913 : సందేహాలు - సమాధానాలు

Q : ‘షెర్లాక్ హోమ్స్’  సినిమాల యొక్క స్ట్రక్చర్, జానర్, క్యారెక్టర్ వీటి గురించి తెలియచేయండి.
 ―రామ్, సహకార దర్శకుడు
A : ఏ కథకైనా స్ట్రక్చర్ ఒకటే. అది త్రీ యాక్ట్ స్ట్రక్చర్. స్ట్రక్చర్ అన్నప్పుడు ఒకటి గుర్తు పెట్టుకోవాలి. స్ట్రక్చర్ అంటే లీనియర్ కథకి వుండే బిగినింగ్, మిడిల్, ఎండ్ విభాగాలు లేదా యాక్ట్స్, లేదా అంకాలు. వీటి మధ్య ప్లాట్ పాయింట్ వన్, ప్లాట్ పాయింట్ టూ, మిడ్ పాయింట్ వుంటాయి. దీన్నే స్క్రీన్ ప్లే స్ట్రక్చర్ అంటారు. అంతే గానీ, ఫ్లాష్ బ్యాక్ లేదా మల్టీపుల్ ఫ్లాష్ బ్యాక్స్ తో కథ ముందుకూ వెనక్కీ కదిలే కథనాలు స్ట్రక్చర్ కాదు. ప్లాట్ పాయింట్ వన్ తో బిగినింగ్ ప్రారంభించి, అదే ప్లాట్ పాయింట్ వన్ తో బిగినింగ్ ముగించే లాటి కథనాలు కూడా స్ట్రక్చర్ కాదు. ఇవి స్ట్రక్చర్ లోపల చేసుకునే క్రియేటివిటీ మాత్రమే. సినిమాలెంత మారినా స్ట్రక్చర్ మారేది కాదు, అది శాశ్వతం. ఒక ఛాసిస్, నాల్గు చాక్రాలు వాహన స్ట్రక్చర్. ఇది మారేది కాదు. దీని మీద బస్సు డిజైన్ చేసుకుంటారో, కారు డిజైన్ చేసుకుంటారో అది క్రియేటివిటీ. కనుక క్రియేటివిటీని స్ట్రక్చర్ అనుకుని కన్ఫ్యూజ్ అవకూడదు. చాలా మంది చేసేపని ఇదే. ఇందుకే మళ్ళీ మళ్ళీ ఈ వివరణ. పదాలకి అర్ధమే తెలీనప్పుడు ఏమర్ధం జేసుకుని స్క్రీన్ ప్లేలు రాస్తారు. ఫ్లాష్ బ్యాక్స్ తో వచ్చిన సినిమాలు చూసి ‘స్ట్రక్చర్’ బావుందనుకుని, ఫ్లాష్ బ్యాక్స్ ఆధారంగా అడ్డదిడ్డంగా స్క్రీన్ ప్లేలు నిర్మించేస్తున్నారు. బండి చక్రాలే వూహలో లేనప్పుడు రధం నిర్మించేసి వూరేగిస్తారా ? లాగే వాళ్ళు దాన్ని లాగడానికి వస్తారా? అందుకని ముందు లీనియర్ గా కథని స్ట్రక్చర్ లో పెట్టుకుని, అప్పుడు ఫ్లాష్ బ్యాక్స్ గా విభజించుకుని అదే స్ట్రక్చర్ లో కూర్చాలి. ఇది క్రియేటివిటీ. స్ట్రక్చర్ కీ క్రియేటివిటీ కి ఇదీ తేడా. స్ట్రక్చర్ లేకుండా ఏ క్రియేటివిటీ లేదు. ఇందుకే స్ట్రక్చర్ గురించి ఈ 

బ్లాగులో ఇంతగా మొత్తుకునేది.
        ఇక విషయాని కొద్దాం. షెర్లాక్ హోమ్స్ కథలు క్రైం జానర్లో క్రైం డిటెక్షన్ సబ్ జానర్ కింది కొస్తాయి. షెర్లాక్ హోమ్స్  డిటెక్టివ్ పాత్ర. తెలుగులో నేర పరిశోధనలు చేసే డిటెక్టివ్ పాత్రలు ఏనాడో అంతరించాయి. యాక్షన్ తో సాగే మధుబాబు ‘షాడో’ అనే పాత్ర రావడంతో డిటెక్టివ్ పాత్రలు పాఠకాదరణ కోల్పోయాయి. నవలల్లో పరిశోధన చేసే డిటెక్టివ్ పాత్రలు ప్రైవేట్ డిటెక్టివ్ పాత్రలు. ఈ ప్రైవేట్ డిటెక్టివ్ పాత్రల్ని పోలీసు అధికారులు హత్యా నేరాన్ని పరిశోధించమని ఆహ్వానించే కథలుగా ఇవి వుంటాయి. నిజీవితంలో ఇలా జరగదు. హత్యానేర దర్యాప్తు లనేవి ప్రభుత్వ పరిధిలో వుండే ప్రక్రియ. మనం వెళ్లి ప్రైవేట్ డిటెక్టివులమని లైసెన్సు చూపించి హత్యా స్థలంలో జొరబడితే నెట్టి పారేస్తారు. ప్రైవేట్ డిటెక్టివ్ ఏజెన్సీలు లేవని కాదు, వున్నాయి.

      ఇవి హత్యలు, సైబర్ నేరాలు వంటి కేసులు కాకుండా నిఘా, అవినీతి, మోసాలు, వ్యక్తిత్వ ధృవీకరణ వంటి నిత్య జీవితవ్యహరాల్లో వ్యక్తులు, సంస్థలు కోరుకునే కేసులు చేపడతాయి. పోలీసు శాఖలో క్రైం బ్రాంచ్ విభాగముంటుంది. ఇందులో పోలీస్ డిటెక్టివ్ లుంటారు. డిటెక్టివ్ ఇన్స్ పెక్టర్, డిటెక్టివ్ సబిన్స్ పెక్టర్...ఇలా. అమెరికన్ సాహిత్యంలో వూహల్లో విహరించే పోలీసు డిటెక్టివ్ పాత్రలకి కాలం చెల్లిపోయాక, పోలీస్ డిటెక్టివ్ లనే వాస్తవిక పాత్రలొచ్చాయి. ప్రస్తుతం వీటిదే హవా. హాలీవుడ్ సినిమాలు కూడా ఇవే వస్తున్నాయి. 
        తెలుగు సినిమాల్లో అరుదుగానే వచ్చిన డిటెక్టివ్ పాత్రలకి ప్రేక్షకాదరణ లేదు. డిటెక్టివ్ పాత్రలతో పరిచయమున్న ఒక తరం పాఠకులకి తప్ప జన సామాన్యానికి ఈ పాత్రలు తెలీవు. వీటి బదులు సీఐడీలంటే బాగా అర్ధమై ఆదరించారు. సీఐడీలు కూడా ప్రభుత్వ పత్తేదార్లు. కనుక ఇప్పుడు తెలుగులో డిటెక్టివులతో ఇంకా సినిమాలు తీయాలనుకుంటే, ఈ డేటానంతా దృష్టిలో పెట్టుకుని, అప్పుడు కూడా వాస్తవికతని, మాస్ అప్పీల్నీ త్యాగం చేయాలనుకుంటే తప్పకుండా రాసి తీసుకోవచ్చు. బెస్ట్ ఆప్షన్ ఏమిటంటే పోలీస్ డిటెక్టివ్ పాత్ర.

      దర్యాప్తుల్లో ఫోరెన్సిక్ సైన్స్ పోలీస్ డిటెక్టివ్ లకే అందుబాటులో వుంటుంది. పోలీస్ డిటెక్టివులుండాల్సిన చాలా సినిమాల్లో లా అండ్ ఆర్డర్ ఎస్సై పాత్రని పెట్టి వృధా చేసుకున్నారు. తెలుగు సినిమాల్లో దేనైకనా ఎస్సై పాత్రే. ఇది హాస్యాస్పదంగా వుంటుంది. ఇంకోటేమిటంటే, పోలీసు శాఖలో ఎవరి కింద / పైన ఎవరుంటారో సోపానక్రమం కూడా తెలియకుండా ఎస్సైని పెట్టి స్క్రిప్టులు రాసి పారేస్తున్నారు. జిల్లా ఎస్పీ ఎక్కడుంటాడు, కమీషనర్ ఎక్కడుంటాడో కూడా తెలీదు. ఆఖరికి పోలీస్ స్టేషన్లో ఎవరెవరుంటారో కూడా తెలీదు. ఒక్క ఎస్సై మాత్రమే తెల్సు. జిల్లాల్లో ఎస్సైల పైన ఇన్స్ పెక్టర్లుంటారనీ, ఒక్కో  ఇన్స్ పెక్టర్ కింద నాల్గైదు పోలీస్ స్టేషన్లుంటాయనీ, సర్కిల్లో ఇన్స్ పెక్టర్ లందరి మీదా డీఎస్పీ వుంటాడనీ, డీఎస్పీలందరి మీదా జిల్లా ఎస్పీ వుంటాడనీ తెలీదు.  

