రైటర్స్ కార్నర్

          2012 లో ‘పాన్ సింగ్ తోమార్’ కి ఉత్తమ స్క్రీన్ ప్లే జాతీయ అవార్డుతో వెలుగులో  కొచ్చిన సంజయ్ చౌహాన్, డీవీడీల్లో సినిమా కథల్ని కాపీ చేయడం దగ్గర మొదలై, జాతీయ అవార్డుతో బాటు ‘ఫిలింఫేర్’, ‘స్క్రీన్’ అవార్డులు కూడా సాధించుకోగల సొంత కథలతో బాలీవుడ్ లో ఓ స్థాయికి చేరిన రచయిత. ‘సాహెబ్ బీవీ ఔర్ గ్యాంగ్ స్టర్’, ‘ఐయాం కలాం’, ‘మైనే గాంధీకో క్యో మారా’ వంటి సొంత కథలతో తన ప్రతిభ చాటుకున్న చౌహాన్, నందితా దత్తా కిచ్చిన ఈ ఇంటర్వ్యూ లో-  హిందీ సినిమా రచయితలది ఎంత దయనీయ స్థితో చెప్పుకొస్తూ, కొత్త రచయితలకి కొన్ని విలువైన సూచనలు చేశారు..

కథని నమ్ముకున్న సినిమాలకే అవార్డు లొస్తున్నాయి. దీన్ని మీరెలా చూస్తారు? ఇప్పుడు  రచయితల పాత్రలో ఎలాటి మార్పు లొచ్చాయంటారు?
          ఒకప్పుడు బలమైన కథలకే ప్రాధాన్య ముండేది. అప్పట్లో అబ్రార్ అల్వీ ని గానీ, కె.ఎ. అబ్బాస్ ని గానీ ఎవర్ని తీసుకున్నా రచయితలంటే  మంచి గౌరవం లభించేది. దర్శకుడు- రచయిత అనే కాంబినేషన్ కూడా అప్పట్లో వుండేది. ఆ తర్వాత సలీం -జావేద్ ల కొత్త తరం ప్రారంభమయ్యింది. ఇది రచయితలకి స్టార్ హోదాని సంతరించి పెట్టింది. విధిగా పోస్టర్ల మీద రచయితల పేర్లూ పడేవి. సలీం- జావేద్ లు విడిపోయాకా వాళ్ళ స్థానాన్ని మరెవ్వరూ భర్తీ చేయలేక పోయారు. ఇక్కడ్నించే హిందీ  సినిమా చరిత్రలో చాలా దుర్దశ ప్రారంభమయ్యింది. అది డీవీడీ రైటింగ్ కల్చర్.  నిర్మాతలో దర్శకులో డీవీడీ లిచ్చి, ఉన్నదున్నట్టు సీన్లు రాసుకు రమ్మనడం ప్రారంభించారు. జావేద్ అఖ్తర్ ఒక ఇంటర్వ్యూలో చెప్పిన విషయం ఇక్కడ గుర్తొస్తోంది. ఆయన ఒక కథ రాసుకుని నిర్మాతకి వినిపిస్తే- అంతా విన్న ఆ నిర్మాత, మీ కథ అద్భుతమే,  కానీ ఇలాటి కథతో ఇదివరకు సినిమా రాలేదే? అన్నారట!
          దీని తర్వాత సోనీ పిక్చర్స్ వారు హిందీలో ‘సావరియా’ తీశారు. సోనీ రాకతో డిస్నీ పిక్చర్స్, ట్వెంటీయత్ సెంచురీ ఫాక్స్ ల వంటి హాలీవుడ్ కంపెనీలు కూడా హిందీలోకి అడుగు పెట్టాయి. దీంతో నిర్మాతలు దర్శకులూ జాగ్రత్త పడ్డారు. రచయితగా ఇందుకు  నేను చాలా సంతోషిస్తున్నాను. ఈ కంపెనీలు హిందీలో ఎవరెవరు ఏఏ  సినిమాలు తీస్తున్నారో ఓ కన్నేయడం ప్రారంభించాయి. హాలీవుడ్ సినిమాల్ని కాపీ చేస్తే నోటీసులు పంపసాగాయి. వాళ్ళ సినిమాల్ని మనం కాపీ కొట్టి కోట్ల రూపాయలు వాళ్లకి కట్టబెట్టే కన్నా, మన రచయితలకే ఓ 10-15 లక్షలిచ్చి సొంత కథలు బాగా రాయించుకుందామన్న జ్ఞానం వచ్చింది. సొంత కథలు అడగడం ప్రారంభించారు. అందులో సీక్రెట్ ఫార్ములా వుండాలనుకున్నారు. అలా సౌత్ ఇండియా కెళ్ళి అక్కడ హిట్టవుతున్న సినిమాల రీమేక్ హక్కులు కొనడం మొదలెట్టారు. ఈ ట్రెండ్ కూడా ఇంకో  మూడు నాలుగేళ్ళలో ముగిసిపోవచ్చను కుంటున్నాను.

