రివ్యూ..

నిర్లక్ష్యానికి పరాకాష్ఠ !

స్టార్ సినిమాలు సింగిల్ స్టార్ రేటింగ్ సినిమాలుగా దిగజారి స్టార్ల అమోఘ ఇమేజి తాపత్రయాల్ని వెక్కిరించే క్రమం యమజోరుగా ఇంకా కొనసాగుతోంది.  మిగతా దేశంలో స్టార్లు ఇమేజి ఎండమావుల వెంట పరుగులాపి పాత్రలతో ప్రయోగాలు చేస్తూ అభిమానుల్ని పెంచుకుంటూ పోతూంటే, తెలుగు యువ స్టార్లు ప్రపంచం ఎటుపోయినా మా ఇమేజుల్ని మేం వదులుకోంగాక వదులుకోమంటూ భీష్మించుకుని , భారీ ఎత్తున పుట్టెడు ఫ్యాన్స్ కి తప్ప మరెవరికీ అక్కరలేని పాత మూస సినిమాల తిరునాళ్ళకి తెరలేపుతున్నారు. 

          ఈ ట్రెండ్, ఈ రేసు యువ స్టార్లకి పాపం చాలా అర్జెంటు వినాశక పథకంలా తోస్తోంది.  ప్రతియువ స్టారూ అమాంతం ఈ హోమంలోకి దూకేస్తున్నాడు.  తెలుగులో చిన్న సినిమాలే వదిలేసిన మూసఫార్ములా కథల్ని పట్టుకుని అదే నవలోకంగా భ్రమిస్తున్నారు. చిన్న సినిమాలే కాదు, దేశంలో ఇంకే భాషలోనూ కానరాని అరిగిపోయిన పాతచింతకాయ కథల్లో మునిగి తేలుతూ ఇదే నేటికాలం సినిమా అంటూ తమకి తామే చక్కిలిగింతలు పెట్టుకుని ఆనందిస్తున్నారు. యువ స్టార్ అంటే ‘అనాధ పాత్ర’ గా హాస్యాస్పదంగా మార్చుకున్న పేరుని కాస్తా, అప్పుడే ఇరవైలో అరవై నిండిన ‘విశ్రాంత స్టార్’ గా సవరించుకుని వెలవెల బోతున్నారు.

          ఆనాడు సీనియర్ స్టార్లు స్థిరీకరించిన మాస్ సినిమాల ఫార్ములానే ఎప్పటికీ శ్రీరామ రక్ష అనుకుంటూ, ఆ సేఫ్టీ జోన్ లో  సినిమా నిర్మాణాన్నీ నటననీ తమాషాగా తీసుకుని విలువలకి పాతరేయడంలో పోటీలు పడుతున్నయువస్టార్లు,  తెలుగు సినిమాల్ని తిరుగులేకుండా తిరోగమన  బాట పట్టిస్తున్నారు. సీనియర్ స్టార్లే మూసఫార్ములాలు ఇక పనికిరావని, ఒక ‘మనం’ తో, ఒక ‘దృశ్యం’ తో, ఇంకో ‘లెజెండ్’ తో సూపర్ హిట్లిచ్చి కొత్త బాటపడుతోంటే, యువస్టార్లు ఇంకా తమ సీనియర్లే వదిలిపారేసిన పాతచింతకాయ పచ్చడినే చప్పరిస్తూ ‘రభస’ అని ఒకరు, ‘పవర్’ అని మరొకరు, ’ఆగడు’ అంటూ ఇంకొకరు, ‘అల్లుడు శీను’ అంటూ ఇంకో నవహీరో లేనిపోని బిల్డప్పులతో వరుసగా సత్తెకాలపు సత్తెయ్య లవుతున్నారు!

          ఈ పతనావస్థ  ‘ఆగడు’ తో పరాకాష్టకి చేరింది. వీధి నాటకం వేస్తున్నట్టే, దృశ్యాలు ఎక్కడికక్కడ కుదేలై, పాత్రలు చతికిలబడి, నిమిషాలపాటు కామెడీ పేరుతో పూనకం పూనినట్టు దండకాలు చదివే డైలాగుల మోత నరాల మీద ఎత్తి కొట్టిన సమ్మెటపోట్లు. ఆగడు అనే వాడు ఎక్కడికక్కడ ఆగిపోతూ దర్శకుడి పూర్వ సహచరులమీద, తోటి స్టార్లమీద, టీవీ షోల మీదా వెటకారాలతో చేసే వ్యర్థ ప్రేలాపనలు మెదళ్ల మీద మోదిన సుత్తి పోట్లు. ‘స్మోకింగ్ వార్నింగు’ లకంటే ప్రమాదకరంగా శబ్ద దృశ్య కాలుష్యాలతో వొంటి మీద కొరడా చరుపుళ్ళు!

          ఆరుపదుల కోట్లు ధారబోసి, విలువైన ప్రతినిమిష కాలాన్నీ వాగుడుకాయ పాత్రలతో నింపేసి సినిమా కళని తీవ్రాతి తీవ్రంగా అవమానించడం. ఎప్పుడో 1971 లో సత్యజిత్ రే జీవిత చరిత్ర రాసిన మేరీ సెటన్ భారతీయ సినిమాలు ఇంకా వీధి భాగోతాల స్థాయిలోనే వున్నాయని ఎత్తిపొడిచిన వైనాన్ని ఈ  రోజుల్లో కూడా నిజం చేస్తూ నిర్లక్ష్యంగా, నీచంగా స్క్రిప్టు పేజీలు నింపెయ్యడం!

The characters talk and talk, and this only leads into a story that is not
screen writing, that’s stage writing… the evolution of science and art is creating
a new language of film, a more visual way of telling stories for the screen. The
language of film is becoming more visual; scripts filled with pages and pages
of great dialogue are now considered “too talky.” Two people talking in an
restaurant, explaining things to each together, rarely works anymore.” అని

   ఏనాడో 1998 లో సిడ్ ఫీల్డ్ చేసిన హెచ్చరికనీ పాతరేసి ప్రేక్షకులకి నరకాతి నరకం చూపించడం!  

       ఆస్థాన రచయితల్ని కోల్పోయిన దర్శకుడికి (సలీం – జావేద్ ల కెరీర్ ప్లానింగ్ ని అనుసరించని జంట ఆస్థాన రచయితలపాట్లు వేరే కథ) దిక్కుతోచనట్టు తన గత సినిమానే ఇంకో పవర్ స్టార్ హిట్ సినిమాతో కలిపి రాని వంటకం ఏదో వండేసి అదే సినిమా అనుకోవడం. పవర్ స్టార్ పోలీసు పాత్ర అంత హిట్ ఎందుకయ్యిందో అంతఃస్సూత్రం తెలుసుకోకపోవడం. స్టార్ సినిమాలంటే కేవలం ఫ్యాక్షన్ అనో, మాఫియా అనో, యాక్షన్ కామెడీ లనో నమ్మేసి, వైవిధ్యంలేకుండా అవే తీస్తూపోయిన పాపానికి, ఏర్పడ్డ ప్రతిష్టంభనని బద్దలు కొట్టిన పవర్ స్టార్ పోలీసు పాత్ర ముసుగులో వున్న ‘కౌబాయ్ పాత్ర’ అనే క్రియేటివిటీని గ్రహించక గుడ్డిగా దాన్నే అనుకరించి బోల్తా పడ్డం!