        నగరాల్లో ఇన్స్ పెక్టర్ల పైన ఏసీపీ, ఏసీపీల పైన డీసీపీ లుంటారనీ, డీసీపీల పైన నగర పోలీస్ కమీషనర్ వుంటాడనీ కూడా తెలీదు. ఎస్సై ఒక్కడే తెలిసినట్టు ఏసీపీ ఒక్కడే తెలుసు. ఈయనకి పైనా కింద ఎవరుంటారో తెలీదు. ఇక ఐజీ, డీఐజీలు సరేసరి. ఇంకొక పెద్ద షాకింగ్ న్యూస్ ఏమిటంటే,  డీజీపీ కూడా తెలియని వాళ్ళు మర్డర్ కథలు రాసిపా రేస్తున్నారు. అజ్ఞానం అంతులేని ధైర్యాన్నిస్తుంది.

      ఇదంతా చెప్పడమెందుకంటే, జానర్ మర్యాద కోసం. వ్యవస్థ తెలియకుండా వ్యవస్థాగత కథలు రాసే తెగువ ఒక్క తెలుగు సినిమా కర్తలకే వుంది బహుశా. వ్యవస్థని తెలుసుకున్నాక జానర్ మర్యాదల్లో భాగమైన ఇతర రైటింగ్, మేకింగ్ ఎలిమెంట్స్ కోసం ‘హీట్’, ‘మిస్టిక్ రివర్’, ‘డర్టీ హేరీ’ వంటి హాలీవుడ్ సినిమాలు అనేకం వున్నాయి. ఇతర జానర్స్ లో లేని ఎలిమెంట్స్ వీటిలో ప్రత్యేకంగా ఏమున్నాయో, ఏవి లేవో తేడాలు గమనించి నోట్ చేసుకోవచ్చు. పోలీస్ డిటెక్టివ్ పాత్రలతో సినిమాలు తీయాలనుకుంటే ఈ స్టడీ చేపట్టాలి. పోలీస్ డిటెక్టివ్ జానర్ మర్యాదలని తెలిపే డేటా ఇంటర్నెట్ లో బోలెడు వుంది. జానర్ మర్యాద మాన మర్యాదలు లేని చవకబారు సినిమాల సంఖ్య తగ్గిస్తుంది.

Q : Your analysis of ‘Matthuvadalara’ is 100% true sir. End suspense concept in movies is a bygone era. Makers shouldn't underestimate today's audience, especially urban sector.Thank you for your analysis sir. Cinema needs you, not the makers (sic). If they follow your approach towards cinema, there will be a tremendous success rate. Thank you sir.
―పేరు రాయలేదు.
A : థాంక్స్. ఈ శతాబ్దపు తెలుగు సినిమాలంటే అవే ఎండ్ సస్పెన్సులు, మిడిల్ మటాషులు, సెకండాఫ్ సిండ్రోములు, పాసివ్ పాత్రలు, విజాతి జానర్ల సంకరం ఎట్సెట్రా ఎట్సెట్రా. వీటిని సరిదిద్దుకోవడానికి ఎవరూ సిద్ధంగా లేరు. లేకపోతే విజాతి జానర్ల సంకరంతో ‘డిస్కో రాజా’ ఎందుకు ఫ్లాపవుతుంది. అసలు మార్కెట్ యాస్పెక్ట్, క్రియేటివ్ యాస్పెక్ట్ లంటే ఏమిటో తెలుసుకోవాలని మనస్కరించనంత కాలం ఇంతే.

(మరికొన్ని రేపు)

―సికిందర్  

912 : స్క్రీన్ ప్లే అప్డేట్స్

        స్క్రీన్ ప్లేల్లో ఒకటి కంటే ఎక్కువ ప్రధాన పాత్రలుండ కూడదని చట్టాలైమైనా చెప్తున్నాయా, లేదు కదా? నిజానికి ప్రేక్షకులు ఒకటి కంటే ఎక్కువ ప్రధాన పాత్రలతో సమాంతర కథా ప్రయాణాలని ఇష్టపడతారు కూడా. మరి మీకెందుకు సందేహం? ఒకవేళ ఇలాటి స్క్రీన్ ప్లేలకి కావాల్సిన స్కిల్స్ మీకు లేకపోవడం వల్ల కావొచ్చు. నిజమే, కొత్త రచయితలు చాలామంది ఒక ప్రధాన పాత్రతోనే కథ నడపడంలో ఇబ్బంది పడతారు. అలాటిది బహుళ ప్రధాన పాత్రలు సమస్యే. ప్రధాన పాత్రలు రెండున్నాయనుకుందాం, వీటి నిర్వహణలో వచ్చే సమస్య లేమిటి? రెండిటికీ సమాన స్క్రీన్ టైం ఇచ్చేస్తే సమస్యలుండవని  మీరనుకుంటున్నారా? అది పొరపాటు. ఆ రెండు ప్రధాన పాత్రల కథలూ పెనవేసుకుపోవాలి- కథనపరంగానూ, కాన్సెప్ట్ పరంగానూ. కావాలంటే మీరే చూడండి - విజయవంతమైన రెండు ప్రధాన పాత్రలతో వచ్చిన సినిమాలు దీన్నే సాధించాయి. ‘టాయ్ స్టోరీ’ తీసుకోండి. ఇందులో వుడీ పాత్ర కథా ప్రయాణానికి ఉత్ప్రేరక పాత్ర బజ్ హేతువు. ఆస్కార్ స్క్రీన్ ప్లే ‘థెల్మా అండ్ లూయిస్’ తీసుకోండి. ఇందులో థెల్మాకి లూయిస్ గైడ్. సాంకేతికంగా ఈ రెండూ జంట పాత్రలు కావు. కానీ ఇది జంట హీరోయిన్ల సినిమానే. కనుక మీ స్క్రీన్ ప్లేల్లో జంట ప్రధాన పాత్రల ప్రయాణంలో కథని బలి చేసే ప్రమాదం తప్పాలంటే ఈ కింది పొరపాట్లు చేయకండి.

1. ఒకే ప్రధాన పాత్రకి స్పష్టమైన గోల్

        రెండు ప్రధాన పాత్రలకి సమాన స్క్రీన్ టైం వుండి ఒక ప్రధాన పాత్రకే డ్రామా వుంటే, అంటే స్పష్టమైన గోల్ వుంటే, ఆ రెండో ప్రధాన పాత్ర ఇట్టే ప్రాధాన్యం కోల్పోవడమే గాక, విసుగు కూడా పుట్టిస్తుంది. తప్పనిసరిగా ఒక ప్రధాన పాత్రకే స్పష్టమైన గోల్ వుండాలనీ, రెండో ప్రధాన పాత్రకి అంత అవసరం లేదనీ అనుకుంటే, ఇలా చెయ్యొచ్చు : మొదటి ప్రధాన పాత్ర పగ్గాలు రెండో ప్రధాన పాత్ర చేతిలో వుంచవచ్చు. “మిడ్ నైట్ రన్”, “రెయిన్ మాన్” లలో చార్లెస్ గ్రోడిన్, డస్టిన్ హాఫ్ మన్ ల పాత్రలు ఇలాటివే. గోల్ కోసం ప్రయత్నిస్తున్న మొదటి ప్రధాన పాత్రని వెనక్కి లాగుతూ, ఆ పాత్ర గమ్యాన్ని ఆలస్యం చేసే యాక్షన్ (కార్యరూపంలో) లో వుండే పాత్రలివి.
        ఇంకో ప్రత్యామ్నాయం ఏమిటంటే, మొదటి ప్రధాన పాత్రకి ఔటర్ గోల్ జర్నీ ఇచ్చి, రెండో ప్రధాన పాత్రకి దాని తాలూకు ఇన్నర్ గోల్ తాలూకు జర్నీని ఇవ్వడం. ‘ది షాషంక్ రిడెంప్షన్’ టిం రాబిన్స్ కి జైల్లోంచి బయటపడలన్న ఔటర్ గోల్ వుంటుంది, మోర్గాన్ ఫ్రీమాన్ కి జైల్లోంచి బయటపడ్డాక ప్రపంచాన్నిఎలా ఎదుర్కోవాలన్న ఇన్నర్ గోల్ వుంటుంది. ఔటర్ గోల్ భౌతిక మైనది, ఇన్నర్ గోల్ మానసికమైనది.

