సినిమా కథ రాయడానికి చక్కగా కూర్చుని, కాగితం పై భాగాన రాముడో కృష్ణుడో, ముత్యాలమ్మో మైసమ్మో ఇష్టదైవ నామ స్మరణం చేసుకుని, రాయడం మొదలెట్టినప్పుడు, ఆ స్మరించుకున్న దైవాలు ఎక్కడ్నించో కాదు- ఆ రాసుకున్న కాగితం పై భాగం అక్షరాల్లోంచే తొంగి తొంగి చూస్తూంటారు-  మనోడు ఏం రాస్తున్నాడని కాదు, ఎలా రాస్తున్నాడని. వీణ్ణి ఎలా ఎక్కడ సెట్ చేయవచ్చా అని. ఓం నమఃశ్శివాయ అని శ్రీకారం చుట్టి ఆ దేవుణ్ణి మర్చిపోతే కాదు- దేవుళ్ళకో ప్రోగ్రాం ఇచ్చేశాక వాళ్ళు పని మొదలెట్టేసుకుంటారు. కోటి రూపాయల సినిమాకి వీణ్ణి అడ్జెస్ట్ చేస్తే సరిపోతుందా, చిరంజీవి 151వ రేంజికి  సెట్ చేయాలా అని గమనిస్తూంటారు. కాబట్టి గిల్లుకున్నాక ఈ రాడార్ పర్యవేక్షణ నుంచి తప్పించుకోలేరు. ముందే తాము ఏ తరగతికి చెందుతారో నిర్ణయించుకుని ఆ తర్వాత గిల్లుకుంటే  ఏ ఇలవేల్పులైనా  ఇంప్రెస్ అవుతారు. 

        ఆ తరగతులు మూడు-  సెల్ఫ్ స్టార్టర్, కిక్ స్టార్టర్, క్లిక్ స్టార్టర్ అన్నవి. ఏ తరగతికి చెందితే ఆ తరగతికే కట్టుబడి వుండాలి. ఈ తరగతిలోంచి ఆ తరగతి గదిలోకి, ఆ తరగతి లోంచి ఈ తరగతి గదిలోకీ రాకపోకలు సాగిస్తే  అవన్నీ కలిసి ఏ తరగతీ కాకుండా చేస్తాయి.

          ఒక్కో తరగతిని చూద్దాం : సెల్ఫ్ స్టార్టర్ – దీనికి పెద్దగా రచనా జ్ఞానం అవసరం లేదు. ఈ విధానంలో కథకి ఓ పాయింటు దొరుకుతుంది గానీ, పూర్తి కథ వుండదు. ఎలా చేసుకోవాలో తెలీదు. ఆ పాయింటుని  పట్టుకుని ఒకదాని తర్వాత ఒకటి సీన్లు రాసుకుంటూ పోతూంటే కథ అదేవస్తుంది. అప్పుడప్పుడు పాయింటు ఆగుతూంటే వేరే సీన్లతో భర్తీ చేసుకోవచ్చు. బారెడు  కామెడీ సీన్లో, లవ్ సీన్లో, ఫైట్సో పెట్టుకోవచ్చు. 

     ఏది ఎలా తోస్తే అలా రాసుకుంటూ పోవడమే ఈ సెల్ఫ్ స్టార్టర్ విధానం. చివరి సీనుకి వచ్చేటప్పటికి పాయింటుకి చేరామా లేదా అన్నదే పాయింటు. అక్కడ కథని తేల్చి చెప్పామా లేదా అన్నదే స్క్రీన్ ప్లే. End justifies the means అనడం లాంటిదన్న మాట. హైదరాబాదు నుంచి ఒక రూటులో బెజవాడ వెళ్లకపోయినా, డొంక దారులు పట్టుకునైనా బెజవాడ ముంగిట వాలామా లేదా  అని దబాయించడం లాంటిదన్న మాట. పాయింటుకి చేరామా లేదా అన్నదే పాయింటు, ఎలా చేరామన్నది కాదు. ఇందుకు ఉదాహరణ కావాలంటే ‘నందినీ నర్సింగ్ హోం’ లాంటివి కన్పిస్తాయి. 

          ఉపయోగాలు :  కథ లేకుండా కథ రాసుకోచ్చు. ప్లాట్ పాయింట్స్ తో పని లేదు, క్యారక్టర్ డెవలప్ మెంట్ అవసరం లేదు. సొంత ధోరణిలో రాసుకుపోతూ  ఎంజాయ్ చేయవచ్చు. ఎక్కడా ఆలోచలనకి పదును పెట్టుకునే శ్రమ వుండదు. చాలా ఫన్నీగానూ ఈజీగానూ వుంటుంది స్క్రిప్ట్ రైటింగ్. ఎడమ పక్క బ్రెయిన్ మొత్తుకునే లాజిక్ తో, విశ్లేషణలతో  పని లేకుండా,  రైట్ బ్రెయిన్ చెప్పినట్టూ బోలెడు ఫీలింగ్స్ తో సెంటిమెంటల్ గా, సగం బుర్ర వాడుకుని  రాసుకుపోవచ్చు. స్ట్రక్చర్ తో పనిలేకుండా కేవలం క్రియేటివిటీనే  చూపించుకుంటూ రాసుకోవచ్చు.

          మొత్తం రాసేసి చదువుకుంటే అప్పుడు కథేమిటో, ఏం చెప్పాలనుకున్నారో అర్ధమవుతుంది. ఈ విధానంలో ఎన్నెన్నో  ఐడియాలతో ఏవేవో సీన్లు పడిపోతాయి. కథకి పని వచ్చే వరకే వాటిని ఎడిట్ చేసుకుని, మిగిలిన వాటిని డేటా బ్యాంకులో భద్రపర్చు కోవచ్చు  భవిష్యత్ అవసరాల కోసం.

          సమస్యలు : ఈ విధానం సెల్ఫ్ గా రాసుకున్న రచయిత ఆలోచనాధార ( చైతన్య స్రవంతి- స్ట్రీమ్  ఆఫ్ కాన్షస్ నెస్) కాబట్టి చాలా ఎడిట్ చేయాల్సి వస్తుంది. ఎన్నోసార్లు తిరగరాసుకోవాల్సి వస్తుంది. సంతృప్తి అనేది వుండదు. ఎక్కడో తేడా కొడుతున్నట్టు అన్పిస్తుంది, అదేమిటో తెలీదు. తెలిస్తే అసంతృప్తి తీరిపోయే దిద్దుబాటు చేసుకోవచ్చు. తెలీదు కాబట్టి సెట్లో కూడా అసంతృప్తితో  ఏదో మార్చి మార్చి రాసుకునే పరిస్థితి.

          ఈ విధానంలో కథలో సస్పెన్స్ అనేది వుండదు. ముందు జరగబోయే దాన్ని సూచనాప్రాయంగా చెప్పి సస్పెన్స్ క్రియేట్ చేయాలంటే రచయితకి ముందు చూపువుండాలి. రాస్తున్నప్పుడు చేతిలో కథే వుండదు కాబట్టి ముందు చూపు వుండే అవకాశం లేదు. అలాగే పాత్ర పాసివ్ గా వస్తుంది.

          కథకి స్ట్రక్చర్ వుండదు. కచ్చితంగా మిడిల్ మటాష్ స్క్రీన్ ప్లే వస్తుంది. కథలో చాలా ఎలిమెంట్స్  మిస్సయి సినిమా కథలా వుండదు. అనుభవమున్న రచయిత సాయం కోరితే సరిదిద్దడం దుస్సాధ్యంగా  మారిపోతుంది. పాయింటుని కూడా సంస్కరించి, మొత్తం సరికొత్తగా రాసుకు రావాల్సి వుంటుంది. ఈ ‘కూల్చు మరల కట్టు’ పద్ధతికి సెల్ఫ్ స్టార్టర్ రచయిత గుండె పగులుతుంది. అది తన రచనా సామర్ధ్యానికే అవమానంగా తోచి ఒప్పుకోకపోవచ్చు.

          చేయకూడనివి:  రచయిత తనని తాను గట్టిగా నమ్ముకుని  సెల్ఫ్ స్టార్టర్ కే బద్ధుడయ్యాక, మరింకో వైపు కన్నెత్తి చూడకూడదు. అంటే అహాన్ని చంపుకుని ఇతర సినిమాల కథలెలా వున్నాయి, వాటి నడక ఎలా వుందీ, ఆ నడకని బట్టి లైన్ ఆర్డర్ వేసుకుందామా, ఆ సీన్లని మార్చి పెట్టుకుందామా- లాంటి చోరకళకి పాల్పడకూడదు. అప్పుడు తన సరుకుతో ఆ సరుకులూ  కలిసిపోయి మొత్తం గజిబిజి అయిపోతుంది.  సెల్ఫ్ స్టార్ట్ కే నమ్మి కట్టుబడ్డాక ఇక వేరే  కిక్ స్టారర్, క్లిక్ స్టార్టర్ తరగతుల్లోకి తొంగి చూడకూడదు. ఆ విధానాలని తెచ్చి కలుపుకోకూడదు. కల్తీ చేసుకోకూడదు.

