కొత్త స్క్రీన్ ప్లే సంగతులు!

రాబర్ట్ మెక్ కీ  

సినిమా నిర్మాణం అనేది సమిష్టి కృషి.  మొత్తం తారాగణం, యూనిట్, క్రియేటివ్ టీం అందరి నుంచీ గొప్ప నైపుణ్యాన్నీ ప్రతిభనూ డిమాండ్ చేస్తుంది సినిమా నిర్మాణం...కానీ సినిమాకి ఒరిజినల్ కళాకారుడు రచయిత మాత్రమే. మిగిలిన వాళ్ళందరూ- నటులు, దర్శకులు, ఛాయాగ్రహకులు, ప్రొడక్షన్ డిజైనర్లు, స్పెషల్ ఎఫెక్ట్స్ నిపుణులూ మొదలైన వారంతా ఆ రచయిత ఆవిష్కరించి సృష్టించిన కథా ప్రపంచానికి,  అందులోని పాత్రలకి, ఘటనలకీ భాష్యం చెప్పడానికీ, జీవం పోయడానికీ ప్రయత్నించే కళాకారులు మాత్రమే..అంటారు సుప్రసిద్ధ స్క్రీన్ ప్లే పండితుడు రాబర్ట్  మెక్ కీ. ఈయన రాసిన ‘స్టోరీ’ అనే ఉద్ఘ్రంధం సినిమా రచయితలకి / దర్శకులకి మార్గదర్శిగా అలరారుతోంది. స్క్రీన్ ప్లేలకి సంబంధించి డెబ్రా ఎకర్లింగ్ కిచ్చిన ప్రత్యేక ఇంటర్వ్యూలో మెక్ కీ అనేక విజ్ఞానదాయక విషయాలని ప్రస్తావించారు. అవేమిటో చూద్దాం...

సర్, బలమైన కథలో మౌలికంగా ఏఏ  అంశాలు ఉంటాయంటారు?

          ఈ మౌలికమైన అంశాలేమిటని  చెప్పడానికే  ‘స్టోరీ’ అనే నా 500 పేజీల గ్రంథమంతా పట్టింది. ఈ ప్రశ్న ఎలాంటిదంటే, సంగీతంలో వుండే మౌలికాంశాలేమిటని అడగడం లాంటిదే. ఏది మౌలికమో ఎలా నిర్ణయిస్తాం?  ఉదాహరణకి కొంతమంది- కథల్లో డైలాగుల్ని మౌలిక అంశంగా భావిస్తారు. మరి సైలెంట్ ఫిలిమ్స్ సంగతేమిటి? బ్యాలేల మాటేమిటి? కథల్ని అందంగా చెప్పే వివిధ కళారూపాలూ మాధ్యమాలూ అనేకం వున్నాయి. వీటన్నిటిలో కామన్ గా వుండే మౌలికాంశాలేవో కనిపెట్టలేం. దేని మౌలికాంశాలు దానివే. కాబట్టి కళారూపాలని బట్టి మౌలికాంశాలు మారుతూంటాయని చెప్పుకోవాలి. 

          ఇంకాస్త సరళంగా, కథకి నిర్వచనం చెబుతూ మీరడిగిన ప్రశ్నకి జవాబు చెప్తాను. కథ ఎలా ప్రారంభ మవుతుందో ఒకసారి గమనిచండి. మానవ నిర్ణయం వల్లో, సృష్టిరీత్యా జరిగే ప్రమాదాల వల్లో  ఓ ఘటన జరిగినప్పుడు కథ  ప్రారంభమవుతుంది. అది కథానాయకుడి జీవితంలో అంతవరకూ ఉంటున్న  ప్రశాంతతని తలకిందులు చేస్తుంది. అప్పుడా కథానాయకుడు తిరిగి ఆ ప్రశాంతమయ జీవితాన్ని కోరుకుని, దాన్ని స్థాపించుకునే లక్ష్యంతో ఉద్యమిస్తాడు. ఈ లక్ష్యమే అతడి ఆకాంక్ష అవుతుంది. ఇది వినా అతను ఉద్యమించలేడు. అప్పుడు అతను తన లోపలా, బయటా వుండే వ్యతిరేక శక్తులతో పోరాడతాడు. తన లోపల వుండే వ్యతిరేక శక్తులు భయం, ఆత్మవిశ్వాస రాహిత్యం, అధైర్యం లాంటివి కావొచ్చు; బయటి శక్తులు వచ్చేసి తన చుట్టూ వుండే వ్యక్తులెవరైనా కావొచ్చు. ఈ పోరాటంతో తన ఆకాంక్షని సాధించుకోవచ్చు, లేదా సాధించులేక పోవచ్చు. అంతిమంగా తిరిగి కోరుకున్న ప్రశాంతమయ జీవితాన్ని స్థాపించుకోవచ్చు లేదా ఓటమిని పొందవచ్చు. ఇవీ కథలో ఇమిడి వుండే మౌలికాంశాలు. జీవితంలోని ప్రశాంతతని తలకిందులు చేసే ఓ ఘటన, తిరిగి ఆ ప్రశాంతమయ జీవితాన్ని పునరుద్ధరించుకునేందుకు  ప్రకటించే ఆకాంక్ష, దీంతో తన లోపలి బలహీనతలతో, బయటి శక్తులతో చేసే పోరాటం, అంతిమంగా దాని ఫలితమూ..ఇవీ స్థూలంగా కథల కుండే మౌలికాంశాలని చెప్పాలి.   

రీరైటింగ్ ఎంతవరకు ఉపయోగ పడుతుందంటారు?

          క్లిష్ట ప్రశ్న ఇది. నా పుస్తకంలో హెమింగ్వే కొటేషన్ ఒకటి వాడాను : మొదటి రాతప్రతి ఎప్పుడూ పరమ చెత్త అని! రచయితలు గుర్తించ నిరాకరించే ఒక కీలకాంశం ఏమిటంటే,  తామెంత ప్రతిభ కల వాళ్ళయినా, ఎంత సర్వశక్తులూ ధారబోసి రాసినా- ఆ  రాసినదాంట్లో తొంభై శాతం తమ బెస్ట్ వర్క్ కానే కాదనేది! వాళ్ళ నిజమైన టాలెంట్ పది శాతమే అందులో వుంటుంది. ఉదాహరణకి మీరో 40 నుంచి 60 సీన్లతో 120 పేజీల స్క్రీన్ ప్లే రాశారనుకోండి. అందులో నాల్గు నుంచీ ఆరు సీన్లే ఓహో అన్నట్టుంటాయి. రీరైటింగ్ పేరుతో ఆ సీన్లని మార్చకుండా, వాటిలో  డైలాగుల్ని దిద్దుతూ, మళ్ళీ మళ్ళీ దిద్దుతూ వుంటే, అది రీ రైటింగ్ అన్పించుకోదు. కేవలం పాలిషింగ్ అన్పించుకుంటుంది! రీరైటింగ్ అంటే కథకీ, పాత్రలకీ లోతైన స్ట్రక్చరల్  మార్పు చేర్పులు చేయడం... అదీ రీరైటింగ్ అంటే! మీరు రాసిన సీన్లన్నిటినీ ఈ విధంగా మార్పు చేర్పులకి గురిచేయడం సాధ్యమో కాదో పరిశీలించుకోకుండా ఆట్టే పెట్టుకుంటే, ఇందాక చెప్పినట్టు ఆ 40- 60 సీన్లలోనూ ఓ ఐదారు మాత్రమే క్వాలిటీతో ఉంటాయనీ, అంత వరకే మీరిచ్చిన బెస్ట్ వర్క్ అనీ, మిగిలిన సీన్లన్నీ ఉత్త చెత్త అనీ గుర్తు పెట్టుకోండి. రీరైటింగ్ కఠోర పరిశ్రమ అనుకోవద్దు. రీరైటింగ్ అంటే రీ- ఇమాజినింగ్, రీ - క్రియేటింగ్, అన్ని రకాల క్రేజీ ఐడియాలతో ఇంప్రూవ్ మెంట్! 

ఇలా అర్ధంజేసుకుంటే మీకే కొత్త ఉత్సాహం వస్తుంది. 

క్వెంటిన్ టరాంటినో  ఒక మాటన్నారు- సమూహంలో అమెరికన్ కళాకారులు ప్రత్యేకంగా ఎందు కుంటారంటే, వాళ్లెప్పుడూ మాంచి కథని చెప్పగల సామర్ధ్యంతో ఉంటారని. మీరు ఏకీభవిస్తారా?

