గొప్ప కథల ముగింపులు ప్రారంభంలోనే పాగా వేసుకుని వుంటాయి. పుట్టుకని అంటి పెట్టుకునే మరణం వున్నట్టు, చీకట్లో కలగలిసిపోయే వెలుతురు వున్నట్టు, థియేటర్లో తెర పైకి లేవడంలోనే కిందికి దిగడం వున్నట్టు- గొప్ప కథల ముగింపులన్నీ ప్రారంభంలోనే వుంటాయి. అవి సహజ ముగింపులుగా వుండి, కథకి సోల్ ని ఏర్పాటు చేసే ప్రక్రియని కొలిక్కి తెస్తాయి. ‘శంకరాభరణం’ లో శంకర శాస్త్రి- మంజూ భార్గవిని చేరదీయడంలోనే కథకి ముగింపు వుంది- మరణంలో కూడా వాళ్ళు ఒకటయ్యే సహజ ముగింపు. సోల్ ఫుల్ ఎండింగ్. ‘ముత్యాల ముగ్గు’ లో రావుగోపాల రావు కుట్రచేసి, శ్రీధర్ - సంగీతలని విడదీయడంలోనే అతడి వినాశంతో ముగింపు రాసిపెట్టి వుంది. ‘అహ నా పెళ్ళంట’ లో రాజేంద్ర ప్రసాద్ పీనాసిగా నటించడంలోనే కోట శ్రీనివాసరావు తిక్క కుదిర్చే ముగింపు వుంది. ‘శివ’ లో నాగార్జున జేడీ ని కొట్టడంలోనే రఘువరన్ మాఫియా ప్రపంచానికి చరమాంకం వుంది. ‘క్షణం’ లో కూతుర్ని వెతకమని అడవి శేష్ ని అదా శర్మ అర్ధించడంలోనే, ఆ కూతురు అతడిదయ్యే ముగింపూ దాగి వుంది...
ఇక ప్లాట్ క్లయిమాక్స్ వుంటుంది. ఇది కథా ప్రారంభంలో దాగి వుండే ముగింపుని కాదని, ‘కథనం’ లో మరెక్కడ్నించైనా పుట్టుకు రావచ్చు. దీన్ని ట్రాజడీల్లో గమనించ వచ్చు. ట్రాజడీలు ప్లాట్ క్లయిమాక్స్ తో వుంటే ఇంకా బావుంటాయి. ఎందుకంటే కథా ప్రారంభంలో వుండే ముగింపు (స్టోరీ క్లయిమాక్స్) నే కథకుడు ట్రాజడీగా మార్చి ముగిస్తే అందులో సోల్ వుండదు. ఉదాహరణకి- ‘శివ’ లో నాగార్జున జేడీని కొట్టిన కథా ప్రారంభాన్ని, మాఫియా రఘువరన్ చేతిలో నాగార్జున చనిపోయే ట్రాజడీగా మార్చుకుని ముగిస్తే, అది వర్కౌట్ కాదు. వర్కౌట్ అవాలంటే రఘువరన్ ని చంపి ఆ పోరాట ఫలితంగా నాగార్జున కూడా చనిపోవాలి. అప్పుడా ట్రాజడీ ఉన్నతాదర్శం కోసం చేసిన ఆత్మబలిదానంగా సోల్ ని సంతరించుకుంటుంది. ఐతే కథా ప్రయోజనం దృష్ట్యా ఈ సోల్ రసపోషణ చెయ్యదు.
లేదూ ఏ హీరోయిజమూ లేని పాసివ్ పాత్రగా అయ్యోపాపం అన్పించాలంటే, ‘దేవదాసు’ లోలాగా ప్లాట్ పాయింట్ వన్ కి ముందే, బిగినింగ్ విభాగంలో ఆ పాసివ్ నెస్ కి కారణమవుతున్న వ్యక్తిత్వ లోపం ఏదైనా చూపాలి. ‘దేవదాసు’ లో అర్ధరాత్రి తనని వరించమని వచ్చే పార్వతిని భయంతో, పిరికితంతో దేవదాసు తిరస్కరించే వ్యక్తిత్వ లోపముంది. దాని ఫలితం చివరిదాకా అనుభవించాడు. ఇలాగే ‘కృష్ణ గాడివీర ప్రేమ గాథ’ లో గొడవలంటే భయపడి పారిపోయే నాని పాత్ర లాంటిది ‘శివ’లో నాగార్జున అయివుండాలి. మొదట ఈ లోపాన్ని కూడదీసుకుని ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర ఎలాగో జేడీ నికొట్టి కథని ప్రారంభించినా- ఆ తర్వాత అడుగడుగునా ఈ లోపం వెన్నాడుతూ చివరికి రఘువరన్ చేతిలో అంతమయ్యే ట్రాజడీకి చేరుకోవచ్చు. స్టోరీ క్లయిమాక్స్ ని ట్రాజడీ గా మార్చాలంటే ఇంతకంటే మార్గం లేదు. అయితే స్టోరీ క్లయిమాక్స్ ని ట్రాజడీగా మార్చే టప్పుడు కథా ప్రయోజనాన్నికూడా దృష్టిలో పెట్టుకోవాలి. ఈ కథ ద్వారా ఏం చెప్పా బోతున్నారన్నది ముఖ్యం. కథా ప్రయోజనం సమాజంలో దుష్టశక్తిని నిర్మూలించి శాంతియుత వాతావరణం నెలకొల్పడమైతే, రఘువరన్ ఒక్కడే చనిపోతే ఆ కథా ప్రయోజనం నెరవేరుతుంది. రఘువరన్ తో బాటు నాగార్జున కూడా చనిపోతే రస భంగమవుతుంది. సోల్ ఏర్పడ వచ్చు, కానీ ఆ సోల్ కి కథాప్రయోజనంతో సంబంధం వుండదు. రఘువరన్ చస్తే ప్రేక్షకులు ఆనందంతో కొట్టే చప్పట్ల హోరుతో నెరవేరే కథాప్రయోజనం, అంతలో నాగార్జున కూడా చనిపోతే చప్పట్లు సద్దుమణిగి ఉస్సూరనే ప్రేక్షకుల నిట్టూర్పులతో సోల్ ఆవిరై పోవచ్చు. కాబట్టి ట్రాజడీ చేసే టప్పుడు సోల్ కి ఉద్దేశించిన కథా ప్రయోజనంతో సంబంధం ఉండేట్టు చూసుకోవాలి.
మరైతే, ‘శంకరాభరణం’ లో స్టోరీ క్లయిమాక్స్ తోనే ముగింపు ట్రాజడీ అయింది కదా అనొచ్చు. ‘శంకరాభరణం’ ముగింపు ట్రాజిక్ అని ఎవరన్నారు? అవి కర్తవ్యం పూర్తి చేసుకుని దైవ సన్నిధికి ఒకరు, గురువు పాదాల చెంతకి మరొకరూ చేరుకునే ఆత్మల సమ్మేళనం. స్పిరుచ్యువల్ నోట్ తో ఆ కథ సుఖాంతం. ఆధ్యాత్మిక జానర్ ట్రాజిక్ ఫీల్ నివ్వదు.
అదే ‘తని ఒరువన్’ లో చూస్తే. ఇది కూడా ప్లాట్ క్లయిమాక్స్ తో ట్రాజిక్ ముగింపే (హీరోకి, మనకి కాదు). కానీ కథనం లోంచి పుట్టిన ఆ ముగింపుని కూడా కృత్రిమంగా పుట్టించారు. కథనంలో హీరో పనిగట్టుకుని తన గర్ల్ ఫ్రెండ్ ని విలన్ గర్ల్ ఫ్రెండ్ దగ్గరికి పంపి, అతడి దుర్మార్గం చెప్పించి ఆమె కళ్ళు తెరిపించే సీను వేసి, కథని ఆమే ముగించేట్టు అక్కడ అసహజంగా ఆమెని యాక్టివేట్ చేశారు. ఆ మాత్రం హీరో విలన్ ని చంపలేకనా ఆమెని యాక్టివేట్ చేయడం? ఇందులో సోల్, కథా ప్రయోజనం రెండూ లేకుండా పోయాయి.
సోల్ వుండని ఇంకో రకం ముగింపు వుంటుంది. దీనికేం పేరుంటుందో ఎవరైనా కనిపెట్టాలి- ‘బ్రహ్మోత్సవం’ లో అది ప్లాట్ పాయింటో కాదో, అక్కడ రావురమేష్ తో మహేష్ బాబు కి ఏదో ఒక కథంటూ ప్రారంభమయ్యాక, అందులో వున్న ముగింపు తాలూకు కథనాన్ని (రావురమేష్ లేవనెత్తిన ప్రశ్నని) ఎగేసి , ఇంకేదో ఏడుతరాల గాథ చెప్పుకొచ్చి- అదయ్యాక ఒక్క సీనుతో కథాప్రారంభంలో మ్యానిపులేట్ చేసిన ముగింపుని తెచ్చి తేల్చేశారు. ఈ ప్యాచ్ వర్క్ తో సోల్ ఏర్పడుతుందా?
గొప్ప కథకి పునాది వేస్తే అది నల్గురి చేతిలో పడి నలిగినా, కొంచెం నాణ్యత తగ్గి మంచి కథగా మిగలొచ్చనే కదా పరిష్కార మార్గం వెతుకుతున్నాం. అదే రొటీన్ గా సిడ్ ఫీల్డ్ ప్రకారం బిగినింగ్- మిడిల్- ఎండ్, మధ్యలో ఇంటర్వెల్ పాయింటుగా రాసుకుంటున్నవి కూడా మంచి కథలే. అయితే దీనికి లాకింగ్ లేకపోవడం వల్ల రాసుకుంటున్న మంచి కథలు చెడ్డ కథల స్థాయికి పడిపోతున్నాయి నల్గురి చేతులూ పడి. మంచి కథ రాసుకుంటే చెడ్డ కథగా పడిపోతున్నప్పుడు, గొప్ప కథకే పునాది వేస్తే అది మంచి కథగా మారవచ్చు తప్ప మరీ చెడ్డ కథగా పతనమవదనే ఈ వ్యాసకర్త నమ్మకం.
సిడ్ ఫీల్డ్ కూడా ప్లాట్ పాయింట్ వన్, ప్లాట్ పాయింట్ టూ లు రెండూ మొత్తంగా కథని కలిపి ఉంచే రెండు కొక్కేలు వంటివి అంటాడు తప్ప, వాటిని ఎలా కలిపి ఉంచాలో చెప్పలేదు. మనం తిప్పలు పడి, కథా ప్రారంభంలోనే దాగి వుండే ముగింపుకి ఒక తాళాన్ని వెతికి పట్టుకొచ్చాం. గొప్ప కథకి పునాది ఇదే : ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర ముగింపుకి లాక్ వేయడం. ఈ లాక్ ని కూడా చాలా నైపుణ్యంగల తాళం చెవితో వేస్తాం. మొత్తం కథని పాడు చేయాలన్న దాన్నెవరూ బద్ధలు కొట్టలేరు, ఏటీఎం లాక్ లాంటిదన్న మాట. ఇంకా చెప్పుకుంటే ఆ లాక్ ని పగలగొట్ట బుద్ధే కాదు, దాన్ని ప్రేమిస్తూనే ఇంకేం చెడగొట్ట వచ్చో పైపై అలంకారాలు పరిశీలిస్తూంటారు. ఆ అలంకారాలు చెడగొడితే ఆ గొప్ప కథ పునాదులు కదిలి మంచి కథ సెటప్ కి సెటిల్ కావచ్చు తప్ప, మొత్తంగా కుప్ప కూలిపోదు. సినిమా ఫీల్డు క్రియేటివిటీ ఎలా ఉంటుందంటే, హుస్సేన్ సాగర్ లో బుద్ధ విగ్రహం తీసి పంపినా దాన్ని ఇంకేదో చేసే పనిలో బిజీ అయిపోతారు- దాన్ని దానిలాగా ఉండనివ్వరు. ఎన్టీఆర్ వచ్చి తిట్టినా వూరుకోరు. అది బామియాన్ బుద్ధ విగ్రహ మవుతుంది చివరికి.
ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర ముగింపుకి తాళం వేయాలి : ఎలా వేయాలి, వేస్తె ఎలా లాభం?
ముందుగా ప్లాట్ పాయింట్ వన్ ఏమేం కలిగి వుంటుందో చూద్దాం. హీరోకి ఒక సమస్యని సాధించేందుకు గోల్, ఆ గోల్ లో ఎమోషన్, రిస్క్, పరిణామాల హెచ్చరికా -అనే నాలుగు పరికరాలుంటాయని అనేక సార్లు చెప్పుకున్నాం.
ఇప్పుడు- ప్లాట్ పాయింట్ వన్ లోనే కథా ప్రారంభం, ఆ కథా ప్రారంభంలోనే ముగింపూ, కథాప్రయోజనమూ, సోల్ -కూడా వుంటాయని తెలుసుకున్నాం.
ముగింపుకి తాళం వేయాలి. దాని తాళం చెవి ఏది?
ప్రశ్నే! ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర కథాప్రారంభపు కీలక సంఘటన లోంచి పుట్టే ప్రశ్నే తాళం చెవి?
మళ్ళీ మళ్ళీ చెప్పుకుంటే, మన ఇగో వచ్చేసి మన కాన్షస్ మైండ్ ( వెలుపలి మనస్సు) లో ఏ బాధ్యతలు నెత్తి మీదేసుకోకుండా ఎంజాయ్ చేయాలనీ చూస్తూంటుంది. దానికి బాధ్యతల్ని గుర్తు చేసే మనలోని సబ్ కాన్షస్ మైండ్ (అంతరాత్మ) అంటే భయం. అటు వైపు వెళ్ళకుండా టక్కరితనం ప్రదర్శిస్తూంటుంది. స్క్రీన్ ప్లేలో ఏం జరుగుతుందంటే, అలాటి మన టక్కరి ఇగోని మెడబట్టి సబ్ కాన్షస్ మైండ్ లోకి నెట్టి పారేస్తాం. ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర కథని ములుతిప్పే సంఘటన ఇందుకే చాలా బలంగా వుండాలంటాడు సిడ్ ఫీల్డ్ ప్రేక్షకులతో సైకలాజికల్ కనెక్ట్ కోసం.
ప్లాట్ పాయింట్ వన్ కి ముందు పాత్ర సమస్యలోకి వెళ్ళడానికి మొండికేయాలి, మొండికేసిన పాత్రని ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర బలంగా సమస్య లోకి నెట్టేయాలి.
ఈ రెండు బీట్స్ కథలో తప్పని సరిగా ఉండేట్టు చూసుకోవాలి.
ఇవి గత వ్యాసంలో చెప్పుకున్న జోసెఫ్ క్యాంప్ బెల్ సిఫార్సు చేసిన బీట్సే.
అలా సబ్ కాన్షస్ మైండ్ లోకి ఇగో తప్పనిసరై వెళ్లి పడ్డాక, అక్కడున్న శక్తులతో పోరాడి బయట పడేందుకు దాని చావు అది చావాల్సిందే. హీరో పాత్రకి ఈ పరిస్థితిని కల్పిస్తేనే మిడిల్ బలంగా వుంటుంది.
సబ్ కాన్షస్ మైండ్లో ఇగో వెళ్లి పడేందుకు సృష్టించే సంఘటన లేదా పరిస్థితి ఎంత బలంగా వుండాలంటే, అది మళ్ళీ కాన్షస్ మైండ్ వైపు తిరిగి చూసే ఛాన్సే వుండకూడదు. ‘భజరంగీ భాయిజాన్’ లో సల్మాన్ ఖాన్ మొదట పాప సమస్యని తేలిగ్గా తీసుకుని ఎలా వదిలించుకోవాలా అని చూస్తూంటాడు. ఒక ఏజెంట్ కి డబ్బిచ్చేసి ఇల్లీగల్ గా పాక్ సరిహద్దు దాటించేందుకు పాపని అప్పజెప్పేసి చేతులు దులుపు కుంటాడు. ఏజెంట్ మోసం చేసి ఆ పాపని వ్యభిచార గృహంలో అమ్మేస్తూంటాడు- అప్పుడు సల్మాన్ కి పౌరుషం ముంచుకొచ్చి, వాణ్ణి కొట్టి పడేసి, ఆ పాపని విడిపించుకుని తనే పాక్ కి బయల్దేరడానికి సిద్ధపడతాడు. ఇక వెనక్కి చూసే పరిస్థితి లేదు. దేన్నైతే ఎవాయిడ్ చేస్తూ వచ్చాడో ఆ సబ్ కాన్షస్ మైండ్ అనే మిడిల్లోకి ప్రవేశించక తప్పని పరిస్థితి!
ఒకవేళ పాత్ర వెనక్కి కాన్షస్ మైండ్లోకి వచ్చేసినా, సబ్ కాన్షస్ (అంతరాత్మ) వదలదు. పీడిస్తూనే వుంటుంది. కాబట్టి పీడించే శక్తుల్ని సబ్ కాన్షస్ లో ఓడించి రావాల్సిందే.
‘శివ’ లో జేడీ ని నాగార్జున సైకిలు చైను తెంపి కొట్టే క్లాసిక్ సీన్ ఎంత బలమైందంటే, అలా కొట్టిన నాగార్జున ఇంటి కెళ్ళి పోయి నిశ్చింతగా నిద్రపోలేడు. జేడీ తాలూకు మాఫియా గ్యాంగ్ వదలరు. కాబట్టి ముందుకే వెళ్ళాలి తప్ప, వెనక్కి రాలేడు.
ఇందుకే ప్లాట్ పాయింట్ వన్ ని బలంగా, బిగినింగ్ కి క్లయిమాక్సు లాగా తీర్చి దిద్దుకోవాలి. అసలు ప్లాట్ పాయింట్ వన్ అంటేనే బిగినింగ్ విభాగంలో జరిగిన మొత్తం కథనపు కూడిక. బిగినింగ్ కథనాన్ని కొలిక్కి తేవడం. ఈ దృష్టితో ఎంతమంది ప్లాట్ పాయింట్ వన్ ని స్థాపిస్తున్నారు? స్క్రీన్ ప్లేకి ప్లాట్ పాయింట్ వన్ మొదటి మూల స్థంభం అనే ప్రాధాన్యాన్ని సంతరించుకున్నప్పుడు, దాని మీదా కథా ప్రారంభపు పతాకం ఎగరేస్తూ బాకా వూదాలి- రిజిస్టర్ చేయాలి.
యాక్షన్ కథలో ఈ బలం వయొలెంట్ గానూ, కామెడీ కథలో పడీపడీ నవ్వేలాగానూ, ప్రేమ సినిమాలో కదిలించేదిగానూ, రోమాంటిక్ కామెడీ లో పిచ్చెక్కే లాగానూ, ఫ్యామిలీ సినిమాలో సెంటిమెంట్ తోనూ... ఇలా జానర్ కి తగ్గ రస పోషణతో బలంగా, పతాకస్థాయిలో కన్పించాలి.
ప్లాట్ పాయింట్ వన్ సంఘటనని బిగినింగ్ కి క్లయిమాక్స్ లాగా, జానర్ కి తగ్గ యాక్షన్ తో ఇంత బలంగా రిజిస్టర్ చేశాక-
హీరో పాత్రకి అవసరమైన గోల్, గోల్ లో ఎమోషన్, రిస్క్, పరిణామాల హెచ్చరికా ఉండేట్టు చూసుకుని-
అప్పుడు కథకుడు ఈ మొత్తం సెటప్ అంతా ఏమని ‘ముగింపు’ సూచిస్తోందో పరిశీలించాలి. నిజానికి ఒక ఐడియా అనుకున్నప్పుడే దాని ముగింపూ ఆల్రెడీ తెలిసే వుంటుంది. ఐడియాని సినాప్సిస్ గా విస్తరించినప్పుడు ముగింపు పట్ల పూర్తి స్పష్టత వచ్చేస్తుంది. ఆ సినాప్సిస్ ఆధారంగా వన్ లైన్ ఆర్డర్ వేస్తున్న సమయంలోనే స్క్రీన్ ప్లే ని లాక్ చేయాలన్న ప్రస్తుత చర్చనీయాంశం ఉపయోగంలోకి వస్తుంది. కాబట్టి వన్ లైన్ ఆర్డర్ వేసేప్పుడే ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర లాకింగ్ ని దృష్టిలో పెట్టుకుని వేయాల్సి వుంటుంది. ఐడియాలో అనుకున్న, సినాప్సిస్ లో రాసుకున్న, సమంజసమైన ముగింపే వన్ లై ఆర్డర్ ప్లాట్ పాయింట్ వన్ సంఘటనలో తొంగి చూడాలి. అలా తొంగి చూడకపోతే ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర సృష్టించిన సంఘటనలో ఏదో లోపం ఉన్నట్టే నని కథకుడు భావించాలి.
‘శివ’ సినాప్సిస్ లో ముగింపు ఇలా వుందనుకుందాం – శివకి భవానీ (మాఫియా) తో అంతిమ పోరాటం మొదలై భవానీని వధించి, నగరానికి మాఫియా పీడా వదిలిస్తాడు. ఈ పోరాటంలో అన్న కూతుర్ని పోగొట్టుకుంటాడు.
సరీగ్గా ఈ ముగింపే ‘శివ’ ప్లాట్ పాయింట్ వన్ సంఘటనలో తొంగి చూస్తోంది- నాగార్జున జేడీ ని కొట్టడంతో అటుపైన రఘువరన్ (భవానీ) భరతం పట్టడం కూడా వుంటుందనీ! ఇలా కాక నాగార్జున జేడీతో స్నేహం చేసి రఘువరన్ రహస్యాలు లాగి దెబ్బ కొట్టే ప్లాన్ తో సాగితే, ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర జేడీ ని కొట్టే యాక్షన్ తో కూడిన సంఘటన వుండదు, క్యాంటీన్ లో ఓ కప్పు కాఫీతో జేడీని ముగ్గులోకి దింపే వెర్బల్ సీను వుంటుంది. ఇందులోనూ ముగింపు తొంగి చూస్తూంటుంది గానీ, ఈ సీన్ తో ప్లాట్ పాయింట్ వన్ యాక్షన్ తో కూడుకుని లేకపోవడంతో, పేలవంగా వుండడమే గాక, ఇక్కడ ఉత్పన్న మవాల్సిన ముఖ్యమైన ప్రశ్న ఉత్పన్న మవదు!
ఏమిటా ప్రశ్న?
లాక్ వేయడానికి అత్యవసరమైన టూల్.
నాగార్జున సైకిల్ చైన్ తెంపి జెడీ ని కొట్టినప్పుడు- కమర్షియల్ సినిమా కథకి అత్యంత అవసరమైన ఆర్గ్యుమెంట్ ని ప్రతిపాదించే క్వశ్చన్ ఒకటి రైజ్ అవుతోంది- కొట్టాడు, కొట్టేశాడు, కొట్టేశాడ్రా, ఇప్పుడేంటి???!!!...అని కంగారు పుట్టించే ప్రశ్న!
ఇలా ప్లాట్ పాయింట్ వన్ సంఘటన ప్రశ్నని కూడా విసరాలి. ఇదే కామెడీ అనుకుందాం- ఇరుక్కున్నాడు, ఇరుక్కున్నాడ్రా ఇప్పుడేంటి? -అనే ప్రశ్న కిక్ ఇవ్వొచ్చు.
