాటిపెట్టి అనిజ కథని నడపడమే ఈ టెక్నిక్. అనిజ కథని ఎంజాయ్ చేసే బిజీలో పడిపోయిన ప్రేక్షకులు నిజ కథ తెలుసుకుని – ఇది మిస్టరీ జానర్, ఎండ్ సస్పెన్స్ కథ అని చప్పరించేయడానికి వీలే కాదు. ఎండ్ సస్పెన్స్ కి ఈ విరుగుడుగా 1958 లో బ్రిటన్ నుంచి ‘To Chase a Crooked Shadow’ వచ్చింది. దీనాధారంగా 1981 లో హిందీలో  ‘ధువాఁ’ వచ్చింది. బెంగాలీ, తమిళ, మలయాళంలలో కూడా వచ్చాయి. ఎండ్ సస్పెన్స్ సినిమాతో మీకెలాగూ అనుభవమైంది కాబట్టి, ఈ ఐదు సినిమాలతో పోల్చుకుంటే తేడా తెలిసిపోతుంది. పక్కనున్న ఇమేజి దగ్గర  క్లిక్ చేసి  ఆర్టికల్ ని కూడా చూడొచ్చు. 

          ఇకపోతే ఎండ్ సస్పెన్స్ కి ఎప్పుడో 90  ఏళ్ల క్రితం అగథా క్రిస్టీ ఇచ్చిన పాత్ బ్రేకింగ్ ట్విస్టు కోసం ఈ  లింకు ని క్లిక్ చేయండి. మీరు క్రైం జానర్ ని ఇష్టపడతారు కాబట్టి వీలయినంత అప్డేట్ అవుతూ వుంటే సక్సెస్ ఎటూ పోదు.

          Q : ఇంటెన్స్ యాక్షన్ మూవీకీ, సీరియస్ యాక్షన్ మూవీకీ తేడా ఏమిటి? ఇంటెన్స్ క్యారక్టర్ అంటే ఎలా వుండాలో డిఫైన్ చేయగలరా? వీలయితే ఎగ్జాంపుల్స్ తో సమాధానం బ్లాగులో ఇచ్చినా ఫర్వాలేదు. కొంచెం డిటైల్డ్ గా చెప్పండి. 
―అశోక్ పి, సహకార దర్శకుడు 

            A : ఇంటెన్స్ కీ, సీరియస్ కీ మాటల్లోనే తేడా తెలిసిపోతోంది. ఇంటెన్స్ అంటే తీవ్రమైనది, సీరియస్ అంటే గంభీరమైనది. మళ్ళీ ఇలా తెలుగులో చెప్పుకుంటే తప్ప తేడా అర్ధం గాదు, స్పష్టత వుండదు. మొదటిది యాక్షన్ తో తీవ్రంగా వుంటుంది, రెండోది విషయంతో గంభీరంగా వుంటుంది. మొదటిది ‘ఖైదీ’ అనుకుంటే, రెండోది ‘శివ’ అనుకోవచ్చు. మొదటిది ఉరుకులుబెడుతుంది, రెండోది ఆలోచింపజేస్తుంది. ఆలోచింప జేస్తూ సాగే సీరియస్  (గంభీర) యాక్షన్ మూవీస్ గా ఇంకా నాయకుడు, రోజా, అంకుశం, భారత్ బంద్, సర్ఫరోష్, సత్య, గాడ్ ఫాదర్, జాస్, మ్యాడ్ మాక్స్ -2 లాంటివి చెప్పుకోవచ్చు. 

          ఉరుకులుబెడుతూ థ్రిల్ చేసే ఇంటెన్స్ (తీవ్ర స్వభావంగల) యాక్షన్ మూవీస్ గా  క్రిమినల్, ఒరు ఖైదీయన్ డైరీ, కంపెనీ, రైడర్స్ ఆఫ్ ది  లాస్ట్ ఆర్క్, టర్మినేటర్, డై హార్డ్, జేమ్స్ బాండ్ సినిమాలు  మొదలైనవి చెప్పుకోవచ్చు. 

          ఐతే ఈ రెండు తరహాల సినిమాలు తెలుగులో రావడం ఎప్పుడో మానేశాయి. స్టార్లే  కామెడీ చేయడమనే ఒక ట్రెండ్ గత దశాబ్దంన్నర కాలంగా వేళ్ళూనుకోవడం వల్ల సీరియస్ యాక్షన్, ఇంటెన్స్ యాక్షన్ లనేవి ఇకలేవు. యాక్షన్ ఎంటర్ టైనర్లు, లేకపోతే యాక్షన్ కామెడీలు అనే ఫటాఫట్ సినిమాలే చూడ్డానికి దొరుకుతున్నాయి. 

      ఆ మధ్య వచ్చిన  గరుడవేగ,  వివేకం లాంటివి  సీరియస్ యాక్షన్ లు గానే కన్పిస్తాయి. కానీ అందుకు తగ్గ విషయ గాంభీర్యం లేక గందరగోళంగా అన్పిస్తాయి. సింగం త్రీ లాంటి ఇంటెన్స్ యాక్షన్ తీసినా,  దాన్ని ఆ స్టార్ పాత్రకి  కి మించిన టెక్నికల్ హంగులతో నరాల మీద సమ్మెట పోట్లుగా తయారు చేస్తున్నారు. లేదా స్పైడర్ లాంటి ఇంటెన్స్ యాక్షన్ థ్రిల్లర్ తీసినా, హీరోకి ఆ ఇంటెన్సిటీ వుండక, విలన్ కుండేలా చేస్తున్నారు. 

          పూర్వపు సృజనాత్మకతకీ, ఇప్పటికీ ఇదీ తేడా. పూర్వపు సృజనాత్మకతకి జానర్ మర్యాదలు తెలుసు. ఇప్పడు జానర్లే కొన్ని తెలుసు, ఆ కొన్నిటి మర్యాదలు తెలీవు. అంతా కిచిడీ కుకింగే. అందువల్ల పూర్వంలాగా సీరియస్, ఇంటెన్స్ యాక్షన్ మూవీస్ తీయలేకపోతున్నారు. రెండోది, ఈ ప్రయత్నం చేసే వాళ్ళు కూడా తక్కువ – ఎంటర్ టైనర్ల హోరులో. 

          ఇక ఇంటెన్స్ క్యారెక్టర్ గురించి. ఒక మానసికావస్థతో వుండే ఏ పాత్ర రాయాలన్నా ముందు సైకాలజీ తెలుసుకోవాలి. లేకపోతే అబ్సెసివ్ కంపల్సివ్ దిజార్డర్ (ఓసిడి)పాత్రంటూ ప్రచారం చేసి, ఒట్టి పరిసరాల పట్ల ఎలర్జీగల పాత్రని చూపించినట్టు వుంటుంది (మహానుభావుడు). ఇంటెన్స్ (తీవ్రస్వభావంగల) క్యారెక్టర్ ని సైకాలజీ ఇలా వివరిస్తుంది : మనసులో ఏదీ దాచుకోకుండా పైకి చెప్పేసే, ఏదైనా పొందాలనుకుంటే దాని గురించి తీవ్రంగా తపించే, అవసరం లేదనుకుంటే అస్సలు పట్టించుకోకుండా  వుండే, వాదోపవాదాల్లో గెల్చి తీరాలన్న పట్టుదలతో  వుండే, మాట్లాడితే చిత్తశుద్ధితో మాట్లాడే,  ఇతరులతో సంబంధాల్లో నిజాయితీగా వుండే, గొప్పలు చెప్పుకునే వాళ్ళని దూరంగా పెట్టే, ఇంటలెక్చువల్ గా వుండాలని ప్రయత్నించే, వివిధ రంగాల గురించి అవగాహనతో మాట్లాడే, కళ్ళలోకి సూటిగా చూస్తూ సంభాషించే, ఒకరితో ఎక్కువ సేపు గడిపి అదే మరోరోజు చప్పున వదిలించుకుని వెళ్ళిపోయే, ప్రేమల విషయానికొస్తే పాత క్లాసిక్స్ లా వుండాలని ఆశపడే, పుస్తకాల్లో సినిమాల్లో ఏదైనా ఇష్టపడిన పాత్ర ట్రాజడీగా ముగిస్తే, రోజులతరబడి దాని గురించే  బాధపడే లక్షణాలుంటే, అది ఇంటెన్సివ్ క్యారెక్టర్ అవుతుందనొచ్చు. 