          బ్యాడ్ రైటింగ్ కీ, పరమ బ్యాడ్ టేకింగ్ కీ ఫిలిం స్కూళ్ళల్లో హెచ్చరిక పాఠాల్లా ఉండాల్సిన  ఈ తలతిక్క బిగ్ బడ్జెట్ విశృంఖలత్వం ప్రేక్షకుల మధ్యకి రావడం క్షమించరాని నేరం. ఇంతకంటే దీని గురించి చెప్పుకోవడం శుద్ధ అనవసరం!

-సికిందర్

సాంకేతికం/ఆనాటి ఇంటర్వ్యూ

ఆకాశమూ హద్దుకాదు!

ఎస్. బాలచంద్ర - 'జెమిని విఎఫ్ఎక్స్'  హైదరాబాద్ హెడ్ 

సినిమా ఫీల్డులో నిర్మాతల్ని దోచేస్తారన్న పాపులర్ టాక్‌కి వీళ్లు భిన్నం. తక్కువ ఖర్చుతో ఎక్కువ నాణ్యతని అందించడానికి ప్రయత్నిస్తూంటారు వీళ్లు. అంతేకాదు, బ్రహ్మాస్త్రంలా అందివచ్చిన గ్రాఫిక్స్ నుపయోగించుకుని, షూటింగ్స్ లో కొన్ని ప్రయోగాలూ చేసి చిన్న నిర్మాతలకి పొదుపు చేస్తుంటారు. తర్వాత ఆ సినిమాల్ని ప్రేక్షకుల మధ్యకి తీసుకెళ్లి సక్సెస్ చేసుకోవడం ఆ ప్రయోజనాలు పొందిన చిన్న నిర్మాతల బాధ్యతే. నిర్లక్ష్యం చేస్తే ఆ గ్రాఫిక్స్ నిపుణులు చూపిన ఔదార్యమంతా వృధాపోయినట్టే.

***

'బ్రహ్మలోకం టు యమలోకం వయా భూలోకం' ఇటీవల విడుదలైన సోషియో ఫాంటసీ. వెబ్‌సైట్ల రివ్యూల్లో ఈ సినిమాకు కూర్చిన గ్రాఫిక్స్ అద్భుతాల గురించే ఎక్కువ రాసి హైలైట్ చేశారు- "కానీ నిర్మాత అస్సలు పబ్లిసిటీ ఇవ్వకపోవడం వల్ల రెండు వారాల్లో ఆ సినిమా కనుమరుగైంది'' అని బాధపడ్డారు ఎస్. బాలచంద్ర. ఈయన ఆ సినిమా గ్రాఫిక్స్ టీముకి సారథ్యం వహించిన వీఎఫ్ఎక్స్ నిపుణుడు. ‘జెమినీ ల్యాబ్స్’ గ్రాఫిక్స్ విభాగం హైదరాబాద్ హెడ్‌గా ఉంటున్న ఈయన వినూత్నంగా ఆలోచించి నిర్మాతల ఖర్చు తగ్గిస్తూంటారు.

ఉదాహరణకి పై సినిమాలో చతుర్ముఖాలు గల బ్రహ్మ పాత్రలో రాజేంద్రప్రసాద్‌ని చూపేందుకు అసలుకైతే ఖరీదైన వ్యవహారం గల మోషన్ క్యాప్చర్ కెమెరా వాడాలి. కానీ బాలచంద్ర దీనికి చవకైన ప్రత్యామ్నాయాన్ని ఆలోచించారు. ఒక మామూలు రౌండ్ ట్రాలీ, మరింకో మామూలు 435 ఆరీ కెమెరా, అంతే. కాకపోతే నటుడు కాస్త కష్టాన్ని ఓర్చుకోవాలి. రాజేంద్రప్రసాద్ నాలుగు గంటల పాటు సెట్‌లో నిలబడే ఉండే కష్టానోర్చుకున్నారు. కెమెరామాన్ వాసు రంగంలోకి దిగారు. ఒక దిక్కుకేసి తిరిగి నిలబడ్డ రాజేంద్రప్రసాద్ చుట్టూ 360 డిగ్రీలు వర్తులాకారంలో రౌండ్ ట్రాలీ మీద కెమెరాని ఆపరేట్ చేసి, సరిగ్గా బయలుదేరిన చోటుకి మిల్లీమీటర్ తేడా రాకుండా తెచ్చి ఆపారు. 

తర్వాత రాజేంద్రప్రసాద్ ఇంకో దిక్కుకి తిరిగినప్పుడు మరో రౌండ్ కెమెరా తిప్పారు. మిగతా రెండు దిక్కుల్లో కూడా ఇదే రిపీట్ చేశారు. ఈ మొత్తం నాలుగు దిక్కుల తలకాయల్నీ తీసుకుని గ్రాఫిక్స్ కి పని చెప్పారు. ఏక కాలంలో బ్రహ్మ దేవుడి  ఏ ముఖానికా ముఖం దానికైన భావ ప్రకటనలతో జీవకళ ఉట్టిపడుతూండేసరికి ప్రేక్షకుల నుంచి ఒకటే చప్పట్లు. ఈ సీనుకి ట్రాలీబాయ్స్ అందించిన సహకారం మరువలేనిదన్నారు బాలచంద్ర. ఇది చూసి దర్శకుడు కోడి రామకృష్ణ నిర్మాణంలో ఉన్న తన కొత్త సినిమా గ్రాఫిక్స్ బాధ్యతని తనకొప్పజెప్పారన్నారు.

కడప జిల్లా మైదుకూరుకు చెందిన బాలచంద్ర సినిమాల మీద ఆసక్తితో చెన్నయ్ వెళ్లిపోయి, ప్రముఖ దర్శకుడు సాగర్ దగ్గర సహాయకుడిగా చేరారు. సినిమాలకి పనిచేస్తూనే 1999లో లయోలా కాలేజీలో వీఎఫ్ఎక్స్ కోర్సు పూర్తి చేశారు. ఆ వెంటనే అక్కడి ‘ప్రసాద్ ల్యాబ్స్’ గ్రాఫిక్స్ విభాగంలో చేరిపోయారు. కానీ బయట సినిమాలు మానుకోలేదు. 'స్టాలిన్'కి మురుగదాస్ దగ్గర అసిస్టెంట్‌గా చేశారు. 2005లో 'జెమిని ఈఎక్స్' హైదరాబాద్ హెడ్‌గా చేరాక- స్టాలిన్, శంకర్‌దాదా ఎంబీబీఎస్, అరుంధతి మొదలైన 70 వరకూ సినిమాలకి గ్రాఫిక్స్ సారథ్యం వహించారు. "కథలోంచి తన్నుకొస్తూ గ్రాఫిక్స్ కళ కన్పించకూడదు. కథలో కలిసిపోయి అదృశ్యంగా ఉంటేనే అది సక్సెస్ అవుతుంది'' అనేది ఈయన థియరీ కూడా.

 శ్రీకాంత్ నటించిన యాక్షన్ మూవీ 'నగరం' లో ఒక వినూత్న ప్రయోగం చేసి నిర్మాతకి ఆదా చేశారు. ఇదివరకు సినిమా రచయిత 'ఎగిసిపడ్డ నీళ్లు జగ్-జగ్-జగ్ మని మల్టిపుల్ యాంగిల్స్ లో ఫ్రీజయ్యాయి' అని సౌండ్ ఎఫెక్ట్సుతో సహా స్క్రిప్టులో కవిత్వీకరిస్తే - 'నువ్విలా ఇష్టమొచ్చినట్టు కవిత్వాలు రాస్తే ఎలా తియ్యాల్రా?' అని కొట్టినంత పని చేసేవారు. ఇప్పుడా బాధలేదు. రచయిత ఏం రాసేసినా అదంతా చక్కగా వెండితెర మీదికి తీసుకురావచ్చు. (కర్టెసీ: ది ఎవర్ ఇన్నోవేటింగ్ గ్రాఫిక్స్ టెక్నాలజీ.)