          ఓ మేరకు ఏకీభవిస్తాను. మొట్టమొదట- అది అమెరికన్లకి మాత్రమే ఒనగూడిన ప్రత్యేకత కాదు, మొత్తం ఇంగ్లీష్ భాషా ప్రపంచపు ప్రత్యేకత అంటాను. ఇంగ్లీషు అమల్లో వున్న ఏ దేశంలో నైనా - అమెరికా నుంచీ ఇంగ్లాండ్ వరకూ, ఆస్ట్రేలియా నుంచీ ఇండియా వరకూ ఆంగ్లభాషలో ఉత్కృష్టమైన కథాసాహిత్యం వెలువడుతోంది. దీన్నలా ఉంచితే, అత్యంత సృజనాత్మక సినిమా సంస్కృతి ప్రపంచంలో ఒక్క ఆసియా ఖండంలోనే పరిఢవిల్లుతోందని చెప్పొచ్చు. వాళ్ళ కల్చర్ కి వెలుపల ఇతర సంస్కృతుల కథల్ని సైతం బలమైన కామిక్/ట్రాజిక్ సినిమాలుగా తీయగలిగే సామర్ధ్యాన్ని వాళ్ళు సొంతం చేసుకుంటున్నారు. 

మంచి కథలు చెప్పే నైపుణ్యం తగ్గిపోయిందంటారా?

          నో, నైపుణ్యం గానీ కళ గానీ తరగిపోలేదు. ఎనర్జీని కోల్పోయారని మాత్రం నేనను

కుంటున్నాను. ఎనర్జీని  ఇతర విషయాల మీదికి మళ్ళిస్తున్నారు. విషయం మీద ఖర్చు పెట్టాల్సిన ఎనర్జీని వైభవాల మీద వెచ్చిస్తున్నారు. అంటే విషయం లేని వైభవాలుగా సినిమాల్ని అందిస్తున్నారన్న మాట. ఇప్పుడనే కాదు, కథ చేప్పే కళకి దుర్దినాలు వందేళ్ళ క్రిందట కూడా ప్రాప్తించాయి.  అప్పట్లోనే నవలల్లో నాటకాల్లో కథ చెప్పే కళ అడుగంటింది. ఇప్పుడేమిటంటే రైటర్లు ఎక్కువై పోయారు. పోటీ పెరిగి అది వేగాన్ని డిమాండ్ చేయడం వల్ల, వీళ్ళు కథల్ని పైపైన తడిమి వదిలేస్తున్నారు. వాటికి వైభావాల్ని సమకూరుస్తున్నారు. యాంత్రికమైపోయింది. అంతా డొల్ల. నాకు తెలిసి టెలివిజన్లో కథ చెప్పే కళ ఇంకా బతికుంది. ఎందుకంటే వాటి స్క్రీన్లు చిన్నవి, వైభావాలు చూపెట్టడానికి ఆస్కారం లేదు.   

మీరు స్టోరీ డిజైన్ అనే మాటని తరచూ వాడుతూంటారు, అంటే దానర్ధం ఏమిటి? 

          పాత్ర జీవితంలో ఒకానొక ఘటన జరుగుతుంది. దాన్ని ఉత్ప్రేరక ఘటన అంటాం. ఇదే కథని ప్రేరేపిస్తుంది. ఈ ఉత్ప్రేరక ఘటన తో పాత్ర జీవితం తలకిందు లవుతుంది. దీన్ని సరిదిద్దాలన్న ఒక లక్ష్యం తో కూడిన ఆకాంక్ష ఆ పాత్రకి ఏర్పడుతుంది. ఆ ఆకాంక్ష తన జీవితాన్ని తారుమారు చేసిన వాణ్ణి చంపడం కావచ్చు, జైల్లో పెట్టించడం కావచ్చు, ఇంకేదో న్యాయం పొందడం కావచ్చు, ఇంకా లేకపోతే కేవలం బతికే హక్కుని పొందడం కావచ్చు- ఆకాంక్ష ఏదైనా దానికోసం గట్టిగా పాటుపడుతుంది పాత్ర. స్టోరీ డిజైన్ ఈ ఉత్ప్రేరక ఘటన లోంచే తయారవుతుంది. ఈ ఘటనలో ఎమోషన్ బలంగా వుంటుంది. ఈ బలాన్ని తగ్గించకుండా కథని ఎలాఎలా కొనసాగించాలో తెలిపేదే స్టోరీ డిజైనింగ్ మెథడ్. రెండు గంటలపాటు ప్రేక్షకుల ఎమోషనల్, ఇంటలెక్చువల్ ఆసక్తులు తగ్గిపోకుండా అప్రతిహతంగా కథని షేపులో పెట్టడమే స్టోరీ  డిజైనింగ్ లో తెలుసుకునే ప్రక్రియ. ఇది సినిమా సినిమాకీ, కథ కథ కీ మారే ప్రక్రియ. మంచి డిజైనింగ్ ఎప్పుడు అన్పించుకుంటుందంటే, కథకి ఓ లంగరు వేసి పట్టుకుని, అది ప్రేక్షకుల ఆసక్తిని పే- ఆఫ్ చేసేదిగా ఉండేట్టు చూసుకున్నప్పుడు మంచి డిజైనింగ్ అన్పించుకుంటుంది. ఇది వర్కౌట్ అయ్యేటట్టయితే, కథ ఎన్ని యాక్ట్స్ తో చెప్తున్నామన్నది ముఖ్యమే కాదు. ఒక యాక్ట్ తో చెప్పొచ్చు, లేదా పది యాక్ట్స్ తో చెప్పొచ్చు; మోనో ప్లాట్ కావొచ్చు, మల్టీ ప్లాట్ కావొచ్చు- జానర్ తో సంబంధం లేదు. 

ఉత్ప్రేరక ఘట్టాన్ని సృష్టించేందుకు ఏమైనా  గ్రౌండ్ రూల్స్ ఉన్నాయంటారా? 

          రచనలకి సంబంధించి ఏ యాస్పెక్ట్ లోనూ గ్రౌండ్ రూల్స్ అనే మాటకి తావులేదు- ఉత్ప్రేరక ఘటనతో సహా!  నేను అనేక సార్లు చెప్పినట్టు కళారూపాలకి రూల్స్-  అనగా  - నిబంధనల్లేవు. ప్రిన్సిపుల్స్ - అనగా - మూలసూత్రాలు మాత్రమే వున్నాయి. రూల్స్ జడప్రాయమైనవి. అవి ‘నువ్విలాగే చెయ్యాలి!’ అని ఆదేశిస్తాయి. ప్రిన్సిపుల్స్ అలా కాదు, అవి స్వేచ్ఛ నిస్తాయి. ఇవి – ‘ఈ రూపంలో ప్రాచీనంగా కళ మౌలిక స్వభావం వుంది, దీన్ని సాంప్రదాయంగా అనుసరిస్తున్నారు..దీంతో కథని ఎలాగైనా వంచి, విరిచి, తలకిందులు చేసి, ఇంకె లాగెలాగో చేసి కథనానికి ఔన్నత్యాన్ని కల్పించవచ్చు’ అంటాయి. రూల్స్ కి పాత్రలతో, ఘటనలతో ఎలాటి ఫీలింగ్స్ వుండవు. అవి నిర్దయగా అమలవుతాయి. కానీ కథ చెప్పేందుకు స్టోరీ లైన్ మీద ఒక టెక్నిక్ ని ప్రయోగించినప్పుడు, ఆ స్టోరీ లైన్ వెంట ముందూ వెనుకా చోటు చేసుకునే ఘటనలపై ఆ టెక్నిక్ ప్రభావం ఎలా వుంటుందో లోతుగా అర్ధం జేసుకుందుకు ప్రిన్సిపుల్స్ తోడ్పడతాయి. స్ఫూర్తిని, ప్రేరణని, పాత్ర చిత్రణల్ని, కాకతాళీయాల్ని, సెట్టింగ్స్ ని, ఫ్లాష్ బ్యాక్స్/ ఫ్లాష్ ఫార్వర్డ్స్ నీ, సెటప్- పే ఆఫ్స్ నీ.. ప్రిన్సిపుల్స్ గైడ్ చేస్తాయి - పాత్రల మీద, ప్రేక్షకుల మీదా వీటి ప్రభావానికి సంబంధించి. కనుక రూల్స్ సూక్ష్మదర్శిని అయితే, ప్రిన్సిపుల్స్ స్థూలదర్శిని అనాలి.  

          ఉత్ప్రేరక ఘటన విషయానికి వస్తే, రెండు ప్రిన్సిపుల్స్ వున్నాయి. అవి ప్లేస్ మెంట్, ఎఫెక్ట్. ఈ రెండిటికీ అవినాభావ సంబంధముంది. ఒకటి లేక ఇంకొకటి లేదు. రెండూ కలిస్తేనే ప్రభావ

శీలత. వీటి ప్రశస్తి పూర్తిగా రచయితకి కథా నిర్వహణపట్ల వుండే అవగాహన మీద ఆధారపడి వుంటుంది. 

          ప్లేస్ మెంట్ : హాయిగా గడిపేస్తున్న హీరో జీవితాన్ని ఉత్ప్రేరక ఘటన ఉన్నపళాన తలకిందులు చేసేస్తుంది. కనుక ప్రేక్షకుల సమయాన్ని వృధా చేయకండి. కథలో ఈ ఉత్ప్రేరక ఘటనని వీలైనంత త్వరగా తీసుకు వచ్చేయండి. 

          ఎఫెక్ట్ :  అయితే ఉత్ప్రేరక ఘటనకి వుండే ఎమోషనల్, ఇంటలెక్చువల్ ఎఫెక్ట్స్ ని  ప్రేక్షకులు పూర్తిగా ఫీల్ కాక ముందే తీసుకురాకండి. 