           ఫలితం :  ‘ఒక మనసు’, లేదా ‘జయమ్ము నిశ్చయమ్మురా’ లాంటిది తెర కెక్కుతుంది.

          కర్తవ్యం :  ఇప్పటి కాలంలో పాపులరవుతున్న ఇండీ (ఇండిపెండెంట్) ఫిలిమ్స్ కిందికి ఈ స్క్రిప్టు  వస్తుంది. సందీప్ కిషన్ నటించిన తమిళ డబ్బింగ్ ‘రన్’  లాగా ఇండీ ఫిలిం అని ముందే చెప్పుకుని నిర్మాతలని ప్రయత్నించాలి. అంతేగానీ  కమర్షియల్ గా కలరిచ్చి మభ్య పెట్ట కూడదు. ఈ సిన్సియారిటీని మెచ్చి, మొదటి పేజీ పైభాగంలో ఆనాడు స్మరించుకున్న దేవుడే ఓకే చేయిస్తాడు. లేదూ కమర్షియల్ అనే మభ్య పెట్టదల్చుకుంటే, స్మరించుకున్న దేవుణ్ణి కొట్టేసి ఇంకో దేవుణ్ణి రాసుకున్నా లాభముండదు. దేవుళ్ళంతా  ఒకే దర్బారులో వుంటారు, తెలిసిపోతుంది. కాబట్టి ఓ డాన్ పేరు రాసుకుంటే సరిపోతుంది. ఎలాటి పనికి అలాటి వాడు. అవసరమైతే నిర్మాతకి డాన్ ఫోన్ చేస్తాడు.

          ఇండీ ఫిలిం అని ముందే  ప్రమోట్ చేసుకోవడంలో జరిగే ఇంకో మేలు ఏమిటంటే, రివ్యూ రైటర్లు దాన్ని ఇండీ ఫిలిం దృష్టితోనే చూసి, ఇక వేరే ఆలోచనలు పెట్టుకోకుండా  ఆ మేరకే  అందమైన రివ్యూలు రాసిచ్చేసే వీలుంటుంది. లేకపోతే కమర్షియల్ ఇలా తీశాడేమిటని ఆ ప్రకారం వేరే రివ్యూలు ఇచ్చేసే ప్రమాదముంది- అప్పుడు బాధపడి, విరుచుకుపడి ప్రయోజనముండదు. 

          ఈ తరగతికి ఎంట్రీ లెవెల్ రచయితలే కాదు, ఎంటరై చక్రం తిప్పుతున్న వాళ్ళూ చెంది వుంటారు. వీళ్ళు 90 కి అటు వైపా, ఇటు వైపా రాయడానికి శ్రీకారం చుట్టే ముందే తేల్చుకోవాలి. 90 అంటే ప్రతీ ఏటా ఇస్తున్న 90 శాతం ఫ్లాపులన్న మాట.

                                                   ***

          కిక్ స్టార్టర్:  దీనికి రచనా సామర్ధ్యం బాగా అవసరమే. ఇదివరకు వచ్చిన సినిమాలే ఈ విధానంలో మార్గదర్శకాలుగా వుంటాయి. భారీ కమర్షియల్స్ ఆదర్శంగా వుంటాయి. వాటిని కిక్ కొట్టి వాటిలోంచే కథల్ని స్టార్ట్ చేయొచ్చు. వాటిని అనుసరించే కథనాలు చేసుకోవచ్చు. ఒకేలాంటి కథలు, ఒకేలా వుండే కథనాలతో సులభంగా రాసెయ్యొచ్చు. స్టార్ వేల్యూతో అవే నడిచిపోతాయి.

          ఉపయోగాలు : సాంప్రదాయంగా, సెంటి మెంటుగా, పాత స్కూలుగా  వస్తున్న ఈ పద్ధతికే ఎక్కువ డిమాండ్ వుంటుంది- ఫ్లాపులే ఎక్కువ ఇచ్చినా సరే, ఆత్మవిమర్శ చేసుకుని పధ్ధతి మార్చుకునే, ఎడ్యుకేట్ అయ్యే పనే వుండదు. ఇది పక్కా కమర్షియల్ – మూస ఫార్ములా విధానం. ఈ విధానంలో స్ట్రక్చర్ తో పనుండదు, ఈ విధానం స్ట్రక్చర్ ని దగ్గరికి రానివ్వదు. కొత్తది నేర్చుకునే శ్రమా వుండదు. అప్డేట్ అయ్యే అవసరముండదు.  స్ట్రక్చర్ కి దూరంగా దేవుడి మీద భారం వేసి  కేవలం క్రియేటివిటీనే నమ్ముకుని రాసుకోవచ్చు. పాసివ్ గా వచ్చిన సినిమాలనే టెంప్లెట్స్ గా పెట్టుకుని రాయల్ గా రాసెయ్యొచ్చు. ఫీలింగ్స్ , ఎమోషన్స్ తో కూడిన కుడి  బ్రెయిన్ ని ధారాళంగా వాడుతూనే, అప్పుడప్పుడు కామన్ సెన్స్ ని, సమయస్ఫూర్తినీ  గుర్తు చేసే ఎడమ  బ్రెయిన్ ని పొదుపుగా వుండీ లేనట్టుగా వాడవచ్చు. అంటే సగం పైచిలుకు బుర్ర ఉపయోగంలోకి వస్తుందన్న మాట.

          సమస్యలు : ఈ కిక్ స్టార్ట్ లో తప్పులున్న సినిమాలనే కిక్ కొట్టి అవే తప్పులతో స్టార్ట్ చేసుకుని రాయడం వల్ల పాసివ్ పాత్రల విడిది  కేంద్రాలుగా వుంటాయి. ప్రతీ యేటా పెద్ద  స్టార్స్ ని  పాసివ్ క్యారక్టర్స్ గా మార్చేసే కార్ఖానాలుగా వుంటాయి. అదృష్టం మీద ఆధారపడి హిట్టవుతూంటాయి. ఈ విధానంలో స్ట్రక్చర్ వుంటుంది గానీ, అది శాస్త్రీయంగా లేక, అంకాలు ఒకదాని మీద ఒకటి స్వారీ చేస్తూంటాయి. అందుకని కథ ఇంటర్వెల్ లోపు మొదలుకాని పరిస్థితి వుంటుంది. శాస్త్రీయత, స్ట్రక్చారాస్యత అనే వాటికి  దూరం కాబట్టి  పాసివ్ పాత్రలతో బాటు, మిడిల్ మటాష్ స్క్రీన్ ప్లే, సెకండాఫ్ సిండ్రోంలవంటి భారీ తూఫాను గండాల్ని ఎదుర్కోవాల్సి వుంటుంది. ఎన్నో వెర్షన్లు రాయిస్తూంటారు. అయినా సమస్యలు అలాగే వుంటాయి. పాత  స్కూలు పథికులు కావడం చేత పైన చెప్పుకున్న సమస్యలతో బాటు ఇంకా ఎన్నో లోపాల్ని కనిపెట్టలేరు.

          చేయకూడనివి:  చిన్న తరహా సెల్ఫ్ స్టార్టర్  విధానం వైపు చూసే స్థాయి కాదు కాబట్టి, అలాగే క్లిక్ స్టార్టర్  విధానం వైపూ చూసేందుకు ఆ  స్ట్రక్చర్ కి బద్ధవ్యతిరేకం కాబట్టీ,  ఈ కిక్ స్టార్టర్ రాయల్ విధానంతో అలాటి పనులు జరగవు. అంటే ఈ విధానం జడమైనది కాబట్టి ఇతర తరగతుల్లోకి తొంగి చూసే పని ఎలాగూ వుండదు. 

          ఫలితం :  ‘సమరసింహా రెడ్డి’ దగ్గర్నుంచీ ‘శతమానం భవతి’ వరకూ హిట్ ఫ్లాప్ భారీ కమర్షియల్స్ అన్నీ.