          ఇలా పాజిటివ్ గా కన్పిస్తున్న ఇంటెన్సివ్ స్వభావాన్ని హీరోకీ విలన్ కీ ఎవరి కైనా వాడుకోవచ్చు. కాకపోతే విలన్ నెగెటివ్ గోల్ కోసం చేస్తాడు. పైన చెప్పుకున్న స్వాభావిక లక్షణాలు జత చేసి, సన్నివేశాలు సృష్టించి  యాక్షన్ పాత్రలు రాస్తే సజీవంగా అన్పిస్తాయి. ఈ కథాక్రమంలో కామెడీ వుండాలనీ, మసాలా వుండాలని ప్రయత్నిస్తే పాత్ర స్వభావం మారిపోతుంది. ఇందుకు ఇటీవలి ఉదాహరణ సప్తగిరి ఎల్ ఎల్ బి. దీని మాతృకైన హిందీ జాలీ ఎల్ ఎల్ బి పాత్ర విషయం పట్ల నిబద్ధతతో వుండే ఇంటెన్సివ్ పాత్ర. తెలుగులో దీన్ని పిచ్చ కామెడీ మాస్ యాక్షన్ హీరోగా, డాన్సర్ గా, లవర్ గా తయారు చేశారు. విషయం వదిలేసి విన్యాసాలు చేశారు.

          ఇంటెన్సివ్ పాత్రలు యాక్టివ్ పాత్రలు. అంటే కథని అవే సృష్టించి అవే నడుపుతాయి. వాటిని కథకుడు సృష్టించి నడిపే కథల్లో  పావులుగా వాడుకోరాదు. అప్పుడవి పాసివ్ గా మారిపోయి తేలిపోతాయి. పాసివ్ గా వుండడం ఇంటెన్సివ్ స్వభావానికి విరుద్ధం. 

―సికిందర్

(వచ్చేవారం మరికొన్ని)

788 : రివ్యూ

దర్శకత్వం : జోయా అఖ్తర్
తారాగణం : రణవీర్ సింగ్, ఆలియాభట్, కల్కి కొష్లిన్, సిద్ధాంత్ చతుర్వేది, విజయ్ రాజ్, విజయ్ వర్మ, అమృతా సుభాష్ తదితరులు
రచన : జాయా అఖ్తర్ రీమా కాగ్టీ, మాటలు : విజయ్ మౌర్య, సంగీతం : 21 మంది, ఛాయాగ్రహణం : జే ఓజా
బ్యానర్ : ఎక్సెల్ ఎంటర్ టైన్మెంట్స్, టైగర్ బేబీ ప్రొడక్షన్స్
నిర్మాతలు : రీతేష్ శిధ్వానీ, జాయా అఖ్తర్, ఫర్హాన్ అఖ్తర్
విడుదల : ఫిబ్రవరి 14, 2019
***

        బిగ్ కమర్షియల్స్ స్టార్ రణవీర్ సింగ్ రూటు మార్చి రియలిస్టిక్ గల్లీబోయ్ గా స్లమ్స్ లో కొచ్చేశాడు. ర్యాప్ కల్చర్ మ్యూజిక్ ని తీసుకుని బయోగ్రఫీ కాని బయోగ్రఫీ చేశాడు. దర్శకురాలు జోయా అఖ్తర్ ఒక బిగ్ స్టార్ ని గల్లీ స్థాయి స్లమ్ డాగ్ గా తయారుచేసి, ఈ మ్యూజికల్ తో ఒక విభిన్న కమర్షియల్ ప్రయోగం చేసింది.  జాజ్ మ్యూజిక్ తో ఆస్కార్ విజేత ‘చికాగో’ లాంటి సంగీత రూపకం భారతదేశంలో సాధ్యమయ్యేనా అన్న ప్రశ్నకి జవాబు వెతుక్కుంటున్న పరిస్థితుల్లో జవాబిచ్చేసింది. ఒక మ్యూజికల్ రియలిస్టిక్ సినిమా అవుతుందా? ఎందుకవుతుంది?...ఇది తెలుసుకుందాం...

కథ
        మురాద్ (రణవీర్ సింగ్) డిగ్రీ చదువుతూ ముంబాయి ధారవీ స్లమ్స్ లో వుంటాడు. డ్రైవరైన కోపిష్టి తండ్రి షేక్ (విజయ్ రాజ్), సవతిని భరిస్తున్న తల్లి రజియా (అమృతా సుభాష్) అతడితో వుంటారు. అక్కడి దుర్భర పేద వాతావరణానికి నలిగిపోతూంటాడు. ఈ దౌర్బల్యాన్ని తనకొచ్చిన కవిత్వంలో వెల్లడించుకుంటూ, ర్యాప్ మ్యూజిక్ పట్ల ఆసక్తి పెంచుకుంటాడు. ఇది గమనించిన తండ్రి చదువుకుని ఉద్యోగం చేయకపోతే చంపేస్తానంటాడు. మరోవైపు మెడిసిన్ చదువుతున్న సఫీనా (ఆలియాభట్) తో ప్రేమలో వుంటాడు. నెమ్మదినెమ్మదిగా ధారవీలో ర్యాప్ బ్యాండ్ ప్రోగ్రాములకి అటెండ్ అవుతూ తను రాసిన పాటల్ని అందించడానికి ప్రయత్నిస్తాడు. శ్రీకాంత్ అనే (సిద్ధాంత్ చతుర్వేది) ర్యాపర్, రాసి పాడాలని ఎంకరేజి చేస్తాడు. ఇక్కడ్నుంచి ర్యాప్ మ్యూజిక్ అనేది చాలా పెద్ద ప్రపంచమనీ, ఈ ప్రపంచంలో తన పాటలతో మెరవాలనీ స్ట్రగుల్ ప్రారంభిస్తాడు. ఈ స్ట్రగుల్ కి ఇంట్లో అనేక కష్టాలు తోడవుతాయి. ఇంటి కష్టాలె దుర్కొంటూ, ర్యాప్ మ్యూజిక్ తో సక్సెస్ ఫుల్ కళాకారుడెలా అయ్యాడనేది మిగతా కథ.

ఎలావుంది కథ 

       ర్యాప్ మ్యూజిక్ ని వెండి తెరకి పరిచయం చేసే కథ. ఇది ముంబాయిలోని స్లమ్స్ లో పెరిగిన ఇద్దరు మొదటి ఇండియన్ ర్యాపర్లు - డివైన్ అలియాస్ వివియన్ ఫెర్నాండెజ్, నాజీ అలియాస్ నావేద్ షేక్ ల నిజ కథకి ఆధారం. ఓ విధంగా చెప్పకుండా చెప్పిన బయోపిక్ అనొచ్చు. కాబట్టి దీనికి సినిమా కథా లక్షణాలు వుండవు. ఈ బయోపిక్ గాథగా వుంటుంది. ముఖ్యంగా గమనించాల్సిందేమిటంటే, దీన్ని పూర్తిగా గల్లీ మాస్ వాతావరణంలో స్లమ్ డాగ్స్ విజయంగా చూపించడం. వాళ్ళలో కూడా కళలు వుంటాయనీ, వాటిని స్లమ్స్ లో భూస్థాపితం కానియ్యరనీ చెప్పడం. నిజానికి ర్యాప్ మ్యూజిక్ అధోజగత్ సహోదరుల నిరసన కళ. అందుకని దీన్ని రియలిస్టిక్ గానే చూపించాలి. 

        1970 లలో కూల్ హెర్క్ అనే నల్లజాతీయుడు జమైకాలో ర్యాప్ ని సృష్టించాడు. ర్యాప్ అంటే ర్యాపిడ్ పోయెట్రీ. సాహిత్యం, అందులోని పదాలూ అంత స్పీడుగా వుంటాయి. ఈ పాటలన్నీ నిరసన గీతాలు. పేద జీవితాల్లో  ఎదురయ్యే అన్ని సామాజికార్ధిక రాజకీయ సమస్యలపై పదునైన బాణాలుగా వుంటాయి. లవ్ సాంగ్స్ మాత్రం అస్సలుండవు.