        ఇదే సమయంలో కథాబలమున్న సినిమాలు రావడం రెండు మూడేళ్ళ క్రితం ప్రారంభమయ్యింది. అది కూడా పూర్తిగా కథని నమ్ముకుని కాదు- హీరోల్ని నమ్ముకునే. ఆ హీరోలతో సినిమాలు కూడా మట్టి కరిచాయి. నాకు తెలిసి బిగ్ ఫ్యాన్ ఫాలోయింగ్ ఉన్న ఒక్క సల్మాన్ ఖాన్  సినిమాలే అవెంత బ్యాడ్ గా ఉన్నప్పటికీ  ఆడుతున్నాయి. ఇదీ నేటి పరిస్థితి. ఇక ముందెలా వుంటుందో చెప్పలేను.
          కాబట్టి ఇప్పుడు నిర్మాతలూ స్టార్లూ కూర్చుని ఇంకేం చేయాలా అని ఆలోచిస్తున్నారు. అక్షయ్  కుమార్ నటించిన ‘ఓ మై గాడ్’ వంద కోట్ల క్లబ్ లో చేరి వుండకపోతే ‘స్పెషల్ 26’ లో ఆయన నటించి వుండేవారే  కాదు. ‘ఓ మైగాడ్’ లో మెయిన్ క్యారక్టర్ వేసిన పరేష్ రావల్ ఎవరు? ఓ యాభై ఏళ్ల పెద్ద మనిషి. ఆయనతో కథాబలం వల్లే ఆ సినిమా హిట్టయ్యింది. ఎటు తిరిగీ కథని నమ్ముకోవాల్సిందే. అందువల్ల రచయితల మీద ఇప్పుడు  బరువు బాధ్యతలు బాగా  పెరిగాయి.

అంటే మీరనేది హిందీ సినిమాలు సౌత్ రీమేకుల మీదే ఎక్కువ ఆధార పడ్డాయనా?   
          అవును. ఇక్కడ హిందీ సినిమా పరిశ్రమని సరీగ్గా అర్ధం జేసుకోవాలి. పరిశ్రమ అనడంలోనే అది వ్యాపారమేగానీ కళ కాదని అర్ధమవుతోంది. ఎవరైనా కోట్ల రూపాయలు ఒక సినిమాకి పెడుతున్నారంటే సమాజ సేవ చేస్తున్నారని కాదు, వ్యాపారంలో పెట్టుబడి పెడుతున్నట్టు. కనుక ఆ పెట్టుబడి మీద రిటర్న్స్  ఉంటాయా లేదా అని ఆరా తీస్తారు. అప్పుడు సౌత్ సినిమా ఏదైనా హిట్టయ్యిందనుకోండి, దాని మీద దృష్టి పెడతారు. అది విజయవంతమైన హిట్ ఫార్ములా అని రుజువయ్యింది కాబట్టి- దాన్ని రిమేక్ చేస్తే మంచి రిటర్న్స్ వస్తాయిని నమ్ముతారు. అందులో మంచి లాభాలు గడించాక ‘పాన్ సింగ్ తోమర్’, ‘బర్ఫీ’ లాంటి ఒరిజినల్ సినిమాలు  ఒకే నిర్మాత తీయడానికి ముందుకొస్తారు.

