624 : మేకింగ్ లో మెరుపులు!

        స్క్రిప్టు రాసినా షాట్లు తీసినా ప్రేక్షకుల్ని దృష్టిలో పెట్టుకునే చేస్తారు. ప్రేక్షకుల్ని కనెక్ట్ చేయడం, ఎంగేజ్ చేయడం స్క్రిప్టు రాస్తున్నప్పుడు ఎంత ముఖ్యమో షాట్లు తీస్తున్నప్పుడూ  అంతే ముఖ్యం. విజయవంతమైన సినిమా నిర్మించడంలోని కిటుకు ప్రేక్షకులు పాత్రల్ని ఐడెంటిఫై చేసుకోగలిగేట్టు చేయడంలోనే వుంది. విజయవంతమైన సినిమా కథలు వాటిలోని ప్రధాన పాత్రలతో ప్రేక్షకుల్ని మానసికంగా ఐక్యం చేసే వ్యూహంతో వుంటాయి. థియేటర్లో లైట్లారి పోగానే ఆ చీకటి హాల్లో  95 శాతం మన జ్ఞానేంద్రియాలు ఆ విజువల్సుకీ, సౌండుకీ ట్యూన్ అయిపోతాయి. ఎక్కడున్నామా అని చూస్తే,  తెలియకుండా తెరమీద నడుస్తున్న ఆ కథా లోకంలో  మనంకూడా విహరిస్తున్నామని గ్రహిస్తాం. ఆ విహారంలో అక్కడి పాత్రలతో మమేకమైపోయి, అవి పాల్పడే చర్యల్ని దగ్గరగా గమనిస్తూ,  ఆ చర్యలు మంచివైతే ఆనందిస్తూ, చెడ్డవైతే ఛీ ఛీ అని ఛీత్కరించుకుంటూ రియాక్ట్ అవుతూ వుంటాం. భావోద్వేగాలపరంగా సంలీనమైపోయి, ఉదాహరణకి - వుడీ అలెన్ సినిమా చూస్తున్నామనుకోండి – అటువంటి ‘ది పర్పుల్ రోజ్ ఆఫ్ కైరో’ సినిమాలో మియా ఫారో పాత్ర పక్కకెళ్ళిపోయి, భుజం భుజం రాసుకు తిరగాలని ఉబలాటపడతాం. జెఫ్ డేనియల్ తో కూడా పోజులు కొడుతూ తిరగాలని ఉద్రేకపడతాం.

          కథతో ప్రేక్షకుల్ని కనెక్ట్ చేయడానికి దర్శకులు ప్రధానంగా మూడు చిట్కాలు ప్రయోగిస్తారు. చిట్కాలనడం కంటే ‘కుట్లు’ అనడం కరెక్టు. అంటే మూడు కుట్లు వేస్తారన్నమాట. కుట్లేసి ప్రేక్షకుల్ని అతికించేస్తారు. అవేమిటో చూద్దాం.

1. ఫిజికల్ కుట్టు 
          కెమెరా టెక్నిక్స్ తో, సౌండ్ టెక్నిక్స్  తో ప్రేక్షకులకి ఫిజికల్ గా కుట్లేసేస్తారు.

          ఎ. హీరో చూస్తున్న వాటిని మనంకూడా చూసేట్టు పాయింటాఫ్ వ్యూ షాట్స్ వేస్తారు. ఇవి ఓవర్ ది షోల్డర్ షాట్స్,
          బి.  మనం కూడా రూములోనే వున్నామని, కానీ దూరం నుంచి చూస్తున్నామనీ ఫీలవడానికి లాంగ్ వైడ్ షాట్  వేస్తారు.

          సి. హీరో ఓ ఆలోచనలో వున్నప్పుడు, పరిస్థితిని సమీక్షించుకుంటున్నప్పుడు, అదే మూడ్ లో కి మనంకూడా వెళ్లేట్టు లాంగ్ ఎక్స్ ట్రీం క్లోజప్స్ (ఈసీయూ) వేస్తారు.
          డి. కొన్ని సినిమాల్లో పాత్ర ఏం వింటోందో మనం కూడా వింటున్నట్టు సౌండ్ ఎఫెక్ట్ వేస్తారు- ‘వాట్ విమెన్ వాంట్’ లో  మెల్ గిబ్సన్ లాగా, ‘బ్రూస్ ఆల్ మైటీ’ లో జిమ్ కెరీ లాగా.
          ఇ. విజువల్ గ్యాప్స్ , నెరేటివ్ గ్యాప్స్ ఇస్తారు - ఆటోమేటిగ్గా ఆ గ్యాప్స్ ని మనమే నింపేసుకుని చూస్తాం. ఉదాహరణకి, హీరో ఒక చోటు నుంచి బయల్దేరి ఇంకో చోటికి వెళ్లినట్టు  కారెక్కడం, దిగడం మాత్రమే షాట్లుగా  వేస్తారు.