          ఆ సమయం ఎప్పుడు? ఎవరు చెప్పగలరు? ఒక్కో కథకి ఒక్కో విధంగా వుంటుంది. పరిపూర్ణమైన ఉత్ప్రేరక ఘటన రావడానికి కి ముందు సెటింగ్, హిస్టరీ, క్యారక్టర్లకి సంబంధించిన ఎంత సమాచారం ప్రేక్షకులకి అవసరముండొచ్చు? కొన్ని కథల్లో అస్సలు అవసరముండదు, కొన్ని కథల్లో చాలా సమాచారం అందించాలి. హీరో పట్ల సానుభూతి ఎలా ఎప్పుడు ప్రేక్షకులకి కలగవచ్చు? కొన్ని కథల్లో వెంటనే, మరికొన్ని కథల్లో అస్సలు సానుభూతి ఏర్పడదు ప్రేక్షకులకి, ఇంకొన్ని కథల్లో కథ నడవగా నడవగా ఎప్పుడో! ఉత్ప్రేరక ఘటన టైమింగ్ తెలియాలంటే రచయిత తన కథా ప్రపంచాన్ని, ఆ ప్రపంచంలో తన పాత్రల్నీ పూర్తిగా అర్ధం జేసుకోగల రిచ్ ఇంటలెక్చువల్ అవగాహనని అభివృద్ధి చేసుకోవాలి. రూల్స్ లేవు. రాసేవాళ్ళందరూ రూల్స్ విషయం మర్చిపోవాలి. 

ఏ కీలకాంశాలు కథా పథకాన్ని నిర్వచిస్తాయి? 

          హుక్, హోల్డ్, పే- ఆఫ్ ఈ మూడూ కథా పథకాన్ని (ప్లాట్ ని) నిర్వచించే కీలకాంశాలు. వీటితో రచయితలకి ఈ ప్రశ్నలు ఎదురవ్వచ్చు..  హుక్ : ఉత్ప్రేరక ఘటనతో నేనేసిన హుక్- ప్రేక్షకుల ఆసక్తిని పెంచి- ఇప్పుడేమిటి? అన్న సస్పెన్స్ ని క్రియేట్ చేస్తుందా లేదా?  హోల్డ్ : హీరో నిరంతరంగా నెరవేర్చుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తున్న ‘ఆకాంక్ష’ ప్రేక్షకుల్ని చివరివరకూ హోల్డ్ చేసి పెట్టగలదా?  పేఆఫ్ : స్టోరీ క్లయిమాక్స్ ప్రేక్షకుల సందేహాలన్నిటినీ తీర్చి సంతృప్తి పర్చగలదా?

రచనకి ముందు రచయిత వేసుకోవాల్సిన ముఖ్య ప్రశ్నలేమిటో చెప్పండి?  

          పట్టుదల లేని టాలెంట్ వృధా. పర్ఫెక్షన్ కోసం రాయాలి, రాసింది రీరైట్ చేయాలీ అన్న పట్టుదల వుండాలి. కనుక రాయడానికి ఏదైనా ఐడియా స్పురించగానే ఈ ప్రశ్నలు  వేసుకోండి : ఈ ఐడియా చాలా డిఫరెంట్ గా ఉందా? దీన్ని కథగా మల్చుకునేతీరులో, నా జీవితంలో నెలల తరబడీ బహుశా సంవత్సరాల తరబడీ శ్రమించేందుకు తగ్గ విలువ కలిగి ఉందా? నేను తెల్లారి లేవగానే రాయాలన్న ఆకలితో కూర్చునేంత ఎక్సైటింగ్ గా ఈ కాన్సెప్ట్ ఉందా? ఈ ఇన్స్పిరేషన్ నా జీవితంలో ఇతర ఆనందాల్ని త్యాగం చేసుకుని ఆహర్నిశలూ కృషి చేసేంత గొప్పదా? సమాధానం కాదని వస్తే, ఇంకో ఐడియాని వెతుక్కోండి. టాలెంట్- టైం ఈ రెండే రైటర్ కి ఎసెట్స్. మీ  అబివృద్దికి తోడ్పడని ఐడియాని పట్టుకుని మీరెందుకు త్యాగాలు చేయాలి? 

కథనీ, క్రాఫ్ట్ నీ ట్రెండ్స్ ఎలా ప్రభావితం చేస్తూంటాయో చెప్పండి?

          ఈ త్రీడీ టెక్నాలజీ కాలంలో కథ భవిష్యత్తు ఎలావుంటుందని  అడిగేందుకు నా దగ్గరికి చాలా మంది యంగ్ టాలెంట్స్ వస్తూంటారు. టెక్నాలజీ అంటే వాళ్ళు పడి చస్తారు. నాకు టెక్నాలజీ ముఖ్యం కాదు. టెక్నాలజీ ఏదైనప్పటికీ, వాళ్ళు చెప్పేందుకు విషయం లేకపోతే,  విషయమున్నా దాన్నెలా చెప్పాలో తెలియక పోతే, వాళ్ళు ఏ టెక్నాలజీని లేదా మాధ్యమాన్ని ఉపయోగించినా నిరర్ధకమే.  ఏ క్వాలిటీ తో కథ చెప్పగల్గుతున్నారో ఆ క్వాలిటీయే ఆ టెక్నాలజీ భవితవ్యాన్ని నిర్ణయిస్తుంది తప్ప- టెక్నాలజీ వచ్చేసి కథల పురోగతిని దెబ్బ తీయడమంటూ వుండదు. టెక్నాలజీ లేకుండా కథ మన గలదు, కథ లేకుండా టెక్నాలజీ ఉంటుందా? భావికాలంలో కథల్ని రోడ్డు పక్క బొమ్మలు గీసి చెప్తారేమో? ఐతేనేం, కథ చెప్పేవాడి కంటెంట్, ఇన్స్పిరేషన్, టాలెంట్ సక్రమంగా వుంటే ఏ మాధ్యమం ద్వారా కథ చెప్తేనేమిటి? 

కథలెప్పుడూ నమ్మశక్యంగానే ఉండాలా? ఏది నమ్మశక్యంగా ఉండేట్టు చేస్తుంది?

          మీ కథా ప్రపంచాన్ని ప్రేక్షకులు నమ్మి తీరాలి. కొలెరిడ్జ్ మాటల్లో చెప్పాలంటే ప్రేక్షకులు స్వచ్ఛందంగా కాస్సేపు వాళ్ళ నమ్మకాల్నీ, అపనమ్మకాల్నీ పక్కన పెట్టి మీ కథా ప్రపంచంలో లీనమవగల్గాలి. అంటే తాత్కాలికంగా ప్రేక్షకులు మీరు సృష్టించిన కాల్పనిక ప్రపంచాన్ని ‘ఐతే కావొ చ్చులే’ - అని నమ్మడానికి సిద్ధపడతారు. ‘ఐతే కావొచ్చులే’  -అన్న కాన్సెప్ట్  చేసే మ్యాజిక్ ఎలాంటిదంటే,  ప్రేక్షకుల్ని వాళ్ళ వాళ్ళ వ్యక్తిగత ప్రపంచాల్నుంచీ  అది మీ కాల్పనిక  ప్రపంచంలోకి అలవోకగా తీసికెళ్ళి పడేస్తుంది! అక్కడి అబద్ధపు సస్పెన్స్ నీ, కన్నీళ్ళనీ, నవ్వుల్నీ, అర్ధాల్నీ, ఎమోషన్స్ నీ నమ్మేసేట్టు చేసేదే ‘ఐతే కావొచ్చులే’  కాన్సెప్ట్.  ఐతే ఎప్పుడైతే ప్రేక్షకులకి ఐతే కావొచ్చులే అని సరి పెట్టుకోవడానికి ఇబ్బంది పడతారో, మీ కథ విశ్వసనీయతని అనుమానిస్తారో- అప్పుడు రచయితగా మీరు విఫలమైనట్టే. అది మీ వృత్తి మీద కూడా తీవ్ర ప్రభావం చూపిస్తుంది. 

          ఒకటి గుర్తు పెట్టుకోండి- నమ్మశక్యంగా .. అంటే- వాస్తవికంగా..  అని కాదు.

          నాన్ రియాలిజం జానర్స్ వున్నాయి- ఫాంటసీ, సైన్స్ ఫిక్షన్, యానిమేషన్ మ్యూజికల్స్  మొదలైనవి. వీటిలో చూపించే కథా ప్రపంచాలు అస్సలు జరిగి ఉండేందుకు వీల్లేదు. అయినా ప్రేక్షకులు ఎందుకు చూస్తున్నారు? అవలాగే  ఉంటాయని తెలుసుకాబట్టి. సాధారణ పాత్రలతో మెయిన్ స్ట్రీం సినిమాల్ని అలా తీస్తే ‘ఐతే కావొచ్చులే’ అని సరి పెట్టుకుని చూడగలరా? ఇక్కడ ప్రకృతి సూత్రాలన్నీ పని చేయాల్సిందే. సినిమాల్లో చూపించే కార్యకలాపాలు నమ్మశక్యంగా అన్పించాలంటే  వాటికి ఎమోషన్ ప్లస్ లాస్ ఆఫ్ యాక్షన్ వుండాలి. న్యూటన్ చలన సూత్రాలు పనిచేయాలి. 

