548 : రైటర్స్ కార్నర్

        హాఫ్ గర్ల్ ఫ్రెండ్,  నూర్, కభీ కభీ ఆల్వేస్, మేరే డాడీకీ మారుతీ, బ్యాంక్ చోర్ లాంటి సినిమాలతో రచయిత్రిగా ముందుకు దూసు కెళ్తున్న ఇషితా మొయిత్రా సంభాషణల రచయిత్రిగా మంచి పేరు తెచ్చుకున్నారు. ఆమె రాసే సంభాషణలకి చిన్నప్పట్నుంచీ తెలియకుండానే ఆమెకి ప్రిపరేషన్ వుంది. ఇప్పటి ట్రెండ్ కి అనుకూలంగా రాయడానికి ఆ ప్రిపరేషనే పనికొచ్చింది. ఇంతేగాక వివిధ జానర్ మర్యాదల్ని  కూడా దృష్టిలో పెట్టుకుని ఆ ప్రకారం డైలాగులు రాయడంలో ఆరితేరారు. ఆమె ఇచ్చిన సుదీర్ఘ ఇంటర్వ్యూలో వృత్తి సంబంధమైన ఆసక్తికర అంశాలెన్నో కూడా ప్రస్తావించారు. అవేమిటో చూద్దాం...

మీ నేపధ్యం గురించి చెప్పండి.  మీరెలా ఈ రంగంలోకి వచ్చారు? మీరు దేశంలో వివిధ ప్రాంతాల్లో నివసించిన అనుభవం మీ డైలాగ్ రైటింగ్ మీద ఏమైనా ప్రభావం చూపిందం
టారా?

          తప్పకుండా ప్రభావం వుంది. పది వేర్వేరు ప్రాంతాల్లో పది స్కూళ్ళలో  చదివాన్నేను. వివిధ భాషల్ని ఇట్టే  పట్టేయడం చిన్నప్పుడే అలవాటయ్యింది. పట్టేసుకుని అలాగే మాట్లాడేదాన్ని. ఇరవై ఏళ్ళు వచ్చేటప్పటికల్లా నేను డైలాగ్ రైటర్ ని అవడానికే ఈ ప్రిపరేషన్ అంతా అని నాకు అన్పించింది.  అమృత్ సర్ లో వున్నప్పుడు పంజాబీ చదవడం, రాయడం నేర్చేసుకున్నాను. సిక్కింలో వున్నప్పుడు అక్కడ నేపాలీ ఎలా మాట్లాడతారో  అది పట్టేసుకున్నాను. మనం ఎక్కడి కెళ్ళినా అక్కడ మాట్లాడే స్థానిక భాష ఒకటుంటుంది. హిందీకి చాలా మాండలికాలున్నాయి. అవి దాదాపు నాకు తెలుసు. ఇక మా ఆయన సింధీ కావడంతో అదీ వచ్చేసింది. ఇవన్నీ కలిసి నన్ను మాటల రచయిత్రిని చేశాయను కుంటున్నాను. రాసే డైలాగులు చెక్కినట్టు వుండ కూడదని  నా అభిప్రాయం. యాదాలాపంగా వచ్చేయాలి. మనుషులు యదాలాపంగానే మాట్లాడతారని గమనించాను.

రచయితలకి ఇప్పుడు గతంలో కంటే అవకాశాలు పెరిగాయని అంటున్నారు. రచనా రంగంలోకి రావాలంటే ఇప్పుడు తగిన సమయం అంటారా? సినిమాలు,  టీవీ,  వెబ్ సిరీస్, డిజిటల్ ప్లాట్ ఫామ్స్ ...ఇన్ని ముఖాలుగా విస్తరించింది రచనారంగం.