ఇదే నాగార్జున జేడీ తో కప్పు కాఫీ తాగుతూ కబుర్లు మొదలెడితే, ఇందులో ఆర్గ్యుమెంట్ లేదు, ప్రశ్నే లేదు. కంగారూ పుట్టించదు, పైగా నిద్రపుచ్చుతుంది. ఇది కేవలం ఒక స్టేట్ మెంట్ తో కూడుకుని వుండే ‘గాథ’ లా వుంటుంది. గాథలు కమర్షియల్ సినిమాలకి పనికిరావు. ప్రశ్న తో ఆర్గ్యుమెంట్ ని ప్రతిపాదించే కథలే కమర్షియల్ సినిమాలకి పనికొస్తాయి.
కాబట్టి- ప్లాట్ పాయింట్ సంఘటన, ఏ జానర్ కథకైనా దాని రసపోషణతో - 1) యాక్షన్ తో అత్యంత శక్తివంతంగా వుండి, 2) అందులో ముగింపు తొంగి చూస్తూవుండి, 3) ప్రశ్నని లేవనెత్తుతూ వుండి-
4) ఆ ముగింపు ప్రశ్నకి దానికి తగ్గ జవాబు విసురుతూ వుండాలి. ప్లాట్ పాయింట్ వన్ సంఘటన ప్రశ్నని విసిరితే, ముగింపు దానికి తగ్గ జవాబు విసరాలి. ఒక హాలీవుడ్ సినిమా వుంది- జిమ్ కేరీ నటించిన కామెడీ- ‘లయర్ లయర్’ అని. ఇందులో ధారాళంగా అబద్ధాలు మాట్లాడేసి కేసులు గేలిచేసే లాయరైన జిమ్ కేరీ, ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర హఠాత్తుగా అబద్ధాలు చెప్పే టాలెంట్ ని కోల్పోతాడు- దాంతో ఇప్పుడేంటి, ఇక నిజాలు చెప్పేసి కేసులు గెలుస్తాడా? అన్న ఇంటరెస్టింగ్ ప్రశ్నని తలెత్తుతుంది. దీనికి జవాబు ముగింపు విసురుతుంది. ఆ జవాబే మిటనేది సస్పన్స్. దటీజ్ ది లాక్.
కాబట్టి నేపధ్య బలంతో ప్రశ్న కూడా అంత ఇంటరెస్టింగ్ గానూ వుండాలి. నేపధ్య బలంతో ప్రశ్న ఎంత ఇంటరెస్టింగ్ గా వుంటే అంత బలంగా లాక్ వేయవచ్చు.
ప్రశ్నలో యూత్ అప్పీల్ వుండాలి. మళ్ళీ మహోజ్వల చిత్రరాజాలు చూసే రోజులు ఎప్పుడొస్తాయో తెలీదు. సమీప భవిష్యత్తులో వచ్చే సూచనలు లేవు. దశాబ్దంన్నర కాలంగా సాగుతున్న ఫక్తు కాలక్షేప బఠాణీ ఎంటర్ టైన్మెంట్ సినిమాలే ఇంకా రాజ్య మేలుతాయి. ఎంటర్ టైన్మెంట్ అంటేనే స్పీడు, హుషారు, ఓ కిక్కు, యూత్ ఫుల్ మేకింగ్. కాబట్టి ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర లేవనెత్తే ప్రశ్న యూత్ ని ఆకర్షించేట్టు వుండాలి. ‘బ్రహ్మోత్సవం’ లోలాగా యూత్ కి ఏ మాత్రం ఆసక్తి కల్గించని, ఏమాత్రం యూత్ అప్పీల్ లేని, ఏడుతరాల్ని వెతికే ముసలి ప్రశ్నతో వుండకూడదు.
సోల్ కి ముసలితనం వుండదు. ముసలి ప్రశ్న, యూత్ అప్పీల్ వున్న ప్రశ్న- ఈ రెండిటి తేడాలతో అప్రమత్తంగా వుండాలి. యూత్ అప్పీల్ కే ఓటెయ్యాలి. యువదర్శకులు తమ ఇళ్ళల్లో చూసిన జీవితాలతో ముసలి ప్రశ్నలు వేసుకోవాలనుంటే ‘గాథలు’ చెప్పుకోవాలి, ఆర్ట్ సినిమాలు తీసుకోవాలి. అనవసరంగా కమర్షియల్ సినిమాల జోలికివచ్చి వాటి అకాల వార్ధక్యానికీ, మరణానలకీ ముహూర్తాలు పెట్టకూడదు. కమర్షియల్ సినిమాలు తీయాలనుకుంటే, తమ ఇళ్లల్లో జీవితాలు మర్చిపోయి, బయటి ప్రపంచం ఎలా వుందో చూడాలి. చూడాలన్న ఆసక్తి పెచుకోవాలి. బయటి ప్రపంచం ఎప్పుడూ యూత్ ఫుల్ గానే- బాక్సాఫీసు అప్పీలుతో క్యాచీగా క్రేజీగా కళకళ లాడుతూనే వుంటుంది, దట్స్ సింపుల్!
కనుక స్క్రీన్ ప్లేకి లాక్ వేయాలన్న ఆసక్తి వుంటే, యూత్ అప్పీల్ లేని ముసలి ప్రశ్న, లేదా యూత్ అప్పీల్ వున్నా కాలం చెల్లిన ప్రశ్నా లేకుండా జాగ్రత్త పడాలి- జానర్ తో సంబంధం లేకుండా. ఫ్యామిలీ స్టోరీ కాబట్టి మహేష్ బాబుకి ముసలి ప్రశ్న అంటగట్టి హిట్ కొట్టమంటే ఏం జరిగిందో తెలిసిందే. మహేష్ బాబు వృద్ధుడయ్యాక ముసలి ప్రశ్న వేద్దామా వద్దా అప్పుడాలోచించుకోవచ్చు. కనుక హీరో తలపడే సమస్య గంభీరంగా వున్నా, ప్రశ్న యూత్ అప్పీల్ తో వుండాలి. యూత్ అప్పీల్ అంటే ఆటోమేటిగ్గా మాస్ అప్పీల్ కూడా.
విక్రం కుమార్ దర్శకత్వంలో సూర్య నటించిన ‘24’ లో ప్లాట్ పాయింట్ వన్ ఎంత పవర్ఫుల్ గా వుంటుందో గమనించండి. సూర్య దగ్గర వృధాగా పడి వుంటున్న పెట్టెలో గడి యారం బయట పడినప్పటి కథా ప్రారంభపు సంఘటనకి ప్రేక్షకులు ఈలలూ కేరింతలతో హోరెత్తించేస్తారు- నిర్మాతలకో హీరోలకో కథ చెప్తున్నప్పుడు ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర వాళ్ళు కూడా అలా ఎక్సైట్ అవ్వాలన్న మాట. ఇక ఇప్పుడు సూర్య ఆ గడియారంతో ఏం చేస్తాడన్న పవర్ఫుల్ ప్రశ్న ఉత్పన్నమవుతుంది. ఈ ప్రశ్న సరీగ్గా యూత్ అప్పీల్ కి న్యాయం చేస్తుంది. సమంతాతో ప్రేమకలాపాలకి ఆ గడియారాన్ని వాడతాడు సూర్య!
ఈ కథా ప్రారంభంలోనే దాగి వున్న ముగింపేమిటి? ఆల్రెడీ ఈ గడియారం కోసం వెతుకుతున్న విలన్ సూర్య చేతిలో అది పడడమే. ప్లాట్ పాయింట్ టూ దగ్గర ఇదే జరుగుతుంది- అయితే విలన్ సూర్య చేతిలో పడేది డూప్లికేట్ గడియారం. ఇక్కడ కూడా ప్రేక్షకులు హోరెత్తించేస్తారు. ప్లాట్ పాయింట్లు రెండూ ప్రేక్షకుల్లో ఇంత సంచలనం సృష్టించాయంటే ఈ స్క్రీన్ ప్లే ఎంత బలంగా లాక్ అయి వుందో అర్ధం జేసుకోవచ్చు. కథ విన్పించేటప్పుడు నిర్మాతలూ హీరోలూ ఇక్కడ కూడా అంత థ్రిల్లవాలి. ప్లాట్ పాయింట్స్ తో కథకుడెప్పుడూ సోమరిగా వుండకూడదు. కథకుడు సోమరిగా వుండకూడదు. ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర లేవనెత్తే ప్రశ్నతో ప్లాట్ పాయింట్ టూ (ముగింపు) కి లాక్ వేస్తున్నప్పుడు ఒకటి గ్రహించాలి : ఈ ప్లాట్ పాయింట్ వన్- ప్లాట్ పాయింట్ టూ రెండూ ఎదురెదురు అద్దాల్లాంటివి. ఒకదాని వ్యవహారం ఇంకో దాంట్లో కన్పిస్తూనే వుంటుంది. ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర లాక్ వేస్తున్నప్పుడే ఆ మాస్టర్ కీకి ప్లాట్ పాయింట్ టూ ముగింపు వ్యవహారం తెలుసు కనుక- ఆ మాస్టర్ కీ తో ప్లాట్ పాయింట్ టూ దగ్గర తాళం తీసినప్పుడు, డూప్లికేట్ గడియారం విలన్ సూర్య చేతికి వచ్చింది ‘24’ లో!
తాళం తీసినప్పుడు ఇలాటి ఆశ్చర్యాలు వుండాలి. ప్లాట్ పాయింట్ టూ అంటే సంఘర్షణతో మిడిల్ విభాగమంతా ముగిసిపోయి- ఇక హీరో తన సమస్య కి తిరుగులేని పరిష్కారమార్గం కనిపెట్టే దృశ్యమే కాబట్టి- ఈ దృశ్యం కూడా ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దృశ్యం లాగే బ్రేకింగ్ న్యూస్ లా బలంగా ఉంటూ బ్యాలెన్స్ చేయాలి.
‘టైటానిక్’ ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర ఆత్మహత్యా యత్నం చేస్తున్న హీరోయిన్ ని హీరో కాపాడడం, ప్లాట్ పాయింట్ టూ దగ్గర టైటానిక్ నౌక మునిగిపోతూ ఇద్దరి జీవితాలూ – ప్రేమా ప్రశ్నార్ధకమవడం!
గొప్ప సినిమాల్లో ప్లాట్ పాయింట్స్ ఇలా ఒక దానికొకటి వ్యతిరేకంగా ఉంటున్నాయి. ‘టైటానిక్’ లో ఆ నౌక కాన్షస్ మైండ్ అయితే, చుట్టూ సముద్రం సబ్ కాన్షస్ మైండ్; ‘హోమ్ ఎలోన్’ లో తాళాలు వేసిన ఇంటి లోపలి భాగమంతా సబ్ కాన్షస్ మైండ్ అయితే, కుర్రాడు ఆ సబ్ కాన్షస్ మైండ్ లో పడ్డ ఇగో. గొప్ప సినిమాలు సైకలాజికల్ గా ప్రేక్షకులతో ఇలా బాగా కనెక్ట్ అవుతాయి.
ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర ప్రశ్నతో బిగినింగ్ ని ముగించాక, ప్రారంభమయ్యే మిడిల్ కథా ప్రపంచాన్ని సబ్ కాన్షస్ మైండ్ కి ప్రతీకగా సృష్టించి, అందులో మునక లేస్తున్న మన ‘ఇగో’ గా ప్రధాన పాత్ర చిత్రణ చేయగల్గితే, స్క్రిప్టు యధాతధంగా ఓకే అయ్యే అవకాశాలె క్కువ.
ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర పైన చెప్పిన విధంగా లాక్ వేశాక యాదృచ్చికంగా మిడిల్ కి ఆ ఫీల్ వచ్చేస్తుంది- ఎందుకంటే ప్లాట్ పాయంట్ వన్ దగ్గర ప్రశ్నతోనే సోల్ పుడుతుంది.
ఏదీ స్వతంత్రంగా లేదు, అన్నీ ద్వంద్వాలేనని కథకులకి తెలుసు. రేయింబవళ్ళు, సుఖ దుఃఖాలు, లాభనష్టాలు, జయాపజయాలు, రాగద్వేషాలు, జననమరణాలు ... పాజిటివ్ /నెగెటివ్- నెగెటివ్ /పాజిటివ్ ల బొమ్మా బొరుసాటే జీవితమైనా కథైనా. వీటిలోనే పరస్పర ముగింపులు దాగి వుంటాయి. అపజయంలో విజయం, విజయంలో అపజయం తొంగి చూస్తూంటాయి. పక్వత కొచ్చినప్పుడు అవి బయటపడి ప్రభావాన్ని చూపిస్తాయి. అలాగే కథా ప్రారంభాల్లో కూడా ముగింపులు కథనం పక్వత కొచ్చేవరకూ వేచివుంటాయి. పక్వతకి రాగానే బయటపడి ప్రభావాన్ని చూపిస్తాయి. కథల్లో ఇది స్టోరీ క్లయిమాక్స్ అవుతుంది. అంటే స్క్రీన్ ప్లే లో కథ ఎక్కడైతే ప్రారంభమవుతుందో (ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర అన్నమాట) అక్కడే కథకి ముగింపూ ఆటోమేటిగ్గా ప్రోగ్రాం చేసి వుంటుందన్న మాట. పని గట్టుకుని కథకుడు ముగింపులు రాసి అతికించేదేం వుండదు. పైన పేర్కొన్న సినిమాల ఉదాహరణల్లో ఇది గమనించాం.
ఇక ప్లాట్ క్లయిమాక్స్ వుంటుంది. ఇది కథా ప్రారంభంలో దాగి వుండే ముగింపుని కాదని, ‘కథనం’ లో మరెక్కడ్నించైనా పుట్టుకు రావచ్చు. దీన్ని ట్రాజడీల్లో గమనించ వచ్చు. ట్రాజడీలు ప్లాట్ క్లయిమాక్స్ తో వుంటే ఇంకా బావుంటాయి. ఎందుకంటే కథా ప్రారంభంలో వుండే ముగింపు (స్టోరీ క్లయిమాక్స్) నే కథకుడు ట్రాజడీగా మార్చి ముగిస్తే అందులో సోల్ వుండదు. ఉదాహరణకి- ‘శివ’ లో నాగార్జున జేడీని కొట్టిన కథా ప్రారంభాన్ని, మాఫియా రఘువరన్ చేతిలో నాగార్జున చనిపోయే ట్రాజడీగా మార్చుకుని ముగిస్తే, అది వర్కౌట్ కాదు. వర్కౌట్ అవాలంటే రఘువరన్ ని చంపి ఆ పోరాట ఫలితంగా నాగార్జున కూడా చనిపోవాలి. అప్పుడా ట్రాజడీ ఉన్నతాదర్శం కోసం చేసిన ఆత్మబలిదానంగా సోల్ ని సంతరించుకుంటుంది. ఐతే కథా ప్రయోజనం దృష్ట్యా ఈ సోల్ రసపోషణ చెయ్యదు.
లేదూ ఏ హీరోయిజమూ లేని పాసివ్ పాత్రగా అయ్యోపాపం అన్పించాలంటే, ‘దేవదాసు’ లోలాగా ప్లాట్ పాయింట్ వన్ కి ముందే, బిగినింగ్ విభాగంలో ఆ పాసివ్ నెస్ కి కారణమవుతున్న వ్యక్తిత్వ లోపం ఏదైనా చూపాలి. ‘దేవదాసు’ లో అర్ధరాత్రి తనని వరించమని వచ్చే పార్వతిని భయంతో, పిరికితంతో దేవదాసు తిరస్కరించే వ్యక్తిత్వ లోపముంది. దాని ఫలితం చివరిదాకా అనుభవించాడు. ఇలాగే ‘కృష్ణ గాడివీర ప్రేమ గాథ’ లో గొడవలంటే భయపడి పారిపోయే నాని పాత్ర లాంటిది ‘శివ’లో నాగార్జున అయివుండాలి. మొదట ఈ లోపాన్ని కూడదీసుకుని ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర ఎలాగో జేడీ నికొట్టి కథని ప్రారంభించినా- ఆ తర్వాత అడుగడుగునా ఈ లోపం వెన్నాడుతూ చివరికి రఘువరన్ చేతిలో అంతమయ్యే ట్రాజడీకి చేరుకోవచ్చు. స్టోరీ క్లయిమాక్స్ ని ట్రాజడీ గా మార్చాలంటే ఇంతకంటే మార్గం లేదు. అయితే స్టోరీ క్లయిమాక్స్ ని ట్రాజడీగా మార్చే టప్పుడు కథా ప్రయోజనాన్నికూడా దృష్టిలో పెట్టుకోవాలి. ఈ కథ ద్వారా ఏం చెప్పా బోతున్నారన్నది ముఖ్యం. కథా ప్రయోజనం సమాజంలో దుష్టశక్తిని నిర్మూలించి శాంతియుత వాతావరణం నెలకొల్పడమైతే, రఘువరన్ ఒక్కడే చనిపోతే ఆ కథా ప్రయోజనం నెరవేరుతుంది. రఘువరన్ తో బాటు నాగార్జున కూడా చనిపోతే రస భంగమవుతుంది. సోల్ ఏర్పడ వచ్చు, కానీ ఆ సోల్ కి కథాప్రయోజనంతో సంబంధం వుండదు. రఘువరన్ చస్తే ప్రేక్షకులు ఆనందంతో కొట్టే చప్పట్ల హోరుతో నెరవేరే కథాప్రయోజనం, అంతలో నాగార్జున కూడా చనిపోతే చప్పట్లు సద్దుమణిగి ఉస్సూరనే ప్రేక్షకుల నిట్టూర్పులతో సోల్ ఆవిరై పోవచ్చు. కాబట్టి ట్రాజడీ చేసే టప్పుడు సోల్ కి ఉద్దేశించిన కథా ప్రయోజనంతో సంబంధం ఉండేట్టు చూసుకోవాలి.
మరైతే, ‘శంకరాభరణం’ లో స్టోరీ క్లయిమాక్స్ తోనే ముగింపు ట్రాజడీ అయింది కదా అనొచ్చు. ‘శంకరాభరణం’ ముగింపు ట్రాజిక్ అని ఎవరన్నారు? అవి కర్తవ్యం పూర్తి చేసుకుని దైవ సన్నిధికి ఒకరు, గురువు పాదాల చెంతకి మరొకరూ చేరుకునే ఆత్మల సమ్మేళనం. స్పిరుచ్యువల్ నోట్ తో ఆ కథ సుఖాంతం. ఆధ్యాత్మిక జానర్ ట్రాజిక్ ఫీల్ నివ్వదు.
ఇక ప్లాట్ క్లయిమాక్స్ ఇలా వుంటుంది- ‘మరో చరిత్ర’ లో కమల్ హసన్, సరితలు ఏడాది పాటు విడివిడిగా గడిపితే, అప్పటికీ వాళ్ళ ప్రేమ ఇంతే బలంగా వుంటే, పెళ్లి చేస్తామన్న పెద్దల షరతు ప్రకారం విడివిడిగా వుంటారు. ఇది కథా ప్రారంభం. ఇందులోనే ముగింపూ వుంది. ఈ పరీక్ష నెగ్గి ఒకటయ్యే ముగింపు. కానీ ఈ ముగింపుని ట్రాజడీ చేయాలనుకున్నారు. అందుకే స్టోరీ క్లయిమాక్స్ ని క్యాన్సిల్ చేసే ప్లాట్ క్లయిమాక్స్ ని ప్లాన్ చేశారు. కథా ప్రారంభానికి ముందు కథనంలో సరితని ఒకడు టీజ్ చేస్తే ఆమె చెంప వాయించే ఘట్టం, కథా ప్రారంభం తర్వాత కథనంలో మాధవితో కమల్ పెళ్లిని తిరస్కరిస్తే ఆమె అన్న పగ బట్టే సన్నివేశం. మొదటి చోట సరితకి వాడొక విలన్ వున్నాడు, రెండో చోట కమల్ కీ మాధవి అన్న విలన్ గా తయారయ్యాడు. వీళ్ళిదరూ కలిసి ఏడాది ఎడబాటుని దిగ్విజయంగా పూర్తి చేసుకుని మరింత బలీయమైన ప్రేమతో కలుసుకోబోతున్న సమయంలో కమల్, సరితలని చంపేస్తారు. ఇది కథా ప్రారంభంలో మనం ఊహించుకునే పరీక్ష నెగ్గి వాళ్ళు కలుసుకుంటారనే ముగింపుని (స్టోరీ క్లయిమాక్స్ ని ) అనూహ్యంగా క్యాన్సిల్ చేస్తూ ఏర్పడే ప్లాట్ క్లయిమాక్స్- అంటే యాంటీ క్లయిమాక్స్. ఈ కథనంలోంచి పుట్టుకొచ్చిన క్లయిమాక్స్, కథా ప్రారంభంలోంచి పుట్టిన క్లయిమాక్స్ కాదు. ఈ ప్లాట్ క్లయిమాక్స్ లేదా యాంటీ క్లయిమాక్స్ కర్మ సిద్ధాంతాన్ని ఆధారం చేసుకుని ( సరిత రోమియోని కొట్టడం ఆమె చేసుకున్న కర్మ, కమల్ మాధవిని తిరస్కరించడం అతను చేసుకున్న కర్మ- వీటి ఫలితం అనుభవించాల్సిందే- చాలా నిర్దాక్షిణ్యంగా వుంటుంది ప్రకృతి పని చేసే తీరు) ప్రవేశపెట్టడం వల్ల, ప్రేక్షకులు అందులో సోల్ ని బాగా ఫీలవగలిగారు. 450 రోజులపాటూ సినిమాని ఆడించారు.
అదే ‘తని ఒరువన్’ లో చూస్తే. ఇది కూడా ప్లాట్ క్లయిమాక్స్ తో ట్రాజిక్ ముగింపే (హీరోకి, మనకి కాదు). కానీ కథనం లోంచి పుట్టిన ఆ ముగింపుని కూడా కృత్రిమంగా పుట్టించారు. కథనంలో హీరో పనిగట్టుకుని తన గర్ల్ ఫ్రెండ్ ని విలన్ గర్ల్ ఫ్రెండ్ దగ్గరికి పంపి, అతడి దుర్మార్గం చెప్పించి ఆమె కళ్ళు తెరిపించే సీను వేసి, కథని ఆమే ముగించేట్టు అక్కడ అసహజంగా ఆమెని యాక్టివేట్ చేశారు. ఆ మాత్రం హీరో విలన్ ని చంపలేకనా ఆమెని యాక్టివేట్ చేయడం? ఇందులో సోల్, కథా ప్రయోజనం రెండూ లేకుండా పోయాయి.
సోల్ వుండని ఇంకో రకం ముగింపు వుంటుంది. దీనికేం పేరుంటుందో ఎవరైనా కనిపెట్టాలి- ‘బ్రహ్మోత్సవం’ లో అది ప్లాట్ పాయింటో కాదో, అక్కడ రావురమేష్ తో మహేష్ బాబు కి ఏదో ఒక కథంటూ ప్రారంభమయ్యాక, అందులో వున్న ముగింపు తాలూకు కథనాన్ని (రావురమేష్ లేవనెత్తిన ప్రశ్నని) ఎగేసి , ఇంకేదో ఏడుతరాల గాథ చెప్పుకొచ్చి- అదయ్యాక ఒక్క సీనుతో కథాప్రారంభంలో మ్యానిపులేట్ చేసిన ముగింపుని తెచ్చి తేల్చేశారు. ఈ ప్యాచ్ వర్క్ తో సోల్ ఏర్పడుతుందా?
