దర్శకత్వం : కేఎస్ రవీంద్ర (బాబీ)

తారాగణం : పవన్ కల్యాణ్, కాజల్ అగర్వాల్, ఊర్వశి, లక్ష్మీ రాయ్, టీస్కా చోప్రా, శరద్ కేల్కర్, ముఖేష్ రిషి, ప్రదీప్ రావత్, కబీర్ సింగ్, రావురమేష్, అలీ, తనికెళ్ళ, పోసాని, రఘుబాబు, కృష్ణ భగవాన్, వేణు, బ్రహ్మాజీ, ప్రభాస్ శీను తదితరులు 

కథ- స్క్రీన్ ప్లే : పవన్ కల్యాణ్, మాటలు : బుర్రా సాయిమాధవ్, సంగీతం : దేవిశ్రీ ప్రసాద్, ఛాయగ్రహణం : ఆర్ధర్ ఎ. విల్సన్, కూర్పు : గౌతం రాజు, యాక్షన్ : రామ్ - లక్ష్మణ్ 

బ్యానర్ : ప‌వ‌న్ క‌ల్యాన్ క్రియేటివ్ వ‌ర్క్స్, నార్త్ స్టార్ ఎంట‌ర్‌టైన్‌మెంట్‌, ఇరోస్ ఇంటర్నేషనల్ 

నిర్మాతలు :  ప‌వ‌న్ క‌ల్యాణ్, శ‌ర‌త్ మరార్, సునీల్ లుల్లా

విడుదల : ఏప్రెల్  8, 2016

***

         పవన్ కల్యాణ్ ఈసారి నటిస్తూనే కాదు, తన సినిమా కథ తనే రాసుకుంటూ క ‘త్తెర’ పైకి వచ్చాడు. ఒక సూపర్ స్టార్ తన సినిమా కథ తనే రాసుకోవడం కమల్ హాసన్ తర్వాత పవన్ కల్యాణ్ తోనే జరిగివుండొచ్చు. అయితే పవన్ సూపర్ స్టార్ కాదు, అంతకి మించి  ఒక ‘పర్సనాలిటీ’ - రజనీకాంత్ ఏం చేసినా ఎలా చెల్లిపోగలదో, పవన్ ఎంత ‘అతి’ చేసినా అలా నడిచిపోతుంది. ఇది కేవలం సూపర్ స్టార్ దశ నుంచి ‘పర్సనాలిటీ’ గా దిగిన నటుడికే సాధ్యమవుతుంది. ఈ ‘పర్సనాలిటీ  స్టేటస్’ పవన్ కి ‘గబ్బర్ సింగ్’ అనే రీమేక్ తోనే  లభించింది.  ఈ స్టేటస్ నే దృష్టిలో పెట్టుకుంటూ ఇప్పుడు ‘సర్దార్ గబ్బర్ సింగ్’  అనే ‘స్వీ మేక్’ తో  తనే కథ రాసుకుని ప్రేక్షకుల ముందు కొచ్చాడు. ఐతే ‘గబ్బర్ సింగ్’ అనే ఒక కల్ట్ క్యారక్టర్ తో పవన్ సృష్టించిన  ఈ వినోదాత్మకాన్ని  ఏ దృష్టితో చూడాలి? ఇదొకసారి చూద్దాం...

కథ      

      ఆంధ్రా తెలంగాణా సరిహద్దుల్లో ఎక్కడో రతన్ పూర్ అనే ఒక గ్రామం. ఇదొక్కప్పుడు పూర్వపు  రాజపుత్ర వంశీయుల సంస్థానంలో వుండేది. ఆ సంస్థానం వారసురాలు అర్షి దేవి ( కాజల్ అగర్వాల్) తల్లిదండ్రుల మరణంతో దళపతి అయిన హరినారాయణ్ (ముఖేష్ రిషి) సంరక్షణలో పెరుగుతుంది. ప్రజల సంక్షేమం కోసం పాటు పడుతూ వుంటుంది. ఈమెకి మధుమతి( ఊర్వశి) అనే చెలికత్తె,  శేఖర్ ( బ్రహ్మానందం) అనే మామా వుంటారు. ఈ ఒకప్పటి సంస్థానం పరిధిలోని గ్రామాలకి బొగ్గు మాఫియాగా ఎదిగిన రాజపుత్ర వంశీయుడే, భైరవ్ సింగ్ (శరద్ కేల్కర్) అనే అతను  ప్రజల పాలిట యముడిలా మారతాడు. అడ్డొచ్చిన వాళ్ళని చంపి గ్రామాల్ని బొగ్గు మైనింగ్ వనరులుగా మార్చుకుంటాడు. రతన్ పూర్ ని కూడా చెరబట్టి బొగ్గు తవ్వుకుని తరలిస్తూంటాడు.

          అటు హైదరాబాద్ లో గబ్బర్ సింగ్ (పవన్ కల్యాణ్ ) అనే ఎస్సై,  ఓ స్నేక్ గ్యాంగ్ అరచకాల్ని అరికట్టి పాపులర్ అవుతాడు. ఇతడి పై అధికారి (తనికెళ్ళ) ఇతడికి ప్రమోషన్ ఇచ్చి,  రతన్ పూర్ కి బదిలీ చేస్తూ అక్కడ పరిస్థితుల్ని చక్క దిద్దమని పంపిస్తాడు. వెంట సాంబా (అలీ) అనే కానిస్టేబుల్ ని కూడా పంపిస్తాడు. రతన్ పూర్ కి  గబ్బర్ సింగ్,  సర్కిల్ ఇన్స్ పెక్టర్ సర్దార్ గబ్బర్ సింగ్ గా రావడంతో ప్రజల్లో ఆశలు చిగురిస్తాయి, ప్రత్యర్ధులకి ఆగ్రహం పెల్లుబుకుతుంది.  