          కచ్చితంగా ఇది మంచి కాలం. ముందు ఇంకా చాలా మంచి కాలం వుంటుంది. అవకాశాలు బాగా పెరుగుతాయి. ఎన్నెన్నో రకాల కథలు కావాలిప్పుడు. టీవీలో చూస్తే ఫాంటసీలు వెల్లువెత్తుతున్నాయి. చంద్రకాంత, నాగిన్ లాంటి ఫాంటసీలు రాయడానికి ఫాంటసీ రచయితలు కావాలి. టీవీలు ఇప్పుడు విభిన్న కథలకి వేదిక లవుతున్నాయి. అవి రాసేవాళ్ళు కావాలి. ఒకప్పుడు పాకిస్తాన్ టీవీల్లో ప్రసారమైన పది ఎపిసోడ్ల మినీ సిరీస్ కథలు ఇప్పుడు వెబ్ సిరీస్ కి స్ఫూర్తి నిచ్చాయి. సినిమాల విషయాని కొస్తే దంగల్, బాహుబలి లాంటి మెగా మూవీస్ దేశం బయట అనువాదాలతో మార్కెట్ ని విస్తరించుకుంటూ,  ఆయా భాషల రచయితలకి అవకాశాలు కల్పిస్తున్నాయి. కనుక ఇప్పుడున్నది మంచికాలమే, రచయితలవడానికి మంచి సమయం.

సినిమాల్లో రచయితలకి తగిన విలువా గౌరవం వుండవనీ,  పారితోషికాలు కూడా తక్కువేననీ ఎప్పట్నించో వింటున్న మాట. గత కొన్ని సంవత్సరాలుగా ఇది బాగా చర్చ కొస్తోంది. ఇప్పుడు పరిస్థితిలో ఏమైనా మార్పు వచ్చిందంటారా?

          సినిమాల్లోకి నేనొచ్చినప్పుడు నాకో అభిప్రాయముండేది. స్క్రిప్టు కూడా వుండదనీ, షూటింగ్ చేసుకుంటూ రాసుకుంటారనీ... కానీ చూస్తే అలా లేదు. నేను పని చేసిన సినిమాలకి షూటింగ్ డ్రాఫ్ట్ లేకుండా షూటింగ్ కి వెళ్ళలేదు. బయటి వాళ్ళు అనుకున్నట్టు గాక ఇక్కడంతా పద్ధతిగానే వుంది. రచయితల్ని చిన్న చూపు చూడ్డం లేదు. కార్పొరేట్ సంస్థలు వచ్చాక రచయితలకి అన్నీ మంచి సౌకర్యాలే లభిస్తున్నాయి డబ్బు సహా. పాత బ్యానర్లు కూడా కార్పొరేట్ సంస్కృతిని అవలంబిస్తున్నాయి. కాబట్టి అంతా ప్రొఫెషనల్ గానే వుంది. రచయితల్నే కాదు, టెక్నీషియన్లని కూడా గౌరవంగా చూస్తున్నారు. పైగా మాకు చాలా స్ట్రాంగ్ రైటర్స్ అసోసియేషన్ వుంది. ఇప్పుడిప్పుడే లీగల్ టీం కూడా ఏర్పాటయ్యింది. కాబట్టి రచయితలు  తమ కాంట్రాక్టులకి ఫ్రీ రీడింగ్ తో బాటు, ఇంకేవైనా  సమస్యలు వస్తే ఉచితంగా లీగల్ టీం సాయం పొందవచ్చు.

మీరొకసారి అన్నారు - మీరు వచ్చినప్పుడు దాదాపు రచయిత్రులు లేరని.  ఇప్పుడు యాభై శాతం కన్పిస్తున్నారు. ఇది నిజమేనా?

          నిజమే. నేను వచ్చినప్పుడు శివానీ భతీజా వున్నారు. ఫనా, మైనేమ్ ఈజ్ ఖాన్ రాశారు. ఆవిడ పెద్ద రచయిత్రి. ఆవిడ తప్ప మిగిలిన వాళ్ళు రచయితలే కన్పించేవారు. దర్శకురాళ్ళు కూడా అప్పుడు ఇద్దరే - ఫరా ఖాన్, రీమా కాగ్తీ.  రాన్రాను ఈ దశాబ్ద కాలంలో ఎలా జరిగిందో, విరివిగా రచయిత్రులొచ్చేశారు. ఒక బిగ్ మూవీకీ స్క్రీన్ ప్లేకి ఒకరు, డైలాగ్స్ కి ఒకరుంటే, వాళ్ళల్లో ఒకరు రచయిత్రి వుంటున్నారు. ఇందుకే అనుకుంటా, ఇప్పుడు విమెన్ మూవీస్ ఎక్కువ వస్తున్నాయి. ఒక స్త్రీగా నాకొచ్చే మొట్ట మొదటి ఆలోచన - హీరోయిన్ ఓరియెంటెడ్ కథ రాయాలనే.