1. కథని కాపాడేది సోల్ మాత్రమే, సోల్ ఈజ్ సుప్రీమ్.
2. స్టోరీ క్లయిమాక్స్ తో ట్రాజడీ కి సోల్ ఏర్పడాలంటే, ‘దేవదాసు’ లోలాగా బిగినింగ్ విభాగంలో లో బీజాలు వేయాలి.
3. ప్లాట్ క్లయిమాక్స్ తో ట్రాజడీ కి సోల్ ఏర్పడాలంటే, ‘మరో చరిత్ర’ లోలాగా మిడిల్ విభాగంలో బీజాలు నాటాలి.
4. స్టోరీ క్లయిమాక్స్ తో సుఖాంతమయ్యే కథలకి ‘శంకరాభరణం’ లోలాగా, లేదా ‘శివ’ లో లాగా ప్లాట్ పాయింట్ వన్ లో కథా ప్రారంభంలో విత్తనాలు జల్లాలి.
5. సోల్ కి కథా ప్రయోజనంతో సంబంధం వుండాలి.
6. హీరోకీ విలన్ కీ ఒకే ముగింపు నిస్తే, కథాప్రయోజనంతో బాటు సోల్ కూడా చెదిరిపోతుంది.
7. హీరోకీ విలన్ కీ భిన్న ముగింపులిస్తే, కథా ప్రయోజనమూ- సోల్ చెక్కుచెదరవు.
8. కథాప్రయోజనం లేని కథకి సోల్ వుండదు.
9. కథా ప్రయోజనమున్నప్పటికీ ఆకస్మిక ముగింపు నిస్తే సోల్ వుండదు.
10. సోల్ ఈజ్ సుప్రీమ్.
11. సోల్ ఈజ్ సుప్రీమ్.
12. సోల్ ఈజ్ ఎక్స్ ట్రీమ్ - అల్టిమేట్!
3. ప్లాట్ క్లయిమాక్స్ తో ట్రాజడీ కి సోల్ ఏర్పడాలంటే, ‘మరో చరిత్ర’ లోలాగా మిడిల్ విభాగంలో బీజాలు నాటాలి.
4. స్టోరీ క్లయిమాక్స్ తో సుఖాంతమయ్యే కథలకి ‘శంకరాభరణం’ లోలాగా, లేదా ‘శివ’ లో లాగా ప్లాట్ పాయింట్ వన్ లో కథా ప్రారంభంలో విత్తనాలు జల్లాలి.
5. సోల్ కి కథా ప్రయోజనంతో సంబంధం వుండాలి.
6. హీరోకీ విలన్ కీ ఒకే ముగింపు నిస్తే, కథాప్రయోజనంతో బాటు సోల్ కూడా చెదిరిపోతుంది.
7. హీరోకీ విలన్ కీ భిన్న ముగింపులిస్తే, కథా ప్రయోజనమూ- సోల్ చెక్కుచెదరవు.
8. కథాప్రయోజనం లేని కథకి సోల్ వుండదు.
9. కథా ప్రయోజనమున్నప్పటికీ ఆకస్మిక ముగింపు నిస్తే సోల్ వుండదు.
10. సోల్ ఈజ్ సుప్రీమ్.
11. సోల్ ఈజ్ సుప్రీమ్.
12. సోల్ ఈజ్ ఎక్స్ ట్రీమ్ - అల్టిమేట్!
***
ఇక లాక్ వేద్దాం!
సోల్ తోనే కథ పుడ్తుంది, మనం సోల్ తోనే పుట్టినట్టు. కాబట్టి ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర కథతో బాటే సోల్ కూడా పుడుతుంది. ఇది కథా ప్రారంభ దశ. అంటే హీరోకి ఒక గోల్ ఏర్పడి అది సాధించేందుకు ముందుకు సాగిపోయే మజిలీ. ఈ కథా ప్రారంభ దశలోనే ముగింపు కూడా ఎలా నిక్షిప్తమై వుంటుందో పై ఉదాహరణల్లో చూశాం. ఈ నిక్షిప్తమై వున్న ముగింపుకే లాక్ వేయబోతున్నాం. స్క్రీన్ ప్లే లో ముగింపు దశ, మిడిల్ విభాగం ముగిసే, ప్లాట్ పాయిట్ టూ దగ్గరనుంచీ మొదలయ్యే, ఎండ్ విభాగంతో ప్రారంభ మవుతుందని తెలిసిందే. ఈ ప్లాట్ పాయింట్ టూని, ప్లాట్ పాయింట్ వన్ తో కలిపి లాక్ చేస్తాం. అంటే ముగింపుకి, అనగా ప్లాట్ పాయింట్ టూకి, లాక్ అండ్ కీ ప్లాట్ పాయింట్ వన్ చేతిలో వుంటాయన్న మాట. ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర కథా ప్రారంభంలో ముగింపుకి లాక్ వేస్తే – కథలో కథాప్రయోజనం కూడా దెబ్బతినకుండా, సోల్ కూడా దెబ్బ తినకుండా వుంటాయి. ఇదీ గొప్ప కథకి పునాది వేయడం.
గొప్ప కథకి పునాది వేస్తే అది నల్గురి చేతిలో పడి నలిగినా, కొంచెం నాణ్యత తగ్గి మంచి కథగా మిగలొచ్చనే కదా పరిష్కార మార్గం వెతుకుతున్నాం. అదే రొటీన్ గా సిడ్ ఫీల్డ్ ప్రకారం బిగినింగ్- మిడిల్- ఎండ్, మధ్యలో ఇంటర్వెల్ పాయింటుగా రాసుకుంటున్నవి కూడా మంచి కథలే. అయితే దీనికి లాకింగ్ లేకపోవడం వల్ల రాసుకుంటున్న మంచి కథలు చెడ్డ కథల స్థాయికి పడిపోతున్నాయి నల్గురి చేతులూ పడి. మంచి కథ రాసుకుంటే చెడ్డ కథగా పడిపోతున్నప్పుడు, గొప్ప కథకే పునాది వేస్తే అది మంచి కథగా మారవచ్చు తప్ప మరీ చెడ్డ కథగా పతనమవదనే ఈ వ్యాసకర్త నమ్మకం.
సిడ్ ఫీల్డ్ కూడా ప్లాట్ పాయింట్ వన్, ప్లాట్ పాయింట్ టూ లు రెండూ మొత్తంగా కథని కలిపి ఉంచే రెండు కొక్కేలు వంటివి అంటాడు తప్ప, వాటిని ఎలా కలిపి ఉంచాలో చెప్పలేదు. మనం తిప్పలు పడి, కథా ప్రారంభంలోనే దాగి వుండే ముగింపుకి ఒక తాళాన్ని వెతికి పట్టుకొచ్చాం. గొప్ప కథకి పునాది ఇదే : ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర ముగింపుకి లాక్ వేయడం. ఈ లాక్ ని కూడా చాలా నైపుణ్యంగల తాళం చెవితో వేస్తాం. మొత్తం కథని పాడు చేయాలన్న దాన్నెవరూ బద్ధలు కొట్టలేరు, ఏటీఎం లాక్ లాంటిదన్న మాట. ఇంకా చెప్పుకుంటే ఆ లాక్ ని పగలగొట్ట బుద్ధే కాదు, దాన్ని ప్రేమిస్తూనే ఇంకేం చెడగొట్ట వచ్చో పైపై అలంకారాలు పరిశీలిస్తూంటారు. ఆ అలంకారాలు చెడగొడితే ఆ గొప్ప కథ పునాదులు కదిలి మంచి కథ సెటప్ కి సెటిల్ కావచ్చు తప్ప, మొత్తంగా కుప్ప కూలిపోదు. సినిమా ఫీల్డు క్రియేటివిటీ ఎలా ఉంటుందంటే, హుస్సేన్ సాగర్ లో బుద్ధ విగ్రహం తీసి పంపినా దాన్ని ఇంకేదో చేసే పనిలో బిజీ అయిపోతారు- దాన్ని దానిలాగా ఉండనివ్వరు. ఎన్టీఆర్ వచ్చి తిట్టినా వూరుకోరు. అది బామియాన్ బుద్ధ విగ్రహ మవుతుంది చివరికి.
ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర ముగింపుకి తాళం వేయాలి : ఎలా వేయాలి, వేస్తె ఎలా లాభం?
ముందుగా ప్లాట్ పాయింట్ వన్ ఏమేం కలిగి వుంటుందో చూద్దాం. హీరోకి ఒక సమస్యని సాధించేందుకు గోల్, ఆ గోల్ లో ఎమోషన్, రిస్క్, పరిణామాల హెచ్చరికా -అనే నాలుగు పరికరాలుంటాయని అనేక సార్లు చెప్పుకున్నాం.
ఇప్పుడు- ప్లాట్ పాయింట్ వన్ లోనే కథా ప్రారంభం, ఆ కథా ప్రారంభంలోనే ముగింపూ, కథాప్రయోజనమూ, సోల్ -కూడా వుంటాయని తెలుసుకున్నాం.
ముగింపుకి తాళం వేయాలి. దాని తాళం చెవి ఏది?
ప్రశ్నే! ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర కథాప్రారంభపు కీలక సంఘటన లోంచి పుట్టే ప్రశ్నే తాళం చెవి?
ఈ ప్రశ్న అనే ‘మాస్టర్ కీ’ ని చాలా కిలాడీ తనంతో తయారుచేసుకోవాలి. టక్కరి దొంగలా వుండాలి. చిక్కడు- దొరకడు అన్పించు కోవాలి. అంతేగానీ కదలడు – వదలడు అన్పించుకోకూడదు! ‘మాస్టర్ కీ’ తో అందడు –ఆగడు అన్పించుకుంటూ పలాయనం చిత్తగిస్తే, ఆ ‘మాస్టర్ కీ’ కోసం స్టోరీ డిస్కషన్ పెద్దలు పట్టుదలతో వెంటపడాలి! ఇంకా మాటాడితే, మాస్టర్ కీ ఎవరికీ దొరక్కుండా ఏ దుర్గం చెరువులోనో విసిరేస్తే ఇంకా మంచిది. అప్పుడు స్క్రీన్ ప్లేలో ఇంకేవో సీన్లు మార్చుకుంటూ కూర్చుంటారే తప్ప, కథా ప్రారంభ- ముగింపుల జోలి కెళ్ళలేరు. దాంతో ఆ గొప్ప కథ పునాదిని మంచి కథ వరకూ దించి వదిలేస్తారు. అంతకంటే చెడగొట్ట లేరు!
ఇదెలాగో చూద్దాం.
కాసేపు స్క్రీన్ ప్లే అంటే బిగినింగ్ -మిడిల్- ఎండ్ అనే సాధారణ పరిభాష మర్చిపోదాం. స్క్రీన్ ప్లే అంటే కాన్షస్ - సబ్ కాన్షస్ మైండ్ ల ఇంటర్ ప్లే అనే జేమ్స్ బానెట్ చెప్పే ఉన్నతార్ధంలో చూద్దాం. కాన్షస్ మైండ్ ని బిగినింగ్ గానూ, సబ్ కాన్షస్ మైండ్ ని మిడిల్ గానూ చూద్దాం. హీరో ని మన ఇగో అనే దృష్టితో చూద్దాం- ప్రేక్షకులతో సైకలాజికల్ కనెక్ట్ కోసం.