2. ప్రధాన పాత్రలు రెండిటి గోల్స్ ఒకటే

      ప్రధాన పాత్రలు రెండూ ఒకే గోల్ కోసం కలిసి పనిచేసే కథల ఆలోచన కూడా మీకొచ్చి రాసేసి వుండొచ్చు. ఒకే గోల్ కోసం రెండు ప్రధాన పాత్రల కలిసి పనిచేయడమెందుకు? ఆ పనేదో ఒక ప్రధాన పాత్రే చేయొచ్చుగా? అయినా రెండు ప్రధాన పాత్రలూ తప్పవనుకుంటే దీన్ని అర్ధవంతంగా ఇలా చేయొచ్చు : ఇలాటి సందర్భంలో రెండు ప్రధాన పాత్రలున్నా, అవి ఒకే పోతలో పోసినట్టుగాక, వేర్వేరుగా అన్పించాలి. ‘థెల్మా అండ్ లూయిస్’ లో దీన్ని గమనించ వచ్చు. ఇందులో ఇద్దరి గోల్ మెక్సికోకి చేరుకోవడమే. చేరుకుంటారు, అయితే వాళ్ళ లక్ష్యాలే వేర్వేరు. థెల్మా లక్ష్యం మెక్సికో చేరుకోవడమైతే, ఆ ప్రయాణంలో ఆమె వెర్రి పన్లు చేయకుండా క్షేమంగా చేరవేయడం లూయిస్ లక్ష్యం. థెల్మా నేర్చుకునే ప్రధాన పాత్రయితే, లూయిస్ నేర్పే ప్రధాన పాత్ర.
        ఇంకో తరహా ఇలా వుంటుంది: ‘హీరో టీమ్’ లో హీరోలందరూ కలిసి ఒకే గోల్ తో వున్నా, వాళ్ళ స్కిల్స్ వేర్వేరు. దీంతో విలక్షంగా వుంటారు. ‘లెథల్ వెపన్’, ‘ది మెన్ హూ వుడ్ బి కింగ్’, ‘బుచ్ కాసిడీ అండ్ ది సన్ డాన్స్ కిడ్’...  ఇలా ఉదాహరణలు చెప్పుకోవచ్చు.       
3. రెండిట్లో ఒక ప్రధాన పాత్రకి ఆసక్తి నశించడం

         కొన్నిసార్లు నా పరిశీలనకి వచ్చే జంట పాత్రల స్క్రిప్టుల్లో, ప్రధాన పాత్రలు రెండూ పోటాపోటీగా ప్రారంభమవుతూ బాగానే కన్పిస్తాయి. కానీ సగానికొచ్చేసరికి ఒక ప్రధాన పాత్రకి ఆసక్తి నశించి, డీలా పడిపోవడం కన్పిస్తూంటుంది. దానికి గోల్ పట్ల ఏమాత్రం ఇష్టముండదు. అక్కడ్నించీ అది గోల్ కోసం ప్రయత్నిస్తున్న రెండో ప్రధాన పాత్రతో కథగా మారిపోతుంది. ఈ పరిస్థితి అనేక కారణాల వల్ల ఉత్పన్న మవుతుంది : జంట పాత్రల మధ్య తగినంత సంఘర్షణ లేకపోవడం, గోల్ కోసం ప్రయత్నిస్తున్న ప్రధాన పాత్రకి పణం ఎలిమెంట్ - అంటే రిస్కు తీసుకునే అవసరం బాగా హెచ్చు స్థాయిలో వుండడం, లేదా రెండో ప్రధాన పాత్రని తీర్చిదిద్దడానికి చాలినంత స్క్రీన్ టైం లేదనుకోవడం...ఇలా అనేక కారణాలుంటాయి. 4. ప్రారంభం ఒకరిది, సారధ్యం మరొకరిది

       రెండు బలమైన ప్రధాన పాత్రల్ని వాటి అప్పీల్ చెడకుండా నిర్వహించడం కష్టమైన పనే. ఒక్కోసారి రైటర్ రాస్తున్న కథా భాగానికి ఏ పాత్రతో సౌలభ్యంగా వుంటుందో దాంతో రాసుకుపోవడం జరుగుతూంటుంది. చాలా అరుదైన సందర్భాల్లో ఇది చెల్లిపోవచ్చు. మైకేల్ మన్ తీసిన ‘ది ఇస్ సైడర్’ చూడండి : ఇందులో రసెల్ క్రో పాత్ర కథ ప్రారంభిస్తే, అల్ పచినో పాత్ర కథ ముగిస్తుంది. అనుభవజ్ఞులైన రచయితలైతే దీన్నిదిగ్విజయం చేయగలరు. ‘షిండ్లర్స్ లిస్ట్’ లో ఐజాక్ స్టెన్ కథగా ప్రారంభమవుతుంది, అంతలోనే షిండ్లర్ పాత్ర ఆ కథనందుకుని ముగించే దిశకి తీసికెళ్ళి పోతుంది. 

5. సమాంతరంలో సమన్వయ లోపం జంట పాత్రలు రెండూ సమాంతరంగానే కొనసాగుతాయి, కానీ ఆ సమాంతర యానంలో వాటి మధ్య సంబంధంగానీ, సమన్వయంగానీ కన్పించదు. మొగుడూ పెళ్ళాలు ఎవరి జీవితం వాళ్ళదే అన్నట్టు రోజంతా గడిపి, రాత్రెప్పుడో బెడ్రూంలో చూసుకోవడం లాంటిదన్న మాట. ఇలా జంట పాత్రలు రెండూ ఒకరి కథలో ఇంకొకరు ఇన్వాల్వ్ అవకపోతే, అది ఒక కథ అన్పించదు, రెండు కథలతో రెండు సినిమాల లన్పించుకుంటాయి.  

మరేం చేయాలి?

       చేయలేకపోవడమంటూ లేదు. కథా కథనాలతో, పాత్రల ప్రయాణాలతో కాలక్రమంలో మీరు సంపాదించుకునే అనుభవమే జంట పాత్రల కథలకి, లేదా ఇంకా ఎక్కువ పాత్రల కథలకి ప్రావీణ్యాన్ని సమకూర్చి పెడుతుంది.  ఇదొక్కటి దృష్టిలో పెట్టుకోండి : సర్వసాధారణంగా జంట పాత్రలు వేర్వేరు విధులు, లేదా కార్య కలాపాలు నిర్వహిస్తాయి. ‘ది షాషంక్ రిడెంప్షన్’ లో లాగా, ఒక ప్రధాన పాత్ర ఆపరేషనల్ ప్రధాన పాత్రయితే, రెండోది పాయింటాఫ్ వ్యూ ప్రధాన పాత్రవుతుంది. జేమ్స్ కేమేరాన్ తీసిన ‘ది అబెస్’ రెండిటి విముక్తి గురించిన కథగా వుంటుంది. ఔటర్ జర్నీలో బడ్, లిండ్సే ని కాపాడతాడు, ఇన్నర్ జర్నీలో లిండ్సే బడ్ ని స్వీకరిస్తుంది. జంట పాత్రల సినిమాల్లో పరస్పరం విరోధులైన పాత్రలతో వున్నవి బాగా మెప్పించాయి. హీట్, హౌస్ ఆఫ్ శాండ్, ఫాగ్ ఉదాహరణలు. అనేక రోమాంటిక్ కామెడీలు కూడా ఇలాగే మెప్పించాయి. 

***

        సూచన : బయట కొన్ని స్క్రిప్టు కార్యకలాపల వల్ల బ్లాగ్ పోస్టులు ఆలస్యమవుతున్నాయి. ఇంకో రెండు మూడు వారాలు పోతే వెసులుబాటు లభించవచ్చు.అప్పుడు పోస్టులు వూపందుకుంటాయి. అంతవరకూ ఓపిక పట్టగలరు. ఆదివారం ‘సందేహాలు- సమాధానాలు’ తో కలుద్దాం.
―సికిందర్

.

911 : సందేహాలు -సమాధానాలు

Q: సినిమా కథలకి స్ట్రక్చర్ ఎంతవరకు అవసరం? స్ట్రక్చర్ లేకుండా కథలు చేయలేమా? ―శ్రీనివాస్ ఆర్, సహ దర్శకుడు
A: చేసుకోవచ్చు. సినిమా కథకి కొలమానాలేవీ లేవు. ఇలా అనుకుంటేనే నిర్భీతిగా తోచినట్టూ రాసుకోవచ్చు. ఫిలిం ఇనిస్టిట్యూట్స్ లో స్క్రీన్ ప్లే కోర్సులూ, బయట స్క్రీన్ ప్లే వర్క్ షాపులూ ఇదంతా దండగ వ్యవహారం. కెమెరాతో చిత్రీకరించాలంటే, ఎడిటింగ్ చేయాలంటే, గ్రాఫిక్స్ చేయాలంటే, పాటలు కూర్చాలంటే దేనికీ కొలమానా లవసరం లేదు, శాస్త్రం లేకుండానే అన్నీ చేసుకో వచ్చు. ఆఫీసు కూడా వాస్తు శాస్త్రం లేకుండా పెట్టుకోవచ్చు.  వీళ్ళెవరైనా ఇలా కాదని శాస్త్ర ప్రకారం చెప్తూంటే హేళన చేసి పంపొచ్చు.   