          కర్తవ్యం :  మభ్య పెట్టడాలు వుండవు- తామే రాజీ పడడాలు వుంటుంది. స్మరించుకున్న దేవుడు కన్ఫ్యూజన్ లో పడిపోతాడు. క్షమించమని వేడుకోవాల్సి వుంటుంది. నీ ఖర్మలే ఫో- అనేస్తాడు  దేవుడు చేతులు దులుపుకుని. 90 కి అటా ఇటా అని ఆందోళన మొదలవుతుంది.
                                                            ***
క్లిక్ స్టార్టర్  

      ఒక్క క్లిక్ తో స్క్రీన్ ప్లే అంతా  కళ్ళ ముందు పర్చుకుంటుంది  బ్లూ ప్రింట్ లా. ఇది శాస్త్రీయ స్ట్రక్చర్ సహిత విధానం. ఈ తరగతి  రచయిత వేరే తరగతి గదులవైపు, కన్నాల వైపూ చూడడు తస్కరణావకాశాల కోసం - అంత స్వావలంబనతో, ఒరిజినాలిటీతో, వృత్తితత్వంతో వుంటాడు. ఇది పాశ్చాత్య  సిడ్నీ ఆల్విన్  ఫీల్డ్ (సిడ్ ఫీల్డ్), రాబర్ట్ మెక్ కీ, జాన్ ట్రూబీ, క్రిస్ ఓల్గర్ ల వంటి ఆధునిక స్కూలు కమర్షియల్ విధానం. ‘శివ’ రచనా విధానం ఈ స్కూలుకే  చెందుతుంది. కొన్ని వందల సినిమాల్ని పరిశీలించిన అనుభవంతో స్క్రీన్ ప్లే మోడల్ కో స్ట్రక్చర్ ని ఏర్పరచారు. ఈ స్ట్రక్చర్ తో  కథలో ఏది ఎక్కడ ఎలా వుండాలో బ్లూప్రింట్ అంతా  వుంటుంది. అయితే ముందుగా కథని  అన్ని కోణాల్లో, అని విధాలా రీసెర్చి చేసుకోకుండా  ఈ విధానంలో ఒక్క సీను కూడా రాయడం సాధ్యం కాదు. ఒక్కో మెట్టులో ఐడియా, సినాప్సిస్, లైన్ ఆర్డర్ విస్పష్టంగా, నిర్దుష్టంగా వర్కౌట్ చేసుకున్నాక,  వారం  రోజుల్లో  రఫ్ కాపీ రాసెయ్యొచ్చు. 

          ఉపయోగాలు : అవే కథలు కొత్త భాష్యం చెప్పుకుంటాయి. పైగా పాసివ్ పాత్రలు  సహా ఎలాటి లోపాలూ, బోరూ  ఇందులో చొరబడే అవకాశం వుండదు. ఇందులో స్ట్రక్చర్- క్రియేటివిటీ రెండూ విడదీయరానంతగా కలగలిసిపోయి వుంటాయి. ఎడమ బ్రెయిన్, కుడి బ్రెయిన్ సమాన నిష్పత్తిలో పనిలోకి వస్తాయి. అంటే  తుప్పు పట్టకుండా పూర్తి బుర్ర మేకిన్ ఇండియాగా అమల్లోకి వస్తుందన్న మాట. ఇలా విమర్శనాత్మక, విశ్లేషణాత్మక, కళాత్మక  దృష్టితో స్క్రీన్ ప్లే తయారవుతుంది కాబట్టి – ఇలా రాసుకున్న కథ ఒకవేళ కాన్సెప్ట్ పరంగా ఎవరికైనా నచ్చకపోయినా,  వీడి దగ్గర విషయముందని గుర్తించే అవకాశం వుంటుంది. 

          సమస్యలు :  ఈ  విధానంలో మొట్ట మొదట ఎదురయ్యే సమస్య, నేను స్ట్రక్చరాస్యుణ్ణని రచయిత పెద్ద ఫోజు పెడితే గేట్లు ధడాల్న పడిపోవడం. కాబట్టి అఆలైనా నేర్చుకున్నట్టు తెలియకుండా మేనేజ్ చేయాలి. పాత స్కూల్లోనే నలుగుతున్నట్టు ఫీలింగ్ నివ్వాలి. ఎప్పుడూ ప్లాట్ పాయింట్, పాసివ్  క్యారక్టర్, త్రీయాక్ట్ స్ట్రక్చర్ అంటూ కొత్త స్కూలు పదాలేవీ వాడకూడదు. ఏ స్క్రీన్ ప్లే పుస్తకాలూ తీసికెళ్ళి చూపించ కూడదు, ఏ స్క్రీన్ ప్లే పండితుణ్ణీ ప్రస్తావించ కూడదు. డిస్కషన్స్ లో ఫస్ట్ టర్నింగ్, సెకండ్ టర్నింగ్, వీక్ క్యారక్టర్, పవర్ఫుల్  క్యారక్టర్ ... ఇలా సాంప్రదాయ పదకోశాన్నే వాడాలి. అవతలి వ్యక్తి  సేమ్ స్కూలైతే ఈ సమస్యలేవీ వుండవు- అదొక హనీమూన్ లా గడిచిపోతుంది. 

     ఈ విధానంలో ఇంకో సమస్య ఏమిటంటే, అంత  కచ్చితమైన కొలత లేసుకుని స్క్రీన్ ప్లే స్ట్రక్చర్ వుండడంతో,  కథా కథనాలు  కృతకంగా అన్పిస్తాయి. అందుకని  ప్లాట్  పాయింట్స్, పించ్ పాయింట్స్, మిడ్ పాయింట్ - వీటన్నిటినీ క్రియేటివ్ అవుట్ లుక్ తో,  స్ట్రక్చర్ వున్నట్టే అన్పించకుండా పూత పూసేయాలి. స్ట్రక్చర్ అనేది కేవలం కథని నిలబెట్టే ఆస్థి పంజరం మాత్రమే. ఈ ఆస్థి పంజరానికి క్రియేటివిటీ అనే డ్రామాతో రక్తమాంసాలద్దినప్పుడే  స్క్రీన్ ప్లే ఒక రోబోలా అన్పించకుండా, నడిచి వస్తున్న రోమన్ వీరుడులా వుంటుంది. ఉదా : ‘దంగల్’, ‘భజరంగీ భాయిజాన్’. 

          చేయకూడనివి: మూస ఫార్ములా పాత్రలూ కథనాలూ ఇందులో చేయకూడదు. అయితే సెల్ఫ్ స్టార్టర్ , కిక్ స్టార్టర్  తరగతులు  రెండూ క్లిక్ స్టార్టర్  కి ఫ్రెండ్లీ తరగతులే. అన్ని తరగతులూ ఫ్రెండ్లీ తరగతులే ఇన్ స్పైర్ అవడానికి, అప్ డేట్ అవడానికీ. కిక్ స్టార్టర్  కి కాపీ కొట్టే ఖర్మ వుండదు గాబట్టి- ఎడ్యుకేషన్ మాత్రంగా పనికి రావొచ్చు ఇతర తరగతులు. న్యూస్ ఛానెల్స్ లో కొన్ని వార్తా కథనాలు కూడా కథానికి సంబంధించిన టెక్నిక్కుల్ని అందిస్తాయి.  

          ఫలితం :  ‘శివ’, ‘మనం’, ‘క్షణం’ మొదలైనవి...

          కర్తవ్యం:  స్ట్రక్చర్ తో రాజీ పడకూడదు. స్ట్రక్చర్ పైన క్యారక్టర్ ప్లే విషయంలో పాసివ్ పాలబడనంత వరకూ పట్టువిడుపులు తప్పవు. ఇవి కూడా మరీ గాడి తప్పితే తప్పుకోవడానికే సిద్ధపడాలి. దేవుడి విషయానికొస్తే, వీడికి  (శాస్త్రీయ) జ్ఞానం వుండీ దాస్తున్నాడే అనే జాలిపడతాడు. ఇంకో చోట సెట్ చేయడానికి బిజీ అయిపోతాడు. 90 కి ఎటువైపు వుండాలన్న విషయంలో మాత్రం సొంతవ్యక్తిత్వంతో నిశ్చితాభిప్రాయంతో వుంటాడు ఈ టైపు రచయిత.

-సికిందర్

స్పెషల్ ఆర్టికల్- 3

    A movie is told with pictures, not words- అన్నాడు స్క్రీన్ ప్లే శాస్త్రాన్ని  నేలకు దించి యువతరానికి  సులభతరం చేసిన దివంగత సిడ్ ఫీల్డ్. కథకి టీజర్ గా పాత్రని కూడా ఎక్కు పెట్టొచ్చు. ఆ పాత్ర హీరో, హీరోయిన్, విలన్, ఎవరైనా కావొచ్చు. మనం సినిమా కెళ్తే,  అక్కడ టైటిల్స్ పూర్తవగానే హీరోని చూపిస్తూ- ‘పండు గాడు వీడు. మహా అల్లరి గాడు సుమండీ! చిన్నప్పుడు బామ్మ నేర్పిన అల్లరి అట.  బామ్మ వీడికి జడ లేసి వంశంలో ఆడపిల్ల ల్లేని ముచ్చట కూడా తీర్చుకునేది. అదిగో దాని తాలూకు గుర్తే ఆ పిలక! అందుకే వీడికి ఆడపిల్లలంటే సిగ్గండీ. వీడు ఇంటర్ మూడు సార్లు తప్పి పుస్తకాల ఖర్చూ ఆదా చేస్తున్నాడు. అదిగో- అదిగో-వాడి నడక స్టయిల్ చూశారా..ఎంటా కుంటి నడక అంటారూ? ఎంతకీ వీడు ఆడపిల్లల వెంట పడి చావడంలేదనీ, వీడి నాన్న ఠపీ విరగ్గొట్టిన కాలు కదూ అలా అయిపోయిందీ...’ ఇలా కామెంటరీ సాగుతూంటుంది....

          దీన్ని క్యారక్టర్ టీజర్ అందామా? మూకీ సినిమాల కాలంలో తెర పక్కన నించుని ఒకడు మాటలు పలకని పాత్రల భావాల్ని అరిచి చెప్పేవాడట- ఇది రానురానూ 2000 నాటికల్లా తెలుగు సినిమాల్లో తెర వెనుక నుంచి ఓ  గొంతుక (వాయిసోవర్- డబ్బింగ్ ఆర్టిస్టు కూడా కావొచ్చు) పాత్రల్ని పైన చెప్పుకున్న విధంగా పరిచయం చేసే పద్ధతికి మారింది. 