ఎగిసిపడ్డ నీళ్లలాంటి దృశ్యాల్ని వివిధ కోణాల్లో ఫ్రీజ్ చేసి చూపేందుకు ‘ఫ్రీజ్ ఫ్రేం టెక్నాలజీ’ అని ఉంది. దీనికి అక్షరాలా వంద కెమెరాలు అవసరం. దృశ్యం చుట్టూ అడుగుకో కెమెరా అమర్చి, అన్నిటినీ ఒకేసారి ఎక్స్ పోజ్ చేస్తారు. అప్పుడా వంద కెమెరాల్లో ఒక్కో కోణం లోంచి వచ్చే ఎక్స్ పోజర్స్ లోంచి ఒక్కొక్కటి చొప్పున వంద స్టిల్స్ తీసుకుని, వాటిని జోడిస్తూ పోతే అనుకున్న ఎఫెక్ట్ వచ్చేస్తుంది. దీనికి 18-20 లక్షల రూపాయల వరకూ ఖర్చవుతుంది. 

'నగరం'లో ఒక యాక్షన్ సీనుకి ( పై ఫోటోలు చూడండి) ఈ ఫలితాన్ని రాబట్టేందుకు చవకలో చురుకైన ఆలోచన చేశారు బాలచంద్ర. ఒక రౌండ్ ట్రాలీ, ఒక నార్మల్ కెమెరా అంతే. ట్రాక్ మీద కెమెరామాన్ శరత్ యాక్షన్ చుట్టూ తిరిగి ఫ్రీజ్ షాట్స్ తీశాక రివర్స్ యాంగిల్‌లో అదే యాక్షన్ కొనసాగుతున్న సెట్‌ని తిప్పితే, అనుకున్న ఎఫెక్ట్ కి దగ్గరైనట్టే. ఇక గ్రాఫిక్స్ తో ఫినిషింగ్ టచ్చే మిగిలింది.

ఇలాటి ఐడియాలు మీకెలా వస్తాయంటే-  'జస్ట్ థాట్' అనేశారాయన. కాబట్టి గ్రాఫిక్స్ కేవలం కంప్యూటర్ ఉత్పాదన అనుకుంటే చాలదు. కంప్యూటర్లు, ఎసీ గదుల బయట ఇంకా  విశాలమైన రంగస్థలముంది. అక్కడ కెమెరాలతో కొత్త కొత్త భంగిమల్లో కుస్తీపట్లు పడితే గానీ- ఈ కళాసృష్టి సాగదు!

-సికిందర్

(ఏప్రెల్ 2011 ‘ఆంధ్రజ్యోతి’ కోసం)

ఆనాటి సినిమా!

క్లాస్ విలనీకి కేరాఫ్!

గుమ్మడి వెంకటేశ్వరరావు ఉరఫ్ జడ్జి విశ్వనాథ్ 

కొన్ని పాత్రలు ఫలానా ఆ ఒక్కరి కోసమే అన్నట్టుగా పుడతాయి. ఆ చెప్పుల్లోకి వేరొకళ్ళు కాళ్ళు పెడితే పుళ్ళే పడతాయి. గుమ్మడి ఎందులో కాలెట్టినా పూలే పూస్తాయి. అయినా ఎందుకో గుండె పోటుకి పర్యాయపదంగా ఆయన్నిచేసి ఓ చట్రంలో బిగించేశారు. చూసి చూసి ఆ గుమ్మడి ఓ వాటమైన గుండె దిట వుగల పాత్రతో గుండెదడే  పుట్టించి వదిలాడు. పోయెటిక్ జస్టిస్ అన్నమాట అది. కాబట్టి బివేర్ ఆఫ్ గుమ్మడి వెంకటేశ్వర రావు ఉరఫ్ జడ్జి విశ్వనాథ్ క్యారక్టర్!

నేనూ విలన్నే..అని చాటుకోవడం గుమ్మడికి కొత్తేం గాదు. 1956 లోనే ‘ఏదినిజం’ తో అది పూర్తయ్యింది. నవీన యుగంలో ‘మొండిఘటం’ లో చిరంజీవితోనూ ఆ దుష్టత్వం పండింది. ఇక పూర్తిస్థాయిలో, అదికూడా టైటిల్ రోల్ లో, తన విలనీ విశ్వరూపాన్ని దిగ్విజయంగా చూపించిన చలనచిత్రం మాత్రం –‘నేనూ మనిషినే!’

సినిమా రచయితలు నాటకాలు రాయాలని, నటులు సైకాలజీ చదవాలనీ ఎవరో అన్నారు. కానీ  చదివీ రాసీ అభివృద్ధి చెందాలనుకోవడం బొత్తిగా లో- క్లాస్ యాక్టివిటీ గా, పరమ నామోషీగా ఫీలైపోయే వాళ్లకి,  ‘నేనూ మనిషినే’ ఖామోషీగా, శ్రమ లేకుండా ఒక లై షోయే చూపించేస్తుంది! ఏమిటా లైవ్ షో? సినిమా రచనంటే ఏమిటో, నటనంటే ఏమిటో కూడా చిత్తగించ డానికి క్రైం పిక్చర్ ఎప్పుడూ ఒక ఛాన్సే. క్రైం సినిమాల్ని ఉత్త టైంపాస్ బఠానీలుగా తీసి పారెయ్యొచ్చు ఎవరైనా. ఐతే వాటిలో వుండే మేధకి కాస్త హృదయ బాధని కూడా జోడిస్తే కలకాలం గుర్తుండి పోనూవచ్చు. ఈ సినిమా తీసిన నిర్మాత దీన్నే ఆచరణలో పెట్టి చూపించాడు!

రామప్ప సుందరం 

తమిళనాడు సేలంలోని మోడరన్ థియేటర్స్ లిమిటెడ్ పేరు  తెలియని వాళ్ళుండరు. దీని అధినేత రామప్ప సుందరం తండ్రి ప్రవేశ పెట్టిన  లో-బడ్జెట్ సినిమాల మేకింగ్ ని తు. చ. తప్పక పాటించిన వాడు.  సీనియర్ సుందరం (1907-63) రచయితల్ని సంస్థకి గొప్ప ఎస్సెట్స్ గా పరిగణించి, ఉద్యోగ ప్రాతిపదికన నియమించుకుని, రాయించుకునే వాడు. ఆ రచయితల్లో  కరుణానిధితో మొదలుకొని భారతీ దాసన్, ఆశై తంబీల వరకూ ఎందరో  వున్నారు. అతను తన చిన్న తరహా సినిమాలకంటూ కొన్ని నిర్దిష్ట ప్రమాణాల్ని స్థిరీకరించాడు. సూటిగా స్పష్టంగా ఉండే కథ, పరుగులెత్తే కథనం, షార్ప్ టేకింగ్, సూపర్ ఫాస్ట్ యాక్షన్ సీన్స్, క్యాచీ సంగీతం, నృత్యాలూ హాస్యం వగైరా. ఇలా తండ్రి సాంప్రదాయాన్నే తుదివరకూ కొనసాగించిన జూనియర్  సుందరం కూడా, తనెలా సక్సెసయ్యాడో చెప్పడానికి ఎస్వీ రంగారావుని రౌడీగా చూపిస్తూ ‘మొనగాళ్ళకి మొనగాడు’, గుమ్మడి ని విలన్ గా  చేసి ‘నేనూ మనిషినే’ ...రెండు విజయవంతమైన ప్రయోగాలూ  చాలు!

