సింపుల్ గా ‘చెప్పొద్దు,
చూపించాలి’ అంటే ఏమిటి? అంటే పాత్రలు వాటి ఆలోచనల్ని,
భావోద్వేగాలని మాటల్లో కాకుండా చేతల ద్వారానో, లేదా సింబాలిజంల ద్వారానో వెల్లడించడం.
చెప్పడమంటే పాత్ర భావానికి డైలాగు రాయడం. పాత్రకి నిద్ర వస్తూంటే, అబ్బా నిద్రొస్తోందని డైలాగు రాసి, పాత్రకి నిద్ర
వస్తున్నట్టు ప్రేక్షకులకి చెప్పడం. దీన్ని చూపించడమెలా అంటే, పాత్ర ఆవులించినట్టు యాక్షన్ (చేత) లెఫ్ట్ రాయడం. లేదా పక్కన ఖాళీ
కప్పులు పడుండి, టీ మీద టీ తాగేస్తున్నట్టు చూపిస్తే, అది ముంచుకొస్తున్ననిద్రకి సింబాలిజం అవుతుంది. డైలాగే రాస్తే అది విజువల్ ఆర్టు అవదు. పైగా ఆ డైలాగు ఎఫెక్టివ్ గా డబ్బింగు చెప్పించడానికి, పది నిమిషాలో పాతిక నిమిషాలో సమయం తీసుకుంటుంది. ఆ మేరకు పడే డబ్బింగు
థియేటర్ రెంటు బిల్లు వేస్టు. పాత్ర ముందు నాల్గు ఖాళీ కప్పులు పడేసి, రెండు టీలు పెట్టేస్తే పది రూపాయలతో అయిపోయే పని.
అలాగని
సీన్లలో డైలాగులే లేకుండా చేయమని కాదు. సినిమా మొత్తంలో పది పదిహేను ‘చూపించడాలు’ వుండొచ్చు. ఆ షాట్స్ గుర్తుండి పోవడమే గాకుండా, మంచి
అనుభవాన్నిచ్చాడని కూడా మేకర్ ని గుర్తుంచుకుంటారు ప్రేక్షకులు. చూపించడ మంటే అనుభవాన్నివ్వడమే, వీక్షణానుభవం. మనలో ఎంత మందిమి నిద్రవస్తూంటే టీ మీద టీ తాగేసి వుండం? ఇలా మన అనుభవమే తెర మీద మేకర్ చూపిస్తూంటే మనసారా ఎటాచ్ అయిపోతాం ఆ షాటుకి.
చూస్తే వుండే ప్రభావం వింటే వుండదు.
చూసినప్పుడు అందులో యాక్షన్ కన్పిస్తుంది, అందుకే ప్రభావం
చూపిస్తుంది. విన్నప్పుడు యాక్షన్ వుండదు. చూస్తే మెదిలే ప్రశ్నలు వింటే వుండవు.
ఎదురుగా ఖాళీ కప్పులు పడున్నాయి. ఇంకో కప్పు టీ తాగడం పూర్తి చేసి మరో కప్పు
అందుకుంటున్నాడు... అన్నట్టు యాక్షన్లో ముంచుకొచ్చే నిద్ర చూపిస్తూంటే - నిద్ర కాస్తూ
అన్ని కప్పులు తాగాడా, ఇంకా తాగుతున్నాడా - అన్న ప్రశ్నలు
మెదులుతాయి. ప్రేక్షకుల్ని ఖాళీగా కూర్చో బెట్టకుండా ఆలోచింప జేస్తుంది చూపించడం.
మూకీ సినిమాలు ఇలాగే వర్కౌట్ అయ్యాయి. ఫిలిమ్ ఈజ్ బిహేవియర్ అన్నారు. మాటల కన్నా ప్రవర్తనల
ద్వారా, చేతల ద్వారా విషయం బయట పడితే ఉత్తమ దర్శకత్వం.
2.