Q: గోల్ హీరోది కాకుండా ఎవరి బలవంతం మీదో, బ్లాక్ మెయిల్ వల్లో ఆ పని చేయాల్సి వచ్చినప్పుడు ప్లాట్ పాయింట్ - 1 దగ్గర ఎలాంటి జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి? లక్ష్యం హీరోది కాదు కాబట్టి ఎమోషన్ జెనరేట్ అవ్వదు కదా? ఇలాంటి కథలకు స్క్రీన్ ప్లే లు చేసేప్పుడు ఎలాంటి జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలో వివరించగలరు. అలాగే దీనికి రిఫరెన్స్ గా తీసుకోదగిన సినిమాలు కూడా తెలుపగలరు.
―పీ.ఏ, సహకార దర్శకుడు
 A: మీరనే దాన్ని బట్టి ప్లాట్ పాయింట్ వన్ దగ్గరే హీరో బ్లాక్ మెయిల్ వల్లో, బలవంతం వల్లో తత్సంబంధ గోల్, అంటే తనది కాని, తన మీదపడ్డ గోల్ ని తీసుకునే సమస్య ఏర్పాటవుతుంది. అప్పుడా బ్లాక్ మెయిల్ లేదా బలవంతపు పట్టులోంచి ఎలా బయట పడాలన్నదే యాక్టివ్ హీరో ప్రయత్నంగా కథ నడుస్తుంది. అంతే తప్ప మీదపడ్డ గోల్ గురించి కాదు. పాసివ్ హీరో అయితే ఆ వొత్తిళ్ళకి (బ్లాక్ మెయిల్, బలవంతం) లొంగి, ఈసురోమని ఏడుస్తూ మీద పడ్డ గోల్ పూర్తి చేసి దండం పెడతాడు. ఈ తేడా గమనించండి. సమస్య ఏర్పాటయింది తన మీద పడ్డ గోల్ గురించి కాదు, తను ఇరుక్కున్న పరిస్థితి (బ్లాక్ మెయిల్, బలవంతం) గురించి. అందువల్ల ఎమోషన్స్ వీటి చుట్టే వుంటాయి. ఈమధ్య ఒక కథలో రోడ్డు పక్క వెయిట్ చేస్తున్న ఎవరో అమ్మాయిని కారొచ్చి గుద్దేస్తే, అక్కడున్న లేత హీరో భయపడి పారిపోతాడు. ఈ కేసులో తను ఇరుక్కుంటాడేమోనని భయపడుతూ వుంటాడు. సాక్ష్యాధారాలూ తనకి వ్యతిరేకంగా వుంటాయి. దీన్నుంచి తను బయటపడాలంటే, యాక్సిడెంట్ చేసి ఆ అమ్మాయిని చంపిందెవరో పట్టుకోవడానికి వయసు చాలని లేత హీరో చచ్చినట్టూ బయల్దేరాలి. అయితే ఈ కథలో ఆ అమ్మాయితో హీరోకి కనెక్షన్ లేనప్పుడు ఎమోషన్ లేదుకదా అనే ప్రశ్న వచ్చింది. ఎమోషన్, కథా ఎవరో తెలియని అమ్మాయి చనిపోవడం గురించి కాదని ఈ లైను చెప్తేనే తెలిసిపోతోంది. ఇది ఫార్ములా కథైతే ఆ అమ్మాయి హీరోకి తెలిసిన అమ్మాయే అయివుండి, అయ్యో చనిపోయింది కదా అనే ఫార్ములా ఎమోషన్ కనెక్ట్ అయి, ఆ చంపిన వాణ్ణి పట్టుకుని శిక్షించే పస లేని, ప్రేక్షకులకి ఇంకా అవసరం లేని, రొటీన్ ఫార్ములా రివెంజి కథయి పోతుంది. ఇది రియలిస్టిక్ కథ. జీవితంలో ఒక్కోసారి మనకి సంబంధం లేని సంఘటనల్లో ఇరుక్కునే అనుభవా లెదురవుతూంటాయి. ఇందులోంచి ఎలా బయట పడాలన్న ప్రయత్నమే హీరో వాస్తవిక కథ. ఇది బయటపడడం  గురించి కథ, పగదీర్చుకోవడం గురించి కాదు.

        ‘మజ్బూర్’ లో, అమితాబ్ బచ్చన్ తను బ్రెయిన్ ట్యూమర్ తో చనిపోతానని తెలిసి, కుటుంబం కోసం హంతకుడి డీల్ ఒప్పుకుంటాడు. ఐదు లక్షలు తీసుకుని, హంతకుడు చేసిన హత్యని తన మీదేసుకుని, ఉరికంబం ఎక్కబోతాడు. ఇంతలో జైల్లో బ్రెయిన్ ట్యూమర్ కి చికిత్స జరిగిపోవడంలో చావాల్సిన వాడు బతికి, ఇక ఉరి కంబం ఎక్కడం ఇష్టం లేక, జైల్లోంచి పారిపోయి హంతకుణ్ణి పట్టుకుంటాడు. ఇందులో అమితాబ్ మొదటి ఎమోషన్ కుటుంబ సంక్షేమం, తర్వాతి ఎమోషన్ హత్యలోంచి బయటపడ్డం. మొదటి ఎమోషన్ తో వున్న గోల్ హంతకుడి డీల్ ఒప్పుకుని అది పూర్తిచేయడం, రెండో ఎమోషన్ తో వున్న గోల్ హంతకుడి మీద తిరగబడ్డం.
        కాబట్టి బ్లాక్ మెయిల్, బలవంతం అన్నవి అన్యాయాలే గనుక, వీటితో మొదలయ్యే గోల్స్ తిరుగుబాటుతోనే ముగుస్తాయి. గోల్ ఎలిమెంట్స్ నాల్గు వుంటాయని తెలిసిందే : 1. కోరిక, 2. పణం,3. పరిణామాల హెచ్చరిక, 4. ఎమోషన్. ప్లాట్ పాయింట్ వన్లో సమస్యని ఏర్పాటు చేసినప్పుడు, అక్కడున్న గోల్ లో ఈ నాల్గూ సమకూరాయా లేదా సరి చూసుకుంటే సరిపోతుంది.

Q: 1. కొత్త జానర్ సినిమాలు ప్రయత్నించ వచ్చంటూ ఒక కమింగ్ ఆఫ్ ఏజ్ టీనేజి లవ్ స్టోరీ గురించి ఏదో ఒక ఆర్టికల్ రాశారు. ఇంకా వేరే జానర్స్ ఏం ప్రయత్నించవచ్చో వివరించండి. సినిమాలు వివరించ నవసరం లేదు, ఉదాహరణ లివ్వండి చాలు. 
       2. కొత్త దర్శకులు వెబ్ సిరీస్ కూడా ప్రయత్నించ వచ్చంటారా, లేక సినిమాలకే పరిమితం కావాలంటారా? ఈ మధ్య బాగా పేరున్న దర్శకులు కూడా వెబ్ సిరీస్ ఎక్కువ చేస్తున్నారు కదా?
       3. మీరు ఎప్పుడో బ్లాగులోనే అన్నట్టు గుర్తు. దర్శకుడు అవాలంటే రెండు మూడు కథలు తయారు చేసుకుని తిరగ వద్దని, ఒకే కథతో గట్టిగా ప్రయత్నించాలని. దీని మీద ఇంకోసారి వివరణ ఇవ్వండి. ఎందుకంటే, బయట ప్రాక్టికల్ గా నిర్మాతలు లేదా హీరోలు ఇది కాదు, ఇంకెక్కడైనా చెప్పండని అంటున్నారు. ఇది నా ఫ్రెండ్స్ కే జరిగింది.

        4. ప్రతి ఆదివారం సందేహాలు - సమాధానాలు కొనసాగించమని ఇదివరకే కోరితే మీరు పట్టించుకోలేదు. ఏదైనా అలవాటు చేయాలి. వరుసగా రెండు వారాలు ఇచ్చి చూడండి, అందరూ ప్రిపేర్ అయి ప్రశ్నలు పంపుతారు. ఒక ఆరోగ్యకరమైన చర్చ జరుగుతుంది. పది మందికి మంచే జరుగుతుంది కదా? ఆలోచించండి. ప్రతి ఆదివారం ఈ శీర్షికలో ఫలానా జానర్ మూవీస్ చూడండని మీరు మూవీస్ చెప్పడమో, లేదా ప్రశ్నలు అడిగిన వారు ఎవరైనా ఈ భాషలో సినిమాలు బావున్నాయి చూడమనో, షేర్ చేసుకోవడమో జరిగితే బాగుంటుంది కదాని చిన్న ఆలోచన.  
          నోట్ : ఏదో ఒక ఫ్రెండ్ తో రెగ్యులర్ గా మాట్లాడడం అన్న థాటే తప్ప, మేమింకా నేర్చుకోలేదు మీరింకా నేర్పండని అనడం లేదు. ఇది గమనించండి. థాంక్యూ. 