కథా బలమున్న సినిమాలకి ఇప్పుడు గుర్తింపు వస్తోందన్నారు, మరైతే రచయితల పరిస్థితేమిటి?
          నిజమే. ‘పాన్ సింగ్ తోమర్’ పూర్తయి విడుదల కాకపోవడం మా అందర్నీ ఆందోళన పర్చిన మాట వాస్తవం. ఏం చేయాలో అర్ధం గాలేదు. అప్పుడు దాని దర్శకుడు తిగ్మాంశూ ధూలియా,  మనమొక నలభై లక్షలు పెట్టి స్మాల్ మూవీ చేద్దామన్నారు. పారితోషికాలు తీసుకోకుండా లాభాలోస్తే పంచుకుందామన్నారు. ఈ అయిడియాతో కథల్ని అన్వేషించ సాగాం. ఒక రోజు నేను ‘సాహెబ్ బీవీ ఔర్ గులాం’  (1962) చూస్తూ కూర్చున్నాను. అది నా అభిమాన సినిమా. చూస్తూంటే  దీన్ని ఈ కాలపు కథగా మారిస్తే ఎలా వుంటుందన్న ఆలోచన వచ్చింది. ఆ సాహెబ్ సాహెబూ కాదు, బీవీ అతడి బానిసా  కాదు, ఎవరో ప్రేయసి వుంటే ఆమెకి గుర్తింపూ  వుండకూడదు.. ఇలా ఒక  కథ అల్లి తిగ్మాంశూకి విన్పించాను. అలా 40 లక్షల్లో దాన్ని తీసేశాం. దాంట్లో తెలిసిన నటులెవరూ లేరు. సినిమా విడుదలయ్యాకా అందరికీ కొత్తగా అన్పించింది. బలమైన కొత్త తరహా కథ, కొత్త రకం ట్రీట్ మెంట్, ఫీల్ వగైరా. మంచి బిజినెస్ జరిగింది. కొత్త ఐడియా తో తీస్తే ఆదరించే ప్రేక్షకులెప్పుడూ వుంటారు. 

       దీని సక్సెస్ తో ‘పాన్ సింగ్ తోమర్’ విడుదల కాగల్గింది. దీనికి ‘ఫ్రమ్ ది డైరెక్టర్ ఆఫ్ సాహెబ్ బీవీ ఔర్ గ్యాంగ్ స్టర్’ అని ట్యాగ్  లైన్ వేయాల్సి వచ్చింది. అప్పటికి కూడా అన్యమనస్కంగానే విడుదల చేశారు. పబ్లిసిటీకి రెండు వారాలు మాత్రమే టైం ఇచ్చారు. ఇర్ఫాన్ ఖాన్ సోలో హీరో గా కమర్షియల్ అంశాలు లేకుండా ఒక నిజ కథ ఆధారంగా తీసిన సినిమా అది. విడుదలయ్యాల మంచి స్పందన వచ్చింది అన్ని వర్గాల నుంచీ. కాబట్టి కథా బలమున్న స్మాల్ మూవీస్ కి ఎప్పుడూ ఢోకా ఉండదని మరోసారి మా విషయంలో రుజువయ్యింది. ఇలాటివి సక్సెస్ అయినప్పుడు నిర్మాతలు రచయితలకి డీవీడీ కల్చర్ అప్పటికంటే ఎక్కువ మొత్తాలు చెల్లించడానికి సిద్ధ పడుతున్నారు. డీవీడీ రైటింగ్ అంటే మక్కీకి మక్కీ డైలాగులతో సహా దించడమే. ఇక రచయితలకి మానమర్యాద లెక్కడుంటాయి చెప్పండి. అప్పట్లో నేనెక్కడికి వెళ్ళినా నాకొక డీవీడీ ఇచ్చి రాసుకు రమ్మనేవారు. మొహం మీద వాళ్ళని ఏమనలేక, డీవీడీ తెచ్చుకుని చూస్తూ -నో ఇది నేను రాయను గాక రాయనని కేకలేయడమే!