స్క్రిప్టు ల్లో మీకు కొట్టొచ్చినట్టుగా కన్పించే బలహీనత  లేమిటి?

          డల్ సీన్లు. బలహీన సంఘర్షణ, డైనమిక్స్ లేని పాత్రల ప్రవర్తనా కలిసి డల్ సీన్లని సృష్టిస్తున్నాయి. సీన్ మొదట్లో క్యారక్టర్లు ఎలా  ఉంటాయో ముగింపు లోనూ అదే స్థితిలో వుండడం, పాత్రల యాక్టివిటీ స్టోరీ యాక్షన్ కి దోహదం చేయకపోవడం సీన్లని  డల్ గా మారుస్తాయి. రెండోది- ఎక్స్ పోజిషన్ : కథనంలో ఆల్రెడీ ప్రేక్షకులకి తెలిసిపోయిన విషయాలే పాత్రలు మాట్లాడుకోవడం. దీనితో పాత్రలతో కనెక్షన్ తెగిపోయి సీన్లు బోరు కొట్టడం. మూడోది మూస : సవాలక్ష సినిమాల్లో చూసేసిన సంఘటనలనే, పాత్రలనే రచయితలు మళ్ళీ సృష్టించడం.  ఆ రచయితలు  ఇలా రాసి సక్సెస్ అయ్యారు కాబట్టి,  మనం కూడా రాసి సక్సెస్ అవుదా మనుకోవడం!  

థాంక్యూ సర్! 

*

అనువాదం :  సికిందర్

ఒరిజినాలిటీ ఏది?

కథ- స్క్రీన్ ప్లే- దర్శకత్వం : వీఐ ఆనంద్
తారాగణం :  సందీప్‌ కిషన్‌, రాహుల్‌ రవీంద్రన్‌, సీరత్‌ కపూర్‌, తనికెళ్ళ భరణి, సుప్రీత్‌, ప్రవీణ్‌
మాటలు : అబ్బూరి రవి, ఛాయాగ్రహణం : ఛోటా కె.నాయుడు  సంగీతం: ఎస్‌.ఎస్‌.థమన్‌
బ్యానర్‌: ఎన్‌.వి.ఆర్‌. సినిమా   సమర్పణ: ఠాగూర్‌ మధు  నిర్మాత: ఎన్‌.వి.ప్రసాద్‌
విడుదల : 26.జూన్ 2015
*

When an actor comes to me and
wants to discuss his character,
I say, ‘It’s in the script.’
If he says, ‘But what’s my
motivation?,’ I say, ‘Your salary.’
-Alfred Hitchcock

ఈ మధ్య తెలుగు సినిమాలు  రొటీన్ నుంచి బయట పడుతున్న ఆరోగ్యకర- పోనీ - ఆసక్తికర పరిణామాలు సంభవిస్తున్నాయి. ఈ మే- జూన్ రెండు మాసాల్లోనే  మూడు సినిమాలు రొటీన్ ని బద్దలు కొడుతూ విచ్చేశాయి. ‘దొంగాట’, ‘అసుర’ ల తర్వాత ఇప్పుడు ‘టైగర్’  ఈ తెగువని ప్రదర్శించాయి. అయితే  రొటీన్ కి భిన్నంగా ఆటవిడుపుగా వస్తున్న ఈ సినిమాలు క్రైం థ్రిల్లర్- యాక్షన్ సినిమాలే కావడం గమనార్హం.  కామెడీ, ప్రేమలు, రాజకీయం వంటి ఇతర జానర్స్ లో కొత్తదనాన్ని ప్రదర్శించే సినిమాలు కూడా వస్తే, చిన్న బడ్జెట్ సినిమాలకి ఎంతో కొంత సొమ్మూ పరువూ శాటిలైట్ హక్కులు కూడా దక్కుతాయి!

          చిన్న బడ్జెట్ సినిమాలతో సరిపెట్టుకునే దర్శకులు, నిర్మాతలు దొరక్క అవస్థలు పడుతున్నారు. నిర్మాతలు ఎందుకు దొరకడం లేదంటే, ఈ సినిమాలకి శాటిలైట్ హక్కులు రద్దయ్యాయి కాబట్టి.  తీసిన చిన్న బడ్జెట్ సినిమా ఏంతో కొంత ఆడితేనే శాటిలైట్ హక్కులకి అర్హమౌతున్నాయి కాబట్టి.  ఎలాగూ ఈ దర్శకులు పట్టుకు వేలాడే మూస ప్రేమ సినిమాలకి, అందునా ముక్కూ మొహం తెలీని, కనీసం చూడ్డానికి బావుండని వింతవింత కొత్త ఫేసులతో  తీసే సినిమాలకి,  మూడ్రోజులు ఆడే భాగ్యం కాదుకదా, అసలు విడుదలకి నోచుకునే అదృష్టమే చాలావరకూ దక్కడం లేదు.  అయినా పరిస్థితుల్ని బట్టి పంథా మార్చుకుందామన్న ఆలోచన ఎవరికీ లేదు.  ఆ తీసేదేదో వెరైటీ సినిమాలైనా తీస్తే  ఏంతో  కొంత మంచి పేరైనా తెచ్చుకుని, శాటిలైట్ హక్కులతో బాక్సాఫీసు నష్టాల్ని పూరించుకునే అవకాశం వుంటుంది. కానీ మనవాళ్ళకి చిన్న బడ్జెట్ సినిమా అంటే ఎంత సేపూ ఎవరో ఎప్పుడో ఆ కాలానికి తగ్గట్టు బాట వేసిన పాత మూస సినిమాలే ఇంకా! పాత మూసని ఇంకా స్టార్లు నిలబెట్టగలరేమో గానీ, చిన్నాచితకా హీరోలు నిలబెట్ట లేరు.

          2000 తర్వాత  హాలీవుడ్ లో రోమాంటిక్ కామెడీలు విసుగెత్తించేసే సరికి యాక్షన్  సినిమాలని ఉత్పత్తి చేయసాగారు. అప్పట్నుంచీ ఏడాదికేడాది పదేసి చొప్పున యాక్షన్ సినిమాలే  హిట్టవసాగాయి. మన తెలుగులో కూడా 2000 లో  ‘నువ్వేకావాలి’ అనే ఒక ప్రేమ- స్నేహాల సినిమా సూపర్ హిట్టవడంతో, ఇక ప్రేమ- స్నేహాల సినిమాలే వెల్లువెత్తి విసుగుపుట్టించాయి. ఆ ట్రెండ్ రెండేళ్ళ పాటు కొనసాగి- సాగి అంతరించిపోయింది. ఇప్పటి ట్రెండ్ ఇంకెప్పుడు ముగిసిపోతుందో తెలీదు- అయితే కాస్త తేడాగా తీస్తున్న ‘దొంగాట’, ‘అసుర’, ‘టైగర్’ లాంటి క్రైం- యాక్షన్ సినిమాలని ఇంకాస్త బలంగా, అర్ధవంతంగా  తీసినప్పుడు వీటి సక్సెస్ రేంజి  బాగా పెరిగే అవకాశం వుంది.  వీటికి ఇలా సక్సెస్ రేంజి బాగా పెరిగినప్పుడు ప్రేమ సినిమాల సృష్టికర్తలు వాటిని వదిలి పారేసి,  వీటి వైపు తరలి వచ్చి- తెలుగు మార్కెట్ ని కొత్త పుంతలు తొక్కించే దృశ్యాలు కన్పిస్తాయి. 

          ‘టైగర్’ సక్సెస్ రేంజి ఓ స్థాయిలోనే  ఆగిపోవడానికి కారణాలున్నాయి- అవేమిటో తెలుసుకునే ముందు ఇందులో విషయమేమిటో ఓసారి చూద్దాం..

ప్రాణమిత్రులూ ఔర్ గౌరవ్ రక్షా హేతువ్ హత్యాయేఁ !

       పరువు హత్యలూ పరువు హత్యలూ అంటున్నారు ఆనర్ కిల్లింగ్స్ ని పట్టుకుని. పరువుని ఎవరైనా హత్య చేస్తారా? ఎంత సిల్లీ! కుటుంబ గౌరవ ప్రతిష్టల కోసం కుటుంబ సభ్యుల్నే హతమార్చడం ఆనర్ కిల్లింగ్. హిందీ పత్రికల్లో లో దీనికి చక్కటి పదబంధాన్ని వాడుతున్నారు- గౌరవ్ రక్షా హేతువ్ హత్యాయేఁ..అని. ఈ జాడ్యం ఉత్తరాది నాల్గు రాష్ట్రాల్లో విస్తరించింది. ఇంకా చెప్పాలంటే ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ఏనాటి నుంచో వుంది. దక్షిణాది రాష్ట్రాల్లో చాలా చాలా తక్కువ. కాబట్టి ఉత్తరాది రాష్ట్రాల వాళ్ళే కులాంతర, మతాంతర వివాహాల విషయంలో పరమ కర్కోటకులనే అర్ధం వచ్చేట్టు చిత్రీకరణలు చేయడం భావ్యం కాదు. ఇతర దేశాల్లో కూడా ఈ దురాచారానికి ఏటా ఇరవై వేల మంది బలి అవుతున్నారని కూడా చెప్పాలి. 