          ఈ నేపధ్యంలో తనదైన స్టయిల్లోప్రత్యర్ధుల పని పడుతున్న గబ్బర్ కి,  అర్షి తారస పడుతుంది. దీంతో ఈ రాకుమారి అర్షి ని చెలికత్తెగానూ, అర్షి చెలికత్తె నడివయసు మధుమతిని రాకుమరిగానూ భ్రమించి, తన లెవెల్ చెలికత్తె తోనే అనుకుని, అర్షినే ప్రేమించడానికి నిర్ణయించుకుంటాడు గబ్బర్. ఇదే అర్షి మీద అటు పెళ్ళైన బైరావ్ సింగ్ కూడా కన్నేసి సమయం కోసం చూస్తూంటాడు..ఇదీ కథ.

ఎలావుంది కథ

      బిగ్ కమర్షియల్స్ లో ఇంతకంటే ఏం కథ వుంటుంది. వచ్చిన కథలే  రీసైక్లింగ్ అవుతూనే వుంటాయి తప్ప, ఒక ‘పీకే’ లానో, ఇంకో ‘రోబో’ లానో తెలుగులో బిగ్ కమర్షియల్స్ తో ప్రయోగాలు చేసి కొత్తదనాన్ని ఇవ్వరుగా. కాబట్టి పవన్ రాసిన ఈ కథకూడా  పాత రొటీన్ చట్రంలోనే వుంది. 70 కోట్లు రిస్కు చేసి, కొత్తగా పవన్ రాస్తున్నప్పుడు కొత్తదనం కోసం ప్రయత్నించకూడదు కూడా. ముందు రొటీన్ తోనే చెయ్యి తిప్పుకోవాలి. ఈ రొటీన్ కి మాజీ గబ్బర్ సింగ్ ఆధారంగా వుంది. కాబట్టి తనకి సులువైంది. పవన్ కి రాజకీయ కాంక్ష లుండొచ్చు. అయితే వాటిని తన చేతిలో పనే కదా అని కథలో చొరబెట్టకుండా, కేవలం ఒక్క వినోదమే ఎజెండాగా- ఈ వేసవిలో ఆహ్లాదాన్నివ్వడమే లక్ష్యంగా పెట్టుకుని ట్రావెల్ చేసినట్టుంది కథ. గబ్బర్ అన్నాక ఫన్నే తప్ప నో సీరియస్ ఎలిమెంట్స్ అని ప్రేక్షకులకే అన్పిస్తుంది. ‘పర్సనాలిటీ’ అన్నాక కథే ముంటుంది, కథన మేముంటుంది. ‘పర్సనాలిటీ’ యే కథ, విన్యాసాలే కథనం. ‘భలేభలే మగాడివోయ్’ అనే హిట్ లో కథేముంది-మతిమరుపు పాత్రలో హీరో నానీ తన క్యారక్టరైజేషన్ తో పదినిమిషాలకో బ్యాంగ్ చొప్పున ఇస్తూ వినోదపర్చడం తప్ప? ఉగాది పండక్కి చూస్తున్న క్లాస్ మాస్ ప్రేక్షకుల పండగ మూడ్ చెడగొట్టి తిట్టుకునేలా మాత్రం లేదు కథ తాజా గబ్బర్ కథ.

ఎవరెలా చేశారు 

       పర్సనాలిటీయే సుప్రీం ఇక్కడ. ఆ పర్సనాలిటీ పవన్. పర్సనాలిటీ అన్నాక ఫన్నే తప్ప ఇంకే  ఎమోషనల్ బ్యాగేజీ లేకపోవడమనే క్యారక్టరైజేషన్ తో పవన్ ఆద్యంతం ఎక్కడా బోరనేది  కొట్టుకుండా కన్పిస్తాడు. మాజీ గబ్బర్ సింగ్ తోనే కౌబాయ్ కల్ట్ ఫిగర్ గా ఎదిగిన పాత్ర ఇక్కడ మరింత పెరిగిన కాన్వాస్ తో,  గన్ షాట్స్ నుంచీ గుర్రాన్ని హిప్నటైజ్ చేయడం వరకూ, గన్ ఫైట్స్ నుంచీ మార్షల్ ఆర్ట్స్ వరకూ ప్రదర్శించని విద్య లేదు. నిజానికి కథా కథనాలని వదిలేసి ఈ విద్యలన్నిటినీ, విన్యాసాలన్నింటినీ జొప్పించడమే పెద్ద క్రియేటివిటీ. ఎక్కడ్నించీ కాపీకొట్టని  ఈ క్రియేటివిటీనీ, ఊహాశక్తినీ, కల్పనా శక్తినీ మొట్టమొదట మనమిక్కడ ఒప్పుకుని తీరాలి.  కమర్షియల్ సినిమాల్ని ఇంత విజువల్ యాక్షన్ తో కాకుండా, కేవలం అవుట్ డేటెడ్ వెర్బల్ యాక్షన్ తో తీస్తున్న దర్శకులందరూ, రాసే రచయితలందరూ,  తాజా గబ్బర్ లో అడుగడుగునా విజువల్ యాక్షన్ క్రియేషన్ కి పడ్డ శ్రమనంతటినీ స్టడీ చేసుకోవాలి. కమర్షియల్ సినిమా అంటే క్యారక్టర్ ని ఇంత హ్యూజ్  కాన్వాస్ మీద  మౌంట్ చేసే కళా ప్రక్రియ అని పవన్ క్యారక్టర్, దాంతో ఎలాటి మొహమాటం లేని అతని నటనా తెలియ జేస్తాయి. ఆటా పాటా మాటా అన్నిటా ఒక ఆల్ రౌండర్ గా, ఇలా ఒన్ మాన్ షోని రక్తి కట్టించడం సామాన్యమైన విషయం కాదు. ఇంత ఇచ్చాక ఇంకా కథెవడి క్కావాలి,  అవే బిగ్ కమర్షియల్స్ రొటీన్ కథలు. ప్రతీ వారం చూస్తున్న 'అద్బుతమైన' కథలతో కడుపు నిండిపోయింది ప్రేక్షకులకి. కథంటూ  కావాలని  అడిగితే గిడిగితే, అదిగో ఆకాశంలో చందమామలాంటి  ‘రోబో’ నో,  ‘పీకే’ నో  తెచ్చివ్వమని మారాం చేయాలి. అప్పుడొక అర్ధముంటుంది. 