గుమ్మడిదసలే  గ్రెగరీ పెక్ ని మరపించే నటన, ప్రాణ్ ని తలపించే ఉచ్ఛారణ...

ఇవన్నీ ఒకెత్తు- ‘నేనూ మనిషినే’ లోని జడ్జి క్యారెక్ట రొక్కటీ ఒకెత్తు. ఆ దర్జా, దర్పం, ఫుల్ సూటులో టక్ చేసి, 

నెత్తిన హేటుతో, కళ్ళకి బ్లాక్ స్పెక్ట్స్ తో, , నోట సిగరెట్ పట్టించి పొగ మేఘాలు వదుల్తూ, చేత రివాల్వర్ పట్టి, ఎవర్నీ లెక్క చెయ్యని తనంతో, ఇలా ఫెళఫెళ లాడే గుమ్మడిని ఇంకే సినిమాలోనూ చూడం! చేసుకోక చేసుకోక పెళ్లి చేసుకుంటే ...ఎడారిలో ఒయాసిస్సు లా దక్కిన భార్యని కడదేర్చిన వాణ్ణి స్వయంగా అంతమొందించ కుండా ఎలా ఉంటాడు ఎంత జడ్జి అయినా...అనే మనసులోని చీకటి కోణంతో రగిలిపోతాడు జడ్జి పాత్రలో గుమ్మడి! నేరం గిట్టుబాటు కాదని తెలిసీ మనిషి ప్రతీకారేచ్ఛతో తనలోని రెండో మనిషి వైపే మొగ్గు చూపుతాడు...

ఇక్కడ డా. సి. నారాయణ రెడ్డి జోక్యం చేసుకుని తన పదునైన కలానికి పని చెప్తారు- సినిమా ప్రారంభాన్ని ఏకాగ్రతతో చూసే వాళ్ళకి సినారె రాసిన పాట గుండెల్లో గుబులెత్తిస్తుంది. ఇది ముందు జరగబోయే కథకి సూచనప్రాయంగా  స్క్రీన్ ప్లేలో వాడిన ఫోర్ షాడోవింగ్ అనే టెక్నిక్. గుమ్మడి హత్య చేయడానికి బయల్దేరి పోతూంటే, నేపధ్యంలో దాని పర్యవసానాల్ని హెచ్చరించే పాట .. ‘ఏది కలలోన అసలైన న్యాయం, తెల్చగల్గేది కనరాని దైవం, మనిషి పగబూని చేసేటి నేరం, ఎపుడు దిగిపోని పెనుపాప భారం..’

ఇంత భావోద్వేగంతో ఈ పాట వస్తూంటే గుమ్మడిని అలా వెళ్ళకుండా ఆపెయ్యాలన్పిస్తుంది... ‘మనసు పోరలోన పెరిగే కళంకం, కడిగినా మాసిపోని పంతం, అచట లేదోయీ ఏ కాలిబాట, కానరాదోయీ ఏ పూల తోటా, అచట కరిసేను రాకాసి ముళ్ళూ, అపుడు కురిసేను కన్నీటి జల్లూ..’

పాథెటిక్!

సాగిపోతున్న ట్రైన్ లో గుమ్మడి చేసే హత్యకి ప్రత్యక్ష సాక్షి అవుతుంది కాంచన! ఐరనీ ఏమిటంటే, ఈవిడ తెలీక అదే గుమ్మడి కూతురికి పాఠాలు చెప్పే టీచరుగా వచ్చేస్తుంది. సాలెగూడులో సాక్షి అన్నమాట. ఇక ఆడుకోవడమే గుమ్మడి పని! బ్యూటిఫుల్ డైనమిక్స్.

ఈయన తమ్ముడి గా ఎస్పీ పాత్రలో హీరో కృష్ణ ఉంటాడు. కాంచనని  ప్రేమిస్తున్న ఇతను హంతకుణ్ణి గుర్తించడానికి పోలీస్ స్టేషన్ కి రమ్మంటాడు. అప్పుడు కాంచన నోర్మూయించడానికి గుమ్మడి ఆమె చిన్నారి చెల్లెల్నే ఎత్తుకొచ్చేసి ఇంట్లో పెడతాడు. కాంచన నోరు విప్పితే ఈ పిల్ల ఫినిష్ అవుతుందన్న మాట. ఎత్తుకు పై ఎత్తుల కథాపథకం! కాంచనకి పెద్ద డైలమా. పైగా పదవికి రాజీనామా చేసిన గుమ్మడిని  ఇంకా అదే జడ్జి హోదాలో అవే  దానధర్మాలు చేస్తున్న  దైవంగా కొలుస్తూ జనాలు! దీన్ని కూడా ఎలా ఛేదించాలి  కాంచన?

ఇలాటి అంతర్మథనంతో ఈమె వుంటే, ఓ ప్రమాదం జరిగి సాక్షాత్తూ అదే గుమ్మడి ఆమెకి రక్తదానమిచ్చే పరిస్థితి దాపురిస్తుంది! మోరల్ గా కూడానూ ఇలా బందీ అయిపోయాక ఇంకేం చేస్తుంది? పాజిటివ్ గా, నెగెటివ్ గా ఇలా ప్రతిబంధకాలు పెరిగిపోతున్నాయి- దోషిగా గుమ్మడిని పట్టివ్వడం ఎప్పటికీ సాధ్యం కాదా?

ఇక పూర్తిగా గుమ్మడికే వత్తాసు పలకాల్సిన ఘట్టమూ వస్తుంది..గుమ్మడి అసలు తనెందుకు హత్య చేయాల్సి వచ్చిందీ  చనిపోయిన భార్య రాసిన లేఖ చూపించేసరికి భోరు మంటుంది కాంచన! జడ్జియే  విలన్ అయిపోతే ఇక సాక్షికి సాగుతుందా?

కాంచనతో సమస్య సమసిపోయాక మరొకరితో ముంచుకొచ్చే ప్రమాదాన్ని ఓపెన్ చేయడం...కథనంలో ఎప్పటికప్పుడు ఫ్రెష్ నెస్ కోసం టైమింగ్ తో పాత్రల్ని రప్పించడం!

సత్యనారాయణకి ఈ జరుగుతున్న పరిణామాలేవీ నచ్చవు. . కాంచన గుమ్మడికి వ్యతిరేకంగానే సాక్ష్యం చెప్తుందని నమ్మాడు.  అది జరక్కపోవడంతో ఆ గుమ్మడినే రివాల్వర్ పెట్టి  షూట్ చేసి పారేస్తాడు. వెళ్లి కోర్టు బోనులో నిలబడతాడు. అయితే దీనికి ముందు అసలా హంతకుడు తన అన్నే అని తెలుసుకున్న కృష్ణ ఠారెత్తిపోతాడు. ఏం చేయాలో పాలుపోదు. రక్తసంబంధంతో అన్నని కాపాడాలా, ఉద్యోగ ధర్మంతో పట్టివ్వాలా?

సత్యనారాయణ చేసుకున్న ఖర్మ మేమిటంటే, గుమ్మడి హత్య చేశాడని భావిస్తున్న సంఘటనలో, గుమ్మడి మీద సత్యనారాయణ హత్యాయత్నం జరిపిన ఘటనలోనూ ఫాటల్ బుల్లెట్స్ ఒకటేనని ఫోరెన్సిక్ రిపోర్టు వచ్చింది! అంటే గుమ్మడి చంపి పడేసిన రివాల్వర్ ని తెచ్చుకుని గుమ్మడినే చంపబోయాడన్న మాట. దీంతో సీను రివర్సై, గుమ్మడి చేసిన హత్యలో తనే హంతకుడిగా ఇరుక్కుంటాడు!