          ప్రస్తుత సినిమాలో కథేమిటంటే, వారణాసిలో విష్ణు ( రాహుల్ రవీంద్రన్) ని దుండగులు వేటాడ్డంతో అతను ప్రమాదం పాలవుతాడు. రోడ్డు మీద ప్రాణాపాయ స్థిలో పడి వున్నఅతణ్ణి ఎవరూ కాపాడక పోతే ఒక సహృదయుడు కల్పించుకుని ఆస్పత్రికి తీసికెళ్ళి చికిత్స చేయిస్తూంటాడు.  ఈలోగా ఇంకా స్పృహలోనే వున్న విష్ణు స్వగతంలో ఫ్లాష్ బ్యాక్ ప్రారంభమౌతుంది.

          ఈ ఫ్లాష్ బ్యాక్ లో టైగర్ - విష్ణులు చిన్నప్పుడు రాజమండ్రిలో ఓ అనాధాశ్రమంలో పెరుగుతారు. విష్ణు అమాయకుడు కావడంతో, అతడి బాగు కోరుకునే టైగర్ అతణ్ణి మానసికంగా  నియంత్రిస్తూంటాడు. ఇలా వుండగా పిల్లలేని ఓ జంట విష్ణు ని దత్తత తీసుకోవడానికి వస్తే మంచి భవిష్యత్తు నాశించి విష్ణు టైగర్ మాట వినకుండా వెళ్ళిపోతాడు. అయినా టైగర్ కోపం పెంచుకోకుండా అతడితో టచ్ లో ఉంటాడు.

          విష్ణు ఇంజనీరింగ్ చదివి హైదరాబాద్ లో జాబ్ లో చేరతాడు. అక్కడే వారణాసికి చెందిన గంగ (సీరత్ కపూర్) జాబ్ లో చేరుతుంది. వీళ్ళిద్దరికీ ఇంతకి  ముందు వైజాగ్ లో జరిగిన ఓ కాలేజీ ఈవెంట్ లో పరిచయం, ప్రేమా వుంటాయి. ఇదిప్పుడు కంటిన్యూ అవుతూంటే, టైగర్ వచ్చి అడ్డు పడతాడు. ఈ అమ్మాయిని ప్రేమించ వద్దంటాడు. ప్రేమంటే కుటుంబాలని కలుపుకునేదే గానీ, విడిపోయి ఒంటరి వాళ్ళు కావడం కాదంటూ కారణాలు చెప్తాడు. ఇక్కడ ఇద్దరి మధ్య తేడాలొచ్చి విడిపోతారు. అటు ఈ ప్రేమ విషయం పసిగట్టిన గంగ తండ్రి దుండగుల్ని పంపి ఇద్దర్నీ వారణాసికి రప్పిస్తాడు. కుటుంబ పరువు మంటగలుపుతున్న వీళ్ళిద్దర్నీ చంపెయ్యమని ఆదేశిస్తాడు. ఈ చంపబోయే క్రమంలోనే- గంగని ఓ చోట దాచి పెట్టి పోలీస్ కంప్లెయింట్ ఇవ్వడానికి వెళ్తున్న విష్ణు మీద దాడి చేస్తారు. ఇలా ఇతనిప్పుడు కొనప్రాణాలతో ఆస్పత్రిలో వున్నాడన్నమాట. 

          ఇక తనని కాపాడేందుకు టైగర్ రావాలని అతడి ఫోన్ నంబర్ ఇస్తాడు విష్ణు. ఆ కాల్ రిసీవ్ చేసుకున్న టైగర్ వారణాసి బయల్దేరి వెళ్తాడు. అక్కడ ఆనర్ కిల్లింగ్ పేరిట తెగబడ్డ ముఠాని ఎలా ఎదుర్కొని, ఆ తండ్రికి బుద్ధి చెప్పి,  ప్రేమికులిద్దర్నీ టైగర్ ఎలా కలిపాడన్నది ఇక్కడ్నించీ సాగే సెకండాఫ్ కథ. 

ఎవరెలా చేశారు

       ముందుగా ఈ టైటిల్ రోల్ పోషించిన సందీప్ కిషన్ ని అభినదించాలి. హీరోయిన్ లేకుండా- అదీ అరగంట గడించింతర్వాత గానీ తను ఎంట్రీ ఇవ్వకపోవడం డేరింగ్ ప్రయత్నమే. దీనికి ప్రేక్షకులనుంచి అభ్యంతరాల్లేవు. బాగానే రిసీవ్ చేసుకుంటున్నారు. ఇంటర్వెల్లో బయటికొచ్చి తిట్టుకుంటున్న దృశ్యాల్లేవు. ప్రేక్షకులు  ఎదుగుతున్నారనే దానికి ఇదే నిదర్శనం. ఇలా నటుణ్ణి బట్టి కథ కాకుండా, కథని బట్టే నటుడన్న సరయిన విధానం ఈ సినిమాలో కన్పిస్తుంది. ఐతే ఇలాటి తేడాలతో తమిళ దర్శకులు వచ్చినప్పుడే మన హీరోలు ఎర్ర తివాచీలు పరుస్తున్నారని ( మరో ఉదాహరణ ‘దొంగాట’), తెలుగు దర్శకులు అప్రోచ్ అయితే తెలివి హీనులుగా చూస్తున్నారనీ విమర్శ వుంది. దీనికేం సమాధానం చెప్తారు? తమిళ దర్శకులే వచ్చి ప్రేక్షక దేవుళ్ళకి తేడా గల సినిమాలివ్వాలా, తెలుగు దర్శకులు అందుకు అంటరాని వాళ్ళా? 

          పోతే, సందీప్ కిషన్ పోషించిన ఈ తరహా పాత్ర మంచిదే గానీ, ఫస్టాఫ్ లో ఒక విధంగా, సెకండాఫ్ లో ఇంకో విధంగా మంచిది కాదు. దీని గురించి తర్వాత చెప్పుకుందాం. 

రాహుల్ రవీంద్రన్ అమాయకుడి సాఫ్ట్ రోల్ లో ఫస్టాఫ్ వరకూ వినోదపర్చి, అక్కడ్నించీ చిట్ట చివరిదాకా కోమాలో లేకుండా కోమాలో వున్నవాడిలా అచేతనంగా ఆస్పత్రిలో పడి ఉండిపోయాడు- ‘దోచేయ్’ లో రావురమేష్ లాంటి నటుడు వృధాగా జైల్లో పడి  వున్నట్టు ! సహాయ పాత్రల్ని ఆస్పత్రిలోనో జైల్లోనో పడేసి, ముఖ్యపాత్రల చేత బయట హడావిడి చేయించడం డబ్బులొచ్చే కమర్షియల్ సినిమా క్యాలికులేషన్. దీనికి భిన్నంగా ఇక్కడ కూడా తేడాగల చిత్రీకరణ అన్పించుకోవాలనుకోవడం అవివేకం. సందీప్ కిషన్ మొదటి అరగంట త్యాగం చేశాడు కాబట్టి, రాహుల్ రవీంద్రన్ ఇలా రెస్టు తీసుకుని కాంపెన్సేట్ చేయాలా?

          ఇక హీరోయిన్ సీరత్ కపూర్ ఈ సినిమాకి  బాగా మైనస్. మొదటి సినిమా ‘రన్ రాజా రన్’ లోనే  ఎంత బరువుతో వుందో, అందుకే మాత్రం తగ్గకుండా, అదే బరువుతో, పైగా హెవీ మేకప్ తో ఇబ్బంది కల్గించే విధంగా వుంది. ఈమెని గ్లామరస్ గా చూపించడం నంబర్ వన్ ఛాయాగ్రాహకుడు ఛోటా కె నాయుడు వల్ల కూడా కాలేదు.  సెకండాఫ్ లో ఈమె కూడా మళ్ళీ క్లయిమాక్స్ లో గానీ కన్పించే వరకూ ఎక్కడో దాక్కుని వుంటుంది! 