        భారతీయ సినిమాల్లో పాటతో కథ చెప్పాలంటే ఓ మాంటేజ్ సాంగ్ వేసి ఓ సన్నివేశం వరకే చెప్పగల్గే వీలుంది. మొత్తం సినిమా కథంతా పాటలతో చెప్పే అవకాశం లేదు. 2002 లో ఆస్కార్ అవార్డు పొందిన ‘చికాగో’ లో పాటల ద్వారానే కథంతా జాజ్ మ్యూజిక్ తో చెప్పినట్టు, మనకిలాటి అవకాశం లేదు. ర్యాప్ సంగీతంతోనే నేటివిటీ కలుస్తుంది. గల్లీబోయ్ కథంతా ర్యాప్ మ్యూజికల్ గా చెప్పక పోయినా, అడుగడుగునా కథానుగతమైన పాత్ర మానసిక సంఘర్షణాత్మక యానాన్ని ర్యాప్ తో చూపించారు. ఈ పాటలు మొత్తం 18 వుంటాయి. ఇవన్నీ 21 మంది ర్యాపర్లు రాసి బాణీలు కట్టినవే. ర్యాప్ మ్యూజిక్ పీడితుల సృష్టి, వాళ్ళ సాహిత్యం. దీన్ని సంపన్న యూత్ ప్రోగ్రాంగా చూపించడం కుదరదు. చూపిస్తే వాళ్ళ నేపధ్యానికి నవ్వుల పాలవుతుంది.

ఎవరెలా చేశారు 

      రణవీర్ సింగ్ రెగ్యులర్ హీరోయిజాన్ని పక్కన బెట్టి వాస్తవ జీవిత చిత్రణ చేసే అధోజగత్ సహోదరుడి పాత్రలో ముడుచుకు పోయాడు. మాఫియా సినిమాల్లోనూ  స్లమ్ పాత్రలుంటాయి. ‘కంపెనీ’ లో వివేక్ ఒబెరాయ్, అంతరా మాలి వేసింది స్లమ్ పాత్రలే. అవి సినిమాటిక్ గా వుంటే, రణవీర్ పాత్ర పూర్తి రియలిస్టిక్ గా వుంటుంది. హీరోయిజం కనబడదు. హీరోయిజం వుంటే ఇంట్లో పరిస్థితులతో తలబడ్డానికే. పాత్రకి నాల్గు వైపులా సమస్యలుంటాయి : ఇంత పేదరికంతో ర్యాప్ లో ఎలా రాణించాలన్న ప్రశ్న, ప్రేయసితో ప్రేమ, ఇంట్లో తండ్రి నుంచి తీవ్ర వ్యతిరేకత, సవతి తల్లితో తల్లికున్న సమస్య. ఈ విషాదాన్నంతటినీ మౌనంగా మోస్తూ పాటల్లో చెండాడే రెబెల్ ర్యాపర్ గా రణవీర్ గుర్తుండిపోయే నటన ప్రదర్శిస్తాడు.

        హీరోయిన్ ఆలియాభట్ ఎటువంటి నాన్సెన్స్ నీ సహించని ముక్కుసూటి అమ్మా యి పాత్రలో కత్తిలా వుంటుంది. విసుర్లతో ఆమెకి రాసిన పాత్రోచిత సంభాషణలు చాలా చోట్ల నవ్విస్తాయి. నట జీవితమంతా పట్టుమని పది నిమిషాలుండని పాత్రలేస్తూ వచ్చిన విజయ్ రాజ్, తండ్రి పాత్రలో పూర్తి నిడివి పాత్ర దక్కించుకున్నాడు. వెనుకబాటు తనంతో కొందరు ముస్లిముల మూర్ఖత్వమెలా వుంటుందో అది నటించాడు. కొడుకు చేతిలో దాదాపూ దెబ్బలు తినేంత పరిస్థితి తెచ్చుకుని, రెండో పెళ్ళాంని వుంచుకుని, కొడుకు సహా మొదటి పెళ్ళాన్ని వెళ్ళ గొట్టేసే మూర్ఖుడి పాత్రలో రోత పుట్టించే సహజత్వంతో వుంటాడు. బహుభార్యాత్వం చూపించిన దర్శకురాలు, ఇక ఇతడి చేత ట్రిపుల్ తలాక్ కూడా అన్పిస్తుందేమో నని మనకి అన్పించక మానదు. ఆ పనిచేయలేదు. 

       ఇంకో ముఖ్యపాత్రలో ర్యాప్ ప్రపంచానికి రణవీర్ ని పరిచయంచేసే శ్రీకాంత్ అలియాస్ ఎంసీ షేర్ గా సిద్ధాంత్ చతుర్వేది ఒక ముద్రవేస్తాడు. కల్కి కొష్లిన్ అమెరికా నుంచి వచ్చే మ్యూజిక్ స్టూడెంట్ పాత్రలో కన్పిస్తుంది. 

        ర్యాప్ పాటలు ఉత్తేజాన్ని నింపుతూ వుంటాయి. ముఖ్యంగా వాటిలోని గల్లీ భాష ఒక కొత్త సంగీత ప్రపంచాన్ని ఆవిష్కరిస్తుంది. బడుగుల భాష, బడుగుల జీవితాలు, బడుగుల విజయం. పవర్ఫుల్ మ్యూజిక్ తో. మొత్తం రియలిస్టిక్ ఛాయగ్రహణమంతా స్లమ్స్ లొకేషన్స్ లోనే. హిందీ స్టార్ సినిమాలు రియలిస్టిక్ జానర్ ని స్వాగతించి కొత్త పుంతలు తొక్కుతున్నాయి. అయితే దీని నిడివి రెండున్నర గంటలు ఎక్కువే.

చివరికేమిటి 

        జోయా అఖ్తర్ అన్నివిధాలా ధైర్యం చేసిన ప్రయోగమిది. మూస ఫార్ములాలు కాదని ప్రయోగాల కోసమే ఎదురు చూస్తున్నారు ప్రేక్షకులు. హీరో సింగర్ గా ఎదిగే కథలతో చాలా ఫార్ములా సినిమాలు వచ్చేశాయి. గల్లీబోయ్ కథ కూడా కొత్తదేం కాదు.ఓ స్లమ్ డాగ్ సెలబ్రిటీ అయ్యే కాలక్షేప సినిమాల కోవలోనే ఇదీ నడుస్తుంది. మధ్యలో అలియాభట్ వుండగా, రణవీర్ కి కొష్లిన్ తో సంబంధం అనే ట్రయాంగులర్ ప్రేమ గొడవలు కూడా రొటీనే. ఇంట్లో తండ్రి వ్యతిరేకతా రొటీనే. స్నేహితులతో సరదా కారు దొంగతనాలు కూడా రొటీనే. రొటీన్ కానిదేమిటంటే, విలన్ లేకపోవడం. హీరో సింగర్ అవుతున్నాడంటే, అవకుండా పోటీ సింగర్ కుట్రలు, ఫైట్లు, మ్యూజిక్ ఇండస్ట్రీ ఇన్వాల్వ్ మెంటు, చివరికి కాంపిటేషన్, ఈ కాంపిటేషనలో హీరో నెగ్గడం...ఈ బాపతు ముక్క లేదు. ఇక్కడే ఇది రియలిస్టిక్ అయింది.

        ర్యాప్ ప్రయాణంలో హీరోకి పెద్దగా అడ్డంకులేమీ వుండవు. ఎందుకుండవంటే, ఇదంతా ఎలాటి బిజినెస్ ఆసక్తులు లేకుండా, స్లమ్ బాయ్స్ సంఘటితంగా, ఒకర్నొకరు సహకరించుకుంటూ, తమ అధోజగత్ ప్రపంచపు ప్రశస్తిని చాటే ప్రయత్నం చేస్తున్నారు గనుక. ఉమ్మడి ప్రయోజనం గనుక. 

        హీరోకి అడ్డంకులన్నీ సహకారం లేని ఇంటి దగ్గర్నుంచే. తండ్రి వెళ్ళ గొట్టేస్తే తల్లిని తీసుకుపోయి ఆమెని పోషించుకునే పరిస్థితుల నుంచే. బయట పని అడుక్కోవాల్సి వస్తుంది, ర్యాప్ ని పక్కన బెట్టి. ఈ పరిస్థితులతో విలనీని  అతనెదుర్కోవాలి. ఒకోసారి పేదరికం నుంచి కళే విముక్తి కల్గిస్తుంది. చుట్టూ ఎన్ని ఉదాహరణలు కన్పిస్తున్నా, ఇదింకా నమ్మని కుటుంబాల్లో నలిగిపోయే ఔత్సాహిక యువ కళాకారులెందరో. చాలావరకూ మొగ్గలోనే రాలిపోయే పువ్వులు. గల్లీబోయ్ నిగ్గదీసి విరబూశాడు...