డీవీడీల దశ నుంచి ఇప్పుడు కథాబలం దశకి వచ్చారు మీరు- ఈ మార్పెలా వుంది?
          చూడండీ, జీవితంలో మన నిర్ణయాలు మనం  తీసుకోగల దశ కూడా ఒకప్పటి కొస్తుంది. మన ఛాయిస్ ని మనమే ఎంపిక చేసుకోగల మంచి రోజులూ వస్తాయి. ఇప్పుడు నేనున్న  స్టేజిలో ఇలా కూర్చుని నాకు నచ్చని వర్క్ కి నో చెప్పగల స్వేచ్చతో వున్నాను. అంటే ఏదో సాధించాననేగా? ‘పాన్ సింగ్ తోమర్’ సక్సెస్ తర్వాత ఒక నటీమణి నన్ను  పిల్చి తను ఒక జీవిత చరిత్ర తీయాలను కుంటున్నట్టు చెప్పారు. ‘పాన్ సింగ్ తోమర్’ జీవిత చరిత్రే కాబట్టి వీటిలో నేను ఎక్స్ పర్ట్ నని మార్కెట్లో వ్యాపించింది. ఆ నటీమణి చెప్పిన జీవిత చరిత్ర భావరీ దేవీ అనే ఆవిడది.  శరీరాన్ని పణంగా పెట్టి పనులు జరిపించుకుంటుంది, రాజకీయనాయకుల సరదాలు  తీర్చుకోవడానికి వాడుకుంటారు. అప్పుడామె డిమాండ్లు హద్దులు దాటడంతో వాళ్ళు ఇరుకున పడతారు. కథ సంక్లిష్టంగా తయారవుతుంది. ఇదంతా విని- అసలు మీరేం చెప్పాలనుకుంటు న్నారని ఆ నటీమణిని అడిగాను. మీ క్యారక్టర్ ఎవరు? ఏ క్యారక్టర్ తో జర్మీ చేస్తున్నారు కథలో? మంచి వాడెవడు? చెడ్డ వాడెవడు? అప్పుడేమిటి కథ? మీరేం స్టాండ్ తీసుకో దల్చారు చివరికి? పైగా  భావరీ దేవీ కథతో సినిమాలు తీసే ఆలోచనలో మరికొందరూ వున్నారు. వాటిలో మల్లికా షెరావత్ తో ఒకటి. ఆమెతో ఈ కథ అంటే సెక్స్ తో రెచ్చ గొట్టేదిగానే వుంటుంది. అందుకని ఈ కథతో ముందుకు వెళ్ళ వద్దని ఆవిడకి చెప్పాను. ఈ కథ నాకూ నచ్చలేదు కాబట్టి నేనూ రాయనని చెప్పేశాను. ఆవిడఅర్ధం జేసుకుని విరమించుకున్నారు. నేను నో చెప్పే పొజిషన్లో వున్నాను కాబట్టి ఒక బ్యాడ్ మూవీ కి రాయకుండా అలా తప్పుకోగలిగాను. 

మరి మీరు ‘సాహెబ్ బీవీ ఔర్ గ్యాంగ్ స్టర్’ సీక్వెల్ కి ఎందుకు రాయడం లేదు?

          ఇంత త్వరగా సీక్వెల్ అంటే జీర్ణించుకోలేకపోయాను. ‘సాహెబ్ బీవీ ఔర్ గ్యాంగ్ స్టర్’ అనుకోకుండా హిట్టయింది. చీకట్లో రాయేసి చూశామంతే. అన్నిసార్లూ అలా జరక్కపోవచ్చు. అదీగాకా ఆ సినిమా తీయాల్సిన పరిస్థితి  వేరు. దాంతో మాకంత పేరొస్తుందని ఊహించను కూడా లేదు.  అలాటి హిట్ కి సీక్వెల్ అంటే దానికంటే ఎక్కువ అంచనాలుంటాయి ప్రేక్షకులకి. అప్పటికీ నేను తిగ్మాంశూతో కొంత స్క్రిప్ట్ వర్క్ చేశాను కూడా. కన్విన్స్ కాలేక తప్పుకున్నాను. నాకు తెలిసి ‘సాహెబ్ బీవీ ఔర్ గ్యాంగ్ స్టర్’ , ‘పాన్ సింగ్ తోమర్’ ల తర్వాత  ‘మిలన్ టాకీస్’ తీయాలి. అప్పుడు మా రేంజి ఒకటొకటిగా ఎక్కడెక్కడికి చేరుకుంటుందో మార్కెట్ కి అర్ధమౌతుంది. ఇలాంటప్పుడు మళ్ళీ వెనక్కి వెళ్లి సీక్వెల్ తీయడం మంచి నిర్ణయం కాదన్పించింది.