      సినిమాకి ఎసెట్ ఛోటా కె నాయుడు ఛాయాగ్రహణం. వారణాసి ఓపెనింగ్ సీనులో గంగా నది నేపధ్యంలో ఎగిరే పక్షుల రెక్కల చప్పుళ్ళూ, కూతలతో కల్పించిన  వాతావరణం ఓ క్లాసిక్ క్రియేషన్. ( ఇలాటి క్రియేషన్ ని మళ్ళీ  ‘నాయకుడు’ లో ఓ పాటలో గేట్ వే ఆఫ్ ఇండియా దగ్గర దృశ్యంలో మణిరత్నం చేతులమీదుగా చూస్తాం). దీనికి డీటీఎస్ మిక్సింగ్ చేసిన దేవీకృష్ణ కడియాల చాలాకాలం తర్వాత తన వృత్తిలో సంతృప్తి చెంది వుంటారు. అలాగే వర్షంలో, యాక్షన్ లో రెండు మూడు సార్లు వచ్చే గోదావరీ, దాని మీద బ్రిడ్జి దృశ్యాల చిత్రీకరణలు కూడా క్లాసిక్ ఎగ్జాంపుల్స్. ఇలా దృశ్యాల్ని సస్టేయిన్ చేసి, కాసేపు ఆడియెన్స్ ఇన్వాల్వ్ అయ్యే, మనసారా ఆస్వాదించే అనుభావాన్నివ్వడం దర్శకుడి బాధ్యత. ఈ బాధ్యత లోపించడం వల్లే సెకండాఫ్ దెబ్బతింది క్రాఫ్ట్ పరంగా.

          సెకండాఫ్ లో పాటల్లేక పోవడాన్ని కూడా ప్రేక్షకులు అంగీకరించారు. ఫస్టాఫ్ లో పాటలకి తమన్ సంగీతం కాస్త ఫర్వాలేదు. అయితే నేపధ్య సంగీతం విషయానికొచ్చేసరికి- ఓ సామాజిక దురాచారాన్ని చెబుతున్న ఈ కథ,  ఓ థీమ్ మ్యూజిక్ ని డిమాండ్ చేస్తోంది. ఈ థీమ్ మ్యూజిక్ ని సందర్భాన్ని బట్టి అక్కడక్కడా ఇస్తూపోయి - దేనికి ఈ మ్యూజిక్ వస్తోందబ్బా అన్న సస్పెన్స్ క్రియేట్ చేయడం ద్వారా ఆడియెన్స్ కి యాంకర్ వేసి-  క్లయిమాక్స్ లో కథ పాయింటు కొచ్చేసరికి- ఆ థీమ్ మ్యూజిక్ రహస్యాన్ని విప్పుతూ సన్నివేశ పరంగా దాన్ని ఉధృతం చేసి- హోరెత్తించి వుంటే- ఆ బీభత్స రసం ప్రేక్షక హృదయాల్ని పిండేసి దండాలు పెట్టేసేవాళ్ళు దండిగా!

సినిమా అంటే లక్ష్మి మాత్రమే కాదు, కాస్త సరస్వతి కూడా!!

          తేడా లేకుండా చిన్న సినిమాలన్నిట్లో టేకింగ్ గానీ, క్రాఫ్ట్ గానీ రోకలి బండలో వేసి దంచినట్టు ఒకే రొడ్డ కొట్టుడుతో ఒకేలా ఉంటున్నాయి- ఇదే ప్రాబ్లం!

        ఆనర్ కిల్లింగ్స్ సమస్యతో హిందీలో రెండు సినిమాలు గత మార్చిలోనే వచ్చాయి. ఒకటి లండన్ నేపధ్యంలో ఇండియా పాకిస్తాన్ అమ్మాయి అబ్బాయిల మధ్య ప్రేమ కథగా ‘ఆనర్ కిల్లింగ్’ అనేది, రెండోది హర్యానా నేపధ్యంలో ‘ఎన్ హెచ్- 10’ అనేది. బాలీవుడ్ ఎందుకో ఆనర్ కిల్లింగ్స్ పట్ల అంతగా ఆసక్తి చూపడం లేదు. ఇప్పుడు తెలుగులో ఇదే  ఉత్తరాది సమస్యని తీసుకుని అక్కడి పాత్రలతో ‘టైగర్’ తీసినప్పుడు రొటీన్ గా జరిగేదే జరిగిపోయింది. పాయింటు పరంగా సినిమా డిఫరెంటే గానీ, మిగతా కథా కథనాల విషయంలో కాదు. పైన చెప్పుకున్నట్టు ఏ యాక్షన్ సినిమానైనా ఎలా రొడ్డ కొట్టుడుగా తీసేస్తున్నారో అలాగే తీసేశాడు దర్శకుడు. 

          ఒరిజినాలిటీని, దానికి తగ్గ టేకింగ్ ని , క్రాఫ్ట్ ని, స్టయిల్ నీ డిమాండ్ చేస్తున్న ఇలాటి డిఫరెంట్ సబ్జెక్టు ని  కేవలం ఎడతెరిపిలేని ఫక్తు యాక్షన్ మూవీగా మార్చేసి అన్యాయమే చేశాడు దర్శకుడు. తన క్రియేటివిటీని కేవలం ఫస్టాఫ్ లో మల్టిపుల్ ఫ్లాష్ బ్యాక్స్ వరకే పరిమితం చేసుకున్నాడు. సెకండాఫ్ కొచ్చేసరికి మొత్తం హీరో కొప్పజెప్పేసి తను పూర్తిగా విశ్రమించాడు. ఇక హీరో తనకి తోచినట్టూ రామగోపాల్ వర్మ అప్పట్లో తీసిన హిందీ ఫ్లాప్ ‘జేమ్స్’ లాగా ఫైట్ల మీద ఫైట్లూ  చేసుకుంటూ ఫ్లాట్ గా వెళ్ళిపోయాడు. వెరసి సెకండాఫ్ కథ జీవం కోల్పోయింది.

          ఈ స్క్రీన్ ప్లేకి స్ట్రక్చర్ వుంది. కానీ కథని హీరో నడపలేదు, హీరో నే కథ నడిపింది. ఇదే ప్రాబ్లం. దీనివల్ల స్ట్రక్చర్ వుండీ, స్ట్రక్చర్ లోపల సెకండ్ యాక్ట్ ( మిడిల్) బిజినెస్ కుంటుబడింది. కథని హీరో నడిపి వుంటే, ఈ బిజినెస్ బలంగా వుండేది. కథే హీరోని నడపడం వల్ల సెకండాఫ్ లో యాక్షన్ లోకొచ్చిన హీరో – గ్యాంగ్ తో తల పడుతున్నప్పుడు రియాక్టివ్ గా ప్రవర్తించాడు. ఆస్పత్రి మీద దాడులు చేస్తున్న గ్యాంగ్ ని ఎదుర్కొంటూ ఉండిపోవడమే అతడి పనైపోయింది. ఇది పాసివ్ క్యారక్టర్ లక్షణమే. అసలు ఎవరు తన మిత్రుడికి అపాయం తలపెడుతున్నారో తెలుసుకోవాలన్న ఆసక్తితో  హీరో యుద్ధానికి పూనుకుని వుంటే అది యాక్టివ్ క్యారక్టర్ అయ్యేది. 

      ఇలాగాక, సూత్రధారి ఎవరో తెలుసుకోకుండా, యుద్ధరంగంలో పొంచివుండి, గ్యాంగ్ దాడులు చేస్తున్నప్పుడు మాత్రమే  ఎదురు దాడులు చేసే వాడు పాసివ్ లేదా రియాక్టివ్ క్యారక్టరే అవుతాడు. ఇలా కొంత సేపు కథ నడిచాక, ఒకణ్ణి పట్టుకుని విలన్ ఎవరని అడగడం తో సరైన దారిలో పడతాడు హీరో. ఈ ఒడిదుడుకుల క్యారక్టరైజేషన్ వల్ల మిడిల్ దాని బలాన్ని కోల్పోయింది. రెండోది – ఇలా కష్టపడి డిఫరెంట్ మూవీ  తీస్తున్నప్పుడు మళ్ళీ అభద్రతా భావానికి లోనైనట్టు ఆస్పత్రిలో ఎపిసోడ్లలో గ్యాంగ్ అందర్నీ కమెడియన్లని పెట్టేసి అర్జెంటుగా మాస్ కామెడీ ని సృష్టించాడు. దీంతో సీరియస్ నెస్ నశించి,  మిడిల్ ఇంకా అట్టడుగు స్థాయికి పడిపోయింది. గ్యాంగ్ మీద ఇంజెక్షన్లు ప్రయోగించి లాజిక్ లేని కామెడీ కి కూడా పాల్పడడం హీరో అమెచ్యూరిష్ చేష్ట!

          ఫస్టాఫ్ కథ స్నేహాలూ ప్రేమలూ ఎడబాట్లతో గడిచినట్టు ఉపోద్ఘాతం అంతా  చెప్పాక, సెకండాఫ్  లో పాయింటు కొచ్చి దర్శకుడు ఏం ఎత్తుకోవాలి? ఆనర్ కిల్లింగ్స్ గురించి ఎత్తుకోవాలి. ఆనర్ కిల్లింగ్స్ గురించి తెలీని రాజమండ్రి కుర్రాడు వారణాసి వెళ్తున్నాడు స్నేహితుణ్ణి కాపాడుకునేందుకు. ప్రేక్షకులు ఇతన్ని ఫాలో అవుతారు. ఎందుకు ఫాలో అవుతారు? ఉత్తరాదిలో ఆనర్ కిల్లింగ్స్ గురించి తెలుసుకునేందుకు. కాబట్టి ఇక్కడ హీరో ప్రేక్షకుల ప్రతినిధే. ( ఏ కథల్లోనైనా కథానాయక పాత్ర ప్రేక్షకుల/ పాఠకుల ప్రతినిధే). తనద్వారా ప్రేక్షకులు సమాచారం తెలుసుకోవాలని హీరోని పట్టుకుని ఫాలో అవుతూంటారు. దీన్నే కనెక్ట్ అవడం అంటారు. 