          పాత్రల్ని ఇలా పరిచయం చేసే విధానం శాస్త్రంలో లేదు.  సినిమా శాస్త్రం కంటే నాటక విధానాలతోనే తెలుగు సినిమాల తీరుతెన్నులుంటాయి కాబట్టి, ఇది శాస్త్రీయ దృష్టికి  ‘లో- కేటగిరీ’ కళా ప్రదర్శన అయ్యింది.    పాత్ర తీరుని అది పాల్పడే చర్యలు గానీ, లేదా ఈ పాత్ర తో ఇంకో పాత్రకి అనుభవమైనప్పుడు ఈ పాత్ర గానీ, పరిచయం చేయడం సరైన విధానం. ఒకప్పుడు ఆల్ ఫ్రెడ్ హిచ్ కాక్  అననే అన్నాడు – తన గురించి తాను అంతా వాగేసే పాత్ర మహా బోరు.  అలా పాత్ర వాగినా, వాయిసోవర్లో కథకుడు సంబరపడినా పాత్రలో సరుకంతా సఫా – అని!

          రచయిత చమత్కార శక్తిని ప్రదర్శించుకోవడం తప్ప దీనివల్ల ఒరిగేదేమిటి. గమనిస్తే పాత్రల్ని ఇలా  టీజర్స్  గా ప్రయోగించిన సినిమాలు  ఫ్లాపయ్యాయి- లేదా పెద్దగా  సక్సెస్ కాలేదు. కామెడీకైనా ఈ నాటకీయ విధానం  రచయిత  అసమర్ధతని పట్టిచ్చేస్తుంది. తనకి కథనం ద్వారా పాత్రని పరిచయం చేసే విజువల్ సెన్స్ లేదనీ, ఇలా నాల్గు మాటల్లో  చెప్పేసి తప్పించుకుంటున్నాడనీ అర్ధం వస్తుంది. అందుకే – ‘a movie is told with pictures, not words’  మీద పట్టు సాధించాలి. 

           కామెడీ సినిమాయే కదాని కూడా టీజర్ గా పాత్రని అల్లరి చిల్లరిగా పరిచయం చేయడమే కాదు, ఇతర జానర్ సినిమాల్లో కూడా స్టార్ గారిని ఎంత గౌరవనీయంగానూ, లేదా బీభత్సభరితంగానూ వాయిసోవర్ వేసి,  పరిచయం చేయడమనేది కూడా  దృశ్య మాధ్యమమైన సినిమా విధానమే కాదనేది గ్రహించాల్సి వుంటుంది. 

          క్యారక్టర్ టీజర్ కి వాయిసోవర్ వేసి, అందులో క్యారక్టర్ తాలూకు భూత  వర్తమాన భవిష్యత్ గానాలూ చేసేసి, క్యారక్టరైజేషన్  ఫలానా ఇదీ అని చెప్పేయడమంటే, అటు పైన ఆ క్యారక్టర్ కథలో ఎలా ప్రవర్తిస్తుందో ముందు చెప్పేయడమే. అంటే క్యారక్టర్ తాలూకు వుండాల్సిన సస్పెన్సుని చంపేసి   పలచబారేట్టు చేయడమే. భలే వున్నాడ్రా క్యారక్టర్-  అని ముందే చెప్పేస్తే ఆతర్వాత ఆ క్యారక్టర్ తో బాటు కథకూడా ముందే తెలిసిపోతూంటుంది. ప్రేక్షకులు ఇక యాక్టివ్ గా కాక,  ఇన్వాల్ మెంట్ తగ్గి పాసివ్ గా సినిమా చూడ్డం  మొదలెడతారు. ప్రతీ అక్షరం ప్రేక్షకుల మెంటాలిటీని బేరీజు వేసుకుంటూ సినిమా రచన చేయకపోతే అది సినిమా రచన అవదు, వార్తా రచన  అవుతుంది- వార్తా రచనలో మొదటి పేరాలో విషయం చెప్పేసి, తర్వాత ఆ వార్త తాలూకు వివరాల్లోకి వెళ్లినట్టు. 

      జానర్ కీ జానర్ కీ తేడాలు తెలీక అన్ని జానర్లకీ ఒకే టైపు రచన చేసేయడం, ఆ చేసిన రచనకూడా సినిమా రచనలా వుండకపోవడం గమనిస్తున్నాం. సినిమాటిక్ గా డైలాగులు రాయడంలో  చూపినంత ప్రతాపం, మిగతా కథా కథనాల్లో, పాత్ర చిత్రణల్లో చూపించడం లేదు.  

          సినిమా విడుదలయ్యే వరకూ ఆ సినిమా కథేమిటో టీజర్స్ లోనో, ట్రైలర్స్ లోనో  బయట పడకుండా ఎలా జాగ్రత్త పడతారో, అలా కథని పాత్రనీ గుప్పెట్లో పెట్టుకుని వాటి తాలూకు తురుపు ముక్కల్ని సమయోచితంగా ప్రయోగిస్తున్నపుడే  థ్రిల్ వుంటుంది.

          సౌండ్ రికార్డింగ్, ఎడిటింగ్ విధానాలని తెలిపే శాస్త్రాల్లో మోనోలాగ్, నేరేషన్, టైం లాప్స్, స్పేస్ బ్రిడ్జింగ్, మూవ్ మెంట్ బ్రిడ్జింగ్ మొదలైన సౌండ్ ట్రాన్సిషన్ పద్ధతుల గురించే చెప్పారు తప్ప, పాత్రల్ని పరిచయం చేసే  వాయిసోవర్ ప్రక్రియ గురించి ఎక్కడా ప్రస్తావించలేదు. అసలటువంటిది లేదు.

           కథకి నేరేషన్ ఇవ్వొచ్చు వాయిసోవర్ ద్వారా. అది కథని ముందుకి నడిపించేందుకు ( స్పేస్ బ్రిడ్జింగ్) పనికి రావొచ్చు (హీరోహీరోయిన్లు స్టెప్పు లేస్తూ డ్యూయెట్లు పాడుకునే రోజులుపోయి మాంటేజ్ సాంగ్స్ మొదలయ్యాక- కథని ముందుకు నడిపించేందుకు ఈ మాంటేజ్ సాంగ్స్ కూడా పనికొస్తున్నాయి). దీన్ని ‘డైజెసిస్’ అంటారు. న్యూస్ రీళ్ళల్లో మనకి విన్పించే వ్యాఖ్యానం ఈ డైజెసిస్సే. ఇలా రికార్డు చేసిన ధ్వనిని డైజెటిక్ సౌండ్ అంటారు. ఇలా కథా గమనం గురించి కథకుడు వ్యాఖ్యానం చేసే డైజెటిక్ సౌండ్ కాక, పాత్ర తన గురించి తాను చెప్పుకునే వాయిసోవర్ కూడా వుంటుంది. దీన్ని ఇంట్రా డైజెటిక్ సౌండ్ అంటారు.  దీంతో సినిమా ప్రారంభిస్తే ఇది ఫ్లాష్ బ్యాక్ కి దారితీస్తుంది- ‘జయమ్ము నిశ్చయమ్మురా’ లాగా. కానీ ఇది క్యారక్టర్ టీజర్ అన్పించుకోదు. ఆ మాటకొస్తే ఒక టీజరే అన్పించుకోదు. పాసివ్ ప్రారంభం అన్పించుకుంటుంది. యాక్టివ్ గా క్యారక్టర్ టీజర్ అన్పించుకోవాలంటే,  పాత్ర దృక్కోణంలో ఫ్లాష్ బ్యాక్ మొదలవకూడదు- అది  కథకుడి దృక్కోణ మవ్వాలి. 

          ఉదాహరణకి ఇదే ‘జయమ్ము నిశ్చయమ్మురా’ లో హీరో శ్రీనివాసరెడ్డి ఓపెనింగ్ సీనులో సముద్రపుటొడ్డున ఎమోషనల్ గా నిలబడి చూస్తూ, మెళ్ళో  తాయత్తు  తెంపి సముద్రంలోకి విసిరేస్తాడు. ఆ తాయెత్తుతో అతడి  కథేమిటో చెప్పడానికి ఫ్లాష్ బ్యాక్ మొదలవుతుంది. ఇందులో టీజర్ ఎఫెక్ట్ ఏముంది? ఏమీ లేదు. ప్రేక్షకులు కంగారు పడేట్టు శ్రీనివాస రెడ్దికి ఏమీ కాలేదు. తాయెత్తు సముద్రంలో కలిస్తే ఆడియెన్స్ కి వీసమెత్తు వర్రీ ఎందుకుంటుంది- తాళి తెంపి సముద్రంలోకి హీరోయిన్ విసిరేస్తే వుంటుంది గానీ! 