―సికిందర్

Watched at : Prasads, Hyd
7.15 pm, 15.2.19
telugurajyam.com

787 : స్క్రీన్ ప్లే సంగతులు

          1990 లో జపాన్ రచయిత యుకిటో కిష్రో సృష్టించిన ‘గన్మ్’ అనే తొమ్మిది  భాగాల పాపులర్ కామిక్స్ సిరీస్ లోని మొదటి భాగమే జేమ్స్ కెమెరాన్ నిర్మించిన ‘అలీటా’. 1999 లోనే కామిక్స్ హక్కులు పొంది 2003 లో స్క్రీన్ ప్లే రాయడం పూర్తి చేసినప్పటికీ,  నిర్మాణం ఎప్పటికప్పుడు వాయిదా పడుతూ వచ్చింది. చివరికి రాబర్ట్ రోడ్రిగ్స్ కి దర్శకత్వ బాధ్యతలప్పగిస్తూ 2017 లో నిర్మాణం ప్రారంభించాడు. ఇప్పుడు అమెరికాలో కంటే ఇండియాలోనే ముందుగా విడుదలయింది (ఫిబ్రవరి 8), ఇండియాలో కంటే బ్రిటన్ లో ముందు విడుదలయ్యింది (ఫిబ్రవరి 6), అమెరికాలో నిన్న విడుదలైంది  (ఫిబ్రవరి14).
          ఆకాశంలో వేలాడుతూ వుండే సాలెం సిటీకీ, భూమ్మీద ఐరన్ సిటీకీ మధ్య జరిగే సంఘర్షణే అలీటా కాన్సెప్ట్. యుకిటో కిష్రో తన ‘గన్మ్’ కామిక్స్ లో ఆకాశంలో వేలాడుతూ వుండే సిటీని ‘జెరూ’ అన్నాడు. జెరూ అన్నా, సాలెం అన్నా జెరూసలెం పేరులోని భాగాలే. క్రైస్తవుల పుణ్యక్షేత్రం. అంటే పైనున్న సాలెం సిటీ ఆధ్యాత్మిక రూపం, కిందున్న ఐరన్ సిటీ భౌతిక (శరీర) రూపం. అంటే పైన సాలెం సిటీ సబ్ కాన్షస్ మైండ్, కింద ఐరన్ సిటీ కాన్షస్ మైండ్, గొప్ప కథల పరిభాషలో. 

          అంటే ఇది మనం ఎన్నో సార్లు చెప్పుకున్న గొప్పకథల నిర్మాణంలో వుండే కాన్షస్  - సబ్ కాన్షస్ మైండ్ ల లడాయి అన్నమాట. అంటే మనసూ అంతరాత్మల ఇంటర్ ప్లే అన్నమాట. స్టార్ వార్స్, జాస్, బ్యాక్ టు ది ఫ్యూచర్, టైటానిక్, ఇంకా చాలా బ్లాక్ బస్టర్స్  ఇలా గొప్ప కథలయ్యాయి. 

       మనిషి మానసిక లోకంలో కాన్షస్ మైండ్ కీ, సబ్ కాన్షస్ మైండ్ కీ మధ్య ఇగో వుంటుంది. ఇలా రెండిటి మధ్య  ద్వారపాలకుడిలా వుండే ఇగో, ఇటు పక్క వున్న కాన్షస్ మైండ్ (మనసు) ని, అటు పక్క వున్న సబ్ కాన్షస్ మైండ్ (అంతరాత్మ) తో కలవనీయదు. మనిషిలోని మంచి గుణాలకి అడ్డు పడుతుంది. గొప్ప కథల్లో కొచ్చేసరికి ఈ ఇగో, కాన్షస్ ఇగోగా హీరో పాత్రకి సింబాలిక్ అవుతుంది. 

          అంటే ఇప్పుడు హీరో పాత్ర =  కాన్షస్ ఇగో అన్నమాట. కాన్షస్ ఇగో లక్షణాలన్నీ హీరోకి వుంటాయి. ఎప్పటి దాకా? స్క్రీన్ ప్లేలో బిగినింగ్ విభాగం ముగిసి ప్లాట్ పాయింట్ వన్ వచ్చే దాకా. ఇందుకేనేమో తెలుగు సినిమాల బిగినింగ్ విభాగాల్లో హీరో అంత ఆవారాగా బతికేస్తూంటాడు. మన కాన్షస్ మైండ్ పెద్ద ఆవారాయేగా. 

         ఇలా కాన్షస్ మైండ్ కి (మనసుకి) ప్రతినిధి హీరో. గొప్ప కథల స్క్రీన్ ప్లేల్లో బిగినింగ్ విభాగం కాన్షస్ మైండ్ గా వుంటే, మిడిల్ విభాగం సబ్ కాన్షస్ మైండ్ గా వుంటుంది. ఈ సబ్ కాన్షస్ మైండ్ అంటే కాన్షస్ ఇగోకి, అంటే హీరోగారికి పడదని కూడా గతంలో చెప్పుకున్నాం. 

          ఇగో వల్ల మనసు నిలకడ లేనిది. అది భౌతిక ప్రపంచపు ఆనందాల్ని కోరుకుంటుంది. భౌతిక ప్రపంచపు ఆనందాల్ని సరైన తీరులో, శాశ్వత ప్రాతిపదికన పొందాలన్నా అంతరాత్మతో కనెక్ట్ అవ్వాలి. ఇది నచ్చదు. మొత్తం మనిషి శారీరక, మానసిక వ్యవస్థల తల్లి వేరు అంతరాత్మలోనే వుంటుంది. అంతరాత్మకి తెలీకుండా ఏదీ జరగదు. అంతరాత్మకి ఇంత అధికార మివ్వడం ఇగోకి నచ్చదు. అది నీతులు చెప్తుందని, జాగ్రత్తలు చెప్తుందని. ఇందుకే మనుషులు ఆత్మ విమర్శ ఓ పట్టాన చేసుకోరు. నీతులూ నిజాలూ  చెప్పే అంతరాత్మకి దూరంగా వుంటూ, మనసు దాని కాన్షస్ ప్రపంచంలో అది ఆవారాగిరీగా ఎంజాయ్ చేసేస్తూంటుంది. ఏదోనాటికి జీవితాన్ని ఎదుర్కోక తప్పదు. అంతరాత్మలోకి తొంగి చూడకా తప్పదు. మరి అంతరాత్మ అంటే అంత ఎలర్జీ కదా, ఇగో మత్తు పూనిన మనసుకి? అప్పుడెలా?

         ఇదిగో ఇలాంటప్పుడే స్క్రీన్ ప్లేలో ప్లాట్ పాయింట్ వన్ అనే మలుపు వుంటుంది. ఇక్కడ రచయిత గారేం చేస్తారంటే,  ఆ కాన్షస్ ఇగో అనే హీరో గారి మెడలు బట్టి మిడిల్ విభాగంలోకి ఒక్క నెట్టు నెట్టి పారేస్తారంతే. అంటే సబ్ కాన్షస్ మైండ్ లోకి ఒక్క తోపు తోసి పారేసి చేతులు దులుపుకుంటారు – శని వదలినట్టు!  