       ఒక ప్రాంతం నుంచి హీరో ప్రమాదకరమైన ఇంకో ప్రాంతానికి సమస్యని  ఛేదించడానికి వెళ్తున్నాడంటే  అది సబ్ కాన్షస్ జర్నీయే. హీరో రాజమండ్రీలో ఉన్నంతవరకూ తన అల్లర్లతో స్నేహాలతో అదొక ఆర్డినరీ వరల్డ్. అంటే తనకు తెలిసిన తన కాన్షస్ మైండ్. తను ఇగో అనుకుంటే,  ఆ ఇగో తనకు తెలిసిన కాన్షస్ మైండ్ లోంచీ, ఇంకా అట్టడుగున తనకి తెలీని సబ్ కాన్షస్ మైండ్ అనే నిగూఢ ప్రపంచంలోకి వెళ్లి- ఆ ప్రపంచాన్ని ( సబ్ కాన్షస్ మైండ్ ని )  మధించడమే కథల్లో జరిగాల్సిన అసలు పని. ఇది తెలీక చాలా మంది చేయరు. చేసినప్పుడు మాత్రమే  ప్రేక్షకులైనా, పాఠకులైనా కథకి బలంగా అతుక్కుపోతారు. ఈ రహాస్యం హాలీవుడ్ దర్శకులకీ రచయిలకీ బాగా తెలుసు. వాళ్ళ సినిమాల్ని చూస్తే  ఇది ఇట్టే తెలిసిపోతుంది. అక్కడ సినిమా అంటే లక్ష్మితో బాటు సరస్వతి కూడా కాబట్టి.  

         రాజమండ్రి కుర్రాడు వారణాసి వెళ్ళినప్పుడు అసలేం జరిగిందో, అక్కడి పరిస్థితు లేమిటో  ముందు తెలుసుకోవాలి. మిత్రుణ్ణి కాపాడిన సహృదయుడే అతడికి అంతా చెప్పుకు రావొచ్చు ఆనర్ కిల్లింగ్స్ గురించి. దీంతో కథలో కొంత టెన్షన్ పెరగవచ్చు. హీరో దీని లోతుపాతులు తెలుసుకోవడానికి పోలీసుల్ని సంప్రదించవచ్చు. ఆ పోలీసుల సహాయ నిరాకరణ కూడా రుచి చూడొచ్చు. ఇక్కడ టెన్షన్ మరో మెట్టు పెరగవచ్చు. ఆనర్ కిల్లింగ్స్ కి ఎంతమంది బలవుతున్నారో లైబ్రరీ కెళ్ళి మొత్తం వ్యవహారమంతా తెలుసుకోవచ్చు. ఇక్కడ టెన్షన్ తీవ్రత ఇంకా పెరగొచ్చు. ఈ శిక్ష లేస్తున్న ఖాప్ పంచాయితీల గురించి తెలుసుకోవడానికి గ్రామాలకి వెళ్ళినప్పుడు టెన్షన్ పతాక స్థాయికి చేరి తన మీద  దాడులు జరగొచ్చు. పోలీసులకి చెప్పుకోబోతే ఖాప్ పంచాయితీలకి పోలీసులుకూడా ఎలా భయపడతారో తెలిసి వచ్చి- ఈ పర రాష్ట్రం లో తను ఒంటరి అన్న ఫీలింగ్ తో, ప్రేక్షకులకి ఒకవిధమైన భయాందోళనలు సృష్టించ వచ్చు. 

          సస్పెన్స్ బ్రహ్మ ఆల్ఫ్రెడ్ హిచ్ కాక్ అంటాడు- బ్యాంగ్ ఇవ్వడం లో టెర్రర్ లేదు, ఏదో బ్యాంగ్  ఇవ్వబోతున్నారనే పరిస్థితుల్ని సృష్టిస్తున్నప్పుడు మాత్రమే టెర్రర్ ఫీల్ క్రియేట్ అయి ఊపిరి బిగబట్టి ప్రేక్షకులు చూస్తూంటారని!  అంటే బ్యాంగ్ కి కూడా నాందీ ప్రస్తావన ఉంటుందన్నమాట!

          క్రాఫ్ట్ అంటే ఇదే. కథనం అంటే కూడా – స్క్రీన్ ప్లే కి ట్రీట్ మెంట్ అంటే కూడా ఇదే- రొడ్డ కొట్టుడు యాక్షన్ కథనమూ కాదు, క్రాఫ్టూ కాదు. సినిమా టేకింగ్ అంటే ఛానెల్ కి న్యూస్ కవరేజీ లాంటిది కాదు. 

          దృశ్యాల్ని సస్టేయిన్ చేసి, కాసేపు ఆడియెన్స్ ఇన్వాల్వ్ అయ్యే, మనసారా ఆస్వాదించే అనుభావాన్నివ్వడం దర్శకుడి బాధ్యత!

          అలా హీరో సెల్ఫిష్ గా తన స్నేహితుణ్ణి కాపాడుకోవడానికి వచ్చిన వాడల్లా- సమస్య విస్తృతిని చూసి, విశాలహృదయుడై ( క్యారక్టర్ గ్రాఫ్ లేదా ఆర్క్ పెరిగి)  ఇంకొంతమంది బాధితులకి కూడా విముక్తి కల్గించే హీరోయిజంతో పోరాటం మొదలెట్టొచ్చు. 

      కానీ ఈ సినిమా సెకండాఫ్ లో ఏం జరిగిందంటే, ఆస్పత్రి మీద దాడికొచ్చిన గ్యాంగ్ ఎగిరి వెళ్లి రోడ్డు మీద పడుతూంటారు. ఆస్పత్రిలో హీరో ఒపెనవుతాడు! ఈ మూసఫార్ములా టేకింగ్ తో మొత్తం కథకున్న ఒరిజినాలిటీ, హీరో పాత్ర చిత్రణా అంతా బూడిదలో పోసిన పన్నీరయ్యాయి.

          ఇలా దాడులు  –ఎదురుదాడులు  స్కీముతో క్లయిమాక్స్ కొచ్చాక – మళ్ళీ రొటీన్ ఫార్ములా సినిమా స్టయిల్లో టపటపమని ఆనర్ కిల్లింగ్స్ గురించి నాల్గు పేపర్ కటింగ్స్, ఇంకో నాల్గు క్లిప్పింగ్స్ వేసిపారేసి, హీరోకి సమస్య గురించి అప్పుడు చెప్పి పారేసి -విలన్ దగ్గరికి పంపించేశారు.  అక్కడ మనం క్యాచ్ చేయడానికి కూడా కష్ట మైపోయే స్పీడ్ డైలాగులతో మెసేజీలు కొట్టించేసి ఓ పనైం దన్పించారు!

          తమిళ సూపర్ డైరెక్టర్ మురుగదాస్ అసిస్టెంట్ గా తెలుగుతో అరంగేట్రం చేస్తున్న ఈ కొత్త దర్శకుడు తాను అప్పుడే మురుగ దాస్ అయిపోలేదు. మురుగ దాస్ తీసినట్టు బిగ్ స్టార్స్  తో బిగ్ యాక్షన్ ఫార్ములాలు తీసేందుకు,  ఆ టేకింగ్ ని చూపెట్టేందుకూ ఇంకా టైముంది. తానొక  సామాజిక సమస్యతో, జీవితాలకి దగ్గరగా వుండే స్మాల్ ఫార్మాట్ లో- ఒక ఫోటో ఫ్రేం కథ నెత్తుకుని సినిమా తీస్తున్నప్పుడు, మురుగ దాస్ లా ఫీలైపోకూడదు! ఈ కథ-  దీని మీడియం బడ్జెట్ సినిమా – ఇవన్నీ కొత్తదర్శకుడిగా తననుంచి డిమాండ్ చేస్తున్న ఓ ఒరిజినాలిటీని, ఓ క్రాఫ్ట్ ని , ఓ స్టయిల్ నీ గౌరవించడం ముందు చాలా అవసరం. 

          స్మాల్, మీడియం బడ్జెట్ సినిమాల కథలు మారినంత మాత్రాన లాభం లేదు- వీటిని తీసే విధానంలోకి  భారీ బడ్జెట్ సినిమాల హంగామా, రొడ్డు కొట్టుడుల దురాక్రమణనని నిరోధించి, సునిశితత్వాన్ని కాపాడుకున్నప్పుడే వీటి సక్సెస్ రేంజి పెరిగేది!

―సికిందర్.

స్క్రీన్ ప్లే సంగతులు..