          రాకుమారి పాత్రలో అపురూపంగా కన్పించేది కాజల్ అగర్వాల్ అయితే, తెలుగుకి కొత్త విలన్ గా శరద్ కేల్కర్ కంట్రోల్డ్ గా కన్పిస్తాడు. మిగిలిన పాత్రధారులు పెద్దగా ప్రభావం చూపరు తమ పాత్రలతో, నటనలతో. వాళ్లకి మిగిలిందే అంతంత మాత్రం స్పేస్. 

          దేవీశ్రీ  ప్రసాద్ సంగీతం ఒక మ్యూజికల్ ఎంటర్ టైనర్ గా మార్చింది సినిమాని. రెండు పాటలకి ‘లావారిస్’ మీద ఆధారపడ్డారు. ‘తోబాతోబా’ పాట ప్రీల్యూడ్ కి వాడిన  బీట్ సాంతం అమితాబ్ ‘లావారిస్’ లో ‘అప్నీతో జైసే తైసే’  సాంగ్ నుంచి తీసుకున్నదే. అలాగే అంత్యాక్షరిలోనూ ‘లావారిస్’ లోనిదే  ‘మేరే ఆంగ్నేమేఁ’  పల్లవినే వాడారు. కానీ గబ్బర్ సింగ్ అన్నాక ‘షోలే’ లో గబ్బర్ సింగ్ కి వున్న బిజిఎమ్స్ ని ఎందుకు వాడుకోలేదో. 

          ఆర్ధర్ విల్సన్ ఛాయాగ్రహణం అతి పెద్ద ఎస్సెట్ ఈ సినిమాకి. అలాగే  కళా దర్శకుడు బ్రహ్మ కడలి సృష్టించిన సెట్స్ , రామ్ – లక్ష్మణ్ ల యాక్షన్ కొరియో గ్రఫీ. రతన్ పూర్ గ్రామం, ఆ వాతావరణం, విశాలమైన రాజ ప్రసాదాలూ వాటి వైభవం, చిత్ర విచిత్ర ముఠాలతో పోరాట దృశ్యాలూ, పాటల చిత్రీకరణా  పతాకస్థాయికి చేరాయి. గౌతమ్ రాజు ఎడిటింగ్ మీద స్క్రీన్ ప్లే లో సీన్ల కూర్పు ప్రభావం చాల పడింది. సీన్ల కూర్పు  అలా ఎందుకు వున్నందుకు- మరో సారి మరో వ్యాసంలో చూద్దాం. కానీ తెలుగు- హిందీ భారీ నిర్మాణ సంస్థలు పూనుకున్నందువల్ల ప్రొడక్షన్ విలువలు బాగా రిచ్ గా వున్నాయి.

          దర్శకుడు కే ఎస్ రవీంద్ర అలియాస్ బాబీ విషయానికొస్తే, పవన్ రాసిచ్చిందే తీసి పెట్టడం జరిగిందన్నట్టుంది. కానీ ఆ తీయడం బావుంది. ముఖ్యంగా చివర్లో, రాజవంశీయుల భేటీలో రాకుమారిని కమిట్ చేయించే సన్నివేశ చిత్రీకరణ చాలా హూందాతనంతో కూడుకుని వుంది. అక్కడ బుర్రా సాయిమాధవ్ రాసిన సంభాషణలు కూడా బలంగా వున్నాయి. మిగతా పవన్ పాత్రకి ఎలారాసి అభిమానుల్ని సంతోష పెట్టొచ్చో అలా రాశారు. 

చివరికేమిటి 

        ఓ సినిమాకి ప్రేక్షకుల రెస్పాన్స్ ఏమిటన్నది  మొత్తం అన్ని వర్గాల ప్రేక్షకులూ తరలివచ్చే సింగిల్ స్క్రీన్ థియేటర్లే  గీటురాయి అయితే,  ఈ తాజా గబ్బర్ కి  సింగిల్ స్క్రీన్ ప్రేక్షకులు సలాము చేశారంతే. కమర్షియల్ సినిమాల్ని ఒక్కోసారి అలవాటు పడిన ఒకే కథా సూత్రాల ప్రకారం జడ్జ్ చేయలేం. ఒక్కోసారి స్ట్రక్చర్ ని ఎగేసుకుంటూ వెళ్ళిపోయే క్యారక్టర్ తో ‘భలేభలే మగాడివోయ్’ లాంటిది రావొచ్చు. అక్కడ ఫీలవని లోపం తాజా గబ్బర్ లో పీలవ్వడంలో అర్ధం లేదు. తాజా గబ్బర్ లో ఇంటర్వెల్లో హీరోకి విలన్ తో కాన్ ఫ్లిక్ట్ ( సంఘర్షణ) పుట్టాక,  సెకండాఫ్ లో దాన్ని వదిలేసి అర్ధం లేని సీన్లు వేశారనుకోవడం, సెకండాఫ్ బలం  లేక సినిమా పొయిందనుకోవడం, కేవలం తెలిసిన కొన్ని కథా సూత్రాల ప్రకారం జడ్జ్ చేసుకోవడం వల్లే. అసలు ఇంకా ఈ రొటీన్ కాన్ ఫ్లిక్టులతో హీరో - విలన్లూ తన్నుకునే సినిమా లెందుకుండాలి? బయటి ప్రపంచంలో రోజూ భరించలేని టెన్షన్, హింసా చూస్తున్న ప్రేక్షకులకి మళ్ళీ అవే, అనుకున్న కథా సూత్రాల ప్రకారం, ఎందుకు చూపించాలి? తాజా గబ్బర్ లో కాన్ ఫ్లిక్ట్ లేదని ఎవరన్నారు? కాన్ ఫ్లిక్ట్ అంటే ఏమిటి? అది ఎన్ని రకాలుగా వుంటుంది? హీరో విలన్లకి మధ్య చూసి చూసి వున్న తన్నులాటలకి మారుగా ఇక్కడ ఇంకో మర్యాదకరమైన కాన్ ఫ్లిక్ట్ వుంది. అది విలువల మధ్య వైరుధ్యం. హీరోకి సానుకూల విలువలుంటే, విలన్ కి ప్రతికూల విలువలున్నాయి. హీరోతో భౌతిక పోరాటం కాక నైతిక పోరాటానికి తెలివిగా పథకం వేశాడు విలన్. జనంలో హీరో ఒక ఐడియాలజీ. అతణ్ణి చంపినంత మాత్రాన జనంలో అతడి ఐడియాలజీ చచ్చిపోదు. ఈ మేరకు ప్రకటించాడు కూడా విలన్.  కాబట్టి హీరో ఐడియాలజీనే తన ఐడియాలజీతో నిర్మూలించాలని ప్రయత్నించాడు. ఇలా ఇన్నర్ కాన్ ఫ్లిక్ట్ సెకండాఫ్ అంతా అంతర్లీనంగా వుంది. ‘బెన్హర్’ లో కూడా  ఐడియాలజీని ఐడియాలజీతోనే ఎదుర్కోవాలని విలన్ అంటాడు.