          ఇలా సబ్ కాన్షస్ మైండ్ లోకి ఇంత బలవంతంగా వచ్చి పడ్డ హీరోగారు, ఇదేంట్రా అని నానా చావూ చచ్చి, అక్కడ అన్ని పచ్చి నిజాలూ పిచ్చ నీతులతో సంఘర్షణ జరిపి, నేర్చుకోవాల్సిన పాఠాలన్నీ తెగ నేర్చేసుకుని  - పునీతుడై - ఒడ్డునపడి -  హమ్మయ్యా అని మోక్షం పొందుతాడు. ఇదే ఎండ్ విభాగం. ఇప్పుడు ఇగోతో అడ్డగోలుగా బతికేసిన హీరో పరివర్తన చెంది, మెచ్యూర్డ్ ఇగోగా మారతాడు. ఇగో చచ్చేది కాదు, నశించేదీకాదు. ఇగో వదులుకో, ఇగో మానుకో అనడం మూర్ఖత్వం. ‘శైలజా రెడ్డి అల్లుడు’ లో ఇగోల పోరాటమే. ఏ పాత్రా మెచ్యూర్డ్ ఇగోగా మారదు. పదార్ధానికి వినాశంలేదు, రూపం మారుతుందంతే. కనుక ఇగోని మెచ్యూర్డ్ ఇగోగా రూపం మార్చే సైకో థెరఫీయే గొప్ప కథల లక్ష్యం. ఇలాటి గొప్ప కథలతో కూడిన  సినిమాలని చూస్తున్నప్పుడు తెలియకుండానే మనం సైకో థెరఫీకి లోనవుతాం. పురాణాల్లాగా ఇగోని మెచ్యూర్డ్ ఇగోగా మార్చేవే, మానసిక చికిత్స చేసేవే గొప్ప కథలు.

***

పారడైంతోనే పని 

      ఇదే జోసెఫ్ క్యాంప్ బెల్ తేల్చాడు. పురాణాలన్నీ వాటి కథలతో సైకో థెరఫీ చేసేవే. మానసిక శాస్త్రం నేర్పేవే దేవుళ్ళనే వూహా రూపాల్ని చూపిస్తూ. ఒక్కో పురాణం ఒక్కో మానసిక శాస్త్రం. దీంట్లో పురాణ పాత్ర చేసే ప్రయాణం పన్నెండు మజిలీలతో వుంటుందని తేల్చాడు. అప్పుడిది మిథికల్ స్ట్రక్చర్ అయింది. దీన్ని మోనోమిథ్ అన్నాడు.

          ఇలా మోనోమిథ్ వచ్చేసి పురాణాల్లో వుండే పాత్ర, దాని ఆధ్యాత్మిక యానంలో  ఎదుర్కొనే పన్నెండు మజిలీల కథానిర్మాణమూ. ఈ కథానిర్మాణం వచ్చేసి అరిస్టాటిల్ ఇచ్చిన బిగినింగ్ - మిడిల్ - ఎండ్ విభాగాలతో కూడిన త్రీ యాక్ట్ స్ట్రక్చరే. ఐతే ప్రపంచ  పురాణాల్లో ఈ మూడు విభాగాల్లో పన్నెండు మజిలీలు (ప్లాట్ పాయింట్లు) వుంటాయని క్యాంప్ బెల్ పరిశోధనా సారాంశం.

         1930 ల నుంచీ డెబ్బైల వరకూ ఇంకో మార్గం లేక హాలీవుడ్ సినిమాలు నాటకాలకి అరిస్టాటిల్ ఇచ్చిన త్రీయాక్ట్ స్ట్రక్చర్ నే అనుసరిస్తూ వచ్చాయి. 1949 లో జోసెఫ్ క్యాంప్ బెల్ తన మోనోమిథ్ థియరీతో  ‘ది హీరో విత్ ఏ థౌజండ్ ఫేసెస్’ అన్న  ప్రసిద్ధ గ్రంథాన్ని ప్రచురించాడు. చాలా ఆలస్యంగా 1970 లలో దీన్ని జార్జి లూకాస్ ‘స్టార్ వార్స్’ స్క్రీన్ ప్లేకి వాడుకుని హాలీవుడ్ లో వాడుకలోకి తెచ్చాడు. ఇది ఓ దశాబ్దం పాటూ సాగేక,  సిడ్ ఫీల్డ్ వచ్చి అదే మోనోమిథ్ ని  కేవలం మూడు ప్లాట్ పాయింట్లకి కుదించి,  దాన్ని పారడైంగా ప్రవేశపెట్టాడు.  

          మోనోమిథ్ స్ట్రక్చర్ లో 12 ప్లాట్ పాయింట్లతో చాలా కథ, చాలా పాత్రచిత్రణలు, చాలా వివరణలూ వుంటూ అప్పటి కాలం ప్రేక్షకుల కాలక్షేపానికి తగ్గట్టు, 12 గేర్లతో కూడిన పదహారు టైర్ల ట్రక్కులా నిదానమైన నడకతో వుంటే - పారడైం వచ్చేసి, మూడు ప్లాట్ పాయింట్లతో మూడు గేర్లతో కూడిన నాల్గు టైర్ల ఎస్యూవీ కారుగా తక్కువ కథ, తక్కువ పాత్రచిత్రణలు, తక్కువ వివరణలూ, ‘ఎక్కువ యాక్షన్’ తో  స్పీడందుకుంది. తరం మరీనా ప్రేక్షకుల కాలక్షేపానికి బాగా పనికొచ్చింది. ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర కిక్ కొట్టి ఫస్ట్ గేర్ వేసి, ఇంటర్వెల్లో సెకెండ్ గేర్ నొక్కి, ప్లాట్ పాయింట్ టూ దగ్గర థర్డ్ గేరేస్తే టాప్ రేంజిలో వెళ్ళిపోతుంది.

          బయట ప్రపంచం యమ స్పీడందుకుంటే, తలుపులు మూసిన థియేటర్లో సినిమాలు ఇంకా తీరుబడిగా కళా ప్రదర్శన చేస్తూ, కృష్ణా రామా అనుకుంటూ కూర్చోలేవు. జీవించే కళే మారిపోయాక కళాప్రదర్శనేమిటి. 1990 ల నుంచీ ఇవాళ్టి దాకా హాలీవుడ్ కి కొత్త బైబిల్ సిడ్ ఫీల్డ్ పారడైం.

***

సింపుల్ లైను - హై కాన్సెప్ట్ సక్సెస్ 

       ఈ పారడైంతో భారీ బడ్జెట్  హై కాన్సెప్ట్ సినిమాలొచ్చేసి కథాపరంగా సింప్లిఫై
అయిపోయాయి. పాత్ర - దానికో గోల్ - ఆ గోల్ సాధన, ఇంతే. పాత్ర (బిగినింగ్), గోల్(మిడిల్), గోల్ సాధన (ఎండ్), ఇంతే. మాస్ అప్పీలే వీటి మార్కెట్ యాస్పెక్ట్. ఇలా జురాసిక్ పార్క్, ఇన్సెప్షన్, క్యూరియస్ కేస్ ఆఫ్ బెంజమిన్ బటన్, మాట్రిక్స్, ఫేసాఫ్...ఆక్వామాన్ వరకూ ఎన్నో.  

          హై కాన్సెప్ట్ కథల పాయింటు ‘ఇలాజరిగితే?’ (what if?) అన్న ప్రశ్నతో వుంటుంది. ఈ ప్రశ్నే కథకి ఐడియా. గ్రహాంతర వాసులు భూమ్మీదికి దండ యాత్ర కొస్తే? (‘ఇండిపెండెన్స్ డే’ ఐడియా), డైనోసారస్ లని మళ్ళీ పుట్టిస్తే? (‘జురాసిక్ పార్క్’ ఐడియా), సముద్ర గర్భంలో రాజు సప్త సముద్రాల్ని జయించాలనుకుంటే? (‘ఆక్వామాన్’ ఐడియా). 

         ఇలా ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రేక్షకులకి సింపుల్ గా అర్థమై పోతాయి హై కాన్సెప్ట్ కథలు. ప్రశ్నే పాత్రకి సవాలు ఈ కథల్లో. ఈ ప్రశ్నని ఎదుర్కోవడమే యాక్షన్ ఓరియెంటెడ్ గా వుండే కథ. ప్రశ్నని ఎదుర్కోవడం గోల్, ఆ ప్రశ్నని నిర్వీర్యం చేయడం గోల్ సాధన. సింపుల్ గా అర్ధమైపోతాయి కథలు మూడు ప్లాట్ పాయింట్ల పారాడైంతో. ప్రశ్నని పట్టుకుని కథ తక్కువ, ఆ తక్కువ కథతో ఎక్కువ యాక్షన్ … తక్కువ కథతో ఎక్కువ యాక్షన్ … ఇదే హై కాన్సెప్ట్ హాలీవుడ్ సినిమాల యూఎస్పీ (యూనిక్ సెల్లింగ్ పాయింట్). 