సిడ్ ఫీల్డ్ 

సిడ్ ఫీల్డ్ ..సినిమా రంగంలో ఈ పేరు వినని దర్శకులు / రచయితలూ వుండరు. పాండిత్య భాషలో గ్రంథాల్లో గుంభనంగా వుండి పోయిన స్క్రీన్ ప్లే శాస్త్రాన్ని సులభ భాషలో ఔత్సాహికులకి కరతలామలకం చేసిన స్క్రీన్ ప్లే పండిట్ సిడ్ ఫీల్డ్.. నేడు స్క్రిప్ట్ రచనలో విప్లవాత్మక మార్పులు ఎలా చోటు చేసుకుంటున్నాయో ఆసక్తి కరంగా చెప్పుకొచ్చారు. చదవండి.. 

         ప్రపంచవ్యాప్తంగా నేను నిర్వహిస్తున్న స్క్రీన్ ప్లే కోర్సుల్లో, వర్క్ షాపుల్లో భాగంగా వేలకొద్దీ  స్క్రీప్లే లని చదివి వుంటాను. కచ్చితంగా ఎన్ని వేలు అన్నది చెప్పలేను, లెక్క వేయడం ఏనాడో మానేశాను. కానీ నేనే దేశంలో, ఏ నగరంలో పర్యటించినా అంతటా నాకొకే ప్రశ్న ఎదురవుతూంటుంది. పదేపదే ఈ ప్రశ్నే వేస్తూంటారు : సర్వసాధారణంగా స్క్రిప్టు రచయితల్లో  మీరు గమనించిన కామన్ లోపం ఏమిటనేది ఆ ప్రశ్న. కామన్ గా వుండే లోపాలు అనేకం వున్నాయి. హీరో పాత్రకి లక్ష్యం లేకపోవడం దగ్గర్నుంచీ, సెకండ్ యాక్ట్ లో స్ట్రక్చర్ పరమైన బలహీనతలు, బలమైన ముగింపులూ లేకపోవడం వరకూ అనేకం ఉంటున్నాయి. అయితే ఒక్క లోపం మాత్రం ప్రాంతాల కతీతంగా  కొట్టొచ్చినట్టూ  ఉంటోంది. అదేమిటంటే ఏ దేశంలోనైనా చాలా మంది రచయితలు కథని డైలాగుల ద్వారా నడిపించేస్తున్నారు. పాత్రల ఆలోచనల్ని, ఫీలింగ్స్ ని, ఎమోషన్స్ నీ డైలాగులతోనే వివరించేస్తున్నారు.

          నిజమే, కొన్ని కథల్ని బట్టి ఈ విధానం తప్పక పోవచ్చు. ‘500 డేస్ ఆఫ్ సమ్మర్’  లాంటి రోమాంటిక్ కామెడీల్లో ఎంత నాన్ లీనియర్ గా కథ ఉన్నప్పటికీ యాక్షన్ ని చూపించడం, దృశ్యాలు ముందుకు కదలడం- డైలాగుల ద్వారానే జరగవచ్చు. ఈ సినిమాలో ప్రేమికుల మధ్య వున్న రిలేషన్ షిప్ కిచ్చిన డెప్త్ ప్రేక్షకుల్ని కట్టి పడేసే ఎమోషనల్ త్రెడ్ లా వుంటుంది. 

          నేడు స్టయిల్ పరంగా చాలా మార్పులు చోటు చేసుకుంటున్నాయి. నవలా రచయితలు ఉపయోగించే క్రియేటివ్ టూల్స్ ని సినిమాల్లో వాడుకోవడం పెరిగిపోతోంది. పాయింటాఫ్ వ్యూ, మెమరీ, వాయిసోవర్ నేరేషన్, ఫ్లాష్ బ్యాక్స్ వగైరా క్రియేటివ్ టూల్స్ నవలా రంగం నుంచి దిగుమతి అయిపోతున్నాయి. దీంతో సమకాలీన స్క్రీన్ ప్లేల రూపు రేఖలే మారిపోతున్నాయి.

          ఇదే అంశం ఈ మధ్య నేనొక మిత్రుణ్ణి అనుకోకుండా ఓ కేఫెలో కలుసుకున్నప్పుడు చర్చ కొచ్చింది. చాలా కాలం తర్వాత కలుసుకోవడం వల్ల యోగ క్షేమాలు మాటాడుకున్నాం. తను టీవీ షోస్ కి రాస్తున్నట్టు చెప్పాడు. నేను నా వృత్తిలో భాగంగా గత రెండేళ్లుగా నాన్ స్టాప్ గా దేశాలు పట్టుకు తిరుగుతున్నా నన్నాను. ఐతే దేశ దేశాల్లో స్క్రీన్ ప్లే రైటింగ్ లో తేడాలేమైనా గమనించావా అని అడిగాడతను. ఇవ్వాళ్ళ అంతర్జాతీయంగా స్క్రీన్ ప్లే సాంప్రదాయ రచన నుంచి చాలాదూరం ప్రయాణించి వికాసం పొందు తోందని చెప్పాను. నేను సందర్శించిన ఏ దేశ నగరంలో నైనా – బ్రెజిల్, కైరో, మాడ్రిడ్, మనీలా, మెక్సికో సిటీ, ముంబాయి, సింగపూర్, వియన్నా.. ఎక్కడైనా, భాష ఏదైనా - స్క్రీన్ ప్లేలని బొమ్మల ద్వారానే చెప్తున్నారని వివరించాను.  విజువల్ గా స్క్రీన్ ప్లేలు చాలా పరిణామం చెందుతున్నాయనీ, వాటి రూపం, నిర్వహణ, ఖండికలుగా వేర్పడి వుంటున్నాయనీ చెబుతూ,  ఈ క్రమంలో ముంబాయిలో  ‘మై నేమ్ ఈజ్ ఖాన్’ అనే హిందీ సినిమాకి స్క్రిప్ట్ కన్సల్టెంట్ గా పని చేసిన అనుభవం గురించి కూడా చెప్పాను. ఈ ఇండియన్ ఫిలిం స్క్రిప్ట్ ని నా శిష్యుడే రాశాడు. ఈ కథ మన హృదయాల్లో మానవతని తడుముతుంది. దీంతో ఇది భాషలకి, దేశీయతలకీ, సంస్కృతులకీ అతీతంగా సార్వజనీనంగా ఉండిపోయింది. ఈ కథ ఫ్లాష్ బ్యాక్స్ తో, మెమరీస్ తో జీవితంలోకి హీరో ప్రయాణం లాగా వుంటుంది. అయితే ఇందులో హీరో పాత్ర ఇంకా బాగా వ్యక్త మవడానికి వాయిసోవర్ నేరేషన్ ని ప్రవేశ పెట్టమని సలహా నిచ్చాను. ఇందువల్ల ఎక్కువ వివరణలు ఇచ్చే అవస్థ తప్పుతుంది. కాకపోతే వాయిసోవర్ నేరేషన్ ప్రవేశ పెట్టడం వల్ల,  చాలా వరకూ స్టోరీ లైన్ ని రీ స్ట్రక్చర్ చేయాల్సి వచ్చింది - ముఖ్యంగా బిగినింగ్ లో.  ఐతే దీని ఇంపాక్ట్ మొత్తం సినిమా మీద ఛా బాగా పనిచేసింది! 

          నేను వాయిసోవర్ నేరేషన్ ని ఎందుకు సిఫార్సు చేశానంటే, స్క్రీన్ రైటింగ్ లో ఒక సింపుల్ రూలుంది : యాక్షన్ ని క్యారక్టర్ డ్రైవ్ చేయాలి, లేదా క్యారక్టర్ ని యాక్షన్ డ్రైవ్ చెయ్యాలని.  ‘500సమ్మర్ డేస్’, ‘షాషాంక్ రెడెంప్షన్’, ‘జూనో’  వంటి సినిమాల్లో యాక్షన్ ని క్యారక్టర్ డ్రైవ్ చేస్తుంది. ‘లిటిల్ మిస్ సన్ షైన్’ ‘స్లమ్ డాగ్ మిలియనీర్’, ‘ది లుక్ అవుట్’  లలో క్యారక్టర్ ని యాక్షన్ డ్రైవ్ చేయడాన్ని గమనించ వచ్చు. 

          నా దృష్టి కొచ్చినంత వరకూ స్క్రీన్ ప్లే రచన ఇప్పుడు చాలా వికాసం పొందింది. ఇది ఒకరకంగా విప్లవం కూడా! ఒకసారి ‘ఎటోన్మెంట్’  లో చూడండి, ‘వాంటేజ్ పాయింట్’, ‘స్లమ్ డాగ్ మిలియనీర్’, ‘ఇంగ్లోరియస్ బాస్టర్డ్స్’ లలో చూడండి..ఈ విప్లవకర ధోరణిని మీరు బాగా గమనిస్తారు. ఇప్పుడు రిలీజవుతున్న దాదాపు ప్రతీ సినిమాలో వాయిసోవర్లు, సబ్ టైటిల్సు, ఫ్లాష్ ప్రెజెంట్ లు, ఇంటర్వ్యూలు, ఇంకా ఇతర మల్టీ మీడియా ప్రెజెంటేషన్ ఎలిమెంట్లూ అనేకం ఉంటున్నాయి...

(ఇంకా వుంది)