గుమ్మడికి ఎంతో రిలీఫ్, సత్యనారాయణకి లైఫ్ తో కటీఫ్!

మరి కృష్ణకి?

ఒకానొక ఎర్ల్ స్టాన్లీ గార్డెనర్ నవల్లో  ప్రఖ్యాత క్రిమినల్ లాయర్ పాత్ర పెర్రీ మేసన్ అంటాడు సెక్రెటరీ డెల్లా స్ట్రీట్ తో- “నా దృష్టిలో లాయరనేవాడు వాస్తవాలతో పేకాడేవాడు. సాక్షి విశ్వసనీయత ఏపాటిదో తెలుసుకోవాలంటే  వాస్తవాల్ని పేకముక్కల్లా కలిపేస్తూ తికమక పెట్టేయాల్సిందే. ఆ వాస్తవాల్ని తను తొ క్కిపట్టనంతవరకూ, వక్రీకరణలతో కేసుని తారుమారు చేయనంత వరకూ, సాక్షితో ఏం చేసినా లీగల్ గా అతను తన హక్కుల పరిధిలో తాను ఉంటూ కేసు వాదిస్తున్నట్టే లెక్క”-అని!

ఒక ఉన్నత పోలీసు అధికారిగా కృష్ణ తన అన్నకి అనుకూలంగా ఈ వాస్తవాల వక్రీకరణలకే  పాల్పడబో తాడు! రక్తసంబంధానికే లొంగి పోయాడతను. హోదావల్ల అవకాశం దక్కితే స్వార్ధాలు, నైతికపతనాలు, అధికార దుర్వినియోగాలూ సమస్త రుగ్మతలూ ఎలా వెల్లువెత్తుతాయో ఇక్కడ చూస్తాం మనం. వీటన్నిటికీ కేంద్రబిందువులా ఉంటూ తమాషా చూసే గుమ్మడి!

కథనంలో గాఢత పెరుగుతూ కథాత్మ ఆవిష్కారమౌతోంది!

మనిషి దేవుడిలా కన్పిస్తే ఇంతేనా? ఎలాటి శిక్షకీ అతను అతీతుడైపోతాడా?

హాలీవుడ్ స్టార్ సిల్వెస్టర్ స్టాలోన్ నటించిన ‘జడ్జి డ్రెడ్’ (1995) లో అతడిది జడ్జి పాత్ర. అతడిమీద హత్యానేరం రుజువయ్యాక, చీఫ్ జస్టిస్ మరణశిక్ష విధిస్తున్నట్టు ఎంతో గంభీరంగా తీర్పు చెప్పేసి, పక్కనున్న జ్యూరీ వైపు చూసి- “మనోడే! ఎప్పట్నించో వున్నాడు-కాస్త చూసుకోండి!”- అని మెత్తగా అనేసి వెళ్ళిపోతాడు.

అప్పుడా జ్యూరీ గుసగుసలాడుకుని, బోలెడు సెంటిమెంటుతో తోటి జడ్జీ అయిన స్టాలోన్ కి యావజ్జీవానికి ఆ శిక్షని కుదిస్తూ పైకి మాత్రం- “మన జేవితాల్లోంచీ, జ్ఞాపకాల్లోంచీ వీడి గుర్తుల్ని చెరిపి పారేద్దాం!” –అని కటువుగా లోకానికి ప్రకటించి,  ‘నిజాయితీ’ ని చాటుకుంటారు!

ఇదన్న మాట ‘మనోడు’ అనుకున్న వాడితో జరిగే యూనివర్సల్ ప్రహసనం. కాబట్టి గుమ్మడి తోనూ ఇంతే!

1960లో బీఆర్ చోప్రా తీసిన ‘కానూన్’ (చట్టం) అనే హిందీ ఆఫ్ బీట్ సినిమాలో జడ్జి పాత్రధారి అశోక్ కుమార్ ఇలాగే హత్య కేసులో ఇరుక్కుంటాడు. ఈయన ఉబుసుపోక చేసిన ప్రయోగం ఏమిటంటే,  నేరం చేసి తప్పించుకోవచ్చని పందెం కాయడం! ఐతే దర్శకుడు చోప్రా ఈ జడ్జి ముద్దాయిని ఫార్ములా ముగింపుతో ఒడ్డున పడేస్తాడు. ఆఫ్ బీట్ సినిమాకి ఫార్ములా ముగింపులు బావుంటాయా?

గుమ్మడి కిచ్చిన ముగింపు అలా కాదు- ‘అచట లేదోయీ ఏ కాలిబాట, కానరాదోయీ ఏ పూల తోటా’- అనే జ్ఞానోదయమైంది చివరికి... ఇందర్ని బాధపెడుతూ పొందే సుఖం ఓ సుఖమా? అమాయకుడు ఉరికంబ మెక్కడం న్యాయమా? – “లోకం లోని న్యాయ స్థానాలు కేవలం తీర్పులు మాత్రమే చెప్పగలవు-కానీ  సరైన న్యాయాన్ని చేకూర్చగల న్యాయస్థాన మేమిటో తెలుసా? మానవుడి అంతరాత్మ!”- అంటూ గుండెలు విప్పుకుని ఉద్ఘోషిస్తాడు గుమ్మడి!

ముగింపులో ఈ కోర్టు రూమ్ హై డ్రామా చాలా ఉద్వేగభరితంగా వుంటుంది. నేనూ మనిషినే, నాకూ సగటు మనిషి భావోద్రేకాలుంటాయి - అనే అర్ధంలో గుమ్మడి గుండె చెరువు చేసుకునే దృశ్యం చూసి కదిలిపోని ప్రేక్షకులెవరూ వుండరు!

అసలు నేనూ మనిషినే అని స్టేట్ మెంట్ ఇవ్వడంలోనే ఎన్నో అర్ధాలున్నాయి. ఆశ ఆడిస్తే వాస్తవం నిలేస్తుంది. నీతిగల అధికారికి హోదా అనేది మనసు విచలితం కాకుండా కాపాడే రక్షక కవచమే. ఈ కవచాన్ని కాపాడుకోవడం దగ్గరే వస్తోంది సమస్య!

జి.వి.ఆర్.శేషగిరిరావు దర్శకత్వంలో ఈ సినిమా ఆద్యంతమూ ఎంత ఉత్కంఠభరితమో అంత గుండెల్ని బరువెక్కిస్తుంది. ముందే చెప్పుకున్నట్టు- మేధకి కాస్త హృదయ బాధకూడా జతపడ్డ  క్రైం సినిమా ఇది- సక్సెస్ ఫుల్ క్రైం సినిమా! సినిమా రచయితలకి ఓ డిక్షనరీ లాంటి లైవ్  షో. సాత్విక ఇమేజి వున్న నటుడ్ని ప్రతినాయక పాత్రలో, సంస్కారయుతంగా వుంచుతూనే, పవర్ఫుల్ గా ఎలా చూపించ వచ్చన్న దానికి క్యారక్టర్ స్టడీ!

ఈ థ్రిల్లర్ పాటల పందిరి కూడా. సినారే కాక కొసరాజూ ఓ పాట రాశారిందులో. సంగీత దర్శకుడు వేదా. ఇతడి మీద హిందీ ప్రభావ మెక్కువ. తబలా శైలి ఓపీ నయ్యర్ ది. ఇందులో ‘చూసెనులె నా కనులే’ యుగళగీతం ‘చోరీ చోరీ’ (1956, శంకర్-జైకిషన్) లోని  ‘పంచీ బనూ ఉడ్తీ ఫిరూ’ (పక్షినై ఎగరాలనుంది) డ్యూయెట్ కి పక్కా అనుసరణే.  పోతే, ఈ సినిమాలో గుమ్మడి కూతురిగా ఎనిమిదేళ్ళ శ్రీదేవిని చూడొచ్చు!