రచయిత్రుల్ని సీరియస్ గా తీసుకోరని మీకెప్పుడైనా అన్పించిందా? ఒక సక్సెస్ ఇస్తే అన్నీ చక్కబడతాయని అన్పించలేదా?

          జండర్ ని బట్టి ట్రీట్ చేస్తారనుకోను. మేం రచయిత్రులమే రావడం సరైన టైంలో వచ్చాం. కాలం మారుతున్న తరుణంలో వచ్చాం. మేం  లేడీస్ సినిమాటోగ్రాఫర్స్ గా వెళ్తే ఒకప్పుడు సమస్య లొచ్చేవి. ఎందుకంటే సాంప్రదాయపరంగా కొన్ని పనులు పురుషులకే పరిమితమయ్యాయి. ఇప్పుడలా లేదు. జండర్ గోడ తొలిగిపోయి ఎందరో కెమెరా వుమన్ లున్నారు. అసలు రైటింగ్ నే  ఆడవాళ్ళ పనిగా అంటగట్టినట్టు నా అనుమానం. చాలామంది అంటారు - రైటింగ్ మే ఆప్ కో కోనే మే బైఠ్ కర్ చుప్ చాప్ కామ్ కర్నాహై ( చప్పుడు చేయకుండా మూల కూర్చుని చేసుకునే పని రాసుకునే పని) కాబట్టి అది మా లేడీస్ కి కరెక్ట్ అనుకుంటారు. లడ్కియాఁ శాంత్ హోతీ హై – ( అమ్మాయిలు శాంతంగా వుంటారు) అని ఇంకో అభిప్రాయం.  కాబట్టి కుదురుగా కూర్చుని రాసుకుంటారనుకుంటారు. కాబట్టి రైటర్స్ గా  మాకు సమస్యలు ఎదురు కావు. ఐతే సక్సెస్ ఇస్తేనే వర్క్ వుంటుందనేది కూడా నిజం.

డైలాగ్ రైటర్ కి కొన్ని పరిమితులుంటాయి. ఇచ్చిన స్క్రీన్ ప్లే లో  సెట్ చేసిన సీన్లకి డైలాగులు రాయాలి. ఇది మీ స్వేచ్ఛకేమైనా అడ్డా?

          నిజానికి డైలాగ్ రైటర్స్ కి స్క్రీన్ ప్లే మీద కొంత అధికారముంటుంది. కొన్ని మార్పు చేర్పులు మేం చేయక తప్పదు. వృత్తిలో భాగమే అది. చాలా ఛాలెంజింగ్ గా వుంటుంది. ఎక్సయిటింగ్ గా కూడా వుంటుంది. ఆ కొత్త కథా ప్రపంచాల్లోకి నేనెళ్ళి, అక్కడి పాత్రల్లో నేనొక దాన్నయి, అవెలా మాటాడితే నప్పుతుందో ఆలోచించడం ఎక్సయిటింగ్. అలా ఆ ప్రపంచాల్ని నేను ఓన్ చేసుకున్న
ప్పుడు అవి నా  సీన్లయి పోతాయి. కొంత అధికారం వచ్చేస్తుంది. ఇక ఏ జానర్ కా జానర్ ని దృష్టిలో పెట్టుకుని రాయాలి. నూర్ లాంటి ఓ జీవిత పార్శ్వం కావొచ్చు, హాఫ్ గర్ల్ ఫ్రెండ్ లాంటి మెయిన్ స్ట్రీమ్ డ్రామా కావొచ్చు. దేనికదిగా ఫ్లేవర్ తో సంభాషణలు రాయాలి. ఇదొక ఛాలెంజి.

మీకిచ్చిన కథ తీరు ఎప్పుడైనా మీకు నచ్చక పోవడం జరిగిందా? అంతకంటే బాగా రాయవచ్చని అన్పించిందా?

          డైలాగ్ రైటర్ గా పూర్తీ స్క్రీన్ ప్లే అందుకుంటాను. దాన్ని చదివి చేపట్టాలా వద్దా నిర్ణయించుకుంటాను.  ఆకట్టుకోకపోతే డైలాగులు రాయను.