― రవి, సహకార దర్శకుడు 

A: 1. ‘హీరోయిక్ బ్లడ్ షెడ్’ అనేది హాంగ్ కాంగ్ కొత్త యాక్షన్ జానర్ కి పెట్టిన పేరు. జాన్ వూ దర్శకత్వంలో “ఏ బెటర్ టుమారో” తో బాటు మరికొన్ని వచ్చాయి. హాంగ్ కాంగ్ లో తీసే రెగ్యులర్ మార్షల్ ఆర్ట్స్ సినిమాలని కాసేపు పక్కన పెట్టి, ఈ కొత్త జానర్ ని ప్రయతించి సక్సెస్ అయ్యారు. ఈ జానర్ లో వచ్చిన సినిమాలు చూసి, వీటి కథా కథనాలతో, పాత్ర చిత్రణలతో, మేకింగ్ తో ఈ జానర్ కి సమకూర్చిన ప్రత్యేక జానర్ మర్యాదలేమిటో స్టడీ చేయండి. ఈ జానర్ మర్యాదలు తీసేసి రొటీన్ తెలుగు మాడిన మసాలా చేయాలనుకుంటే దీని జోలికి పోనవసరం లేదు. దీని రిఫరెన్స్ లేకుండానే ఇప్పుడు తీస్తున్నలాటి తెలుగు మాడిన మసాలాలు యధా విధిగా తీసుకోవచ్చు.

        ఫ్యామిలీ ఓరియెంటెడ్ అడ్వెంచర్ జానర్ : తెలుగులో వచ్చే స్టార్ సినిమాలేమిటి? ఫ్యామిలీల కోసమని అవే కథలు, అవే పాత్రలు, అవే కామెడీలు, టెంప్లెట్ లో అటు మార్చి ఇటు మార్చి అవే దర్శకత్వాలతో అలాగే తీయడమేగా? వీటికి మళ్ళీ రివ్యూలు. పాపం ఫ్యామిలీ ప్రేక్షకులు! చూసిందే చూసి చూసి చూస్తూనే... వుంటారు యుగాంతం దాకా. హాలీవుడ్ లో “ఫ్యామిలీ ఓరియెంటెడ్ అడ్వెంచర్” జానర్ సినిమాలతో దీనికి చెక్ పెట్టొచ్చు. కల్ట్ క్లాసిక్ “ది ప్రిన్సెస్ బ్రైడ్” లాంటివి చూసి, ఫీల్ తో సహా వీటి జానర్ మర్యాదలేమిటో గుర్తించండి. వీటిని పట్టుకొచ్చి మళ్ళీ అదే మసాలా ఫ్యామిలీ స్టార్ సినిమాలుగా మార్చేస్తే లాభం లేదు. 
          కామెడీలో కొన్ని సబ్ జానర్స్ వున్నాయి గానీ అవి తెలుగులో పనికి రావు. అలాగే రోమాన్స్ లో ‘చిక్ ఫ్లిక్’ అనే గర్ల్స్ కామెడీలున్నాయి. ఇవి కూడా తెలుగుకి కుదరకపోవచ్చు. కానీ ‘గై ఫిలిమ్స్’ అనే హాలీవుడ్ జానర్ వుంది. యాక్షన్ లో ఈ జానర్ విభిన్నంగా వుంటుంది కొన్ని ప్రత్యేక జానర్ మర్యాదలతో. దీన్ని ప్రయత్నించ వచ్చు. తెలుగు కమర్షియల్ సినిమాలకి హాలీవుడ్, హాంకాంగ్, కొరియన్ జానర్సే ఇమిడిపోతాయి. వరల్డ్ మూవీ జానర్స్ పనికిరావు. కొంపలు ముంచుతాయి.

           2. ఏదో ఒక రంగాన్ని ఎంచుకుని అందులో కృషి చేస్తే మంచిది. సినిమా అనుకుంటే సినిమాల వైపే వుండాలి. సినిమా దర్శకత్వ అవకాశం ఇక రాదని ఫైనల్ గా సినిమాలకి గుడ్ బై చెప్పేస్తే, అప్పుడు వెబ్ సిరీస్ దర్శకత్వం వైపు వెళ్తే వెళ్ళొచ్చు గానీ, అక్కడా స్ట్రగుల్ చేయాల్సిందే. సినిమాల్లో అసిస్టెంట్ గా పని చేస్తూ దర్శకత్వం కోసం ప్రయత్నిస్తున్నప్పుడు, అసిస్టెంట్ గా కూడా గ్యాపులు వస్తూంటాయి. ఆ గ్యాపులో వెబ్ సిరీస్ కి అసిస్టెంట్ గా అవకాశం లభిస్తే వెళ్ళొచ్చు. ఇటు యధావిధిగా సినిమా దర్శకత్వ  ప్రయత్నాలు చేసుకోవడానికి వీలుంటుంది. లక్ష్యం చెదరదు. గ్యాప్ అనేది ఆర్ధిక సమస్యల్ని సృష్టించవచ్చు. అందుకని స్థిరపడే వరకూ ఏదో ఒక ఆదాయ మార్గాన్ని ఏర్పాటు చేసుకోవాలి. ఆన్ లైన్లో ఎన్నో జాబ్స్ వుంటాయి. రోజుకో గంట కేటాయిస్తే సరిపోతుంది. అప్పులు మాత్రం చస్తే చెయ్యకూడదు. అప్పుల బాధలు క్రియేటివిటీని దెబ్బ తీస్తాయి. ఇక పేరున్న దర్శకులు వెబ్ సిరీస్ చేస్తున్నారంటే పేరుంది కాబట్టి చేస్తున్నారు. 

           3. కథ విన్నాక ఇది కాదు, ఇంకెక్కడైనా చెప్పండని అంటున్నారంటే ఇంకో కథ వుంటే చెప్పమని కాదు. అలా ఎన్నటికీ  జరగదు. ఒక అభ్యర్ధికి ఒక్క అవకాశమే ఇస్తారు. అది నచ్చకపోతే ఇంకోటి చెప్తామంటే అవకాశమివ్వరు. కనుక ఒకటి కాకపోతే ఇంకొకటి విన్పించవచ్చన్న ఆప్షన్స్  పెట్టుకుని రెండు మూడు కథలతో వెళ్ళడం అవివేకం. రెండు మూడు చోట్ల ప్రయత్నిస్తూంటే, ఎక్కడ ఏ కథ చెప్పవచ్చో నిర్ణయించుకుని, అక్కడ ఆ కథ మాత్రమే చెప్పడానికైతే, రెండు మూడు కథలు తయారు చేసుకోవచ్చు. అరుదుగా ఒకే చోట రెండు మూడు సార్లు అవకాశ మివ్వచ్చు. ఒక స్టార్ కి రెండు సార్లూ రెండు కథలు చెప్పి విఫలమయ్యాడు పేరున్న దర్శకుడే. అయినా ఆ స్టార్ మూడో అవకాశమిస్తున్నాడు. వ్యక్తిగత సంబంధాల్నిబట్టి వుంటుంది. అసలు వైఫల్య కారణాల్లో ముందు మొదటి దాని మీద దృష్టి పెట్టాలి. రాంగ్ హీరోకి, లేదా రాంగ్ నిర్మాతకి విన్పిస్తున్నారా? ఎవరు ఏం కోరుకుంటున్నారో తెలుసుకోకుండా విన్పించి లాభంలేదు. బ్యాక్ గ్రౌండ్ వర్క్ చేసుకుంటే ఈ సమస్య వుండదు. ఎవరు ఏ టైపు కథలు వింటున్నారు, ఏ టైపు కథలు కాదంటున్నారు, ఈ సమాచారం ఒక పక్క సేకరించుకుంటూ వుంటే టైం వేస్ట్ కాదు.
         4. దీని గురించి చెప్పడానికేమీ లేదు, అంతా తెలిసిందే. ప్రశ్నలు వస్తే ప్రతీ ఆదివారం శీర్షిక నిర్వహించడానికి అభ్యంతర మేదీ లేదు.