1971 లో విడుదలైన మోడరన్ థియేటర్స్ వారి ఈ 110 వ (!) సినిమా క్లాస్ విలనీ కి చెరగని చిరునామా. ఈ సినిమాతో  గుమ్మడి మనకి ఇలా స్వాగతం పలుకుతున్నట్టు వుంటుంది -‘రండి బ్రదర్!జడ్జి విశ్వనాథ్ లా ఓ మర్డర్ చేసి చూద్దాం. పెద్ద వయసు పాత్రలు వేసి వేసి తెగ బోరు కొట్టేస్తోంది బాబు నాకూ!”  అని ఊరిస్తూ. సీడీ వేసుకుని ఈ సినిమాని ఆమూలాగ్రం అవధరించండి!

-సికిందర్

(అక్టోబర్ 2009 ‘సాక్షి’ కోసం)

స్క్రీన్ ప్లే టెక్నిక్..

గొప్ప కథకి పునాది వేస్తే.....
మంచి కథ మిగలొచ్చు!

నాదొక మాఫియా క్వశ్చన్ బాసూ -  సినిమా కథంటే సరుకులేని స్మగ్లింగేనా!

ఈ మధ్య విడుదలవుతున్న తెలుగు సినిమాలు వాటి అనుకున్న కాన్సెప్ట్సుకి,  ఆ కాన్సెప్ట్సు కిస్తున్న ట్రీట్ మెంట్సు (స్క్రీన్ ప్లే) తో ఎలాంటి సంబంధమూ  లేకుండా ఎందుకొస్తున్నట్టు? సినిమా కథలకి రాసే రచయితలతో బాటు, రాయని ఇంకెందరో ‘రచయితలు’ ఉండడం వల్ల, ఈ సమస్య తప్పడం లేదు.  కనుక కాన్సెప్ట్సు కిచ్చే ట్రీట్ మెంట్స్ మీద ఎందరి హస్తాలు పడ్డా, వాటి ఏకత్వ సూత్రాలకి ఏమాత్రం భంగం కలక్కుండా,  మొత్తం కథ నాణ్యత కూడా పూర్తిగా  దిగజారిపోకుండా కాపాడుకునే మార్గ మేదైనా వుందా?

తప్పకుండా వుంది. నిత్యం ఫీల్డుని బెంబేలెత్తించే ఫ్లాపుల సంఖ్యని తగ్గించుకోవాలనుకున్నా, ఓ పరిష్కారమార్గం ఆవశ్యకత ఎంతైనా వుంది. ఒక టాక్ షోలో దర్శకుడు తమ్మారెడ్డి భరద్వాజ అన్నట్టు- “తెలుగు సినిమాపుట్టి 75 సంవత్సరాలు గడుస్తున్నా,  ఇంకా అనుభవాల మీద ఆధారపడి సినిమాలు నిర్మిస్తున్నారు తప్పితే, ఎలాటి సినిమా సైన్సు పట్లా అవగాహన ఇప్పటికీ లేదు..” నిజమే,  సినిమా సైన్సు అంతా విదేశాల్లోనే దినదినాభివృద్ధి చెందుతూ, ఇంగ్లీషు పుస్తకాల్లో నిక్షిప్తమై వుంది. వీటిని చదివే ఓపిక లేదు.  తెలుగులోకి తెచ్చే ప్రయత్నమూ లేదు. కనుక మన దగ్గర ఇలా భూస్థాపితమై పోయిన సినిమా సైన్సు అనే భోషాణం లోంచి కథా శాస్త్రాన్ని పైకి తీసి చూసుకుంటే, ఓ బ్రహ్మాండమైన పరిష్కార మార్గమే కన్పిస్తుంది!

ఏమిటా పరిష్కారం? చాలా సింపుల్. శ్రమనుకోకుండా కాస్త మూలాల్లో కెళ్ళి, గొప్ప కథలకి ఏ ఏ అంశాలైతే పునాది రాళ్ళుగా ఉంటున్నాయో వాటిని స్థాపించుకుంటూ పోవడమే. అప్పుడా బలమైన నిర్మాణం మీద ఎందరు ఎలా చేయిచేసుకున్నా, నోరెలా పారేసుకున్నా, స్క్రిప్టు పూర్తిగా అధఃపాతాళానికి జారిపోకుండా, కనీసం మధ్యస్థ నాణ్యతా ప్రమాణాలతోనైనా  ఉంటూ, ఓ మంచే కథ అన్పించుకుని బయట పడే అవకాశముంది. ఏ పునాదీ లేకుండా కేవలం సొంత నమ్మకాలాధారంగా గాలిలో అల్లుకునే కథల్ని కథా చర్చల పేరుతో నల్గురూ కలిసి కూర్చుకుని, జీరో చేసి వదిలేకన్నా ఇది నయమే కదా? మధ్యస్థంగా ఓ మంచి కథ!

ఈ రోజుల్లో ఓ మంచికథ తయారైతే చాలు. గొప్ప గొప్ప కళాఖండాలు ఇప్పుడెవరూ తీయడంలేదు. కనుక గొప్ప కథలంటూ తలలు బద్దలు చేసుకోనవసరంలేదు. కాలక్షేపానికి ఒద్దికగా ఓ మంచి కథ అందించ గల్గితే చాలు. గొప్ప కథలంటే హాలీవుడ్ స్థాయిలో వచ్చే ‘స్టార్ వార్స్’, ‘జురాసిక్ పార్క్’, ‘టైటానిక్’, ‘జాస్’, ‘సైలెన్స్ ఆఫ్ ది లాంబ్స్’ లాంటివన్నమాట. ఇవి అంత గొప్ప కథలెలా కాగలిగాయో తెలుసుకుంటే, కథకుడు ఆ రహస్యాన్ని తన కాన్సెప్టు లో ఇమిడ్చి గొప్ప స్క్రిప్టు నే ఊహించగలడు. అప్పుడు తెలుగు సినిమా ఎక్కడికో వెళ్ళిపోతుంది!

కానీ అంత సీను లేదు. కళాఖండాలకి కాలం కాదుకున్నాం గనుక అంతేసి గొప్ప కథలకి గిరాకీ తగలడం అసాధ్యం. నో ప్రాబ్లం. ఐతే మొట్ట మొదట ఆ స్థాయిలో కథని ఊహించ గల్గితేనే కథకుడనే వాడు  అవసరమైతే దాని ఇంకో వెర్షన్ ని కూడా ఆత్మవిశ్వాసంతో విన్పించగలడు. గొప్ప పునాదితో తనకొచ్చిన ఆ గొప్ప ఊహని అప్పుడో మెట్టు కిందికి దించి, ఫ్రేము వదులు చేసి, అలవాటు పడ్డ తెలుగు సినిమాల రన్నింగ్ ని అప్లై చేస్తే, అప్పుడింక ఎవరెన్ని మార్పు చేర్పులు కోరినా, గొప్ప కథ పునాది మొదటే పడింది గనుక, కాన్సెప్ట్ నుంచి ట్రీట్ మెంట్ పతనమూ కాదు, సినిమా భ్రష్టు కూడా పట్టిపోదు.

నాణ్యత ఓ మెట్టు దిగినా, మంచి కథ అనే కితాబు ఎక్కడికీ పోదు. అప్పటికీ నిద్రపట్టక ఇంకా నీచానికి దిగలాగే చేతులు వుంటే, వాళ్ళని అట్టర్ ‘ఫ్లాప్తి’ రస్తు  –అని దీవించేసి వాళ్ళ ఖర్మానికి వదిలెయ్యడమే!