          సహజంగానే ప్రశ్న సబ్ కాన్షస్ మైండ్ కి ప్రతీకైతే, దాని సాధన కాన్షస్ ఇగో (హీరో) గోల్. మూడు ప్లాట్ పాయింట్ల సిడ్ ఫీల్డ్ పారడైంలోనూ హై కాన్సెప్ట్ కథలకి కాన్షస్ - సబ్ కాన్షస్ మైండ్ ల లడాయీ ఎటూ పోలేదు. మహా మోనోమిథ్ స్థానంలో, కట్టే కొట్టే తెచ్చే టైపు  చిన్న పారడైం రావడం వల్ల కథల నాణ్యతేమీ తగ్గిపోలేదు.  

***

ఎటూకాని బిజినెస్ 

       కానీ జేమ్స్ కెమెరాన్ ‘అలీటా’ విషయంలో అనుసరించిన స్క్రిప్టింగ్ ప్రక్రియ అటు  మోనోమిథ్థూ కాక, ఇటు పారడైమూ కాక త్రిశంకు స్వర్గంలో వేలాడింది. ఆకాశంలో సాలెం సిటీ ఏమో గానీ, సినిమా త్రిశంకు స్వర్గంలో తలకిందులుగా వేలాడింది. ఆయన సిడ్ ఫీల్డ్ పారడైంతో స్క్రీన్ ప్లే రాయడం నేర్చుకుని, ‘టెర్మినేటర్’, ‘టైటానిక్’ లు తీశానని చెప్పుకున్నాక, ‘అలీటా’ విషయంలో అదే పారడైంని ఎందుకు చేపట్ట లేదో ...

          హాలీవుడ్ స్క్రీన్ ప్లే పేజీకి నిమిషం వస్తుంది. కెమెరాన్ 180 పేజీల స్క్రీన్ ప్లే రాసి, దాన్ని రెండు గంటలకి వచ్చేట్టు 120 పేజీలకి తగ్గించమని దర్శకుడు రాబర్ట్ రోడ్రిగ్స్ కిచ్చాడు. దాంతో పాటు 600 పేజీల నోట్సూ ఇచ్చాడు. ఇవి ముందేసుకుని రోడ్రిగ్స్  రెండు గంటల స్క్రీన్ ప్లే చేశాడు, కెమెరాన్ ఓకే చేశాడు. సినిమా తీసి విడుదల చేశారు. సినిమా చప్పగా వుందన్నారు జనం. అంతర్జాతీయ రివ్యూలు ఒకటే చెప్పాయి -  అలీటాకి ఒక నిలకడైన గోల్ అంటూ లేదని.     

  
          తెలుగు సినిమాల్లో హీరోలకి గోల్ లేకపోవడమూ, వుంటే పాసివ్ గా వుండి పోవడ మూ గత ఇరవై ఏళ్లుగా కొత్త మేకర్ల చేతుల్లో చూస్తున్నాం. స్క్రీన్ ప్లేల  గురించి ఎన్నో చెప్పే హాలీవుడ్ మేకర్లు కూడా గోల్ ని మర్చిపోతారా అంటే, కన్ఫ్యూజన్ ఎక్కువైతే తప్పకుండా మర్చిపోతారు. 

          ‘అలీటా’ హై కాన్సెప్ట్ కథలా సింపుల్ గా లేదు. పైగా ఆకాశ నగరంతో మంచి ఆధ్యాత్మిక  సువాసనేసింది. ఇంకేం ఇది మోనోమిథ్ లోకి వచ్చేస్తుందని మోనోమిథ్ చేయబోయి చేయలేక వదిలేస్తే ఏమవుతుందో అదే అయ్యింది ‘అలీటా’. 

          భీష్మించుక్కూర్చున్న తెలుగు సినిమాలా ఇంటర్వెల్ దాకా కథే ప్రారంభం కాదు. ఏమేమో జరుగుతూంటాయి. జరగాల్సిన చోట జరక్క కొన్ని ముందు జరుగుతూంటాయి. కొన్ని జరక్కుండా వుండిపోతాయి. అన్నిటికంటే ముఖ్యం చెప్పిందేదీ జరగదు. ఇంకేదో జరుగుతుంది. అసలు అలీటా ఏం చేయాలనుకుంటోందో అంత సూపర్ బ్రెయిన్ గా చెప్పుకునే ఆమెకే తెలీదు! ప్లాట్ పాయింట్స్ కూడా ఇదిగో ప్లాట్ పాయింట్ అంటే,  అదుగో మిడిల్ - అదిగో మిడిల్ అంటే,  ఇదిగో ఎండ్ అన్నట్టే వుంటాయి. ఏదీ ఏదీ కాదు,  అంతా భ్రాంతియే. దీన్ని బాలీవుడ్ రోహిత్ శెట్టి కిస్తే గిలక్కొట్టి సూపర్ హిట్ చేసేవాడు.

***

గ్రాండ్ బిగ్ పిక్చర్ 

        మహాయుద్ధం జరిగిన మూడొందల ఏళ్ల తర్వాత సర్వ నాశనమైన ప్రపంచం ఇంకా కోలుకోనట్టు అడ్డదిడ్డ భవనాలు నిర్మించుకున్న ఐరన్ సిటీ వుంటుంది. ఐరన్ సిటీ మీద శూన్యంలో వేలాడుతూ స్వర్గతుల్యమైన అద్భుత నగరం సాలెం వుంటుంది. దానివైపు ఆశగా చూస్తూ దాన్ని చేరుకోలేమని అనుకుంటూ వుంటారు ప్రజలు. పక్కకెళ్ళి ఒక పాత ముచ్చట చెప్పుకుంటే,  ఇజ్రాయెల్ పాలస్తీనా నిత్య సంఘర్షణల్లో ఇజ్రయీలీ దళాలకి  పాలస్తీనాని ఆక్రమించే ఆసక్తి లేదనీ, ఆక్రమించి వాళ్ళ డ్రైనేజీలని మెయింటెయిన్ చేసే చంఢాలం కోరుకోవడంలేదనీ చెప్పుకున్నారు.

          సరీగ్గా దీన్ని గుర్తు చేసేలా రివర్స్ సన్నివేశం వుంటుంది. పైనున్న సాలెం నగరపు డ్రైనేజీ అంతా కిందున్న ఐరన్ సిటీ మీద పడుతుంది. ఐరన్ సిటీ ఇస్లామిక్ నగర నమూనాలో వుంటుంది.

          గొప్ప కథల్లో కాన్షస్ - సబ్ కాన్షస్ మైండ్ ల ఇంటర్ ప్లే గురించి వివరించే జేమ్స్ బానెట్ - సైకలాజికల్ గా మనిషి మానసిక లోకమెలా వుంటుంది, దీన్ని ప్రతిబింబిస్తూ గొప్ప కథలెలా వుంటాయి, మళ్ళీ దీన్ని ప్రతిబింబిస్తూ ప్రపంచంలో ఏమేం జరుగుతాయీ సోదాహరణగా చెప్పాడు. మనిషి ద్వేష పూరితుడై విషాదాంతాన్ని కొని దెచ్చుకోవడం ఒక సైకాలజీ. ‘బేసిక్ ఇన్ స్టింక్ట్’, ‘ఫాటల్ ఎట్రాక్షన్’ లాంటి సినిమాల్లో ఇది మైకేల్ డగ్లస్ పాత్రవుతుంది. నిజజీవితంలో-  ప్రపంచంలో-  ఒక హిట్లర్, ఒక ముస్సోలినీ, ఒక ఫెర్డినాండ్ మార్కోస్...అవుతారు. 

          ఇలా మానసిక కాల్పనిక వాస్తవిక  సంభవాల్లో ఏకత్వం ఉలిక్కిపడేలా చేస్తుంది. పైనున్న సాలెం సిటీ మనిషి ఆధిపత్య భావపు సైకాలజీ అనుకుంటే, కిందికి డ్రైనేజీ వదిలడం చేసిన కల్పన, ఈ కల్పన పాలస్తీనా మీద ఇజ్రాయెల్ దళాలు చేసిన వ్యాఖ్యానంగా వాస్తవమై వుంది. ఎటూ పోవు పోలికలు. మానసికం కాల్పనికం, కాల్పనికం వాస్తవికం – ఈ త్రివేణీ సంగమం అద్భుత దృశ్యాన్ని ఆవిష్కరిస్తుంది. ఒక గ్రాండ్ బిగ్ పిక్చర్ ని చూపిస్తుంది. 