‘ముత్యాల ముగ్గు’, ‘శంకరాభరణం’, ‘మేఘ సందేశం’,
‘సితార’ నాల్గూ ఒకే సామాన్యాంశాన్ని కలిగి వుంటాయి. ఏమిటది? అతి తక్కువ డైలాగులు. ఈ నాల్గు పెద్ద హిట్స్ లో అతి తక్కువ డైలాగులు.
షాట్స్ తో విజువల్ గానే ఎక్కువ కథ చెప్పారు. ఇవేం సినిమాలు,
అర్ధంకాలేదని ప్రేక్షకులు తిప్పికొట్టలేదు. పెద్ద హిట్స్ చేశారు. ఆర్ట్ సినిమాలకి
కాలం చెల్లిపోయాక, 2000 సంవత్సరంలో శ్యామ్ బెనెగల్ అవే
కథల్ని బాలీవుడ్ స్టార్స్ తో తీసి కొత్తతరం ప్రేక్షకుల్ని ఆనందపర్చారు. అప్పుడు
వీటిని కమర్షియలార్ట్ సినిమాలన్నారు.
కానీ చాలా పూర్వమే ఎప్పుడో ‘ముత్యాల ముగ్గు’, ‘శంకరాభరణం’, ‘మేఘ సందేశం’, ‘సితార’ తెలుగులో
కమర్షియలార్ట్ సినిమాలే! కొత్త మేకర్లు వీటిని పాఠాలుగా పెట్టుకుంటే మీడియం, స్మాల్ బడ్జెట్స్ కి కొత్త రూపునిచ్చి గుర్తింపు పొంద గల్గుతారు. మీడియం, స్మాల్ బడ్జెట్స్ కే మేకర్లకి సృజనాత్మక స్వేచ్ఛ వుంటుంది. అలాంటప్పుడు ఇవే
కథల్ని కమర్షియలార్టుగా తీస్తే నష్టమేం లేదు.
3.
షాట్స్ డైలాగుల్ని తగ్గించడమే గాక, రెండు మూడు సీన్సుని కలిపి ఒకటిగా చేసి బడ్జెట్
ని మిగల్చగలవు. సన్నివేశాన్ని బట్టి సౌండ్ కూడా వాడుకుని. ‘మంచి
రోజులొచ్చాయి’, ‘రాజ రాజ చోర’ లలో ఇదెలా చేయవచ్చో గమనించాం. ఇంకా సీను ఫుటేజీ, షూటింగు
టైము తగ్గించాలంటే కాంప్లెక్స్ షాట్ వుంది. అంటే సీనులో వున్న అందరు నటుల్నీ మిడ్ షాట్
లో ఒకే ఫ్రేములో వుండేట్టు ప్లేస్ మెంట్స్ ని కంపోజ్ చేసి, మాట్లాడిస్తే, ఒకే షాట్ లో పూర్తవుతుంది.
వీటన్నిటికీ బీజం ఎక్కడ పడాలి? ట్రీట్మెంట్ నుంచి డైలాగు వెర్షన్ రాస్తున్నపుడే స్టోరీ మేకింగ్ చేస్తూ. వెబ్
సిరీస్ కి కూడా ఇలా స్టోరీ మేకింగే. వెబ్ సిరీస్ కి హిందీలో రైటరే కింగ్. అక్కడ వెబ్
సిరీస్ రైటర్స్ మీడియా. మధ్యలో డైరక్టర్ని తొలగించ వచ్చేమో గానీ, రైటర్నితొలగించలేరు. అయినా రైటర్ మేకర్ లా స్టోరీ మేకింగ్ చేస్తేనే నిలదొక్కుకుంటాడు, స్టోరీ రైటింగ్ చేస్తే కాదు.
స్టోరీ రైటింగ్ కథ అల్లడం, స్టోరీ మేకింగ్ కథని నిర్మించడం. సినిమాకి నిర్మించాలి. సినిమాని నిర్మిస్తారు, అల్లరు. నిర్మించడమంటే మెకానిజమే. అందుకే మేకర్ మెకానిక్కు. షూటింగులోనే కాదు, రైటింగు లోనూ.
(అయిపోయింది)
—సికిందర్