నూర్ లో శతాబ్దాల ఆక్రోశాన్ని మీ డైలాగులు అత్భుతంగా  వ్యక్తపర్చాయి. కానీ సెకండాఫ్ లో కొచ్చేసరికి లేనిపోని సామాజిక సందేశాలతో దారి తప్పినట్టుంది కథ. మీరెంత బాగా డైలాగులు రాసినా ఇతర కారణాల వల్ల సినిమా ఫ్లాప్ అయితే  మీకేమనిపిస్తుంది?

          కొన్నిసార్లు ఎం జరుగుతుందో చెప్పడం కష్టం. సినిమా నిర్మాణంలో నిమగ్నమై వున్న వాళ్ళు నిష్పాక్షికతని కోల్పోతారు.  ఎక్కడ తప్పు చేశారో విడుదలయ్యాక గానీ తెలుసుకోలేరు. అప్పుడు కూడా తప్పు ఒప్పుకోరు. సినిమా ఎలా వున్నా ణా దైలగులకి త్విత్తర్ లో మెసేజి లొస్తు న్నాయి ఇప్పటికీ.

మీరిక పూర్తి స్థాయి స్క్రీన్ ప్లే రైటర్ అవాలనుకోవడం లేదా?  స్క్రీన్ ప్లే, డైలాగులు రెండూ ఇలాగే కొనసాగించాలనుకుంటున్నారా?

          రెండూ చేస్తేనే కథని ఓన్ చేసుకోగలుగుతాను. బ్యాంక్ చోర్ కి స్క్రీన్ ప్లే రైటర్ గా  కూడా పేరు  పడింది. ఆ దర్శకుడూ నేనూ డైలాగుల్ని వర్కౌట్ చేస్తున్నప్పుడు అక్కడక్కడా స్క్రీన్ ప్లేమార్చాల్సి
వచ్చింది.  డైలాగ్ రైటింగ్ స్వతంత్ర జాబ్ కాదు. కతతోనూ ఆ తర్వాత స్క్రీన్ ప్లేతోనూ ముడుపడి వుండే పని.

డైలాగ్ రైటింగ్ గురించి వున్న అపోహలేమిటి?

          సగటు ప్రేక్షకులు డైలాగులే స్క్రీన్ ప్లే అనుకుంటారు.  స్క్రీన్ ప్లేనే కథనుకుంటారు. కన్వ్యూజ్ అయిపోతారు. కొందరు నన్నిలా అడిగారు – హాఫ్  గర్ల్ ఫ్రెండ్ చేతన్ భగత్ రాశారు, ఇక మీరు చేసిందేమిటని. చేతన్ భగత్ హాఫ్ గర్ల్ ఫ్రెండ్ నవల రాస్తే ఇక మేం చేసేదేమీ వుండదా సినిమాకి? నవ్వి వూరుకున్నాను.

మీరు సినిమాలతో బాటు టీవీ సీరియల్స్, వెబ్ సిరీస్ చేస్తున్నారు. ఇలాగే ఇవన్నీ కలిపి చేయడం మీకెలా అన్పిస్తోంది?

          మొదట్లో కచ్చితంగా ఏ గోల్ తో వుండాలో తెలిసేది కాదు. మేరీ డాడ్ కీ మారుతీ మూవీకి రాశాక సినిమాలే నా కెరీర్ అవాలని నిశ్చయాని కొచ్చేశాను. నిజానికి నేను మెయిన్ స్ట్రీమ్  సినిమా లవర్ని. అందుకే ఇక్కడున్నాను. జామియా ఇస్లామియా యూనివర్శిటీ లో జర్నలిజం చేశాను. దాంతో న్యూస్ చానెల్ కెళ్ళవచ్చు. డాక్యుమెంటరీలు తీసి జాతీయ అవార్డులు అందుకోవచ్చు. నా ఫ్రెండ్స్ ఇదే చేస్తున్నారు.  కానీ నాకు కమర్షియల్ హిందీ సినిమాలే ప్రాణం. సినిమాలే గోల్ గా పెట్టుకున్నాను. ఓం శాంతి ఓం ఉదయం ఏడుంపావు ఆటకే  వెళ్లిపోయానంటే నా పిచ్చేమిటో మీకర్ధమవుతుంది. అలాటి సినిమాలే నాకిష్టం. ఎంటర్ టెయిన్మెంట్ తప్ప. పెద్ద పెద్ద సామాజిక సందేశాలు వుండకూడదు. రోజులలాగే వున్నాయి మరి – పాప్ కార్న్ ఖావో, కాఫీ పియో, పిక్చర్ దేఖో!