           తాళి స్థాయి వేరు, తాయెత్తు లెవెల్ వేరు. పవిత్రమైన తాళి కట్టుకోవడం, దాన్ని తెంపి పారెయ్యడం శ్రీనివాసరెడ్డికి సాధ్యం కాదు గనుక, అన్యధా భావించకుండా తనే సముద్రంలోకి దూకెయ్యాలి. మూఢ నమ్మకాలకి బలయ్యానని తాయెత్తుని  తెంపినంత మాత్రాన అవి మనసులోంచి తొలగిపోతాయా? కాబట్టి ఫ్రస్ట్రేషన్ తో తనే సముద్రంలోకి దూకెయ్యాలి. కథకి ఒక విజయవంతమైన క్యారక్టర్ టీజర్ని అందించడానికి ఈ త్యాగం తప్పదు. అప్పుడు మొదలయ్యే ఫ్లాష్ బ్యాక్ తో చక్కగా రెండు  జరుగుతాయి : ఒకటి- అంత తీవ్ర నిర్ణయం తీసుకున్న శ్రీనివాస రెడ్డి కథ ఏమై వుంటుందో తెలుసుకోవాలన్న ఆదుర్దా ఒకవైపు పెరిగిపోతూ,  రెండు- అలా దూకిన  శ్రీనివాసరెడ్డి ఏమయ్యాడు, బయటికి వస్తాడా, ఎలా వస్తాడు, ఎప్పుడు వస్తాడు, లేకపోతే ఫ్లాష్ బ్యాక్ పూర్తయ్యేసరికి కొంపదీసి అతను....ఇలా సస్పెన్స్ ఇంకోవైపు అనుభవిస్తూ యాక్టివ్ గా సినిమా చూడ్డంలో లీనమవుతారు ప్రేక్షకులు. 

          ప్రేక్షకులని కూడా కలుపుకుని సీన్స్ ని ఎనాలిసిస్ చేసుకుని రాసుకోకపోతే అది కేవలం కథకీ- రచయితకీ (రచయితల బృందానికీ) మధ్య లీనియర్ రైటింగ్ అవుతుంది. శుష్క రచన అవుతుంది. చాలా లోపాలు వచ్చి చేరిపోతాయి.  రాత పని ఎప్పుడూ ఒంటరి పని కాదు. అక్కడ కన్పించని ప్రేక్షకులు కూడా వుంటారు. కాబట్టి కథ ఏం డిమాండ్ చేస్తోంది,  రచయిత ఏమనుకుంటున్నాడూ అనే గాక, ఫ్రేక్షకులెలా ఫీలవుతారనే ఇంకో దృక్కోణాన్ని కూడా కలుపుకుని ట్రయాంగిల్ బంధం రాత పని. 

          కథ- దాని ఎదురుగా రచయిత - వర్చువల్ గా ప్రేక్షకులూ - ఈ ముగ్గురూ కలిసి పాల్గొనేదే రాత పని. దురదృష్ట వశాత్తూ కథ ముందు పెట్టుకుని నల్గురైదుగురు రచయితలూ కుస్తీ పడతారు గానీ, వాళ్ళ మనసుల్లో ప్రేక్షకులుండరు. పైన శ్రీనివాసరెడ్డి ఉదంతంలో  కారక్టర్ టీజర్ అలా ఎందుకు మారిందంటే,  ప్రేక్షకుల వైపు నుంచి కూడా ఆలోచించడం వల్లే. లీనియర్ రైటింగ్ బదులు ట్రయాంగులర్ రాతపనిని ఆశ్రయించడం వల్లే- అక్కడ కథ సాంతం వెంటాడే రెండు అవస్థలు ఏర్పడ్డాయి- ఫ్లాష్ బ్యాక్ తాలూకు ఆదుర్దా, శ్రీనివాస రెడ్డి క్యారక్టర్ టీజర్ తాలూకు సస్పెన్స్. 

          బృందంలో ఇలా ఆలోచించే వాళ్ళుంటే- వాళ్ళ వెర్షన్ ని  తోసి పుచ్చడమే సర్వసాధారణంగా జరుగుతుంది. ప్రేక్షకుల్ని కూడా కలుపుకుని ఆలోచించడానికి అస్సలు ఇష్టపడరు. శాస్త్రీయత కంటే అశాస్త్రీయ లీనియర్ రైటింగ్ కే మెజారిటీ ఓట్లు పడతాయి. కానీ రచయితలు  అథమస్థానానికి చెందుతారు. వాళ్లకి  పై స్థాయిలో కథ- ప్రేక్షకులూ వుంటారు. ట్రయాంగులర్ బంధాన్ని గౌరవిస్తూ కథ ఏం చెప్తోంది,  ప్రేక్షకులేం ఫీలవుతారో వింటూ కింద కూర్చుకుని రాసుకుపోయే వాళ్ళే  నిజమైన రచయితలు. 

          రాతపనిలో వర్చువల్ గా ప్రేక్షకుల్ని భాగస్వాములుగా చేసుకోవాలంటే రచయిత విమర్శకుడు కూడా కావాలి. విమర్శకుడు సినిమా చూస్తూ ప్రేక్షకుల వైపు నుంచి కూడా ఆలోచిస్తాడు – ట్రయాంగులర్ బంధంతో. స్క్రిప్టు నుంచి స్క్రీన్ ప్లే,  స్క్రీన్ ప్లే నుంచి  స్క్రిప్టు నీ  ఎలా విడదీయలేమో-  రచయిత లోంచి విమర్శకుడూ, విమర్శకుడి లోంచి రచయితా తొంగి చూసినప్పుడే వాళ్ళ రాత పనికి న్యాయం జరుగుతుంది. ఇద్దరికీ కామన్ భాగస్వామ్యులు ప్రేక్షకులే. 

                                    ***

    'Amovie is told with pictures, not words’  కి ప్రత్యక్ష ఉదాహరణగా హాలీవుడ్  ‘సెవెన్’  క్యారక్టర్ టీజర్ ని చూద్దాం- ఈ కథ ఐదు సింపుల్ షాట్స్ తో మొదలవుతుంది. ఎలాటి వాయిసోవర్ గానీ డైలాగులూ గానీ లేకుండా, ఈ ఐదు షాట్స్ ద్వారా కొన్ని  సెకన్ల కాలంలో మోర్గాన్ ఫ్రీమాన్ క్యారక్టర్ ఏంటో తెలిసిపోతుంది...

          అపార్ట్ మెంట్ లోంచి కన్పించే  దృశ్యంతో అతను  మహానగరంలో నివసిస్తున్నాడని తెలుస్తుంది. అతను ధరించిన బ్యాడ్జి ద్వారా అతను పోలీసే కానీ, మామూలు పోలీసు కాదు- డిటెక్టివ్ పోలీసని తెలుస్తుంది. బెడ్ మీద అతను సరంజామా సర్దే పద్దతి  చూస్తే అతడిది నిశిత దృష్టి అనీ తెలుస్తుంది, అక్కడ డబుల్ బెడ్ వున్నా అతను  సింగిల్ గా వుంటున్న మనిషనీ తెలుస్తుంది, అతని దగ్గర కత్తి కూడా వుండడాన్ని బట్టి అతడి కేదో చీకటి చరిత్ర వుందని కూడా అర్ధమౌతుంది....ఇదంతా కేవలం కొన్ని సెకన్ల వ్యవధిలో అయిదు షాట్లలో! 

          క్యారక్టర్ గురించి మాటలతో చెప్పకుండా బొమ్మలతో చూపిస్తే క్యారక్టర్ కి సస్పెన్స్ పెరుగుతుంది, క్యారక్టర్ గుంభనంగా వుంటుంది. క్యారక్టర్ థ్రిల్లింగ్ గా వుంటుంది, క్యారక్టర్ పవర్ఫుల్ గా వుంటుంది...

(ఇంకా వుంది) 

-సికిందర్

బుక్ రివ్యూ!

     ఇదివరకు ‘అద్భుత సినీరంగం’, ‘సినిమా స్క్రిప్టు రచనా కళ’ అనే రెండు పుస్తకాలు రాసిన నాగేంద్రకుమార్ వేపూరి తాజాగా మరో రెండు పుస్తకాలు అందిస్తున్నారు. ‘సినిమా నిర్మాణం-అవగాహనా గ్రంథం’, ‘సినిమా దర్శకత్వం-ప్రాథమిక సూత్రాలు’ అనే ఈ రెండు పుస్తకాలు నిర్మాతలు, దర్శకులు కాగోరే వారికి మంచి రిఫరెన్సులుగా ఉపయోగపడతాయి. తను స్వయంగా ‘ఓ చిన్నారి కోరిక’ అనే బాలల సినిమా నిర్మించి దర్శకత్వం వహించి, 2007 నంది అవార్డు అందుకున్న అనుభవంతో, ఇంకా అనేక సినిమా గ్రంథాలూ చదివి సంపాదించుకున్న విజ్ఞానంతో ఈ రచనల్ని చేశారు.