ఇదెలాగో చూద్దాం.
కాసేపు స్క్రీన్ ప్లే అంటే బిగినింగ్ -మిడిల్- ఎండ్ అనే సాధారణ పరిభాష మర్చిపోదాం. స్క్రీన్ ప్లే అంటే కాన్షస్ - సబ్ కాన్షస్ మైండ్ ల ఇంటర్ ప్లే అనే జేమ్స్ బానెట్ చెప్పే ఉన్నతార్ధంలో చూద్దాం. కాన్షస్ మైండ్ ని బిగినింగ్ గానూ, సబ్ కాన్షస్ మైండ్ ని మిడిల్ గానూ చూద్దాం. హీరో ని మన ఇగో అనే దృష్టితో చూద్దాం- ప్రేక్షకులతో సైకలాజికల్ కనెక్ట్ కోసం.
మళ్ళీ మళ్ళీ చెప్పుకుంటే, మన ఇగో వచ్చేసి మన కాన్షస్ మైండ్ ( వెలుపలి మనస్సు) లో ఏ బాధ్యతలు నెత్తి మీదేసుకోకుండా ఎంజాయ్ చేయాలనీ చూస్తూంటుంది. దానికి బాధ్యతల్ని గుర్తు చేసే మనలోని సబ్ కాన్షస్ మైండ్ (అంతరాత్మ) అంటే భయం. అటు వైపు వెళ్ళకుండా టక్కరితనం ప్రదర్శిస్తూంటుంది. స్క్రీన్ ప్లేలో ఏం జరుగుతుందంటే, అలాటి మన టక్కరి ఇగోని మెడబట్టి సబ్ కాన్షస్ మైండ్ లోకి నెట్టి పారేస్తాం. ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర కథని ములుతిప్పే సంఘటన ఇందుకే చాలా బలంగా వుండాలంటాడు సిడ్ ఫీల్డ్ ప్రేక్షకులతో సైకలాజికల్ కనెక్ట్ కోసం.
ప్లాట్ పాయింట్ వన్ కి ముందు పాత్ర సమస్యలోకి వెళ్ళడానికి మొండికేయాలి, మొండికేసిన పాత్రని ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర బలంగా సమస్య లోకి నెట్టేయాలి.
ఈ రెండు బీట్స్ కథలో తప్పని సరిగా ఉండేట్టు చూసుకోవాలి.
ఇవి గత వ్యాసంలో చెప్పుకున్న జోసెఫ్ క్యాంప్ బెల్ సిఫార్సు చేసిన బీట్సే.
అలా సబ్ కాన్షస్ మైండ్ లోకి ఇగో తప్పనిసరై వెళ్లి పడ్డాక, అక్కడున్న శక్తులతో పోరాడి బయట పడేందుకు దాని చావు అది చావాల్సిందే. హీరో పాత్రకి ఈ పరిస్థితిని కల్పిస్తేనే మిడిల్ బలంగా వుంటుంది.
సబ్ కాన్షస్ మైండ్లో ఇగో వెళ్లి పడేందుకు సృష్టించే సంఘటన లేదా పరిస్థితి ఎంత బలంగా వుండాలంటే, అది మళ్ళీ కాన్షస్ మైండ్ వైపు తిరిగి చూసే ఛాన్సే వుండకూడదు. ‘భజరంగీ భాయిజాన్’ లో సల్మాన్ ఖాన్ మొదట పాప సమస్యని తేలిగ్గా తీసుకుని ఎలా వదిలించుకోవాలా అని చూస్తూంటాడు. ఒక ఏజెంట్ కి డబ్బిచ్చేసి ఇల్లీగల్ గా పాక్ సరిహద్దు దాటించేందుకు పాపని అప్పజెప్పేసి చేతులు దులుపు కుంటాడు. ఏజెంట్ మోసం చేసి ఆ పాపని వ్యభిచార గృహంలో అమ్మేస్తూంటాడు- అప్పుడు సల్మాన్ కి పౌరుషం ముంచుకొచ్చి, వాణ్ణి కొట్టి పడేసి, ఆ పాపని విడిపించుకుని తనే పాక్ కి బయల్దేరడానికి సిద్ధపడతాడు. ఇక వెనక్కి చూసే పరిస్థితి లేదు. దేన్నైతే ఎవాయిడ్ చేస్తూ వచ్చాడో ఆ సబ్ కాన్షస్ మైండ్ అనే మిడిల్లోకి ప్రవేశించక తప్పని పరిస్థితి!
మొదట అనంగీకారం, తర్వాత అంగీకారం- ఇవీ పైన చెప్పుకున్న ఆ రెండు బీట్స్.
ఇది చాలా బలంగా వుండే ప్లాట్ పాయింట్ వన్ సంఘటన. ఈ బలం వ్యభిచార గృహంలో పాపని అమ్మడం అనే కాన్సెప్ట్ వల్ల వచ్చింది. ఈ కథలో వ్యభిచార గృహమేమిటి, ఛీ, ఫ్యామిలీస్ కి నచ్చదు, బావుండదు అని కథకుడు అనుకుంటే, అప్పుడతను కమర్షియల్ కథ రాయడానికి పనికిరాడు. పాప అమ్మ కావాలీ అమ్మ అమ్మ కావాలీ అని ఏడుస్తూంటే, చూసిన వాళ్ళెవరో ఇంకా ఏడిపిస్తావెందుకయ్యా - నువ్వే పాకిస్తాన్ తీసికెళ్ళి పాపని తల్లితో కలిపి పుణ్యం కట్టుకోరాదూ- అనే చాదస్తపు, బలహీన, హాస్యాస్పద, నాన్ కమర్షియల్ ప్లాట్ పాయింట్ రాసుకోవడానికి ఆ కథకుడు పనికొస్తాడు. ఇలాటి ప్లాట్ పాయింట్సే వుంటున్నాయి సినిమాలన్నిటా.
ఒకవేళ పాత్ర వెనక్కి కాన్షస్ మైండ్లోకి వచ్చేసినా, సబ్ కాన్షస్ (అంతరాత్మ) వదలదు. పీడిస్తూనే వుంటుంది. కాబట్టి పీడించే శక్తుల్ని సబ్ కాన్షస్ లో ఓడించి రావాల్సిందే.
‘శివ’ లో జేడీ ని నాగార్జున సైకిలు చైను తెంపి కొట్టే క్లాసిక్ సీన్ ఎంత బలమైందంటే, అలా కొట్టిన నాగార్జున ఇంటి కెళ్ళి పోయి నిశ్చింతగా నిద్రపోలేడు. జేడీ తాలూకు మాఫియా గ్యాంగ్ వదలరు. కాబట్టి ముందుకే వెళ్ళాలి తప్ప, వెనక్కి రాలేడు.
ఇందుకే ప్లాట్ పాయింట్ వన్ ని బలంగా, బిగినింగ్ కి క్లయిమాక్సు లాగా తీర్చి దిద్దుకోవాలి. అసలు ప్లాట్ పాయింట్ వన్ అంటేనే బిగినింగ్ విభాగంలో జరిగిన మొత్తం కథనపు కూడిక. బిగినింగ్ కథనాన్ని కొలిక్కి తేవడం. ఈ దృష్టితో ఎంతమంది ప్లాట్ పాయింట్ వన్ ని స్థాపిస్తున్నారు? స్క్రీన్ ప్లేకి ప్లాట్ పాయింట్ వన్ మొదటి మూల స్థంభం అనే ప్రాధాన్యాన్ని సంతరించుకున్నప్పుడు, దాని మీదా కథా ప్రారంభపు పతాకం ఎగరేస్తూ బాకా వూదాలి- రిజిస్టర్ చేయాలి.
యాక్షన్ కథలో ఈ బలం వయొలెంట్ గానూ, కామెడీ కథలో పడీపడీ నవ్వేలాగానూ, ప్రేమ సినిమాలో కదిలించేదిగానూ, రోమాంటిక్ కామెడీ లో పిచ్చెక్కే లాగానూ, ఫ్యామిలీ సినిమాలో సెంటిమెంట్ తోనూ... ఇలా జానర్ కి తగ్గ రస పోషణతో బలంగా, పతాకస్థాయిలో కన్పించాలి.
ప్లాట్ పాయింట్ వన్ సంఘటన యాక్షన్ తో ప్రేక్షకుల మనోఫలకాల మీద చెరిగిపోనంత బలంగా ముద్రేసుకోవాలి. 1975 నాటి ‘ముత్యాలముగ్గు’ లో శ్రీధర్- సంగీతల కాపురం చెడగొట్టడానికి విలన్ రావుగోపాలరావు పన్నే పథకంలో భాగంగా, అనుచరుడు నూతన్ ప్రసాద్- అర్ధరాత్రి సంగీత నిద్రపోతున్న బెడ్ రూమ్ లో రహస్యంగా దాక్కుని, బట్టలిప్పుకుని, శ్రీధర్ వచ్చి తలుపు కొట్టినప్పుడు, బట్టలెత్తుకుని అతణ్ణి తోసుకుంటూ పారిపోయే ప్లాట్ పాయింట్ వన్ సంఘటనని ఎంతకాలమైనా ఎవరూ మర్చిపోలేరు. యాక్షన్ తో కూడుకున్న ఈ సంఘటన చిత్రీకరణలో హిచ్ కాక్ సస్పన్స్ ని తలపిస్తుంది- ఎలాటి నేపధ్య సంగీతమూ లేకుండా. ఈ కథలో ఈ బూతు సంఘటనేమిటీ అని సాత్విక కథలు రాసే ముళ్ళపూడి వెంకట రమణే అనుకునివుంటే, దర్శకుడు బాపు కూడా నిజమే కదా అనుకుని వుంటే, ‘ముత్యాలముగ్గు’ కాలగర్భంలో కలిసిపోయేది. కుటుంబ కథా చిత్రాల్ని క్రైం ఎలిమెంట్ ఎలివేట్ చేస్తుంది- నాటి ‘ముత్యాల ముగ్గు’ అయినా, నేటి ‘భజరంగీ భాయిజాన్’ అయినా.
ప్లాట్ పాయింట్ వన్ సంఘటనని బిగినింగ్ కి క్లయిమాక్స్ లాగా, జానర్ కి తగ్గ యాక్షన్ తో ఇంత బలంగా రిజిస్టర్ చేశాక-
హీరో పాత్రకి అవసరమైన గోల్, గోల్ లో ఎమోషన్, రిస్క్, పరిణామాల హెచ్చరికా ఉండేట్టు చూసుకుని-
అప్పుడు కథకుడు ఈ మొత్తం సెటప్ అంతా ఏమని ‘ముగింపు’ సూచిస్తోందో పరిశీలించాలి. నిజానికి ఒక ఐడియా అనుకున్నప్పుడే దాని ముగింపూ ఆల్రెడీ తెలిసే వుంటుంది. ఐడియాని సినాప్సిస్ గా విస్తరించినప్పుడు ముగింపు పట్ల పూర్తి స్పష్టత వచ్చేస్తుంది. ఆ సినాప్సిస్ ఆధారంగా వన్ లైన్ ఆర్డర్ వేస్తున్న సమయంలోనే స్క్రీన్ ప్లే ని లాక్ చేయాలన్న ప్రస్తుత చర్చనీయాంశం ఉపయోగంలోకి వస్తుంది. కాబట్టి వన్ లైన్ ఆర్డర్ వేసేప్పుడే ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర లాకింగ్ ని దృష్టిలో పెట్టుకుని వేయాల్సి వుంటుంది. ఐడియాలో అనుకున్న, సినాప్సిస్ లో రాసుకున్న, సమంజసమైన ముగింపే వన్ లై ఆర్డర్ ప్లాట్ పాయింట్ వన్ సంఘటనలో తొంగి చూడాలి. అలా తొంగి చూడకపోతే ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర సృష్టించిన సంఘటనలో ఏదో లోపం ఉన్నట్టే నని కథకుడు భావించాలి.