మళ్ళీ రచయితల విషయానికొస్తే, వాళ్ళ హక్కుల్ని పరిరక్షించడానికి సరయిన చట్టా లున్నాయంటారా?
          లేవు. చట్టాలు చేసే ముందే వాటిని ఉల్లంఘించే మొనగాళ్ళు ఉన్నారిక్కడ. చట్టాల పట్ల ఇండియన్ల మైండ్ సెట్టే అది. కాపీరైట్ అని అంటూంటారు. రచయితగా ఇక్కడ పనిచెయ్యాలి, బతకాలి, డబ్బు సంపాదించాలి. సినిమా అంటే ఏమిటి? సినిమా అంటే మూలంలో ఒక అయిడియా లేదా కాన్సెప్ట్. కనుక ఏ నిర్మాతో దర్శకుడో తమతో రచయిత చర్చిస్తున్న సబ్జెక్టు  వాస్తవానికి ఒక అయిడియా అనీ, కాన్సెప్ట్ అనీ అనేసి, రాతపూర్వకంగా రిజిస్టర్ చేయించుకుంటే  రచయిత ఏం చేస్తాడు? అవే ఐడియాలూ కాన్సెప్టులూ ఎవరికైనా స్ఫురించవచ్చు కదా? స్క్రీన్ ప్లే, డైలాగులూ రాస్తే వాటిమీద హక్కులెలా అడుగుతాడు రచయిత? 
          పూర్వం కాంట్రాక్టులు ఉండేవి కావుగానీ విలువలు ఉండేవి. పరస్పర గౌరవ మర్యాదలుండేవి. అప్పుడు సరిపోయిది. ఇప్పుడు కొత్త కొత్త రూల్స్ వచ్చేస్తున్నాయి. అర్ధంకాని 10-15 పేజీల కాంట్రాక్ట్ మీద సంతకాలు చేయాల్సి వస్తోంది. అందులో వుండే న్యాయ పరిభాషని అర్ధం జేసుకోవడం మనవల్ల కాదు. లాయర్ అవసరం. ఎంతమంది రచయితలు  లాయర్లని భరించగలరు. కొత్త రచయితలు అసలేం మాటాడలేరు. నీకు వర్క్ కావాలంటే హక్కులన్నీ మాకుంటాయి, ఇష్టం లేకపోతే  థాంక్యూ వెరీ మచ్ గుడ్ బై - అనేస్తారు నిర్మాతలు. 

      మరి ఫిలిం రైటర్స్ అసోసియేషన్ (ఎఫ్ డబ్ల్యీవ్ ఏ) పాత్రేమిటి?

        మా హక్కుల్ని కాప్పాడ్డానికి వాళ్ళు శాయశక్తులా కృషి చేస్తూనే ఉన్నారు. చాలాసార్లు సక్సెస్ అయ్యారు. కానీ ఆ డబ్బెవరివ్వాలి? నిర్మాతలేగా? అసోసియేషన్ వాళ్ళు మాత్రమేం చేయగలరు? అలాంటి కాంట్రాక్టుల మీద సంతకాలు చేయవద్దని మాత్రం చెప్తూంటారు. చేయకపోతే అసోసియేషన్ మా వైపుంటుంది. మరి సంతకం చేయకపోతే- నీతో మాకు పనేం లేదు వెళ్ళచ్చని నిర్మాతలంటారే- ఎలా? అసోసియేషన్ ఏం చేస్తుంది?

రచయితలకి సామాజిక బాధ్యతా అవసరమంటారా?
          మనం ఏం చెప్తున్నామో అది ప్రజల్లోకి వెళ్తున్నప్పుడు సామాజిక బాధ్యత అవసరమే.

కొత్త రచయితలకి మీరిచ్చే సలహా?
          ఏం రాయాలనుకున్నారో అది రాసెయ్యాలి. కొన్నిసార్లు డబ్బు అవసరం కొద్దీ నానా చెత్తా రాయాల్సి వస్తుంది. తప్పదు. ఆసియాలోనే ఖరీదైన నగరం ముంబాయి. ఇక్కడ బతకడం కష్టం. పోతే కాపీ చేయడం గానీ, ఇతరుల్లా రాయాలనుకోవడం గానీ చేయకుండా వుంటే మంచిది. ఏదైనా రచయిత తనలోంచి వచ్చిన దైతేనే ఎంజాయ్ చేస్తూ రాయగలడు. ఎవరి సినిమా కూడా బ్యాడ్ అని తప్పుబట్ట కూడదు. మంచి చెడ్డలు విశ్లేషించుకుంటే ప్రయోజనం వుంటుంది. ఎవర్నీ ఎగతాళి చేయకూడదు. ఎందుకంటే వాళ్ళు సినిమా తీస్తున్నప్పుడు దాన్ని నమ్మే తీసివుంటారు.

*