ఇంతకీ గొప్పకథకి అలాటి బలమైన పునాది వేయడమెలా? చాలా సింపుల్. ముందుగా తెరమీద కదలాడే చలన చిత్రమంటే అది మనిషి మనసు లోపలి ప్రపంచాన్ని ( మానసిక ప్రపంచాన్ని) ఆవిష్కరించే శాస్త్రమని గుర్తిస్తే

చాలు. వెండి తెర మీద మనం చూసే పాత్రలు నిజానికి నిజ జీవితంలో నిత్యం మనం చవిచూసే  వివిధ ఎమోషన్స్ కి ప్రతిరూపాలే. ‘ఇగో’  అనే ఎమోషన్ కి హీరో పాత్ర, ప్రేమాశృంగార భావాలకి హీరోయిన్ పాత్ర, మానసికోల్లాసానికి హాస్యగాడు, శాంతి సౌఖ్యాలకి తల్లి, భద్రతా భావానికి తండ్రి, మార్గదర్శకత్వానికి గురువు లేదా గాడ్ ఫాదర్, మనం అణిచిపెట్టుకునే సవాలక్ష జంతు లక్షణాలకి విలన్ పాత్రలూ సింబల్స్ అన్నమాట. ఈ ఎమోషన్స్ అన్నిటినీ కలబోసి మైమరిపించేదే గొప్ప కథ. ఇప్పుడిన్నేసి ఎమోషన్స్ వెండితెరమీద ఆవిష్కారం కావడంలేదు. పాత్రల సంఖ్య తగ్గిపోవడమే ఇందుక్కారణం. మన మనో ప్రపంచాన్ని తెర మీద సంపూర్ణంగా ప్రతిఫలింప జేయడం ఏనాడో తగ్గిపోయింది. అయినా కూడా నో ప్రాబ్లం. మనలో వుండే  తొమ్మిది రకాల ఎమోషన్స్ లో చాలా వాటికి వెండి తెర మీద ప్రాతినిధ్యం తగ్గిపోయినా, ప్రధాన ఎమోషన్ అయిన ‘ఇగో’ ( అంటే హీరో పాత్ర)  నైనా సవ్యంగా పోషించుకో గల్గితే చాలు, అప్పుడు ఆటోమేటిగ్గా అదే ఓ మంచి సినిమాగా ప్రేక్షకుల్ని ఆకట్టుకునే అవకాశం వుంది.

ఇగో ఎవరి మాటా వినని మొండి ఘటం. అందుకని దాన్ని యుక్తిగా దారిలో పెట్టి, మెచ్యూర్డ్ ఇగో దిశగా నడిపించేదే గొప్ప కథ కుండే ప్రధానలక్షణం. ఆ నడకలో ఎడబాటు- ప్రయత్నం-అవగాహన- జ్ఞానోదయం అనే నాలుగు మజిలీలుంటాయి. జ్ఞానోదయంవల్ల ఇగో చివరికి ‘మేచ్యూర్డ్ ఇగో’ గా మార్పు చెంది కథ ముగిస్తుంది.

మన మైండ్ రెండు గా విభజించి ఉంటుందనేది తెలిసిందే. ఆ రెండూ కాన్షస్ మైండ్- సబ్ కాన్షస్ మైండ్ లు. కాన్షస్ మైండ్ కి ఇగో కేంద్రంగా ఉంటూ, లాజికల్ గా ఆలోచిస్తుంది. పరిస్థితిని బేరీజు వేస్తుంది. నిర్ణయాలు తీసుకుంటుంది. సినిమా కథలో ఇగో చేసే పాత్ర ప్రయాణం లో దానికి సంబంధించిన కార్యకలాపాల్ని హీరో పాత్ర ద్వారా అడ్డదిడ్డంగా డిస్టర్బ్ చేయకుండా,  జాగ్రత్తగా నిర్దేశిత గమ్యం వైపు నడిపించాల్సి వుంటుంది.

ఇంకాస్త లోతు కెళ్దాం. పైన వివరించిన హాలీవుడ్ సినిమాలు అంత గొప్ప ఆస్కార్  అవార్డు కథ లెందు కయ్యాయంటే, అవి మనిషి మానసికావసరాల్ని అంత కరువుదీరా తీర్చేశాయి గనుక! మనిషి మానసిక ప్రపంచాన్ని పైన చెప్పిన కాన్షస్- సబ్ కాన్షస్ మైండ్ లు ప్రభావితం చేస్తాయి. వెండితెర మీద ఈ రెండు మైండ్స్  కీ చెలగాటం పెట్టి రఫ్ఫాడించి హిట్లు కొడతారు సరయిన సృష్టికర్తలైతే. ఈ రెండు మైండ్సూ ఎలాటి ఏర్పాటుతో ఉంటాయంటే, మధ్యలో లంకలా కాన్షస్ మైండ్ వుంటే, ఆ లంక చుట్టూ  మహా సముద్రంలా పర్చుకుని సబ్ కాన్షస్ మైండ్ వుంటుంది. లంకని పాలించుకునే ఇగోకి,  ఆ సముద్రంలోకి వెళ్ళాలంటే మహా భయం. ఎందుకంటే, ఆ సముద్ర గర్భంలో తాను తట్టుకోలేని నిజాలుంటాయి, ఎదుర్కోలేని ప్రశ్నలు దాగి వుంటాయి. సాధ్యమైనంత వరకూ ఆ  సబ్ కాన్షస్ మైండ్ కి మొహం చాటేసి తిరగడమే అది నేర్చు కుంది. అంతరాత్మకి (సబ్ కాన్షస్) కి సమాధానం చెప్పుకోవడం దానికి సుతరామూ ఇష్టముండదు. పలాయనవాదంతో దాన్ని తొక్కిపెట్టి  బలాదూరు తిరగడమే దానికిష్టం!

ఇదే సమయంలో సబ్ కాన్షస్ మైండ్- లేదా మన అంతరాత్మ అపార విజ్ఞాన ఖని కూడా. దానికి తెలీని సమాచారమంటూ వుండదు. అది సర్వాంతర్యామి. అందుకే తన వైపు రావడానికి జంకే ఇగోకి అది తియ్యటి షుగర్ కోటింగ్ కలలతో అవసరమైన సమాచారాన్ని అందిస్తూ ఆపత్కాలంలో ఆదుకుంటూ వుంటుంది.

ఇక పాయింటు కొచ్చేద్దామా? సరీగ్గా మనలో లంకలాంటి  కాన్షస్ మైండ్ కీ- ఆ లంక చుట్టూ మహా సముద్రంలా

ఆవరించుకుని వుండే  సబ్ కాన్షస్ మైండ్ కీ లడాయి పెట్టి స్టీవెన్ స్పీల్ బెర్గ్  ‘జాస్’అనే గొప్ప కథా చిత్రాన్ని నిర్మించేశాదు! సినిమాలో చూపించే సముద్రం- ఆ మధ్యలో వుండే దీవి మన మానసిక ప్రపంచానికి నకళ్ళే. సముద్రంలోంచి సొర చేప రివ్వుమని వచ్చేసి దాడి చేస్తూంటుంది. ఈ సొర చేప మన సబ్ కాన్షస్ లో దాగి మనల్ని భయపెడుతూ వుండే నగ్నసత్యాలకి ప్రతీక. ఈ సొర చేపతో తలపడే హీరో మన ఇగోనే!