‘శివ’ సినాప్సిస్ లో ముగింపు ఇలా వుందనుకుందాం – శివకి భవానీ (మాఫియా) తో అంతిమ పోరాటం మొదలై భవానీని వధించి, నగరానికి మాఫియా పీడా వదిలిస్తాడు. ఈ పోరాటంలో అన్న కూతుర్ని పోగొట్టుకుంటాడు.
సరీగ్గా ఈ ముగింపే ‘శివ’ ప్లాట్ పాయింట్ వన్ సంఘటనలో తొంగి చూస్తోంది- నాగార్జున జేడీ ని కొట్టడంతో అటుపైన రఘువరన్ (భవానీ) భరతం పట్టడం కూడా వుంటుందనీ! ఇలా కాక నాగార్జున జేడీతో స్నేహం చేసి రఘువరన్ రహస్యాలు లాగి దెబ్బ కొట్టే ప్లాన్ తో సాగితే, ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర జేడీ ని కొట్టే యాక్షన్ తో కూడిన సంఘటన వుండదు, క్యాంటీన్ లో ఓ కప్పు కాఫీతో జేడీని ముగ్గులోకి దింపే వెర్బల్ సీను వుంటుంది. ఇందులోనూ ముగింపు తొంగి చూస్తూంటుంది గానీ, ఈ సీన్ తో ప్లాట్ పాయింట్ వన్ యాక్షన్ తో కూడుకుని లేకపోవడంతో, పేలవంగా వుండడమే గాక, ఇక్కడ ఉత్పన్న మవాల్సిన ముఖ్యమైన ప్రశ్న ఉత్పన్న మవదు!
ఏమిటా ప్రశ్న?
లాక్ వేయడానికి అత్యవసరమైన టూల్.
నాగార్జున సైకిల్ చైన్ తెంపి జెడీ ని కొట్టినప్పుడు- కమర్షియల్ సినిమా కథకి అత్యంత అవసరమైన ఆర్గ్యుమెంట్ ని ప్రతిపాదించే క్వశ్చన్ ఒకటి రైజ్ అవుతోంది- కొట్టాడు, కొట్టేశాడు, కొట్టేశాడ్రా, ఇప్పుడేంటి???!!!...అని కంగారు పుట్టించే ప్రశ్న!
ఇలా ప్లాట్ పాయింట్ వన్ సంఘటన ప్రశ్నని కూడా విసరాలి. ఇదే కామెడీ అనుకుందాం- ఇరుక్కున్నాడు, ఇరుక్కున్నాడ్రా ఇప్పుడేంటి? -అనే ప్రశ్న కిక్ ఇవ్వొచ్చు.
ఇదే నాగార్జున జేడీ తో కప్పు కాఫీ తాగుతూ కబుర్లు మొదలెడితే, ఇందులో ఆర్గ్యుమెంట్ లేదు, ప్రశ్నే లేదు. కంగారూ పుట్టించదు, పైగా నిద్రపుచ్చుతుంది. ఇది కేవలం ఒక స్టేట్ మెంట్ తో కూడుకుని వుండే ‘గాథ’ లా వుంటుంది. గాథలు కమర్షియల్ సినిమాలకి పనికిరావు. ప్రశ్న తో ఆర్గ్యుమెంట్ ని ప్రతిపాదించే కథలే కమర్షియల్ సినిమాలకి పనికొస్తాయి.
కాబట్టి- ప్లాట్ పాయింట్ సంఘటన, ఏ జానర్ కథకైనా దాని రసపోషణతో - 1) యాక్షన్ తో అత్యంత శక్తివంతంగా వుండి, 2) అందులో ముగింపు తొంగి చూస్తూవుండి, 3) ప్రశ్నని లేవనెత్తుతూ వుండి-
4) ఆ ముగింపు ప్రశ్నకి దానికి తగ్గ జవాబు విసురుతూ వుండాలి. ప్లాట్ పాయింట్ వన్ సంఘటన ప్రశ్నని విసిరితే, ముగింపు దానికి తగ్గ జవాబు విసరాలి. ఒక హాలీవుడ్ సినిమా వుంది- జిమ్ కేరీ నటించిన కామెడీ- ‘లయర్ లయర్’ అని. ఇందులో ధారాళంగా అబద్ధాలు మాట్లాడేసి కేసులు గేలిచేసే లాయరైన జిమ్ కేరీ, ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర హఠాత్తుగా అబద్ధాలు చెప్పే టాలెంట్ ని కోల్పోతాడు- దాంతో ఇప్పుడేంటి, ఇక నిజాలు చెప్పేసి కేసులు గెలుస్తాడా? అన్న ఇంటరెస్టింగ్ ప్రశ్నని తలెత్తుతుంది. దీనికి జవాబు ముగింపు విసురుతుంది. ఆ జవాబే మిటనేది సస్పన్స్. దటీజ్ ది లాక్.
ప్లాట్ పాయింట్ వన్ ప్రశ్నలకి మరికొన్ని హాలీవుడ్ ఉదాహరణలు-
* ఒకళ్ళ నొకళ్ళు ద్వేషించుకునే హీరో హీరోయిన్లు అజ్ఞాతంగా ప్రేమలేఖలు రాసుకుని, అవి పరస్పరం రాసుకున్నామని తెలుసుకుని షాకయ్యారు - ఇప్పుడేమిటి, ఈ ప్రాణశత్రువులు ప్రేమబంధంలో ఎలా పెనవేసుకుంటారు? ఇంటరెస్టింగ్ క్వశ్చన్ (‘యూ హేవ్ గాట్ మెయిల్’) * సిటీ బస్సులో బాంబు పెట్టారు, బస్సు స్పీడు యాభై కి తగ్గితే పేలిపోతుంది- ఇప్పుడేం చేయాలి, ప్రయాణికుల్ని ఎలా కాపాడాలి?- స్టన్నింగ్ క్వశ్చన్( ‘స్పీడ్’). * తనలాగే వున్న ఒక నకిలీ మనిషి నేరాలు చేస్తున్నాడని హీరో తెలుసుకున్నాడు- ఇప్పుడేం చేయాలి, తను తనే అని ఎలా నిరూపించుకోవాలి?- థ్రిల్లింగ్ క్వశ్చన్ (‘ది సిక్స్త్ డే’)
* ఒక జర్నలిస్టుకి బాటిల్లో గుండెల్ని పిండేసే ప్రేమ లేఖ దొరికింది- ఇప్పుడేం చేస్తుంది, ఆ హీరోతో ప్రేమలో పడుతుందా?- లవింగ్ క్వశ్చన్ (‘మెసేజ్ ఇన్ ది బాటిల్’).
* ఆత్మహత్య చేసుకోబోతున్న హీరోని దేవదూత ఆపి, నువ్వు లేకపోయి వుంటే నగరం ఎలా వుండేదో చూస్తావా అని అడుగుతుంది- మైండ్ బ్లోయింగ్ క్వశ్చన్ (‘ఇట్సే వండర్ఫుల్ లైఫ్’).
* ఒక జర్నలిస్టుకి బాటిల్లో గుండెల్ని పిండేసే ప్రేమ లేఖ దొరికింది- ఇప్పుడేం చేస్తుంది, ఆ హీరోతో ప్రేమలో పడుతుందా?- లవింగ్ క్వశ్చన్ (‘మెసేజ్ ఇన్ ది బాటిల్’).
* ఆత్మహత్య చేసుకోబోతున్న హీరోని దేవదూత ఆపి, నువ్వు లేకపోయి వుంటే నగరం ఎలా వుండేదో చూస్తావా అని అడుగుతుంది- మైండ్ బ్లోయింగ్ క్వశ్చన్ (‘ఇట్సే వండర్ఫుల్ లైఫ్’).
కాబట్టి నేపధ్య బలంతో ప్రశ్న కూడా అంత ఇంటరెస్టింగ్ గానూ వుండాలి. నేపధ్య బలంతో ప్రశ్న ఎంత ఇంటరెస్టింగ్ గా వుంటే అంత బలంగా లాక్ వేయవచ్చు.
ప్రశ్నలో యూత్ అప్పీల్ వుండాలి. మళ్ళీ మహోజ్వల చిత్రరాజాలు చూసే రోజులు ఎప్పుడొస్తాయో తెలీదు. సమీప భవిష్యత్తులో వచ్చే సూచనలు లేవు. దశాబ్దంన్నర కాలంగా సాగుతున్న ఫక్తు కాలక్షేప బఠాణీ ఎంటర్ టైన్మెంట్ సినిమాలే ఇంకా రాజ్య మేలుతాయి. ఎంటర్ టైన్మెంట్ అంటేనే స్పీడు, హుషారు, ఓ కిక్కు, యూత్ ఫుల్ మేకింగ్. కాబట్టి ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర లేవనెత్తే ప్రశ్న యూత్ ని ఆకర్షించేట్టు వుండాలి. ‘బ్రహ్మోత్సవం’ లోలాగా యూత్ కి ఏ మాత్రం ఆసక్తి కల్గించని, ఏమాత్రం యూత్ అప్పీల్ లేని, ఏడుతరాల్ని వెతికే ముసలి ప్రశ్నతో వుండకూడదు.
సోల్ కి ముసలితనం వుండదు. ముసలి ప్రశ్న, యూత్ అప్పీల్ వున్న ప్రశ్న- ఈ రెండిటి తేడాలతో అప్రమత్తంగా వుండాలి. యూత్ అప్పీల్ కే ఓటెయ్యాలి. యువదర్శకులు తమ ఇళ్ళల్లో చూసిన జీవితాలతో ముసలి ప్రశ్నలు వేసుకోవాలనుంటే ‘గాథలు’ చెప్పుకోవాలి, ఆర్ట్ సినిమాలు తీసుకోవాలి. అనవసరంగా కమర్షియల్ సినిమాల జోలికివచ్చి వాటి అకాల వార్ధక్యానికీ, మరణానలకీ ముహూర్తాలు పెట్టకూడదు. కమర్షియల్ సినిమాలు తీయాలనుకుంటే, తమ ఇళ్లల్లో జీవితాలు మర్చిపోయి, బయటి ప్రపంచం ఎలా వుందో చూడాలి. చూడాలన్న ఆసక్తి పెచుకోవాలి. బయటి ప్రపంచం ఎప్పుడూ యూత్ ఫుల్ గానే- బాక్సాఫీసు అప్పీలుతో క్యాచీగా క్రేజీగా కళకళ లాడుతూనే వుంటుంది, దట్స్ సింపుల్!
యూత్ అప్పీల్ కి కూడా శరవేగంగా కాలం చెల్లిపోతూంటుంది. ఎలాగంటే, ఒకప్పుడు ముక్కోణ ప్రేమ సినిమాలకి వున్న డిమాండ్, యూత్ అప్పీల్ ఇప్పుడు లేదు. అలాగే ప్రేమికులనగానే పెళ్ళే పరమార్ధంగా ఏడ్చే ప్రేమికుల పాత్రలకి కూడా ఇప్పుడు యూత్ అప్పీల్ లేదు. కేరీర్ ప్రధానమైన, భౌతిక సుఖాల, ఉత్తుత్తి- కాలక్షేప ప్రేమల జీవనశైలికి పల్లె నుంచీ పెద్ద నగరాల దాకా పరిస్థితి మారిపోయింది. ఇలాటి కథల్లోంచే లేవనెత్తే కొత్త కొత్త ఆధునిక ప్రశ్నలకి యూత్ అప్పీల్ ఉంటోంది. ఇలాటి ప్రశ్నలతో లాక్ వేయాలి.