          కొత్తగా వచ్చే నిర్మాతలకి కౌన్సిలింగ్ అవసరమే. ఈ పని నిర్మాతల మండలి చేస్తూనే ఉంది. కానీ ఈ రంగంలో అన్ని జాగ్రత్తలు పాటిస్తున్న సీనియర్ నిర్మాతలే దెబ్బతినిపోతున్నారు. ఇక కొత్త నిర్మాతలెంత! ఈ రంగంలో ఎవరి సలహా సూచనలు ఎవరూ పాటించరు. ఎవరి యాక్షన్‌ప్లాన్ వారిదే. చిన్నసినిమాలు నిర్మించే కొత్త నిర్మాతల చేతిలో పగ్గాలుండొచ్చు. రచయిత ఈ పుస్తకంలో పేర్కొన్నట్టు, షూటింగ్ షెడ్యూల్స్ కూడా దగ్గరుండి తయారుచేయించుకోవచ్చు. కానీ అగ్ర హీరోలతో నిర్మించడానికి వచ్చే కొత్త నిర్మాతలకి ఈ అదుపూ, ఆధిపత్యమూ ఉంటున్నాయా అన్నదే  ప్రశ్న. ఇంకా రచయిత ఈ రంగంలో అనేక కష్టనష్టాలుంటాయని చెప్పారు గానీ రాజకీయాల్ని ప్రస్తావించలేదు.

          అలాగే గత పదేళ్లుగా తెలుగు సినిమాల ట్రెండ్స్ ని గమనించనట్టు ఇంకా కళాఖండాలు, ఆత్మసంతృప్తి, సత్ సమాజ స్థాపన, ప్రేక్షకుల్ని చైతన్యవంతుల్ని చేయడం లాంటి లక్ష్యాలు కొత్త నిర్మాతలకి ఉండవచ్చన్నారు. ట్రెండ్స్ ని గమనించి ఉన్నట్టయితే ఇవి కాలం చెల్లిన లక్ష్యాలని తెలిసిపోతుంది. కొత్త నిర్మాతలు ఎలా ఉండాలి, ఎలాంటి సినిమాలు తీయాలీ వంటి ఆచరణ యోగ్యం కాని పర్సనాలిటీ డెవలప్‌మెంట్ కోర్సుని వదిలేస్తే, ఈ పుస్తకం మిగతా అంశాల్లో బాగా స్కోర్ చేస్తుంది. సినిమా నిర్మాణం-వ్యావహారిక విభాగాలు, సినిమా నిర్మాణం-కార్యనిర్వాహక విభాగాలు, 24 క్రాఫ్ట్స్, సినిమా నిర్మాణం-వివిధ దశలు, బడ్జెటింగ్, వివిధ రిజిస్ట్రేషన్లు, అగ్రిమెంట్ పత్రాలు, ఇన్సూరెన్స్, సెన్సారింగ్, వివిధ రైట్స్, ప్రభుత్వ చట్టాలు, నిర్మాతల వెల్ఫేర్ ట్రస్ట్...ఇలా బ్యానర్ రిజిస్ట్రేషన్ దగ్గరనుంచి సినిమా ప్రదర్శన వరకూ వ్యవస్థ ఎలా పనిచేస్తుందనేది చక్కగా వివరించారు. ఈ విజ్ఞానం కొత్త నిర్మాతలకి చాలా అవసరం. రచయిత పేర్కొన్నట్టు ఈ పుస్తకం రూపకల్పనకి ఓ పిహెచ్‌డికి అవసరమైనంత పరిశోధనంతా చేశారన్నది నిజం. తెలుగులో ఇలాంటిది ఇదే మొదటి పుస్తకం, కొత్తనిర్మాతలకి విజ్ఞాన సర్వస్వం.

          పోతే, టైటిల్ రిజిస్ట్రేషన్‌కి సంబంధించి పునర్ముద్రణలో సవరించుకుంటే బావుంటుంది. ఇప్పుడు నిబంధనలు మారాయి. అలాగే షూటింగ్‌కి సంబంధించి డైలీ షీట్స్ తప్పనిసరిగా అందచేయాలని ఛాంబర్ నియమం పెట్టింది. దీన్ని కూడా పునర్ముద్రణలో చేర్చడం అవసరం కావచ్చు.

          ఇక రెండో పుస్తకం సినిమా దర్శకత్వం గురించి. సినిమా దర్శకత్వం ప్రత్యక్షానుభవంతో కాక పుస్తకాలతో వస్తుందనుకోలేం. ఒక మేకప్‌మాన్ కావాలంటే టచప్ బాయ్‌గా, అసిస్టెంట్‌గా అయిదారేళ్లు అనుభవం సంపాదించాలి. స్టంట్ మాస్టర్ కావాలన్నా ఇంతే. ఫైటర్‌గా, అసిస్టెంట్‌గా 12 ఏళ్లు పనిచేయాలి. కానీ దర్శకులకి ఈ నిబంధనలు లేవు. ఇందుకే మిడిమిడి జ్ఞానంతో ఎందరో డైరెక్ట్ గా దర్శకుడైపోవాలని విఫలయత్నాలు చేస్తుంటారు. ఫిలిం ఇన్‌స్టిట్యూట్స్ లో శిక్షణ పొంది వచ్చినా ముందుగా నిర్మాత వేసే ప్రశ్న-ఎవరి దగ్గర పనిచేశావ్? అని. వినాయక్, రాజమౌళి, పూరీ  జగన్నాధ్, సురేందర్‌రెడ్డి, గుణశేఖర్, హరీష్ శంకర్ లాంటి దర్శకులెందరో ఒకప్పుడు దర్శకత్వ శాఖలో కిందిస్థాయినుంచి నలిగి పైకి వచ్చిన వాళ్లే. రచయిత తన ఈ పుస్తకం చదవడంతోపాటు, విధిగా దర్శకత్వ శాఖలో ముందు పని నేర్చుకోవాలని సూచించి  ఉంటే బాగుండేది. చివర్లో దీన్ని గురించి అప్రధానంగా రెండువాక్యాలు రాసి వదిలేశారు కానీ, దాన్నే  ప్రధానం చేసి ఓ చాప్టరే రాయాల్సింది.

          ఇందులో స్క్రిప్టు-స్టోరీ బోర్డు రచన, వివిధ సాంకేతిక శాఖల పనివిధానం, చార్టులు తయారీ చేసుకోవడం, షూటింగ్ విధానం, సాంకేతిక పదజాలం, కెమెరాలు, కెమెరా షాట్స్, ఎడిటింగ్, అభినయ, నృత్య, సంగీత, శబ్ద కళలు మొదలైన అన్ని విభాగాల పరిచయం చేశారు. అయితే ఎడిటింగ్ గురించి మరింత విస్తరించి రాయాల్సింది.

          పోతే కథలో సస్పెన్స్ గురించి చెబుతూ అది పాత్రపరంగా సస్పెన్స్, ప్రేక్షకుల పరంగా సస్పెన్స్ అని రెండు రకాలుగా ఉంటుందన్నారు. అంటే మొదటిది సీన్-టు-సీన్ సస్పెన్స్, రెండోది ఎండ్‌సస్పెన్స్ అవుతాయి. సినిమాలకి మొదటిదే పనికొచ్చేది కానీ, రెండోది కాదు. సినిమాలకి వర్కవుట్ కాని ఈ ఎండ్ సస్పెన్స్‌వల్లే ఈ మధ్యే ‘ఆ ఒక్కడు’ నుంచీ ‘వైకుంఠపాళి’ వరకూ అట్టర్ ఫ్లాపయ్యాయి. రచయిత నాగేంద్రకుమార్ దీన్ని రికమెండ్ చేయకుండా ఉండాల్సింది.

-సికిందర్
(జూన్  30, 2011 ‘ఆంధ్రభూమి’)

* సినిమా దర్శకత్వం
(ప్రాథమిక సూత్రాలు)
పేజీలు: 164, రూ.150/-
* సినిమా నిర్మాణం
(అవగాహనా గ్రంథం)
పేజీలు: 224, వెల: రూ.250/-
రచయిత: నాగేంద్రకుమార్ వేపూరి
ప్రతులకు: విశాలాంధ్ర పబ్లిషింగ్ హౌస్ అన్ని బ్రాంచీలు

రివ్యూ!

రచన –దర్శకత్వం : సతీష్ వేగ్నేశ
తారాగణం : శర్వానంద్, అనుపమా పరమేశ్వరన్, ప్రకాష్ రాజ్, జయసుధ, ఇంద్రజ, నరేష్, తనికెళ్ళ భరణి తదితరులు
పాటలు : సీతారామ శాస్త్రి, రామజోగయ్య శాస్త్రి, శ్రీమణి, సంగీతం : మిక్కీ జే మేయర్, ఛాయాగ్రహణం : సమీర్ రెడ్డి
బ్యానర్ :  శ్రీ వెంకటేశ్వరా క్రియేషన్స్, నిర్మాత : దిల్ రాజు
విడుదల : జనవరి 14, 2017
***
తిరిగి ఈ సంవత్సరం కూడా శర్వానంద్ సంక్రమించాడు సంక్రాంతికి. గత సంవత్సరం ముగ్గురు పెద్ద స్టార్ సినిమాల మధ్య (సోగ్గాడే చిన్నినాయనా, డిక్టేటర్, నాన్నకు ప్రేమతో) తను ‘ఎక్స్ ప్రెస్ రాజా’ గా  వచ్చి తన బిజినెస్ తాను చేసుకున్నాడు. మళ్ళీ ఈసారి మెగాస్టార్,
నటసింహుడుల భారీ సినిమాల మధ్య తానూ
దిగిపోయాడు పెద్ద నిర్మాత దిల్ రాజు అండదండలతో. ఇద్దరూ కలిసి
ఈ సంక్రాంతికి సంక్రాంతి సినిమా ఇద్దామని సంకల్పించారు. సంక్రాంతికి విదేశాల్ని అంటిపెట్టుకున్న ఎన్నారై పరివారాన్ని  వూరికి రప్పించే కథ. ఈ కథకి ఎలాటి ముగ్గులేసి ప్రేక్షకుల్ని ఆకర్షించారో ఈ కింద చూద్దాం...