          కెమెరాన్ మూడు పొరల్లో ఈ కథని వూహించాడు. ఒక పొరలో పైనున్న సాలెం సిటీ సబ్ కాన్షస్ మైండ్ అవుతూ, కిందున్న ఐరన్ సిటీ కాన్షస్ మైండ్ అయ్యే సైకలాజికల్ పొర; పైనున్న సాలెం సిటీ స్వర్గం అవుతూ, కిందున్న మనుషులు దానికోసం అంగలార్చే స్పిరిచ్యువల్ పొర; పైనున్న సాలెం సిటీ సామ్రాజ్యవాదమవుతూ, కిందున్న ఐరన్ సిటీ బాధిత ప్రాంతమయ్యే పొలిటికల్ పొర. మనుషుల్ని శాసించేవి మూడే - మనసు, మతం, రాజకీయం. పై పొరల్లో ఈ మూడూ పొందుపర్చాడు. 

      వీటిలో సైకలాజికల్ నీ, స్పిరిచ్యువాలిటీనీ కలిపి కాన్సెప్ట్ చేశాడు. ఐతే కాన్సెప్ట్ ప్రకారం పై లోకాన్నందుకోవడమే ప్రధాన పాత్ర గోల్ గా పెట్టుకోలేదు. పైలోకాల్లో వున్న ప్రత్యర్ధి పాత్రకే గోల్ పెట్టాడు. అంటే విలన్ కే గోల్ వుండి, హీరోకి లేకపోవడం లాంటిదన్న మాట. అలీటాని చంపి అరుదైన ఆమె సూపర్ బ్రెయిన్ ని కాజేసే ప్రత్యర్ధి గోల్. అప్పుడు అలీటా పాసివ్ పాత్రే కదా? 

          పైన నోవా పేర మెరిసిపోయే ఈ ప్రత్యర్ధి తెల్లవాడు. భూమ్మీద అతడి ఏజెంటుగా వెక్టర్ నల్లవాడు. ఇతడి చేతిలో భూమ్మీద  పరిపాలన. ఈ పరిపాలనలో నేరస్థుల్ని వేటాడే వారియర్ హంటర్స్ అనే దళం. దీనికి సమాంతరంగా సైబర్ సైంటిస్టు డాక్టర్ ఇడో ఒక వారియర్ హంటర్. శిథిలాల్లో మొండెం లేని అమ్మాయి తల. అందులో సజీవంగా వున్న మెదడు. డాక్టర్ ఇడో దానికి సైబర్ శరీరాన్నిచ్చి సైబోర్గ్ గా మార్చడం. ఆమె అలీటా అవడం.

***

ఎన్నెన్ని కోరికలు!

కెమెరాన్, రోడ్రిగ్స్

       సైబోర్గ్ అలీటాకి తానెవరో, ఏం జరిగి మూడొందల ఏళ్ల క్రితం శరీరాన్ని కోల్పోయిందో గుర్తుకు రాదు. ఇది తెలుసుకోవాలన్న కోరికతో వుంటుంది. అంతలో బాయ్ ఫ్రెండ్ పరిచయమై అతను పైన వేలాడుతున్న సాలెం సిటీని చూపిస్తే, అక్కడికి చేరుకోవాలన్న కోరిక కూడా పుడుతుంది. ఇంతలో తనకి ప్రాణం పోసిన డాక్టర్ ఇడో మీద హంటర్ వారియర్స్ దాడి చేస్తే, వాళ్ళనుంచి డాక్టర్ ని కాపాడేక, తను హంటర్ వారియర్ కావాలన్న కోరిక కూడా పుడుతుంది. బాయ్ ఫ్రెండ్ సాలెం సిటీ చేరుకునే లక్ష్యంతో వుంటే, అక్కడికి అతన్ని చేరవేయాలన్న కోరిక కూడా పుడుతుంది. ఇన్నికోరికల అలీటా ఏ కోరికకీ న్యాయం చేయదు. 

          ఒక కోరికతో కొన్ని సీన్లు సాగేక, ఆ కోరికని వదిలేసి ఎదురైన ఇంకో కోరికతో ఇంకొన్ని సీన్లు సాగడం. ఇలా నాల్గు కోరికలు మారిపోతూ నాల్గు ఎపిసోడ్లుగా కథ నడవడం. స్టార్ట్ అండ్ స్టాప్ ఫెయిల్యూర్ బాపతు ఎపిసోడిక్ కథనం. ఇలా తెలుగులో ఎన్ని వచ్చి ఫ్లాప్ కాలేదు. సినిమా అన్నాక ఒకే కోరిక, ఒకే పోరాటం, దాంతో ఒకే కథ అనేది సామాన్య సూత్రం. దీన్ని బ్రేక్ చేస్తే ఎపిసోడిక్ కథనమవుతుంది. ఎపిసోడిక్ కథనం డాక్యుమెంటరీ అవుతుంది. డాక్యుమెంటరీ సినిమా అవదు. 

        ఆ కోరికలు కూడా పరస్పర విరుద్ధమైనవి. మొదట మూడొందల ఏళ్ల క్రిందట తానెవరో తెలుసుకోవాలన్న కోరికతో వుంటే, బాయ్ ఫ్రెండ్ సాలెం సిటీని చూపిస్తాడు. అక్కడికి చేరుకోవాలన్న కోరిక ఆమెకి పుడుతుంది. అక్కడికి (స్వర్గానికి) చేరుకోవాలనుకు
న్నప్పుడు, తానెవరో ఇంకా తెలుసుకోవాల్సిన అవసరమే లేదు. స్వర్గంలో పూర్వ జన్మలన్నీ తెలిసిపోతాయి. నోవా గారు ఇచ్చే లిస్టు చదువుకోవచ్చు.  

          అలీటా శత్రువులతో రెండు సార్లు యాక్షన్ సీన్స్ లో వున్నపుడు, ఆమె మెదడులో తను పాల్గొంటున్న యుద్ధ దృశ్యాలు ఫ్లాష్ అవుతాయి. దాన్ని బట్టి పూర్వం తాసు సైనికురాలేమో అనుకుంటుంది. దీనికి కంక్లూజన్ వుండదు. సినిమా మొత్తం చూశాక అలీటా ఎవరన్న ప్రశ్న మనకే వుంటుంది, తెలుసుకోవడం ఆమె మర్చిపోతుంది.

       ఇక సాలెం సిటీకి చేరుకోవాలని ఆమెకి పుట్టిన కోరిక, బాయ్ ఫ్రెండ్ అక్కడికెళ్ళే ప్రయత్నాల్లో వున్నాడని తెలియడంతో, ఆర్ధికంగా అతడికి హెల్ప్ చేసే ప్రయత్నాలతో తన కోరికకే విరుద్ధమై పోతుంది. 

          బాయ్ ఫ్రెండ్ సాలెం సిటీ చేరుకునే ఆర్ధిక అవసరాలకోసం సైబోర్గులని చంపి విడిభాగాలు తీసి అమ్ముకుంటూంటాడు. క్లయిమాక్స్ లో చివరికామే సాలెం సిటీకి తీసికెళ్తున్నప్పుడు, నోవా అడ్డుకుంటూ ముళ్ళ చక్రం ఆపరేట్ చేసి బాయ్ ఫ్రెండ్ ని చంపేస్తాడు. ఎలాగూ అలీటా క్లయిమాక్స్ లో మోటార్ బాల్ అనే మృత్యు క్రీడ గెల్చి, సాలెం సిటీకి ప్రవేశాన్ని పొందుతున్నప్పుడు, తనతో బాటూ బాయ్ ఫ్రెండ్ ని తీసికెళ్ళ వచ్చు. ఆర్ధి కంగా అతడికి తోడ్పడే అవసరమేమిటి? విడిగా అతణ్ణి సాలెం సిటీకి చేరవేయడం దేనికి? తను మృత్యు క్రీడ గెల్చి బాయ్ ఫ్రెండ్ తోనే సాలెం సిటీ కెళ్తే, బాయ్ ఫ్రెండ్ ని నోవా చంపే వాడు కాదుగా? 