          బిగ్ కమర్షియల్స్ ని ఇక డిఫరెంట్ లుక్ తో చూడాల్సిన రోజులొస్తున్నాయేమో.. అసలు కాన్ ఫ్లిక్టే వుండని ‘ఊపిరి’ ని ప్రశంసించి, తాజా గబ్బర్ లో  కాన్ ఫ్లిక్ట్ లేదంటూ తిరస్కరించడంలో అర్ధముందా, ప్రేక్షకులకి విడమర్చి చెప్తే తప్పుందా? అసలు ప్రాబ్లం ఏమిటి? లైటర్ వీన్ గా వున్న హీరో-విలన్ల మధ్య రగడ తెలిసో తెలీకో చేసిన ప్రయోగమే. వెంటనే ఈ ప్రయోగ ఫలితాల్ని నిర్ణయించలేం..చూద్దాం ఇంకా ప్రేక్షకులేం  చేస్తారో.

-సికిందర్ 

తెలుగు సినిమా స్క్రీన్ ప్లే స్ట్రక్చర్ -11

జేమ్స్ బానెట్ ప్రకారం గొప్ప కథని సృష్టించాలంటే, ఆదిమధ్యంతాలు
(బిగినింగ్- మిడిల్-  ఎండ్) అన్నిటా దృష్టిలో పెట్టుకోవాల్సిన సృజనాత్మక ప్రక్రియ చాలా వుంటుంది. metaphors  ( రూపకాలంకరాలు),
archetypes  (ఆది మూలాలు),  hidden truth (నిగూఢ సత్యం), golden paradigm  (ఉత్కృష్ట భూమిక) వంటి ఇంకెన్నో సంక్లిష్ట సంకీర్ణ  స్క్రిప్టింగ్ టూల్స్ జోలికి మనం వెళ్ళనవసరం లేదు. భవిష్యత్తులో కూడా  తెలుగులో గొప్ప కళాఖండాలు నిర్మించే ఉద్దేశంతో ఎవరూ
ఉండకపోవచ్చు. ప్రస్తుత స్ట్రగుల్ అంతా బాక్సాఫీసు దగ్గర ఎంతో కొంత వర్కౌట్ అయ్యే డబ్బులొచ్చే అర్ధవంతమైన  కమర్షియల్స్  కోసమే కాబట్టి, జేమ్స్ బానెట్ నుంచి కొంతే – ఓ ఇరవై శాతమే తీసుకుని అన్వయించుకుంటే సరిపోతుంది...

        సినిమాలకి రాసుకున్న కథల  మీద ఇతరుల చేతులు ఎన్ని పడ్డా పూర్తిగా చెడకుండా ఒక లాక్ లాంటిది వేసుకోవాలన్న ఫార్ములా అన్వేషణలో దొరికిందే జేమ్స్ బానెట్ వెలుగులోకి తెచ్చిన ప్రక్రియ. అంటే గొప్ప కథకి బానెట్ చెబుతున్న నిర్వచనాల్లోంచి కొంతే  తీసుకుని, తెలుగుసినిమాల పరిధులూ ప్రమాణాలతో  సరితూగే  ‘గొప్పకథ’ నే  టార్గెట్ చేసి పునాది వేసుకుంటే, దాని మీద ఎందరి చేతులు ఎలా పడ్డా,  ఆ ‘గొప్పకథ’ పునాదులు ఎంత వదులైనప్పటికీ,  నాణ్యత కనీసం ఓ మంచి కథ అన్పించుకునే స్థాయి దగ్గర   ఆగవచ్చన్న ఆశాభావంతోనే ఈ ఫార్ములా. 

          ఇలా కాకుండా, ఇప్పుడు జరుగుతున్నట్టుగా, సిడ్ ఫీల్డ్ భూమిక (paradigm ) తోనే  కేవలం ఓ మంచి కథకే పునాది వేసుకుంటే, ఆ మంచి కథ అనుకున్నది శిఖరాగ్ర సమావేశాల్లో ఇంకా దిగజారి నీచకథగా తయారయ్యే  ప్రమాదముంది. కనుక ముందే గొప్ప  కథకి పునాది వేస్తే ‘ఫిల్టరై’ మంచి కథగా మిగలొచ్చు, ఇలా కాక ముందే మంచి కథకి మాత్రమే పునాది వేసుకుంటే  ‘ఫిల్టరై’ మహా చెడ్డ కథ చేతికి రావచ్చు. అంటే జేమ్స్ బానెట్  మోడల్ తో కథ చేసుకుంటే,  సిడ్ ఫీల్డ్ మోడల్ దక్కవచ్చన్న మాట. ఇది మంచిదేగా- సిడ్ ఫీల్డ్  మోడల్లో చేసుకున్నవి కూడా మంట గలిసిపోతున్నప్పుడు. 