కథ     గోదావరి జిల్లా ఆత్రేయపురం. ఆ పురంలో రాజుగారు (ప్రకాష్ రాజ్) జానకమ్మ (జయసుధ) ల కాపురం. ఇద్దరు పెళ్ళయి పిల్లలున్న కొడుకులు, ఒక కూతురూ తలో దేశంలో స్థిరపడి తల్లి దండ్రుల్ని మర్చిపోయారు. పండగలకి పిలిచినా రాలేని బిజీగా వుంటున్నారు. ఇప్పడు సంక్రాంతి వచ్చింది- వాళ్ళని ఎలాగైనా పిలవాల్సిందే నని భీష్మించుకుంది జానకమ్మ. రాజు గారితో మాటా మాటా పెరిగింది- అయితే తనే వాళ్ళ దగ్గరికి వెళ్లి పోతానంది. రాజుగారో ప్లానేసి కొడుకుల్ని, కూతుర్నీ రప్పించారు ఎట్టకేలకు. ఆల్రెడీ ఒక మనవడు రాజు (శర్వానంద్) రాజుగారితోనే వుంటున్నాడు. ఆ వచ్చిన పరివారంలో తనకి మరదలయ్యే  నిత్య (అనుపమా పరమేశ్వరన్) కూడా వుంది. ఇద్దరూ షికార్లు సరదాలు చేసుకుంటూ వున్నారు. రాజు గారి ప్లానుకి కంగారు పడి వచ్చిన వాళ్ళంతా కూడా సరదాగా గడుపుతున్నారు. ఇంతలో ఒక సంఘటన జరిగి,  రాజు గారు ఎలాటి ప్లానేసి ఈ పరివారాన్ని రప్పించాడో  జానకమ్మ కి తెలిసిపోయి- గొడవయ్యింది. ఇంతకీ ఏమిటా ప్లాన్? ఏమిటా  గొడవ? ఆ ప్లానుతో రాజుగారు ఏం సాధించాలనుకున్నాడు? ఈ ఉద్రిక్త పరిస్థితిలో రాజు ఏం చేశాడు? - అన్నవి వెండి తెర మీద తిలకించాల్సిందే. 

ఎలావుంది కథ

          కొందరు ఎన్నారైలు స్వదేశంలో వుంటున్న తమ తల్లిదండ్రులతో పరోక్ష సంబంధాలు నెరపుతున్నారనీ, ప్రత్యక్ష ఆనందాలకి వాళ్ళని దూరం చేస్తున్నారనీ, ఇది తప్పనీ చెప్పే కథ. ఈ కథకీ, క్రితం సంక్రాంతికి ‘సోగ్గాడే చిన్ని నాయనా’ కథకీ పోలిక ఏమిటంటే, రెండూ ఒకటే పాయింటుతో మొదలవుతాయి. అందులో కథాప్రారంభంలోనే నాగార్జున- లావణ్యలు  విదేశం నుంచి స్వదేశానికి ఎందుకొస్తారో,  ఇందులో కూడా విదేశాల్లో వుంటున్న కొడుకులూ కూతురూ అందునిమిత్తమే కంగారుగా వస్తారు- కాకపోతే ఇక్కడ ఈ పాయింటు సీనియర్ పాత్రలైన ప్రకాష్ రాజ్- జయసుధల మీద వుంటుంది.  అయితే నాగార్జున హీరోగా వచ్చిన ఆ కథతో  పాయింటుని యూత్ అప్పీల్ తో చాలా వినోదాత్మకంగా చూపిస్తే, యూత్ స్టార్ అయిన శర్వానంద్ తో  అదే ఈ కథ పాయింటుని యూత్ అప్పీల్ కి దూరంగా సీరియస్ గా  చూపిస్తారు. 2009 లోవచ్చిన సిద్ధార్థ్ –తమన్నాలు నటించిన ‘కొంచెం ఇష్టం- కొంచెం కష్టం’ లో ఎలాగైతే అది యూత్ అప్పీల్ కి వ్యతిరేకమైన ప్రకాష్ రాజ్- రమ్య కృష్ణల పెద్ద పాత్రల కథయ్యిందో, ఇదీ అలా ప్రకాష్ రాజ్- జయసుధ ల పెద్ద వయసు పాత్రల కష్టాల కాపురం కథయ్యింది. 

ఎవరెలా చేశారు

       ఇది ప్రకాష్ రాజ్ ప్రారంభించి ప్రకాష్ రాజే ముగించే తన పాత్ర కథ కావడంతో హీరోగా శర్వానంద్ కి పని లేకుండా పోయింది. పాసివ్ పాత్ర అన్నమాట. చిట్ట చివర్లో నైనా హీరో అన్పించుకోవాలన్నట్టు,  కథని ముగించడానికి ముందుకొస్తూ  ‘ఆపని’ చేసింది నేనే అంటాడు. మరి ఆ పని చేసుకొస్తున్నట్టు ఎక్కడా కన్పించడు. అంతగా   తాత - నానమ్మల మధ్య తలెత్తిన సమస్య తనకి తెలిసే వుంటే, ఆ వచ్చిన కొడుకులూ, కూతురూ ఎలాటి వాళ్ళో తెలిసీ, పెద్ద కొడుకుని దూరమైన పాతికేళ్ళ నాటి అతడి ప్రియురాలితో కలిపి సంబర పడ్డమేమిటి?  తల్లిదండ్రుల్ని కలవాలని లేని వాడికి ప్రియురాలు గుర్తొచ్చిందా? ఆ కోరిక తను  తీర్చాలా? రెండో కొడుకుతో కూతురి భర్తకి మాటల్లేక పోతే ఏమయ్యింది- మాటలు కలపాలని అంత పథకమెందుకు- ఒక హీరోగా తను రిపేరు చేయదల్చుకుంటే- రిపేరు చేయాల్సింది  తాతానానమ్మలతో ఈ పరివారం నిర్లక్ష్యాన్నికదా? కథ దీని గురించి కాదా? చివర్లో 'ఆ పని' చేసింది నేనే అంటాడు- ఆ లీగల్ మ్యాటర్ తాతయ్య ప్రమేయంలేకుండా తనెలా చేస్తాడు- అలా లీగల్ నోటీస్ ఇచ్చిన అర్భక లాయర్ ఎవరు? ఇద్దరూ కలిసి కటకటాల్లో వుంటారు. శర్వానంద్ పాత్రకి ఇవన్నీ ఉత్త నాన్సెన్సే. అతను ఇంకా చేసిందల్లా-     వూళ్ళో నేటివిటీ పేరుతో రకరకాల సరదాలు చేసుకుంటూ దసరా బుల్లోడిలా తిరగడమే.  కనీసం సంక్రాంతి సంబరాలైనా చేసుకుంటే బావుండేది. సినిమా అంతా  సంక్రాంతి పండగ నేపధ్యంలోనే నడుస్తుంది మరి! ఆ పండగ ఎక్కడుందో సీన్లలో కనపడదు. తను గ్లామర్ గా, ఫన్నీగా, రోమాంటిక్ గా, డైనమిక్ గా కన్పించేవన్నీ కథతో సంబంధం లేని వ్యవహారాలే. కథలో ఇన్వాల్వ్ కానీ హీరో కథ అన్నమాట. 

          ఇక అనుపమా పరమేశ్వరన్ రొటీన్ గా కొత్తగా చూస్తున్న పల్లెని అమాయక  ప్రశ్నలేస్తూ ఎంజాయ్ చేయడం, ప్రేమలో పడ్డం, డ్యూయెట్స్ పాడ్డం వగైరాలతో గ్లామరస్ గా చిలిపిగా కన్పిస్తుంది. ఇది ఫారిన్ నుంచి వచ్చే మూస పాత్ర. ఐటీ పరివ్యాప్తమైన ఈ రోజల్లో కూడా ఎన్ని సినిమాల్లోనైనా దేశం గురించి తెలీని ఇవే అమాయక పాత్రలు. మారిన  పరిస్థితుల్ని బట్టిగాక ఇదివరకే మోడల్ గా వున్న మూస  పాత్ర చిత్రణలు పెట్టేసి రాసేయడం చాలా తేలిక. ఎవరైనా ఈ తేలిక పనే కానిచ్చేస్తారు. పది కోట్ల బడ్జెట్ ఇచ్చినా సరే.