          ఇక హంటర్ వారియర్ గా వుండలాన్న కోరిక : ఈ కోరికతో హంటర్ వారియర్స్ క్లబ్బు కెళ్ళి తనని సభ్యురాలిగా చేరుకోవాలని ఫైట్ చేస్తుంది. స్వర్గానికే వెళ్ళా లనుకున్నప్పుడు ఇంకా యమభటులతో పనేముంది? స్వర్గానికి టికెట్ నిచ్చే ఆ మోటార్ బాల్ అనే మృత్యుక్రీడ మీద దృష్టి పెట్టి, అటు వైపు కృషి చేయకుండా? 

          ఇలా పరస్పర విరుద్ధ భావాలతో వుండే పాత్ర పాసివ్ పాత్రే. ఏం చేయాలో స్పష్టత వుండదు. ఏం చేయాలన్న స్పష్టత ప్రత్యర్ధి నోవాకే వుంది. అతడికి సూపర్ ఎనర్జీ తో వున్న ఆమె మెదడు కావాలి. దీనికి వెక్టర్ ని పురిగొల్పాడు. వెక్టర్ హంటర్ వారియర్స్ ని ఉసిగొల్పాడు. హంటర్ వారియర్స్ ఆమె మృత్యుక్రీడ గెలవకుండా చంపి మెదడు అపహరించే ప్లానేశారు......అంటే ప్రత్యర్ధి వైపు నుంచి కథ స్పష్టంగా – ఒక లైనులో పారడైంలోనే  వుంది. 

          దీన్ని ప్రధాన పాత్ర అలీటా వైపు మారిస్తే, సూపర్ బ్రెయిన్ వున్న అలీటా సాలెం సిటీకి ప్లానేస్తే, కౌంటర్ గా నోవా ఆమె సూపర్ బ్రెయిన్ ని అపహరించాలని ప్లానేశాడు. దీన్ని what if? ప్రశ్నగా మారిస్తే, “సాలెం సిటీ గోల్ తో వున్న అలీటా సూపర్ బ్రెయిన్ ని కోల్పోయే ప్రమాదం ఏర్పడితే?”...ఈ ప్రశ్నతో అలీటాకి థ్రెట్ ఎంతుందో పైకే కన్పించిపోతోంది. ఇదే ఈ సింపుల్ లైనుతో కూడిన కథకి యూఎస్పీ. 

          హై కాన్సెప్ట్ కథ ఒక ప్రశ్నతో సింపుల్ లైన్ కథగా వుంటుందని పైన చెప్పుకున్నాం. సూటిగా మాస్ అప్పీల్ తో సామాన్య ప్రేక్షకులకి కూడా అర్ధమైపోయే కథ. అంటే అప్పుడు అలీటాకి పూర్వ జన్మ జిజ్ఞాస వుండకూడదు. బాయ్ ఫ్రెండ్ ఇచ్చిన స్ఫూర్తితో సాలెం సిటీకి చేరుకోవాలన్నదే ఏకైక గోల్. బాయ్ ఫ్రెండ్ కి ఆర్ధికంగా సాయపడే ఆలోచన కూడా వుండకూడదు. హంటర్ వారియర్స్ క్లబ్ లో చేరే ఆలోచన అసలే వుండకూడదు. ప్లాట్ పాయింట్ వన్ ఆమెకి సాలెం సిటీ వెళ్ళాలన్న ఏకైక గోల్. మిడ్ పాయింట్ తన బ్రెయిన్ కోసం హంటర్ వారియర్స్ ప్రయత్నిస్తున్నారన్న టర్నింగ్, ఇక ప్లాట్ పాయింట్ టూ వచ్చేసి  హంటర్ వారియర్స్ ని ఎదుర్కొంటూ మోటార్ బాల్ మృత్యు క్రీడలో పాల్గొనడం. ఇంతే, సింపుల్. 

        నిజమే,ఇదంతా చదువుతున్న వాళ్లకి రెండొందల మిలియన్ డాలర్ల మెగా మూవీ తీస్తున్న హాలీవుడ్ అపర బ్రహ్మలకి ఎలా తీయాలో తెలీదా, ఎక్కడో హైదరాబాద్ లో కూర్చుని రాస్తున్నాడు -  అన్పించవచ్చు. ఏం చేస్తాం, ఈ బ్లాగు వున్నదే రాయడానికి కాబట్టి రాయాల్సి వస్తోంది. రాయకపోయినా తంటా, రాసినా మంట. తప్పదు. 

          ఈ కథకి కథనాన్ని పారడైం లో ఆలోచించకుండా మోనోమిథ్ లో ఆలోచించడం వల్ల, అదికూడా గజిబిజిగా ఆలోచించడం వల్ల, ఇంటర్వెల్ వరకూ రకరకాల దశలు మారుతూ ఎటూ కదలకుండా వుండిపోతుంది స్టోరీ బిజినెస్. ఈ బిగినింగ్ విభాగంలో ఆర్డినరీ వరల్డ్, కాల్ టు అడ్వెంచర్, రెఫ్యూజల్ ఆఫ్ ది  కాల్, మీటింగ్ ది మెంటర్, క్రాసింగ్ ది థ్రెషోల్డ్;  టెస్ట్స్, ఎలైస్, ఎనిమీస్; అప్రోచ్ అనే 7 మజిలీల్లో మొదటిదే కాసేపు వుంటుంది. మిగిలినవి అలీటా మారిపోయే రకరాల కోరికల మధ్య గల్లంతవుతాయి. ఇంటర్వెల్ లో ఆమె వెక్టర్ పంపిన మహా సైబోర్గ్ తో తలపడి ముక్కచెక్కలవుతుంది. ఆమెకి డాక్టర్ ఇడో ఇచ్చిన శరీరం ఛిన్నాభిన్నమై పడిపోతుంది. మళ్ళీ కొత్త శరీరమిస్తాడు డాక్టర్. ఇంటర్వెల్ లోనే ఈ స్థాయి పతనం ఎంత రాంగ్ కథనమంటే, మోనోమిథ్ కూడా ఒప్పుకోదు, పారడైం కూడా ఒప్పుకోదు. అరిస్టాటిల్ కూడా ఒప్పుకోడు. ప్రధాన పాత్ర సర్వశక్తులూ కోల్పోయి కుప్పకూలే ఈ ఘట్టం కథనంలో ఎప్పుడొస్తుందంటే, క్లయిమాక్స్ ముందు ప్లాట్ పాయింట్ టూ లోనే!

      పారడైం లో, లైట్ ప్లాట్ లైన్ తో, హెవీ యాక్షన్ చేయకుండా, అర్ధమవడానికి పెనుభారమైపోయిన హెవీ కథతో అలీటాని అర్ధంగాని బొమ్మలా తయారుచేశారు. హాలీవుడ్ మంత్రం ఒకటే - హై కాన్సెప్ట్ కి లైట్ కథతో యాక్షన్ హెవీగా వుండాలి, అదే హెవీ డ్రామాకి హెవీ కథతో లైట్ యాక్షన్ వుండాలి. హెవీ కథ, హెవీ యాక్షన్ అంటూ వుండవు. లైట్  కథ లైట్ యాక్షన్ అంటూ వుండవు. కథ - యాక్షన్ పరస్పరం యాంటీగా వుంటాయి. తెలుగులోనే ఇంకా లైటర్ వీన్ లవ్ స్టోరీస్ అంటూ కొత్త సిద్ధాంతాన్ని కనుగొని, లైట్ కథకి  లైట్ యాక్షన్ తగిలించి చావగొడుతున్నారు. ఇందులో తాజాగా నిన్న విడుదలైన తెలుగు డబ్బింగ్ ‘దేవ్’ కూడా చేరి ఫ్లాపయింది. కలియుగం యాక్షన్ లో వుంటే కబుర్లతో పని జరుగుతుందను కుంటున్నారు. 

          క్లయిమాక్స్ మోటార్ బాల్ మృత్యు క్రీడలో అలీటా పద్మవ్యూహంలో చిక్కుకునే యాక్షన్ సీనుంటుంది. తన సూపర్ బ్రెయిన్ తో దీన్ని ఛేదించి సాలెం సిటీకి టికెట్ కొడుతుంది. కానీ స్క్రీన్ ప్లే అనే త్రిశంకు స్వర్గంలో పడి విలువైన ప్రేక్షకుల టికెట్ కొట్టడంలో విఫలమైంది.

―సికిందర్