          కాబట్టి  కథంటే కథ మొత్తానికీ కాకుండా మిడిల్ ని మాత్రమే లాక్ చేసే  ఫార్ములాని బానెట్ నుంచి తీసుకుంటే, గత వ్యాసం లో పేర్కొన్నట్టు, కథంటే పఠితకి / ప్రేక్షకుడికి / శ్రోతకి  చేసే సైకో థెరఫీయే గనుక, ఆ సైకాలజీ లోంచే, ఆ మానసిక అవసరాలకోసమే,  కాన్షస్ -  సబ్ కాన్షస్ మైండ్స్  ని  మధించి పుట్టేదే  కథ గనుక, ఈ సైకలాజికల్ కనెక్షన్ ని ఏర్పాటు చేయడమే లాకింగ్ సిస్టం ఫార్ములా అన్నమాట! 

          అంటే అప్పుడు స్క్రీన్ ప్లే రచనని పూర్తిగా కొత్త కోణంలో చూడాల్సి వుంటుందన్న మాట. ఇక్కడ్నించీ  ఈ రాస్తున్న లైన్లు జాగ్రత్తగా చదవుకోవాలి. ముందేర్పర్చుకున్న నమ్మకాలూ అభిప్రాయాలూ వుంటే తీసి పక్కన పెట్టుకోవాలి. ఇక్కడ కన్పించే ప్రతీ లైనూ ఒకటికి పదిసార్లు చదవడమేగాక, ఈ లైన్లు చెప్పే కొత్త విషయాలు  నేర్చుకోవాలి. నేర్చుకున్నది అమల్లో పెట్టుకోవాలి. నిరూపితమైన శాస్త్రం ఎప్పుడూ మోసం చెయ్యదు.

          సమస్త కథలూ మన మానసిక ప్రపంచాలకి ప్రతిరూపాలే. కాన్షస్ – సబ్ కాన్షస్ మైండ్ ల సయ్యాట (ఇంటర్ ప్లే) లే. సౌలభ్యం కోసం పదజాలాన్ని వాడుక భాషలోకి మార్చుకుంటే - కాన్ష మైండ్ అంటే మన వెలుపలి మనసు, సబ్ కాన్షస్ మైండ్ అంటే లోపలి మనసు. వెలుపలి మనసునే ‘మనసు’ అనీ, లోపలి మనసుని ‘అంతరాత్మ’ అనీ అనుకుంటే, మనం మనసుతో ఆలోచించి నిర్ణయాలు తీసుకుంటాం. ఆ నిర్ణయాలు మంచివో కావో అంతరాత్మ చెబుతుంది. ఈ రెండిటి మధ్య మన ఇగో (అహం) నిర్ణేతగా వుంటుంది.         అదెప్పుడూ అంతరాత్మ విజ్ఞతతో చెప్పే మంచి మాట, శాశ్వత పరిష్కారం  లాంటివి వినదు. మనసు చెప్పే ఆకర్షణీయమైన మాటలే, తాత్కాలిక పరిష్కారాలే  ముచ్చటపడి వింటుంది. ఇదెప్పుడూ చుట్టూ అందంగా కన్పించే బాహ్యప్రపంచాన్నే అనుభవిస్తుంది. లోపల గంభీరంగా కన్పించే ప్రపంచమైన  అంతరాత్మలోకి ప్రయాణించడానికి ఇష్టపడదు. 

          పైపెచ్చు ఆ అంతరాత్మని నొక్కేసే ఎజెండాతోనే ఇగో నిత్యం ప్రవర్తిస్తుంది. ఇగో ఎప్పుడూ ‘మనసు’ తోనే జతకలిసి వుంటుంది. మనసుతోనే చెట్టపట్టాలేసుకుని బాహ్యప్రపంచంలోనే  షికార్లు కొడుతుంది. ఇగో అంటే మనమే. భౌతికంగా మన గుర్తింపు. భౌతికంగా మనం చేసుకునే అలంకరణ, మేకప్ ల ద్వారా నేను ఫలానా అని తెచ్చుకునే గుర్తింపు. అలాటి ‘మనం’  అంతరాత్మలోకి తొంగి చూడ్డానికి ఇష్ట పడం. ఎందుకంటే అక్కడ ఎన్నో నగ్నసత్యాలు, శాశ్వత విలువలూ వంటి మనిషి పుట్టినప్పటినుంచీ జీన్స్ లో నిబిడీకృతం చేసుకుని తిరుగుతున్న చేదు వాస్తవాలతో బాటు,  దేవుడి నియమావళి భయపెడుతూవుంటుంది.

          మనకు (ఇగోకి)  వున్న ఈ లక్షణాలు  పక్కాగా సినిమాల్లో హీరో కుండే లక్షణాలే. అంతరాత్మ తో మనం పడే సంఘర్షణ  సినిమాల్లో  మిడిల్ తో హీరో చేసే సంఘర్షణే. ఇది జాగ్రత్తగా గమనించాలి.  స్క్రీన్ ప్లేలో మిడిల్ అంటే మన అంతరాత్మకి ప్రతి (తెర) రూపమే. అంతరాత్మ సర్వాంతర్యామి. ఈ విశ్వమంతా వ్యాపించి వుంది. అందరిలోనూ వుండేది ఒకే అంతరాత్మ. ఒకే నగ్న సత్యాలు, ఒకే శాశ్వత విలువలు, ఒకే దేవుడి నియమావళి. 