―సికిందర్

       

910 : సందేహాలు - సమాధానాలు

       Q : ఈ సంక్రాంతి సినిమాల రివ్యూస్ రాస్తున్నారా? వాటి మీద విశ్లేషణలేమైనా వస్తాయా? మీరు రెగ్యులర్ గా రివ్యూలు రాస్తున్నారు కాబట్టి అడిగాను.
―రవి,అసిస్టెంట్

A : సంక్రాంతి సినిమాల రివ్యూలేమయ్యాయని కొందరు మెసేజిలు పంపారు. వెరీ సారీ. జనవరి 2 న ఈ బ్లాగు పుట్టిన రోజన్న విషయం కూడా గుర్తులేదు. బ్లాగు జనవరి 2, 2014 న ప్రారంభమయింది. ఇక చాలా పని భారం వల్ల సంక్రాంతి సినిమాలు చూడాలన్న ధ్యాసే లేదు. అయినా స్టార్ సినిమాలంటే ఫ్యామిలీల కోసమని అటుతిప్పి ఇటుతిప్పి అలాగే తీస్తారన్న విషయం తెలిసిందే. ఇంకా విశ్లేషణలు రాయడానికేముంటుంది. వాటిలోంచి మీరు నేర్చుకునేదేముంటుంది. మారకుండా అలాగే వుండే టెంప్లెట్ సినిమాలకి రాసిందే రాయడం, మీరు చదివిందే చదవడం. ఈ ఒకే టైపు విశ్లేషణలతో బ్లాగు నిండిపోయి వెరైటీ లేకుండా పోయింది. ఈ విషయం చాలా సార్లు చెప్పాం. నేర్చుకోదగ్గవి వస్తే రాద్దాం. సరదాకి రివ్యూలు రాయడం మానేద్దాం. సరదాకి చదవడం మీరూ మానేయండి. మామూలుగా వెబ్ సైట్స్ లో వచ్చే రివ్యూలు చదివేస్తే మీకు సరిపోతుంది, ఆ సినిమాలకి ఆపాటి సమాచారం చాలు. ‘కొత్త డైరెక్టర్ కహానీ’ శీర్షికన కొత్త దర్శకుల చిన్న సినిమాలకి విశ్లేషణలు రాసినా ఆయా కొత్త దర్శకులు తప్పొప్పులు తెలుసుకుని, ముందుకు సాగగలరన్న ఆశైనా ఆ విశ్లేషణలు రాయడానికి పురిగొల్పుతోంది. అందుకని అవి రాస్తున్నాం. ఇక రెగ్యులర్ రివ్యూల గురించి : ఆ మధ్య రెగ్యులర్ గా రివ్యూలు ఒక వెబ్ సైట్ కోసం రాయాల్సి వచ్చింది, ఆ వెబ్సైట్ ఈ మధ్య ఆగిపోతే చేసేదేముంది. 

Q : ప్రధాన పాత్ర తను నిర్ణయాలు తీసుకోకుండా, పక్కన వున్న పాత్ర చెప్పినట్టు తన గోల్ కోసం ప్రయత్నించడం కరెక్టేనా? ఇలా మనకు ఓల్డ్ మూవీస్ లో వుంటుంది. అంటే మెయిన్ క్యారక్టర్ అలా చేస్తే అది యాక్టివ్ క్యారక్టరా, పాసివ్ క్యారక్టరా?
―రవి, అసిస్టెంట్

A : మీరు చెప్పిన ఓల్డ్ మూవీస్ సహా ఇలాటి చిత్రణలు ఎవైనా వుంటే ఒక రూపంలో అవి మోనోమిథ్ స్ట్రక్చర్లో చేసిన కథలై వుంటాయి, ఇంకో రూపంలో గాథలై వుంటాయి, మరింకో రూపంలో పూర్తి స్థాయి పాసివ్ పాత్ర కథలై వుంటాయి. మోనోమిథ్ అంటే పురాణాల ఆధారంగా జోసెఫ్ క్యాంప్ బెల్ చెప్పిన ఆనాటి స్ట్రక్చర్. అరిస్టాటిల్ తర్వాత హాలీవుడ్ అనుసరించిన స్ట్రక్చర్. ఈ స్ట్రక్చర్ లో మొత్తం కథా ప్రయాణంలో ప్రధాన పాత్రకి 12 మజిలీలు, అంటే దశలు వుంటాయి. ఈ కథలు నిదానంగా, తీరుబడిగా నడుస్తాయి. ఆ కాలానికి అవి సరిపోయాయి. ఈ స్ట్రక్చర్ ని దర్శకుడు దేవకట్టా నేటి తెలుగు సినిమాకి అనుసరించే ప్రయత్నం చేశారు. మోనోమిథ్ లో బిగినింగ్ విభాగంలో ‘రెఫ్యూజల్ ఆఫ్ ది కాల్’ అనే మూడో దశ వస్తుంది. అంటే గోల్ తీసుకోవడానికి ప్రధాన పాత్ర తిరస్కరించడం. దీంతో ఒక ‘మెంటర్’ క్యారక్టర్ వచ్చి నచ్చజెప్పే నాల్గో దశ వస్తుంది. దీని తర్వాత ప్రధాన పాత్ర గోల్ తీసుకునే ఐదో దశ, అంటే ప్లాట్ పాయింట్ వన్ వచ్చి, బిగినింగ్ విభాగం ముగిసి -  మిడిల్ విభాగం ప్రారంభమవుతుంది. పైన చెప్పుకున్నట్టు ఇవి తీరుబడిగా సాగే కథలు.

        సిడ్ ఫీల్డ్ వచ్చి, కథల్ని వేగవంతం చేస్తూ మోనోమిథ్ లోని 12 దశల్నీ కేవలం 5 కి కుదించాడు. ఇందులో రెఫ్యూజల్ ఆఫ్ ది కాల్, మెంటర్ దశలు కూడా వుండవు. సిడ్ ఫీల్డ్ పారడైమ్ లో తానుగా ఫీలై నేరుగా తన గోల్ తనే తీసుకుంటుంది ప్రధాన పాత్ర. సిడ్ ఫీల్డ్ పంథాలో ఆమూలాగ్రం వున్న ‘శివ’ లో సైకిలు చైను తో నాగార్జున జేడీని చెడుగుడు ఆడే ప్లాట్ పాయింట్ వన్ లాంటిదన్న మాట. తానేం చేయాలో ఇతరులు చెప్తే విని చేసే వాడు హీరో ఎలా అవుతాడు, పాసివ్ పాత్రవుతాడు, అడ్డా కూలీ అవుతాడు. ఇతరులేం చేయాలో చెప్పేవాడు హీరో అవుతాడు, యాక్టివ్ క్యారక్టర్ అవుతాడు, ముఠా మేస్త్రీ అవుతాడు.

        ఈ మధ్య సల్మాన్ ఖాన్ నటించిన ‘టైగర్ జిందా హై’ లో కొంత వరకూ మోనోమిథ్ చేశారు. పైన చెప్పిన మూడవ, నాల్గవ దశలుంటాయి. నిజానికి సల్మాన్ ఖాన్ ది ప్రొఫెషనల్ స్పై పాత్ర. ప్రొఫెషనల్ పాత్రలకి పర్సనల్ గోల్స్ వుండవు, ప్రొఫెషనల్ గోల్సే వుంటాయి. కాల్ వస్తే నసపెట్ట కుండా వెళ్లి గోల్ తీసుకుని కార్య క్షేత్రంలోకి దూకెయ్యడమే. జేమ్స్ బాండ్ పాత్రలు కూడా ఇవే. ఇక్కడ ఎవరో గోల్ ఇచ్చారు కాబట్టి పాసివ్ పాత్రలవవు. ప్రొఫెషనల్ గా గోల్ తీసుకోకుండా నస పెడితేనే పాసివ్ పాత్రలవుతాయి. ఒకరికి చేస్తున్న కార్పొరేట్ థ్రిల్లర్ కథలో ప్రొఫెషనల్ అయిన హీరో, ఇలాగే గోల్ తీసుకునేట్టు చిత్రించాం. ముందు సమాచారం లేకుండా, ఎకాఎకీన వచ్చి పడ్డ ఆఫర్ తో, నస పెట్ట కుండా స్పాట్ లో గోల్ తీసుకోవడం.

        ఇక గోల్ తీసుకున్నాకా సాగే మిడిల్ కథనంలో, ఎట్టి పరిస్థితిలో హీరో ఆ గోల్ కోసం ఇతరులు చెప్పినట్టు నడుచుకోకుండా రైటర్ జాగ్రత్త పడాలి. ఏ కథైనా కథానాయకుడికి అది తన కథే. అందుకని తన కథని చచ్చీ చెడీ తనే సొంతంగా నడుపుకోవాలి కథానాయకుడన్నాక. తనకి ఇతర పాత్రలు ఐడియాలిస్తూ నడిపిస్తే అది కథ కాదు, గాథయిపోతుంది. అది యాక్టివ్ పాత్రవదు, పాసివ్ పాత్రయిపోతుంది. యాక్టివ్ పాత్రగా గోల్ తీసుకుని, తర్వాత పాసివ్ పాత్ర అయిపోయే కథనాల బారిని పడకుండా రైటర్ అనుక్షణం అప్రమత్తంగా తన మీద తనే నిఘా వేసి ఉండాల్సి వుంటుంది. ఎందుకంటే తన ఆలోచనల్లోంచే కథనం వస్తుంది గనుక. గోల్ తీసుకుని ముఠా మేస్త్రీగా బయల్దేరిన హీరో మహాశయుణ్ణి, అడ్డా కూలీ చేసే ప్రతికూల ఆలోచనలు చేయకుండా, రైటర్ తన బుద్ధిని సీసీ కెమెరాల నిఘాలో వుంచాలన్న మాట. కథంటే క్యారక్టర్స్ మైండే తప్ప, రైటర్స్ మైండ్ కానే కాదు.