కనుక స్క్రీన్ ప్లేకి లాక్ వేయాలన్న ఆసక్తి వుంటే, యూత్ అప్పీల్ లేని ముసలి ప్రశ్న, లేదా యూత్ అప్పీల్ వున్నా కాలం చెల్లిన ప్రశ్నా లేకుండా జాగ్రత్త పడాలి- జానర్ తో సంబంధం లేకుండా. ఫ్యామిలీ స్టోరీ కాబట్టి మహేష్ బాబుకి ముసలి ప్రశ్న అంటగట్టి హిట్ కొట్టమంటే ఏం జరిగిందో తెలిసిందే. మహేష్ బాబు వృద్ధుడయ్యాక ముసలి ప్రశ్న వేద్దామా వద్దా అప్పుడాలోచించుకోవచ్చు. కనుక హీరో తలపడే సమస్య గంభీరంగా వున్నా, ప్రశ్న యూత్ అప్పీల్ తో వుండాలి. యూత్ అప్పీల్ అంటే ఆటోమేటిగ్గా మాస్ అప్పీల్ కూడా.
విక్రం కుమార్ దర్శకత్వంలో సూర్య నటించిన ‘24’ లో ప్లాట్ పాయింట్ వన్ ఎంత పవర్ఫుల్ గా వుంటుందో గమనించండి. సూర్య దగ్గర వృధాగా పడి వుంటున్న పెట్టెలో గడి యారం బయట పడినప్పటి కథా ప్రారంభపు సంఘటనకి ప్రేక్షకులు ఈలలూ కేరింతలతో హోరెత్తించేస్తారు- నిర్మాతలకో హీరోలకో కథ చెప్తున్నప్పుడు ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర వాళ్ళు కూడా అలా ఎక్సైట్ అవ్వాలన్న మాట. ఇక ఇప్పుడు సూర్య ఆ గడియారంతో ఏం చేస్తాడన్న పవర్ఫుల్ ప్రశ్న ఉత్పన్నమవుతుంది. ఈ ప్రశ్న సరీగ్గా యూత్ అప్పీల్ కి న్యాయం చేస్తుంది. సమంతాతో ప్రేమకలాపాలకి ఆ గడియారాన్ని వాడతాడు సూర్య!
ఈ కథా ప్రారంభంలోనే దాగి వున్న ముగింపేమిటి? ఆల్రెడీ ఈ గడియారం కోసం వెతుకుతున్న విలన్ సూర్య చేతిలో అది పడడమే. ప్లాట్ పాయింట్ టూ దగ్గర ఇదే జరుగుతుంది- అయితే విలన్ సూర్య చేతిలో పడేది డూప్లికేట్ గడియారం. ఇక్కడ కూడా ప్రేక్షకులు హోరెత్తించేస్తారు. ప్లాట్ పాయింట్లు రెండూ ప్రేక్షకుల్లో ఇంత సంచలనం సృష్టించాయంటే ఈ స్క్రీన్ ప్లే ఎంత బలంగా లాక్ అయి వుందో అర్ధం జేసుకోవచ్చు. కథ విన్పించేటప్పుడు నిర్మాతలూ హీరోలూ ఇక్కడ కూడా అంత థ్రిల్లవాలి. ప్లాట్ పాయింట్స్ తో కథకుడెప్పుడూ సోమరిగా వుండకూడదు. కథకుడు సోమరిగా వుండకూడదు. ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర లేవనెత్తే ప్రశ్నతో ప్లాట్ పాయింట్ టూ (ముగింపు) కి లాక్ వేస్తున్నప్పుడు ఒకటి గ్రహించాలి : ఈ ప్లాట్ పాయింట్ వన్- ప్లాట్ పాయింట్ టూ రెండూ ఎదురెదురు అద్దాల్లాంటివి. ఒకదాని వ్యవహారం ఇంకో దాంట్లో కన్పిస్తూనే వుంటుంది. ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర లాక్ వేస్తున్నప్పుడే ఆ మాస్టర్ కీకి ప్లాట్ పాయింట్ టూ ముగింపు వ్యవహారం తెలుసు కనుక- ఆ మాస్టర్ కీ తో ప్లాట్ పాయింట్ టూ దగ్గర తాళం తీసినప్పుడు, డూప్లికేట్ గడియారం విలన్ సూర్య చేతికి వచ్చింది ‘24’ లో!
తాళం తీసినప్పుడు ఇలాటి ఆశ్చర్యాలు వుండాలి. ప్లాట్ పాయింట్ టూ అంటే సంఘర్షణతో మిడిల్ విభాగమంతా ముగిసిపోయి- ఇక హీరో తన సమస్య కి తిరుగులేని పరిష్కారమార్గం కనిపెట్టే దృశ్యమే కాబట్టి- ఈ దృశ్యం కూడా ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దృశ్యం లాగే బ్రేకింగ్ న్యూస్ లా బలంగా ఉంటూ బ్యాలెన్స్ చేయాలి.
‘టైటానిక్’ ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర ఆత్మహత్యా యత్నం చేస్తున్న హీరోయిన్ ని హీరో కాపాడడం, ప్లాట్ పాయింట్ టూ దగ్గర టైటానిక్ నౌక మునిగిపోతూ ఇద్దరి జీవితాలూ – ప్రేమా ప్రశ్నార్ధకమవడం!
‘హోమ్ ఎలోన్’ ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర కుర్రాణ్ణి మర్చిపోయి ఇంట్లో అందరూ తాళాలేసుకుని వూరి కెళ్ళి పోతే దొంగలు ప్రవేశించడం, ప్లాట్ పాయింట్ టూ దగ్గర దొంగల్ని నానా తిప్పలు పెడుతూ తనూ హైరానా పడ్డ కుర్రాడు ప్రమాదవశాత్తూ పక్కింట్లో కెళ్ళి పడ్డం!
గొప్ప సినిమాల్లో ప్లాట్ పాయింట్స్ ఇలా ఒక దానికొకటి వ్యతిరేకంగా ఉంటున్నాయి. ‘టైటానిక్’ లో ఆ నౌక కాన్షస్ మైండ్ అయితే, చుట్టూ సముద్రం సబ్ కాన్షస్ మైండ్; ‘హోమ్ ఎలోన్’ లో తాళాలు వేసిన ఇంటి లోపలి భాగమంతా సబ్ కాన్షస్ మైండ్ అయితే, కుర్రాడు ఆ సబ్ కాన్షస్ మైండ్ లో పడ్డ ఇగో. గొప్ప సినిమాలు సైకలాజికల్ గా ప్రేక్షకులతో ఇలా బాగా కనెక్ట్ అవుతాయి.
ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర ప్రశ్నతో బిగినింగ్ ని ముగించాక, ప్రారంభమయ్యే మిడిల్ కథా ప్రపంచాన్ని సబ్ కాన్షస్ మైండ్ కి ప్రతీకగా సృష్టించి, అందులో మునక లేస్తున్న మన ‘ఇగో’ గా ప్రధాన పాత్ర చిత్రణ చేయగల్గితే, స్క్రిప్టు యధాతధంగా ఓకే అయ్యే అవకాశాలె క్కువ.
ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గర పైన చెప్పిన విధంగా లాక్ వేశాక యాదృచ్చికంగా మిడిల్ కి ఆ ఫీల్ వచ్చేస్తుంది- ఎందుకంటే ప్లాట్ పాయంట్ వన్ దగ్గర ప్రశ్నతోనే సోల్ పుడుతుంది.
కాబట్టి లాక్ వేసేందుకు-
1. ప్లాట్ పాయింట్ వన్ కి సన్నాహంగా గోల్ పట్ల హీరో అయిష్టాన్ని ఎస్టాబ్లిష్ చేయాలి.
2. ప్లాట్ పాయింట్ వన్ సంఘటనకి హీరోని నెడుతూ గోల్, ఎమోషన్, రిస్క్, హెచ్చరికా ప్రతిఫలించేట్టూ చూసుకోవాలి.
3. వీటితో ప్లాట్ పాయింట్ వాన్ ని యాక్షన్ తో బలమైన సీన్ వేస్తూ రిజిస్టర్ చేయాలి.
4. ఈ బలమైన సంఘటనలోంచి ఇప్పుడేంటి, ఏం జరుగుతుంది? అన్న ప్రశ్న ఆడియెన్స్ ఫీలై కంగారు పడేట్టు చూసుకోవాలి.
5. ఆ ప్రశ్న కి తప్పని సరిగా యూత్ అప్పీల్ వుండాలి.
6. ఆ ప్రశ్న ప్రేక్షకులు బాగా ఫీలయ్యేట్టూ ప్లాట్ పాయింట్ టూ వరకూ గిం గు రుమంటూ ఉండేలా దృశ్య చిత్రీకరణ వుండాలి. ఇది సోల్ ని ఏర్పాటు చేస్తుంది.
7. ఈ సంఘటన లోంచే కథకి అనుకున్నముగింపు తొంగి చూస్తోందని గ్రహించాలి.
8. ఆ ముగింపుకి లేవనెత్తిన ప్రశ్న అనే మాస్టర్ కీతో లాక్ వేయాలి.
9. ప్లాట్ పాయింట్ టూ దగ్గర లాక్ తీసేప్పుడు ఆ ముగింపుకి ఒక ట్విస్ట్ ఇవ్వాలి.
10. లాక్ తీశాక కథా ప్రయోజనాన్ని దృష్టిలో పెట్టుకుని క్లయిమాక్స్ ఇవ్వాలి.
2. ప్లాట్ పాయింట్ వన్ సంఘటనకి హీరోని నెడుతూ గోల్, ఎమోషన్, రిస్క్, హెచ్చరికా ప్రతిఫలించేట్టూ చూసుకోవాలి.
3. వీటితో ప్లాట్ పాయింట్ వాన్ ని యాక్షన్ తో బలమైన సీన్ వేస్తూ రిజిస్టర్ చేయాలి.
4. ఈ బలమైన సంఘటనలోంచి ఇప్పుడేంటి, ఏం జరుగుతుంది? అన్న ప్రశ్న ఆడియెన్స్ ఫీలై కంగారు పడేట్టు చూసుకోవాలి.
5. ఆ ప్రశ్న కి తప్పని సరిగా యూత్ అప్పీల్ వుండాలి.
6. ఆ ప్రశ్న ప్రేక్షకులు బాగా ఫీలయ్యేట్టూ ప్లాట్ పాయింట్ టూ వరకూ గిం గు రుమంటూ ఉండేలా దృశ్య చిత్రీకరణ వుండాలి. ఇది సోల్ ని ఏర్పాటు చేస్తుంది.
7. ఈ సంఘటన లోంచే కథకి అనుకున్నముగింపు తొంగి చూస్తోందని గ్రహించాలి.
8. ఆ ముగింపుకి లేవనెత్తిన ప్రశ్న అనే మాస్టర్ కీతో లాక్ వేయాలి.
9. ప్లాట్ పాయింట్ టూ దగ్గర లాక్ తీసేప్పుడు ఆ ముగింపుకి ఒక ట్విస్ట్ ఇవ్వాలి.
10. లాక్ తీశాక కథా ప్రయోజనాన్ని దృష్టిలో పెట్టుకుని క్లయిమాక్స్ ఇవ్వాలి.
పై ఎజెండాని అమల్లో పెడితే కథలు పూర్తిగా చెడిపోవు. కొంత చెడిపోతున్నా చెడి పోనివ్వాలి, అంతకన్నా చెడిపోదు గనుక. నేను చెప్పిందే వేదమని భీష్మించుకుంటే అసలుకే మోసం వస్తుంది. ఇతను చెప్పింది వేదంలా వుందే అని వాళ్ళు ఫీలయితే ఇక ఏమాత్రం చెడిపోయే అవకాశాలుండవు!
-సికిందర్