          కానీ  మనం అంతరాత్మలో  ప్రయాణించి ఈ కఠిన విషయాలు తెలుసుకోవడానికి, చేదుగా వుండే  పచ్చి నిజాల్ని రుచి చూడడానికీ  వెనుకాడుతాం. సినిమాలు మన మెడబట్టి ఈ పనే చేయిస్తాయి. మనల్ని- అంటే మనలాంటి  హీరోని, మిడిల్ లోకి నెట్టి సంఘర్షణలో పడేస్తాయి. ఏ అంతరాత్మకి భయపడి దూరంగా వుంటున్నామో, ఆ అంతరాత్మ ( మిడిల్ ) లోకి నెట్టి-  అక్కడి నగ్నసత్యాల పట్ల, ఆ శాశ్వత విలువల పట్ల, ఆ దేవుడి నియమావళి పట్లా మన భయాలని పోగొట్టి ఒడ్డున పడెయ్యడమే కదిలే బొమ్మల రూపంలో సినిమాలు చేసే- చెయ్యాల్సిన పని. 

          బరి లోకి దిగి అమీతుమీ తేల్చుకుంటే తప్ప మన భయాలు పోవు. అంతరాత్మలో పొడసూపే భయ కారకాలతో  పోరాడి,  వాటి పట్ల భయాలు తొలగించుకుని,  విజేతలుగా అవతరించడమే జరిగేది. విజేతలుగా అవతరించడమే స్క్రీన్ ప్లేలో ఎండ్ విభాగం. అంటే అసంపూర్ణ వ్యక్తులుగా, పలాయన వాదం పఠిస్తూ, ప్రియమైన మనసుతో కలిసి షికార్లు కొట్టే మనం(ఇగో),  అంతరాత్మతో భయాలని పోగొట్టుకుని, పరిపూర్ణ వ్యక్తులుగా ఎదగడమే పరోక్షంగా  సినిమా చూపించే సినిమా!

          సింపుల్ గా చెప్పాలంటే మనలోని ఇగోని  మెచ్యూర్డ్ ఇగోగా మార్చే ప్రక్రియే సినిమా. ఏ కథైనా, ఏ పురాణమైనా, ఏ జానపదమైనా, ఇంకేదయినా చేసేది ఒక్కటే-  మనసూ అంతరాత్మల సయ్యాటలతో మనిషిని  మోక్ష మార్గాన నడిపించడం. రాముడి అరణ్య వాసంలో అరణ్యం అంతరాత్మే, అర్జునుడి కురుక్షేత్రంలో కురుక్షేత్రం అంతరాత్మే, ‘తెలివైన ఇంద్రజాలికుడు’ అనే జానపద కథలో ఇంద్ర జాలికుడు అంతరాత్మే.

          బానెట్  కొన్ని  సినిమాలని ఉదహరిస్తారు- ఈటీ, కాంటాక్ట్, అర్మగెడ్డాన్ సినిమాల్లో అంతరిక్షం అంతరాత్మ అయితే,  భూమి వెలుపలి మనసు. ఏలియెన్ లో అంతరిక్ష నౌకలోని కంట్రోల్ రూమ్ అంతరాత్మ అయితే, జురాసిక్ పార్క్ లో కాంపౌండు, మిగతా పార్కూ అంతరాత్మ. టైటానిక్ లో టైటానిక్ నౌక వెలుపలి మనసు అయితే, అది మునిగిపోయిన తర్వాత సముద్ర గర్భం అంతరాత్మ, జాస్ లో లంక అనేది వెలుపలి మనసు అయితే,  దాని చుట్టూ సముద్రం అంతరాత్మ, సముద్రం లోంచి దాడి చేసే సొరచేప నగ్న సత్యాలకి ప్రతీక, ఈ సొరచేపతో తలపడే హీరో మన ఇగోనే! ఈ చిత్రణలు ప్రేక్షకులతో  సైకలాజికల్ గా కనెక్షన్ ని ఏర్పాటు చేసుకుంటాయి.

      తెలుగులోకి వస్తే,  ‘ఏలియెన్’ లో అంతరిక్ష నౌకలోని కంట్రోల్ రూమ్ ఎలాగో, ‘ఒక్కడు’ లో భూమికని దాచిన గది అలా అంతరాత్మకి ప్రతీక అయితే, భూమిక పాత్ర పరిష్కరించాల్సిన  ఆ అంతరాత్మ సంధిస్తున్న పజిల్. మిగతా ఇల్లూ, చార్మినార్ అంతస్తూ అంతా వెలుపలి మనసు. మహేష్ బాబు మన ఇగో. ‘శివ’ లో నాగార్జున పాత్ర మన ఇగో. అతడి కాలేజీ వాతావరణ మంతా వెలుపలి మనసు, అతను తలపడే చీకటి మాఫియా ప్రపంచం అంతరాత్మ, రఘువరన్ విలన్ పాత్ర అంతరాత్మలోంచి పొడసూపుతున్న ఒక చేదు వాస్తవం. 

  ‘ఊపిరి’లో కార్తీ పాత్ర మన ఇగో కాన్షస్, అతను  నాగార్జున బంగళాలోకి ప్రవేశించినప్పుడు నాగార్జున బంగాళా అంతరాత్మ, నాగార్జున పాత్ర ఆ అంతరాత్మ సంధిస్తున్న పరిష్కరించాల్సిన సమస్య.