        ఇటీవల జేమ్స్ కెమెరాన్ తీసిన హీరోయిన్ ఓరియెంటెడ్ ‘అలీటా’ అనే సైన్స్ ఫిక్షన్ మోనోమిథ్ స్ట్రక్చరే. హాలీవుడ్ ఏనాడో వదిలేసిన మోనోమిథ్ స్ట్రక్చర్ ని ఇప్పుడెందుకు ఆశ్రయించినట్టు. ఈ స్ట్రక్చర్ లో స్క్రీన్ ప్లే గజిబిజి కూడా అయింది. అలీటా ఏం చేస్తోందో, గోల్ ఏమిటో అర్ధంగాదు, ఎవరి కోసం అడ్డాకూలీగా చేస్తోందో అంతుపట్టదు. గోల్ కోసమే పోరాడుతున్నట్టు కన్పిస్తుంది గానీ, అవి అడుగడుగునా మారిపోయే మల్టీపుల్ గోల్స్. కాసేపు అదంటుంది, కాసేపు ఇదంటుంది. యాక్షన్ మాత్రం జోరుగా చేసుకుంటూ పోతుంది. జస్ట్ పాసివ్ రియాక్టివ్ క్యారక్టర్. బోలెడు యాక్షన్ లో వున్నట్టే కన్పిస్తుంది గానీ, అది యాక్షన్ కాదు, ఒకరి యాక్షన్స్ కి తన వివిధ రియాక్షన్స్. జూనియర్ ఎన్టీఆర్ నటించిన ‘అశోక్’ లో ఇలాంటిదే పాసివ్ రియాక్టివ్  క్యారక్టర్.
        ఇలా కథని, పాత్రనీ దెబ్బతీసే చాలా ప్రమాదాలు పొంచి వుంటాయి. విరుగుడు ఒక్కటే : రైటర్ సొంత ఆలోచనలు చేయకుండా, ప్రతీ అడుగులో పాత్రలు ఆ క్షణానికి ఏమాలోచిస్తూ  వుంటాయో, అది పట్టుకుని కథనం చెయ్యడమే. పాత్రలకోసం బయటి నుంచి రైటర్ ఆలోచిస్తే పాసివ్ పాత్రలు పుడుతాయి. కథని రైటరో, డైరెక్టరో సృష్టించడు. పాత్రలే వాటి అనుభవాల్లోంచి, ఆలోచనల్లోంచి సృష్టించుకుంటూ పోతాయి. కథా రచనలో ఇది ప్రాథమిక సూత్రం. ఇదింకా తెలీక పాసివ్ పాత్రలతో ఫ్లాపులు తీస్తున్నారు. తెలుగులో పాసివ్ పాత్రల ఫ్లాపులే ఎక్కువ.

Q : ‘సరిలేరు నీకెవ్వరు’ నానా పటేకర్ ‘ప్రహార్’ కి కాపీ అనడం ఎంతవరకు నిజం? నేను ఇప్పుడే ‘ప్రహార్’ చూశాను. అలా అన్పించలేదు.
―టీవీఎస్, అసోషియేట్

A : నానా పటేకర్ దర్శకత్వంలో నానా పటేకర్ ప్రధాన పాత్రగా, మాధురీ దీక్షిత్, డింపుల్ కపాడియాలు ఇతర పాత్రలుగా, 1991 లో నిర్మించిన ‘ప్రహార్’ (అంటే ఎటాక్) ఒక టెంప్లెట్ కథ. అంటే ఆర్మీలో పనిచేసే హీరో స్వస్థలానికి వచ్చి అంతర్గత శత్రువుల్నినిర్మూలించే టైపు కథ. అక్కినేని నాగేశ్వరరావు ‘జై జవాన్’ (1970), ఎన్టీఆర్ ‘బొబ్బిలిపులి’ 1982), చిరంజీవి ‘యుద్ధభూమి’ (1988) కూడా ఈ టెంప్లెట్ సినిమాలే. టెంప్లెట్ ఒకటేగానీ కథలు వేర్వేరు. అయితే ‘ప్రహార్’ రియలిస్టిక్ గా తీశారు. ఇప్పుడీ టెంప్లెట్ పాతబడిపోయింది. ‘సరిలేరు నీకెవ్వరు’ కథ కాపీ కాదు గానీ టెంప్లెట్ పాతది. వరస సినిమాలతో మహేష్ బాబు టెంప్లెట్ స్టార్ అయిపోయాడు ఏం చేస్తాం.

Q : ఈ మధ్య తమిళంలో వచ్చిన ‘వెళ్ళాయ్ పూక్కల్’ లో వివేక్ ది ప్రధాన పాత్ర. ఇందులో ఒక పాత్ర చైల్డ్ హుడ్ ఎపిసోడ్ మొత్తం వేరే పాత్ర గురించి చెప్తున్నట్టు ప్రెజెంట్ కథలో సమాంతరంగా నడిపారు. చివర్లో అది ఇదివరకే జరిగిపోయిన ఫ్లాష్ బ్యాక్ అని రివీల్ చేశారు. ఈ ఫ్లాష్ బ్యాక్ లో చైల్డ్ హుడ్ కథే ప్రెజెంట్ కథలో వున్నపాత్ర కథ. అంటే చిన్నప్పుడామె అలా వుంది కాబట్టే ఇప్పుడిలా ఉందని చెప్పడం కోసం. ఈ తరహా స్క్రీన్ ప్లే ఎక్కడా చూడలేదు. మీకేమైనా తెలిసి వుంటే దీని గురించి వివరించండి.
―రవి, అసిస్టెంట్

A : మనకి తెలిసి ఎక్కడా ఎదురుపడలేదు గానీ, మీరు చెప్తూంటే ఒకటి గుర్తుకొస్తోంది : మూడు నాల్గేళ్ళ క్రితం అల్లరి నరేష్ కోసం ఒక అసోసియేట్ కి చేసిన కథలో ఇలాటి ప్రయోగమే అప్రయత్నంగా చేశాం. అప్పట్లో ‘అవుట్ లుక్’ మేగజైన్ లో ఒక రాజకీయనాయకుడి చాలా పూర్వపు అవినీతి లీలలు ఒక కథలాగా వచ్చాయి. అది ఇంటరెస్టింగ్ గా అన్పించి మన కథలో అప్పుడప్పుడు వచ్చే ఫ్లాష్ బ్యాక్స్ గా పెట్టాం. బ్లాక్ అండ్ వైట్ లో వచ్చే ఇవి ఫ్లాష్ బ్యాక్స్ అని తెలుస్తూనే వుంటుంది గానీ, ఎవరి ఫ్లాష్ బ్యాక్సో చెప్పకుండా సస్పెన్స్ తో రన్ చేశాం. చివరికా ఫ్లాష్ బ్యాక్స్ అన్నీ తెచ్చి విలన్ మహాశయుడికి అంటగట్టి, వాడి బండారమే బయటపడి చిందులేసేలా చేశాం. దురదృష్ట వశాత్తూ ఆ అసోసియేట్ చనిపోయాడు.

        ‘వెళ్ళాయ్ పూక్కల్’ కథ వీకీపీడియాలో చదివితే మీరన్న ఫ్లాష్ బ్యాక్స్ విధానముంది. అయితే దీని గురించి రివ్యూల్లో తమిళ సైట్స్ ఏవీ హైలైట్ చేయలేదు. నిజానికి ఇదొక వినూత్న ప్రయోగం. తెలుగులో ఎవరికైనా నచ్చితే క్రియేట్ చేసుకోవచ్చు.