ఇప్పుడు  డైలాగ్స్ పరంగా మార్పేమైనా వచ్చిందా? మీరెలాటి డిమాండ్స్ ఎదుర్కొం
టున్నారు. ఇప్పుడు నాటకీయత తగ్గి సహజత్వం కోరుకుంటున్నారా నిర్మాటలు?

          మేకప్ చేసుకోవడం ఎలాగో డైలాగులు రాయడం అలాగ. మనం మేకప్ వేసుకుంటే మేకప్ వేసుకున్నట్టు వుండకూడదు కదా. అది రియల్ గా అన్పించదు, పైగా బోరు కొడుతుంది. డైలాగులు కూడా ప్రేక్షకులు రియల్ గా  ఫీలవ్వాలి, వాటికి  గ్రామర్ వుండవసరం లేదు.  నూర్,  హాల్ఫ్ గర్ల్ ఫ్రెండ్ రెండిటికీ వేర్వేరుగా రాశాను. హాల్స్ గర్ల్ ఫ్రెండ్ కి హై పిచ్ డైలాగులవసరం దాని జానర్ ని బట్టి. ఆ డైలాగుల్లో జీవితం తొంగి చూడనవసరం లేదు. సాంప్రదాయ సంభాషణలు అవసరం లేదు.  ఫిర్ భి తుమ్ కో చాహూంగా అంటూ పాట వుండనవసరం లేదు. నూర్ లో ఫ్రెండ్స్ మాట్లాడుకునేవి సహజమైన మాటలే. డైలాగుల్లా వుండవు. ఏ మూవీకా మూవీ టోన్ ని దృష్టిలో పెట్టుకుని రాయాల్సి వుంటుంది.

          (ఇషితా రాసిన కొన్ని డైలాగులు : చీజేఁ ఐసీ టూట్ తీ హై కీ ఉన్ కా దూబారా జుడ్నా పాసిబుల్ నహీ హోతా, సిర్ఫ్ దరాయేఁ రహె జాతీ హై – కొన్ని ఎలా విరిగి పోతాయంటే అవి తిరిగి అతుక్కోవడం సాధ్యం కాదు, పగుళ్ళు అలాగే  వుండిపోతాయి – ‘హాల్ఫ్ గర్ల్ ఫ్రెండ్’
          అగర్ యూ  ప్లేయింగ్ మే బి యూ లూసింగ్... మగర్ అగర్ యూ రన్నింగ్ అవే, తో యూ పక్కా లూసింగ్ – నువ్వాడితే ఆటలో ఓడిపోవచ్చు, కానీ పారిపోతే పక్కగా ఓడిపోతావ్- ‘హాల్స్ గర్ల్ ఫ్రెండ్’

            హమారీ లైఫ్ బస్ యహీ బన్ కే రహే గయీ హై...ఏక్ ఎస్సెమ్మెస్ జోక్, యా ఫిర్ ఏక్  స్టేటస్ అప్డేట్ – జీవితం ఇలా తయారైపోయింది- ఒక ఎస్సెమ్మెస్ జోకు,  లేదా ఒక స్టేటస్ అప్డేట్ – ‘ఆల్వేస్ కభీ కభీ’
          ముంబాయి యూ ఆర్ కిల్లింగ్ మీ...తూ భీ అందర్సే ఖోక్లీ ...మై భీ – ముంబాయ్!  చంపేస్తున్నావ్ నన్ను...నువ్వూ లోపల డొల్ల...నేనూ డొల్ల – ‘నూర్’
          ఇస్ సాల్ మై సీధీ సావిత్రీ సే తేడీ సావిత్రీ బనూంగీ - ఈ సంవత్సరం నేను మంచ
మ్మాయి నుంచి చెడ్డమ్మాయి నవుతా – ‘నూర్’ )

ఇంకేవైనా మీకు లక్ష్యాలున్నాయా? 