స్పీల్ బెర్గేతీసిన ‘ఈటీ’ లోనూ భూమ్మీదికి గ్రహాంతర జీవి ఒకటి వస్తుంది. మనకి మనం నివశించే భూమి మనకి తెలిసిన ప్రపంచమే-కాన్ష మైండ్ కి సింబల్ గా దీన్నితీసుకుంటే, అప్పుడా గ్రహాంతర జీవి అదేమిటో మనకి తెలీని నిగూఢ లోకం- సబ్ కాన్షస్ మైండ్ కి గుర్తుగా తీసుకుంటే- (పని గట్టుకుని తీసుకోనవసరంలేదు- యాదృచ్చికంగా మన మెదడే అలా కనెక్ట్ అయిపోతుంది-మెదళ్ళకి కనెక్ట్ అవుతూ  మనకి తెలీకుండా మాయ చేసేదే గొప్ప కథ! ).. అప్పుడు ఈ రెండిటి దోబూచులాట ఎలా వుంటుంది మన మనస్సుకి?

అంతరిక్ష యుద్ధాన్ని చిత్రించే  ‘స్టార్ వార్స్’ మాత్రం? అంతరిక్షం మన సబ్ కాన్షెస్సే! ఇక సముద్రంలో మునిగిపోయే నౌక ‘టైటానిక్’ మాత్రం? సముద్రం భయంకరమైన సబ్ కాన్షస్- నౌక బిక్కుబిక్కు మనే కాన్షస్! ‘జురాసిక్ పార్క్’ లోకూడా ఆ కాంపౌండు మన కాన్షస్ అయితే, దాని చుట్టూ పార్కు సబ్ కాన్షస్. ఇక చూస్కోండి ఆట!

మన మానసికలోకంలో ద్వైదీభావపు ఈ రెండు మైండ్స్ కీ  నిత్యం జరిగే సంఘర్షణకి సజీవ చిత్రణలే ఇవన్నీ. ఇందుకే ప్రపంచవ్యాప్తంగా కోటానుకోట్ల ప్రేక్షక బాహుళ్యం నాడిని ఇవి అంతబాగా పట్టుకోగాలిగాయి. తెలుగు ఫీల్డులో ప్రేక్షకుల నాడిని పట్టుకోవడం కష్టమని అలవాటుగా అనేస్తూంటారు. అది అవగాహన లోపించిన మాట. పైన పేర్కొన్నట్టు  తమ్మారెడ్డి భరద్వాజ విశ్లేషణ లోంచి పుట్టిన జీవులు అలాగే మాట్లాడతాయి. ఇంకో గమ్మత్తేమిటంటే, జీవితంలో తాము చేయలేనివి తెర మీద హీరో చేస్తూంటే ప్రేక్షకులు ఆనందిస్తారని మోటుగా అనేస్తూంటారు. ఈ మెకానిజమేంటో తెలుసుకోరు. ఇప్పటిదాకా మనం చెప్పుకుంటూ వచ్చిందే ఆ మెకానిజం. మన సబ్ కాన్షస్ ని మనం ధైర్యంగా ఎదుర్కోలేకపోవడమనే బలహీనతని, తెర మీద మన ఇగో రూపంలో హీరో చేసేస్తూంటే అది మనకి ఆత్మసంతృప్తి కలిగిస్తుందన్నమాట! 

 సినిమాల్లో కథల్లో లేవనెత్తే సమస్యలకీ, వాటిని పరిష్కార దిశగా నడిపించడానికి రాసుకునే ట్రీట్ మెంట్లకీ పొంతన లేకుండా ఎందుకు ఉంటోందో గ్రహిస్తే కదా నాడిని పట్టుకోవడానికి! స్థాపించే సమస్య సబ్ కాన్షస్ అయితే, దాని పరిష్కార మార్గం, లేదా దానికై పోరాటం కాన్షస్ మైండ్ అన్న ప్రాథమిక జ్ఞానం లేకుంటే ఎలా!

కనీసం తెలుగులోనే వచ్చిన కొన్ని గొప్ప/ మంచి సినిమాలని కాపీ కొట్టి వాటిలాగే హిట్ చేయలన్నా అసలంటూ సైన్సు తెలియాలి. రాం గోపాల్ వర్మ  ‘శివ’ లో నాగార్జున పాత్ర కాన్షస్ ఇగో అవుతుందనీ, అతను తలపడే చీకటి

మాఫియా ప్రపంచం సబ్ కాన్షస్ అవుతుందనీ, అందులో రఘువరన్ విలన్ పాత్ర ఎదుర్కోక తప్పని ఒక కఠిన ప్రశ్నవుతుందనీ ఎందరికి తెలుసు? నీలకంఠ ’మిస్సమ్మ’ లో శివాజీ-భూమికలు కాన్ష ఇగో- సబ్ కాన్షస్ లకి గుర్తులు. ‘ఒక్కడు’లో భూమికని దాచిపెట్టిన గది సబ్ కాన్షస్ అయితే, భూమిక ఆ సబ కాన్షస్ లో పరిష్కరించాల్సిన ఒక సమస్య! మిగతా ఇల్లూ- చార్మినార్ అంతస్తూ కాన్షస్. మహేష్ బాబు పాత్ర కాన్షస్ ఇగో. కురుక్షేత్రం లో నూరుమంది కౌరవులు మన మనసుల్ని పీడించే ప్రతికూల భావాలకి ప్రతీకలైతే, అర్జునుడు వాటితో పోరాడే మన కాన్షస్ ఇగో అని చిన్మయానంద స్వామి తన ‘ఆర్ట్ ఆఫ్ మాన్ మేకింగ్’ అనే గ్రంధంలో ఏనాడో చెప్పేశాడు.

కాబట్టి ఇలా గొప్ప సినిమా కథల అంతర్నిర్మాణ పోస్ట్ మార్టం ని విస్పష్టంగా చూడగల్గినప్పుడు...ఆ బలమైన పునాది కాన్షస్- సబ్ కాన్షస్ మైండ్ ల ఇంటర్ ప్లే తోనే ఏర్పడుతుందనే  అవగాహన పెంచుకున్నప్పుడు, కథలకిచ్చే ట్రీట్ మెంట్స్, లేదా స్క్రీన్ ప్లేలు కనీసం గొప్ప కథల స్కేలు పైనుంచి మరీ కిందికి జారిపోకుండా చూసుకోవడమెలాగో తెలిసిపోతుంది.

కథని ఇలాటి ఇంటర్ ప్లే తో బలంగా లాక్ చేశాక, నలుగురి నోళ్ళూ చేతులూ పడ్డా అది కథనం వరకే పరిమితమౌతూ కొంత మేర వాళ్ళవాళ్ళ ‘క్రియేటివిటీ’ తో దిగజారుస్తారేమో గానీ,  ఏం చేసీ మొత్తంగా చెడగొట్ట లేరు! కథకుడు చేయాల్సింది ఇంటర్ ప్లేకి బలమైన లాక్ వేసి ఆకట్టుకోవడమే. బలహీన లాక్ తో కథా చర్చల్లో కూర్చుంటే ఆ లాక్ కూడా వుండదు- ఇంకేవో కథనాల్ని ఎవరిష్టం వచ్చినట్టు వాళ్ళు పారించుకునే ఏలూరు లాకుల్లాంటివి వచ్చి పడతాయి!

 (జోసెఫ్ క్యాంప్ బెల్ ‘ ది హీరో విత్ ఏ థౌజండ్ ఫేసెస్’, జేమ్స్ బానెట్  ‘స్టీలింగ్ ఫైర్ ఫ్రమ్ ది గాడ్స్’ గ్రంధాలు ఆధారంగా)

-సికిందర్

(జూన్ 2007 ‘ఆంధ్రభూమి’ కోసం)