          ‘క్షణం’ లో అడవి శేష్ పాత్ర మన ఇగో, మిస్సయిన పాప అంతరాత్మ; ‘సూర్య వర్సెస్ సూర్య’ లో నిఖిల్ పాత్ర మన ఇగో, అతను భయపడే సూర్య కాంతి- పగటి వెలుతురు అంతరాత్మ; ‘స్వామీరారా’ లో పాత్రలన్నీ మన ఇగోకి వివిధ రూపాలు, స్వామి విగ్రహం అంతరాత్మ; ‘కంచె’ లో వరుణ్ తేజ్ మన ఇగో, అతను పాల్గొనే రెండో ప్రపంచ యుద్ధం అంతరాత్మ, కాపాడాల్సిన పాప ప్రాణాలు అంతరాత్మ నొక్కి చెబుతున్న శాశ్వత విలువలకి ప్రతీక;

       ‘కుమారి-21ఎఫ్’ లో హీరోయిన్ పాత్ర అంతరాత్మ, హీరో పాత్ర మన ఇగో. ‘శ్రీమంతుడు’ లో మహేష్ బాబు దత్తత తీసుకునే గ్రామం అంతరాత్మ, అతడి పాత్ర మన ఇగో, నగరంలో అతను తిరుగాడే  వాతావరణం వెలుపలి మనసు. ‘అల్లూరి సీతారామరాజు’ లో  అడవి అంతా  అంతరాత్మ ప్రతిరూపం, అందులో బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం ఆ అంతరాత్మ సంధించే  ప్రశ్న, అల్లూరి పాత్రలో హీరో కృష్ణ  ఆ ప్రశ్నతో తలపడే మన ఇగో.

  

     బానెట్ తన పుస్తకంలో – నిజజీవితంలో అంతరాత్మ సంధించిన ప్రశ్నతోనే పోలాండ్ లో ఒక  లెక్ వాలెసా అవతరించాడనీ, చెకస్లోవేకియాలో ఒక వాక్లావ్హావెల్ అవతరించాడనీ, అమెరికాలో మార్టిన్ లూథర్ కింగ్ ఉద్భవించాడనీ  రాశారు.

         నిజజీవితంలోనే దక్షిణాఫ్రికాలో మామూలు గాంధీని  జాత్యాహంకారంతో తెల్లవాడు రైల్లోంచి తోసేసి నప్పుడు,  ఆయన అంతరంగం సంధించిన ప్రశ్నే స్వాతంత్ర్య పోరాటానికి పురిగొల్పి ,ఆయన్ని మహాత్ముణ్ణి చేసింది. అంతరంగం / అంతరాత్మ అనేది  లేకపోతే ప్రపంచంలో  ఏ గొప్ప పనీ సాధ్యం కాదు. మన చుట్టూ కూడా ఏ మంచి పనీ చేయలేం. చరిత్రలో హిట్లర్ లాంటి వాళ్ళు, ఈదీ అమీన్ లాంటి వాళ్ళు అంతరాత్మని చంపేసుకుని, తుంటరి మనసు చెప్పినట్టల్లా ఇగోతో ఆటాడారు, మారణహోమాలు సృష్టించారు.

        ‘కోయీ మిల్ గయా’ లో గ్రహాంతర జీవి అంతరాత్మ, మానసికంగా బలహీనుడైన హృతిక్ రోషన్ మన ఇగో, ‘పీకే’ లో అమీర్ ఖాన్ మన కాన్షస్ ఇగో అయితే, అంతరిక్షం  లోంచి అతను ప్రవేశించిన భూవాతావరణం అంతరాత్మ, ‘భజరంగీ భాయిజాన్’ లో పాప పాత్ర సర్వాంతర్యామి అయిన అంతరాత్మ.  

          హార్రర్ సినిమాల్లో దెయ్యాల కొంపలు  అంతరాత్మలు. పాత్రలు మన ఇగోలు. రొమాంటిక్ కామెడీల్లో ఎంతకీ ప్రేమలో పడని హీరోయిన్ అంతరాత్మ, హీరో ఆ అంతరాత్మలోకి దూకి లక్ష్యం (ప్రేమ) కోసం మునకలేసే మన ఇగో. ట్రాజడీల్లో ఎదురయ్యే సమస్య అంతరాత్మ, పరిష్కరించుకోలేక పతనమయ్యే పాత్ర మన ఇగో. 

         థ్రిల్లర్స్ లో విలన్ అతడి చుట్టూ  వాతావరణం అంతరాత్మ సెటప్, ఆ సెటప్  లోకి దూకే హీరో మన ఇగో. మర్డర్ మిస్టరీల్లో  మిస్టరీ అంతా మన అంతరంగం, మిస్టరీని చేధించే హీరో మన ఇగో. ఆర్ట్ సినిమాల్లో  ‘దొర’ అనే వాడు  భయపెట్టే అంతరాత్మ, జీతగాడు ఆత్మస్థైర్యం కోల్పోయిన మన ఇగో. కమ్యూనిస్టు అయిన ఆర్. నారాయణ మూర్తి ఒప్పుకున్నా ఒప్పుకోకపోయినా ఆయన సినిమాల్లో ఉద్యమాలు, పోరాటాలు అన్నీ వెలుపలి మనసు- లోపలి మనసుల సయ్యాటలే. లేకపోతే ఆ సినిమాలే ఆడవు.

        మొత్తంగా చూస్తే  కథలన్నీ మన అంతరంగంలోకి లేదా అంతరాత్మలోకి మన ఇగో చేసే ప్రయాణాలే. కథంటే అంతరంగంలోకి ఇగో చేసే ప్రయాణం...దీన్ని రామకోటిలా రాసుకోవాలి.  అంతరంగం స్క్రీన్ ప్లేలో మిడిల్ అయితే, ఇగో మనమే, అంటే మనం అభిమానించే హీరో!

          ఇగో ని మెచ్యూర్డ్ ఇగోగా మార్చే దిశగా ప్రయాణింప జేసేదే మంచికథ!

          ‘క్షణం’ లో చూడండి... అతనెప్పుడో  నాల్గేళ్ళ క్రితం ఇగో ప్రేరేపిస్తే హీరోయిన్ తో శారీరకంగా కలిసి వెళ్ళిపోయాడు. ఆ విషయం ఇక పట్టించుకోలేదు. తీరా తిరిగి వచ్చి తప్పిపోయిన ఆ హీరోయిన్ పాపకోసం వెతికే ‘ప్రయాణం’లో, చివరికి ఆ పాపే తనదని తెలుసుకున్నాడు- మెచ్యూర్డ్ ఇగోగా ఎదిగాడు. ఆ పాపని (అంతరాత్మని) తన కూతురిగా స్వీకరించి మోక్షం పొందాడు. మోక్షం ఇంకెక్కడో దొరకదు, మన అంతరాత్మని మనం శిరస్సు వంచి స్వీకరించగల్గితే  అదే మోక్షం. ఇంకే మోక్షమూ ఎక్కడా లేదు. 