2. ఎమోషనల్ కుట్టు
          కథతో ప్రేక్షకుల్ని కుట్టేయడానికి దర్శకులు కొన్ని సిట్యుయేషన్ ని సృష్టిస్తారు. సానుభూతి, ప్రమాదం, ఆత్మీయత అనే మూడు కుట్లు. ప్రేక్షకులు ఆకర్షణీయమైన పాత్రలకి బాగా ఆకర్షితులవుతారు. ఫన్నీ, పవర్ఫుల్, స్కిల్స్, అందచందాలు, అతిధి మర్యాదలు- ఈ లక్షణాలతో వుండే పాత్రలకి వెంటనే కనెక్ట్ అవుతారు. ఈ లక్షణాలతో పాత్రల్ని సృష్టించినప్పుడు, ప్రేక్షకులు వాటిని దగ్గరగా ఐడెంటిఫై చేసుకోగల్గుతారు. పాత్ర బాహ్య లక్షణాలు, ప్రవర్తనలని ఆధారంగా చేసుకుని,  ప్రేక్షకులనుంచి ఎమోషనల్  రియాక్షన్ ని రాబట్టడమన్న మాట. 

3. మోరల్ కుట్టు  
          ప్రతీ విజవంతమైన కథకి కేంద్రంగా విలువల సంఘర్షణ వుంటుంది. ఇది విశ్వవ్యాప్తంగా ప్రేక్షకులు గుర్తించే, అర్ధంజేసుకునే సార్వజనీన ఎమోషన్. దీనితో కలిపి కుట్లేస్తారు. విజయవంతమైన నైతిక విలువల కుట్టు ‘మోరల్ ప్రెమైజ్’  అనే టెక్నిక్ తో వేస్తారు. కథల్లో ఆయా సంఘర్షణలు పుట్టడానికి కారణమయ్యే విలువలని మోరల్ ప్రెమైజ్ వివరిస్తుంది. కథల్లో ఫిజికల్ యాక్షన్ గానీ,  మానసిక సంఘర్షణ గానీ, పాత్ర దానికున్న  నైతికవిలువలతో సైకలాజికల్ గా తీసుకునే నిర్ణయాల ఫలితంగానే పుడతాయి. 

          కనుక, మోరల్ ప్రెమైజ్ స్టేట్ మెంట్ (ఎంపిఎస్) అనేది పాత్ర దాని గోల్ ని సాధించడానికి మోటివేట్ చేసే మంచికి చెడుకీ సంఘర్షణతో సహజంగా జరిగే పరిణామాలని వివరించే ఏకవాక్య నినాదం, లేదా స్టేట్ మెంట్ అవుతుంది. 

          ఉదాహరణకి, అనేక మంచి కథా చిత్రాలు స్వార్ధం లేని విలువలు గల హీరోకీ,  స్వార్ధపరుడైన విలువలు లేని విలన్ కీ మధ్య పోరాటాన్ని సృష్టిస్తాయి. ఈ విలువలు డబ్బు గురించి కావొచ్చు, అధికారం గురించి కావొచ్చు, ప్రేమ గురించి కావచ్చు, కుటుంబ బంధాల  గురించీ కావొచ్చు...మనసులో ఎలాటి కోరిక పుడితే  బయట అలాంటి పరిస్థితులు తలెత్తుతాయి. మనసులో చెడు కోరికలుంటే బయట చెడు చెండాడ్డం మొదలెడుతుంది.  మనసులో మంచి ఆశయాలుంటే,  బయట ఆశావహ పరిస్థితులు పలకరిస్తాయి.