           ప్రకాష్ రాజ్ ది లాజిక్ కి అందని పాత్ర. తను తీసుకునే నిర్ణయంలో లాజిక్ లేకపోగా, అపరిపక్వంగానూ కన్పిస్తుంది. కుటుంబ కథల్ని, కుటుంబ సంబంధాల్ని లాజిక్ లేకుండా సృజనాత్మక  స్వేచ్ఛ అనుకుని పై పైన రాసేసి తీసేస్తే ఇబ్బందికరంగా వుంటాయి. కుటుంబాల్లో ఎవరూ ఇలా చేయరు. ఇదే తను గతంలో ఒక జంటకి ఉద్భోదించి వుంటాడు ప్రకాష్ రాజ్ - ఇప్పుడు ఆ జంట చేయబోయిన తప్పుడు  పనే తను చేసేస్తాడు. సర్దుబాటుల గురించి ఆ జంటకి చెప్పిన తనే, భార్యతో ఇగోలకి పోయి అలాటి సిల్లీ నిర్ణయం తీసుకుంటాడు. ప్రకాష్ రాజ్ ఈ సినిమాకి ఎస్సెట్- అయితే  కథ- ఆయన మీద వుండాల్సింది కాదు, అదీ  ఇలా వుండాల్సిందీ  కాదు.

          జయసుధ  విషాదంగా, ముభావంగా వుండే సీన్లే ఎక్కువ. పిల్లల్ని చూడాలన్న ఆమె పాత్ర సమస్యని ప్రకాష్ రాజ్ పాత్ర సున్నితంగా హాయిగా సులువుగా తీర్చేయాల్సింది పోయి, అనవసరంగా డిప్రెషన్ లోకి తోసేశాడు. 

          మిగిలిన పాత్రల్లో కామెడీకి నరేష్, ఇంకా ఇతర జ్యూనియర్ కమెడియన్లూ వున్నారు. వీళ్ళు అక్కడక్కడా  బిట్లతో కామెడీని తెచ్చి అతికిస్తూంటారు. హీరో హీరోయిన్లు రోమాంటిక్ గా  వున్న సమయంలోనూ కామెడీ తృష్ణ  తీర్చుకుంటూంటారు. ఈ కామెడీని బిట్లు గా వేరే చూస్తే బావుంటాయేమోగానీ, కథతో కలిపి కాదు. కథేమిటి? కథే లేదు. ఎలా లేదో తర్వాత చూద్దాం. కాబట్టి కథే లేనప్పుడు కామెడీ బిట్లే  కథయిపోయింది. 

          ఇక విక్కీ జే మేయర్ పాటలు మాత్రం హుషారుగా వున్నాయి. అయితే సాహిత్యాన్ని గుర్తు పెట్టుకోగల  క్యాచీ క్రేజీ పదాలేవీ పలకవు. సమీర్ రెడ్డి ఛాయగ్రహణం పల్లె వాతావరణాన్ని బాగానే నయనానందకరం చేసింది గానీ, ఈ కనువిందులో సంక్రాంతి సంబరాలు కరువయ్యాయి. 

చివరికేమిటి?

   ఎన్నారైలూ - సంక్రాంతి పండగా అనే రెండు అంశాల ఆధారంగా తల్లిదండ్రుల సమస్య తీర్చే  కథ ఇదయిప్పుడు- దేనికీ నిజమైన న్యాయం జరిగిందా అంటే లేదనే చెప్పాలి- మచ్చు కోసం అన్నీ, మెచ్చు కోసం ఏవీ కావు అన్నట్టుంది. పండగ వాతావరణమైనా సరీగ్గా చూపించడానికి మొహమాట పడ్డారు. నాల్గు ముగ్గులేసి, పాటలో ఓ భోగి మంటేసి, కొన్ని పిండి వంటలు తినేస్తే అదే  సంక్రాంతి సంబరాలు అన్నట్టుగా సరిపుచ్చారు. ఎన్నారైలని సంక్రాంతికి స్వస్థలాలకి రమ్మన్నప్పుడు సంక్రాంతి పండగని ఎలా చూపించాలి- పంటలు,  పంట చేతికొచ్చిన రైతులు, కళ్ళాల్లోంచి బళ్ల మీద బస్తాలు, హరిదాసులు, గంగి రెద్దులు, పగటి వేషగాళ్ళు, జానపద వినోదాలు, ఎడ్ల బళ్ల పందాలు,  కోడిపందాలు, పేకాట జూదాలు, కోర్టు ఉత్తర్వులతో పోలీసులు, కొత్త అల్లుళ్ళ రాకలు, మందుకొట్టి కరకరలాడే కోడి కూర తెగ నంజుకోవడాలూ- లాంటి దృశ్యాల్ని ఉన్న ఒక్కో జ్యూనియర్ కమెడియన్ కి అప్పగించినా మొత్తం టాంటాం చేసి పెట్టేవాళ్ళు సంబరాల్ని. ఆ పెట్టిన కామెడీ బిట్లేవో  ఈ సంస్కృతీ సాంప్రదాయాల మీదే పెట్టి వుంటే చాలా న్యాయం జరిగేది ఈ రెండున్నర గంటల సంక్రాంతి నేపధ్య కథకి - ప్రత్యేకంగా సంక్రాంతిని దృష్టిలో పెట్టుకునే ఈ సినిమాని ఆర్నెల్ల క్రితం ప్లాన్ చేసినప్పుడు. సంక్రాంతి అంటే ఇంతే కాదు- అందిన వాహనాలందుకుని రోడ్ల మీదా, పట్టాల మీదా భారీ యెత్తున జనం పరుగులు తీయడం కూడా – టోల్ గేట్ల దగ్గర తిరునాళ్ళు జరుపుకోవడం కూడా. నగరాలు పల్లె బాట పట్టే జన సందోహం- దీన్ని సొమ్ము చేసుకునే శక్తులు. సంక్రాంతికి విమానాల మీద ఎన్నారైలు కాదు, ముందు నగరాల నుంచి ప్రజలు చేరుకోవడానికి పడే పాట్లని సెటైరికల్ గా చూపించి ప్రేక్షులకి కనెక్ట్ అయ్యే అవకాశాన్ని కూడా జారవిడుచుకున్నారు. 

      కథ ప్రకాష్ రాజ్ తీసుకునే నిర్ణయంతో మొదటి రెండు సీన్లలోనే ప్రారంభమవుతుంది. అప్పుడు  ఫారిన్ లో వున్న పరివారం  తల్లి అయిన జయసుధ పాత్రని వెంటనే  ఫోన్లు చేసి అడగరు. పోనీ వూరికి వచ్చాకైనా అడగరు. ఎంజాయ్ చేస్తూంటారు. మధ్యలో ఎప్పుడో అల్లుడు గుర్తు చేస్తే అలాగే అమ్మని అడుగుతానంటుంది కూతురు. రోజులు గడుస్తూంటాయి. ఆ అమ్మనడిగే సీనే రాదు. ఈ మాత్రం దానికి ఈ పరివారమంతా ఇక్కడికి రావడమెందుకో అర్ధంగాదు. ఎవరికైనా తండ్రి ఫోన్ చేసి - ఉదాహరణకి –అమ్మకి జబ్బు చేసిందంటే వెంటనే ఆ  అమ్మతో ఫోన్లో మాటాడడం సహజ మానవ స్పందన. దీన్ని దర్శకుడు ఎందుకాపాడంటే, అలా జరిగితే  అక్కడే ఈ కథ మూడో సీనుకే అయిపోతుంది గనుక !!!

          వచ్చాక అల్లుడు గుర్తు చేశాకనైనా కూతురు అమ్మని అడక్క పోవడానికి కూడా కారణం ఇదే- కథ అక్కడే అయిపోతుంది!!!

    ఇక ఇంటర్వెల్లో అమ్మకి విషయం తెలిసిపోయినా – ఇంటర్వెల్ తర్వాత వెంటనే కథ ముగిసిపోకుండా కామెడీలూ – లవ్ సీన్లూ వేస్తూపోయి ఇక క్లయిమాక్స్ కే - అమ్మకి తెలిసి పోయి పెండింగులో వున్న విషయంతో అమీతుమీ!!! 

        ఇంత రెడ్ టేపిజమా కథతో!!! అంటే ఓ ఐదారు సీన్లు  మాత్రమే వుండే కథని  కామెడీ మసాలా సీన్లతో బన్ మస్కాచేశారన్న మాట!!!

        సీనియర్ నిర్మాత దిల్ రాజు కాస్త పండగ పూటయినా కుటుంబ కథల్లో మానవ ప్రవర్తనని మానవ ప్రవర్తనలాగా చూపించి ఆనందపరిస్తే బావుంటుంది. 

        ప్రేక్షక్షులు కథా యూత్ అప్పీల్ అని పెట్టుకోకుండా  కామెడీ సీన్ల కోసం ఈ సినిమాని దర్శించుకో వచ్చు.

-సికిందర్
http://www.cinemabazaar.in