          కచ్చితంగా ఏవీ లేవు. రాతపనే హాయిగా వుంది. ఆనందాన్నిస్తోంది, జీవితంలో అన్నీ ఇస్తోంది - యూరోపియన్ హాలిడేస్ సహా. కాకపోతే డెవలప్ అవుతూ వుండాలి, డిఫరెంట్ గా రాస్తూ వుండాలి. లేకపోతే  నాకే బోరు కొట్టొచ్చు ఈ వృత్తి.

డైలాగ్ క్రెడిట్స్ అంటూ మన దగ్గరే ఇస్తారు. గ్లోబల్ గా రైటర్లకి స్క్రీన్ ప్లే అనే ఇస్తారు. మన విధానం ఓకేనా?

          మనం  ఓరల్ గా కథలుచేప్పుకునే సంస్కృతి నుంచి వచ్చాం. రాసే ముందు కథలు నోటితో చెప్పుకుంటాం.  రామాయణమైనా సరే మౌఖికంగా ప్రచారమయ్యాకే రాతలో కొచ్చింది. కాబట్టి వాక్కుకి  చాలా విలువ వుంది. ఇంకా మనకి సాంగ్సూ డాన్సులూ అంటూ చాలా వుంటాయి. కాబట్టి మనకి డైలాగ్ రైటర్ అనే వాడు ప్రత్యేకంగా పుట్టాడు. నాకైతే స్క్రీన్ ప్లే, డైలాగ్స్ రెండూ వేర్వేరు వృత్తు లన్పిస్తాయి. ఒకటి కుడి రెక్కయితే, మరోటి ఎడం రెక్క. మొత్తం కథా ప్రపంచానికి స్క్రీన్ ప్లే ఒక చదరంగం లాంటిది. ఎప్పుడే పావు కదపాలి, ఎలా ఆడాలి ఇదంతా ఒక ప్రహేళికలా వుంటుంది. డైలాగులు అలాకాదు, అవి సహజాతం నుంచి పలుకుతాయి. మన  సహజాతం నుంచి వచ్చిన డైలాగుల్ని అదే పనిగా దిద్దితే అవి చెడి పోతాయి. స్క్రీన్ ప్లేని తగినంత దిద్దకపోతే అదీ చెడ్డగా వస్తుంది. కాబట్టి రెండూ వేర్వేరు జాబ్స్. అందుకే స్క్రీన్ ప్లే మాత్రమే రాయడంలో రాణించిన వాళ్ళుంటారు, డైలాగులు మాత్రమే రాయడంలో ఆరితేరిన వాళ్ళుంటారు.
          ఇంకోటేమిటంటే,  స్క్రీన్ ప్లేని ఇంగ్లీషులో రాస్తారు. డైలాగులు హిందీలో రాసుకుంటారు. అందువల్లే  స్క్రీన్ ప్లే రాసే వాళ్ళు  నల్గురుంటారు. ఆ ఇంగ్లీషు స్క్రీన్ ప్లేకి హిందీ డైలాగులు రాయడానికి ఒక్కరే వుంటారు. డైలాగులకి ఎక్కువ మంది వుంటే క్యారక్టర్స్ ఒక విధానంలో మాటాడవు. క్యారక్టర్స్  ఒక విధానంలో మాట్లాడాలంటే ఒకరే డైలాగ్ రైటర్ వుండాలి. స్క్రీన్ ప్లే కి అలాకాదు, దానికి ఎందరున్నా వాళ్ళందరి ఇన్ పుట్స్ పనికొచ్చేవే.

 రివ్యూ రైటర్ల మీద మీ అభిప్రాయమేమిటి? రివ్యూలు చదువుతూంటారా?
          చదువుతాను, కానీ పెద్దగా పట్టించుకోను. రివ్యూ అనేది ఒకరి అభిప్రాయం. నాకూ ఓ అభిప్రాయముంటుంది. పైగా నేను రివ్యూస్ ని కూడా రివ్యూ చేయగలను. రివ్యూలు రాసేవాళ్ళు  కొందరికి దర్శకుడో రచయితో అవాలని వుంటుంది. దాంతో తమలోని దర్శకుడు, లేదా రచయితా మైండ్ తో సినిమాలు చూస్తూంటారు. ఏమైనా అది వాళ్ళ అభిప్రాయం, నేను సీరియస్ గా తీసుకోనవసరం లేదు.

-ఏజెన్సీస్