Q : బాలీవుడ్ లో వచ్చేలాంటి ‘బాలా’, ‘డ్రీం గర్ల్’ లాంటి వెరైటీ సినిమాలు తెలుగులో ఎందుకు రావడం లేదు?
―రవి, అసిస్టెంట్

A : వెరైటీ సినిమాలకి అవసరమైన వెరైటీగా ఆలోచించే  రైటర్స్ లేకపోవడం వల్ల. ఎంతసేపూ సిటింగ్స్ లో జరిగేదేమిటంటే తెలుగు సినిమాల్ని రిఫరెన్సుగా తీసుకుని కథలు డిస్కస్ చేస్తూంటారు. ఆ తెలుగు సినిమాలో ఆ సీను అలా వర్కౌట్ అయింది కాబట్టి మనకి ఈ సీను ఇలా వర్కౌట్ అవుతుందని పరాధీన మనస్తత్వంతో నమ్మకాలేర్పర్చుకుని, లేదా ధృవీకరించుకుని సంతృప్తి చెందడం, లేదా భరోసా పొందడం. సీన్లే స్వశక్తితో భిన్నంగా ఆలోచించలేనప్పుడు కథలేం ఆలోచిస్తారు. సీన్లు కూడా టెంప్లెట్ సీన్లుగానే వస్తూంటే కథలేం కొత్తగా వస్తాయి. పాత ఫార్ములాల చట్రంలోంచి సీన్లు ఇవతలకి వచ్చి కొత్తగా రూపొందాలంటే వర్తమాన ప్రపంచపు డిమాండ్స్ ని తీర్చాలి. నిన్నటికి నిన్న రాత్రి ఇలాగే ఒక సీను చర్చకొచ్చింది. ప్రాణభయంతో వున్న హీరోయిన్, రక్షణగా వున్న హీరో విడి విడి గదుల్లో వుండే సిట్యుయేషన్. ఇలా వుంటే కాపాడలేననీ, ఇద్దరం ఒకే గదిలో వుండాలనీ అతనంటే, అపార్ధం జేసుకుని ఒప్పుకోదు. తను పడుకున్న గదిలో నిద్రపట్టక భయపడుతూ వుంటుంది. ఈ సిట్యుయేషన్ ని ఎలా ముగింపుకి తేవాలి? వెంటనే చూసిన సినిమాల్లోంచి ఐడియాలు చర్చకొచ్చేశాయి : ఏదో శబ్దానికి హీరోయిన్ తలగడెత్తుకుని లగెత్తు కొచ్చేసింది...సెల్ ఫోన్ అక్కడే వదిలేశానని హీరో గది తలుపు కొట్టింది...దాహమేస్తూంటే వాటర్ బాటిల్ కోసం హీరో గదికొచ్చింది...ఇలా జోరుగా టెంప్లెట్  సీన్ల ఎగుమతి దిగుమతులు.

        రైటర్ పదేళ్ళ పాత వాడు కావొచ్చు, కానీ ఇప్పుడు పుట్టించిన పాత్ర ప్రపంచానికి కొత్త. ఇప్పుడున్న ప్రపంచ డిమాండ్స్ కి తను ప్రతీక. హీరోయిన్ ఫార్ములా హీరోయిన్ గా గాక, ఇవాళ్టి యువతిగా ఈ సిట్యుయేషన్లో ఏమాలోచిస్తుంది? లేదా ఆలోచించాలి? నేనేమిటి భయపడడం? నా భయానికి ఇంకొకరి ఆసరా దేనికి? నా భయాన్ని నా భయం దగ్గరికే వెళ్ళి తీర్చేసుకుంటాను - అనుకుని ఆ అర్ధరాత్రి ఒంటరిగా వెళ్ళిపోయి హోరెత్తుతున్న సముద్రం ముందు ఎసర్టివ్ గా నిలబడుతుంది. అప్పుడు హీరో నిశ్శబ్దంగా వచ్చి, తన దగ్గరున్న రివాల్వర్ని ఆమె కిచ్చేస్తాడు...ఇదీ ఈ సిట్యుయేషన్ కి ముగింపయింది. ఇది మిడిల్లో వచ్చే సీను. మిడిల్లో సీన్లు బిగినింగ్ సీన్లు లాగా వుండవు. మిడిల్ సీన్లంటే క్యారక్టర్ గ్రోత్ లేదా యాక్షన్ కంటిన్యూటీ, ఏదో ఒకటై వుంటాయి. పై సీను హీరోయిన్ క్యారక్టర్ గ్రోత్ తో వుంది. ఇక్కడ పాత టెంప్లెట్ సీను తెచ్చి కామెడీగా పడేస్తే?  

        ఇవాళ్టి  ప్రపంచంలో పుట్టిన పాత్రకి ఇవాళ్టి పురోగతి కావాలి. రైటర్ టెంప్లెట్ ప్రపంచంలో, పాత్ర ఇవాళ్టి ప్రపంచంలో వుంటే బలయ్యేది పాత్రే. ఇలాగే వెరైటీ కథలూ బలై పోతాయి. ‘ఎంత మంచి వాడవురా’ లో వెరైటీ కథే. కానీ జరింగిందేమిటి - పాత మూస టెంప్లెట్ చట్రంలో చాదస్తం. విచిత్రమేమిటంటే, ఇవాళ్ళ కొత్తగా కథకుడైన వాడు కూడా పదేళ్ళు పాత వాడిగా, భావాలతో నడుం వంగిపోయి ఈసురోమని రాయడం. వీడున్న మానసిక ప్రపంచమే వీడి పాత్ర, వీడి కథ, తెలుగు సినిమా వధ!

Q : ‘బొబ్బిలి పులి’ సినిమా రివ్యూ ఇన్ఫర్మేటివ్ గా వుంది...
―అశోక్ పి, అసోషియేట్  

A : అందులో ముఖ్యమైనదొకటి మిస్సయ్యింది. అప్పట్లో దీని తర్వాత రాయడానికి చూసిన ముత్యాలముగ్గు, శంకరాభరణం, మేఘ సందేశం, సితారా అనే నాల్గు సినిమాల్లో (నాల్గూ మేటి దర్శకులవే) ఒక సమాన్యాంశం కనపడింది. ఈ నాల్గు పెద్ద హిట్స్ లో డైలాగులు అతి తక్కువ  వుండడం. అప్పుడు అనుమానమొచ్చి ‘బొబ్బిలి పులి’ మళ్ళీ చూస్తే ఇందులో అదే పరిస్థితి. చిన్న చిన్న సీన్లు, ఆ సీన్లలో ఒకటీ రెండు డైలాగులే. ఎందుకిలా చేశారబ్బా అని ఆలోచిస్తే, క్లయిమాక్స్ లో తెలిసింది. ఇరవై నిమిషాల క్లయిమాక్స్ కోర్టు సీన్లో ఎన్టీఆర్ డైలాగుల భారీ తాకిడి వుంటుంది. ఇంతసేపు ప్రేక్షకులు భరించాలంటే మిగతా సీన్లలో డైలాగుల భారం వేయకుండా చూడాలి. అందుకే ఒకటీ రెండూ డైలాగులు. దీనివల్ల రెండు గంటలసేపు తేలికైన మనసుతో సీన్లు చూసిన ప్రేక్షకులకి, ముగింపు డైలాగుల సుదీర్ఘ భారీ మోత అయ్యబాబోయ్ అన్పించదు. డాక్టర్ దాసరి నారాయణ రావు ప్రేక్షకులని దృష్టిలో పెట్టుకుని డైలాగులతో వ్యూహాత్మకంగా పాల్పడిన క్రాఫ్ట్ ఇది.

Q : సందేహాలు - సమాధానాలు ప్రతి వారం రెగ్యులర్ గా ఇస్తే మాకు ఉపయోగ పడుతుంది.

―శ్రీనివాస్ రాయి, కో డైరెక్టర్

A : ఇంకో ఇద్దరు కూడా ఇలాగే రాశారు. నిజానికి స్క్రీన్ ప్లేలకి సంబంధించిన సమస్యలపైన సందేహాలు అడిగే వాళ్ళు తక్కువ. ఎలా అడగాలో తెలియకనో, బ్లాగులో వున్నవ్యాసాలతో అన్నీ తెలిసిపోతున్నాయిగా ఇంకా సందేహాలేమిటనో, ఇంకా లేదా చదివాంగా చాలు, మళ్ళీ అడగడం దేనికనో ఇలా వుంది పరిస్థితి. ఇప్పుడు ప్రతీవారం ఇవ్వాలంటే ఏం చేయాలి? మనమే సందేహాలు రాసి, మనమే సమాధానాలివ్వాలి. ఈ డూప్లికేట్ దందా అవసరమా, ఇంకో పనికొచ్చే పని చేసుకోకుండా? సందేహాలంది నప్పుడే శీర్షిక వస్తుంది. కాకపోతే అడిగిన వాళ్లకి సమాధానాలందడానికి ఆలస్యమవచ్చు. తెలుగులో అడిగే సందేహాల్ని ఇంగ్లీషు లిపిలో  పంపకండి. మళ్ళీ వాటిని తెలుగు లిపిలోకి మార్చాలంటే గూగుల్ ట్రాన్స్ లేట్ కూడా పనికిరాదు. తెలుగులోనే టైపు చేసి పంపండి. లేదా అడిగేదేదో ఇంగ్లీషులోనే అడిగెయ్యండి. అది తెలుగులోకి ట్రాన్స్ లేట్ అవుతుంది.   

―సికిందర్