          ఈ దృష్ట్యా ‘బ్రేవ్ హార్ట్’ ఎంపిఎస్ ఇలా వుంటుంది : విముక్తితో రాజీ పడితే పీడన పెరుగుతుంది, విముకి కోసం ప్రాణాలర్పిస్తే స్వాతంత్ర్యం లభిస్తుంది.
          అలాగే ‘ది ఇంక్రెడిబుల్స్’  ఎంపిఎస్ : దురదృష్టంతో ఒంటరి పోరాటం బలహీనతకీ, ఓటమికీ దారితీస్తాయి; ఒక కుటుంబంగా పోరాడితే శక్తీ విజయమూ సిద్ధిస్తాయి. 

          ఇలా ఎంపిఎస్  థియరీ చాలా సులభంగానే కన్పిస్తున్నా, దీని విజయవంతమైన ప్రయోగం అంత సులభం కాదు. చాలా అంకితభావంతో, సృజనాత్మకతతో చేయాలి. ప్రతీ పాత్రకీ ఒక క్యారక్టర్ ఆర్క్ (ఉత్థాన పతనాల చాపం) వుండేట్టు చూడాలి. ప్రతీ సెట్టింగు, కళా దర్శకత్వం, సంగీతం, ప్రతీ సీనూ, ప్రతీ డైలాగూ అన్నీ కూడా ఆ కథ ప్రతిపాదిస్తున్న ఎంపిఎస్ నే ప్రతిఫలింపజేస్తూ వుండాల్సి వుంటుంది. 

          పాత్ర మొదట దాని ఎంపిఎస్ తోనే ప్రయాణం కడుతుంది. కానీ కథలో విశ్రాంతి ఘట్టం  వచ్చేసరికి, ఆ నమ్మిన ఎంపిఎస్ చేజారిపోయే పరిస్థితి వస్తుంది. ద్వితీయార్ధంలో ఈ నమ్మిన ఎంపిఎస్ ని కాపాడుకుంటూ తిరిగి పోరాడే ప్రయాణంగా వుంటుంది.  ఉదాహరణకి,  ‘లయర్ లయర్’ ఎంపిఎస్ ఈ విధంగా వుంటుంది : మోసకారి మనిషికి తిరస్కారమే, మంచి మనిషికి ఆహ్వానమే.

          ఇంటర్వెల్ ఘట్టానికి ముందు వరకూ  జిమ్ కెరీ వృత్తిగతంగా, వ్యక్తిగతంగా, కుటుంబపరంగా  అబద్దాలాడితేనే బాగు పడగలమని నమ్ముతాడు. ఇంటర్వెల్ ఘట్టానికి వచ్చేసరికి అబద్ధాల వల్ల తనకి తిరస్కారమే లభిస్తోందని తెలుసుకుంటాడు. అప్పట్నుంచి అబద్ధాలాలడకుండా బతకడానికి విశ్వప్రయత్నం చేస్తాడు...

          కేవలం ఏవో రెండు పరస్పర వ్యతిరేక శక్తుల్ని, ఏవో పరిణామాల్నీ సృష్టించినంత మాత్రానా ఎంపిఎస్ అయిపోదు. 1. ఆ పరస్పర విలువల్ని బలంగా ఎస్టాబ్లిష్ చేయాలి, 2. ప్రధాన పాత్రకి దాని ఎంపిఎస్ తో అన్ని చోట్లా వ్యతిరేకతే వుండాలి, సవాళ్లు ఎదురవాలి, 3. ఆ ఎంపిఎస్ కూడా దైనందిన జీవితాల్లో ప్రేక్షకులు ఎదుర్కొనే అనుభవాల్నేగుర్తుచేయాలి.

          ఇలా ఫిజికల్, ఎమోషనల్,  మోరల్ కుట్లు వేసిన దర్శకులు విజయవంతమైన సినిమాలని అందించగల్గుతున్నారు. విజువల్ గా కెమెరాతో కుట్లేసినా, ఎమోషనల్ గా పాత్రచిత్రణతో కుట్లేసినా, ఈ రెండూ రాణించాలన్నా, రాణించి బలమైన కథ ఏర్పడాలన్నా, మూడోదైన మోరల్ కుట్టు అత్యంత అవసరం. ఇదిలేక ఎన్ని వున్నా ప్రయోజనం వుండదు.

―డా. స్టాన్లీ విలియమ్స్
(రచయిత, నిర్మాత, దర్శకుడు)