           మనలోని ఇగోని చంపి పారేసుకోవడం చచ్చినా సాధ్యం కాదు. అందుకని పాడు పన్లు చేయించే ఇగోని సంస్కరించి మంచి ఇగోగా, మన దోస్తుగా మార్చుకోవడమే మనం చేయాల్సింది. అప్పుడే మనకి మోక్షం. మంచి సినిమా కథలు ఈ పనే చేస్తాయి- ఇగోని మెచ్యూర్డ్ ఇగోగా మార్చడం. ఆవారా హీరోని (ఇగోని) ఎలాగో కిందా మీదా పడి తెలిసిన నాటు వైద్యం (సైకో థెరఫీ) చేసి, మారిన  మనిషిగా (మెచ్యూర్డ్ ఇగోగా) తేల్చి ముగిస్తూనే వుంటారు అప్పుడప్పుడు మన సినిమాల్లో. 

          ఒకప్పుడు వదిలేద్దాం, ఇప్పుడు ‘మా సినిమాల్లో మంచి మెసేజ్ వుందం’ టారు, ఆ మెసేజ్ ఇచ్చే విధానం చాలా తికమక పెట్టేస్తుంది. అసలు మెసేజ్ లెక్చర్ ద్వారా ఎందుకివ్వాలి. కథలోకి ఇగోని ప్రయాణింపజేసి, మెచ్యూర్డ్ ఇగోగా మార్చే కథలకి,  ఏ మె సేజూ ఓరల్ గా ఇచ్చే అవసరం రాదు- ‘క్షణం’ లాంటి థ్రిల్లర్ కూడా సైకలాజికల్ గా కనెక్ట్ అయి,  డీఫాల్డుగా వుండే అత్యుత్తమ మెసేజిని ఇవ్వకనే ఇచ్చేస్తోంది.

          ఇగోని  మెచ్యూర్డ్ ఇగోగా మార్చే కథల్లో డీఫాల్డుగానే దైవవాణి వుంటుంది. దైవవాణికి మించిన మెసేజి ఏముంటుంది? యాక్షన్, ఫ్యాక్షన్, కామెడీ, ఫ్యామిలీ, లవ్, హార్రర్, థ్రిల్లర్, విప్లవ, దేశభక్తి, దైవభక్తీ...ఇంకే కథలకైనా ఒకే దైవవాణి( మెసేజ్) వుంటుంది - న్యాయం, ధర్మం, నైతిక విలువలు పాటించుకోమని.

          స్క్రీన్ ప్లే అంటే  ‘just  character  and  structure , conflict  and  turning  points’  మాత్రమే కాదనీ, అలాటి స్క్రీన్ ప్లేలు ‘don’t  make  a psychological connection,  they  lack  hidden  wisdom  and  truth, and  they  are not really  that entertaining…’  అని బానెట్ రాశారు. దురదృష్టవశాత్తూ హాలీవుడ్ లో కొత్త వాళ్ళు వచ్చేసి ఇలాగే రాసేస్తున్నారనీ, ‘you  have  an  entire  industry  manufacturing something  it  doesn’t  understand.  If  they  did  it  in Detroit,  manufactured cars  without  a  clue  to their  real  purpose,  it  would  be  a  joke. The  motor would  be  in  the  back  seat  and  the wheels  would  be  in the  trunk. You’d have chaos!’   అన్నారు. 

        ‘without  a  clue  to their  real  purpose’  తో కథ తయారు చేస్తే ఎలా వుంటుందంటే, ఉదాహరణకి ‘ఊపిరి’ లో కార్తీ పాత్రకి పెట్టిన కుటుంబ కష్టాల చాంతాడంత కథ. కార్తీ నాగార్జున దగ్గరికి అంతరాత్మలోకి జర్నీ చేసే ఇగోగా ప్రవేశించాక, మళ్ళీ అవతల కుటుంబ కష్టాలతో కూడిన ఇంకో అంతరాత్మలోకి జర్నీ  ఏమిటి? మనిషికి రెండు అంతరాత్మ లుంటాయా? దీనికి  ఏ మాత్రం సైకలాజికల్ కనెక్ట్ వుంటుంది? 

          అలాగే ‘సూర్య వర్సెస్ సూర్య’ లో సూర్యరశ్మి పడని  జబ్బుతో వుండే  హీరో / ఇగో  కథ- ఆ సూర్య రశ్మి అనే అంతరంగ ప్రపంచంలోకి ప్రవేశించిన తర్వాత,  దాంతో అమీ తుమీ తేల్చుకోకుండా, హీరోయిన్ తో ప్రేమాయణమే తన ప్రయాణంగా మార్చుకుంటే, సైకలాజికల్  కనెక్ట్ అంతా ఏమైపోవాలి? అంటే  Manufacturing   stories   without  a  clue  to their  real  purpose  అన్నమాట! ఏం చేస్తున్నామో, అసలేం చెయ్యాలో తెలీక ఏదో చేసెయ్యడం! 

          ఒకసారి పునశ్చరణ చేసుకుందాం :           

            1. కథ ప్రయోజనం ఇగోని మెచ్యూర్డ్ ఇగో దిశగా ప్రయాణింప జేయడం.          

    2. స్క్రీన్ ప్లే అంటే కాన్షస్ (వెలుపలి మనసు) – సబ్ కాన్షస్ (అంతరాత్మ) ల ఇంటర్ ప్లే (సయ్యాట).          

3. హీరో అంటే మనం, మన ఇగో.          

     4. వెలుపలి మనసు అంటే స్క్రీన్ ప్లే లో బిగినింగ్ విభాగం.         

    5. వెలుపలి మనసుతోనే మన ఇగో/ మనం ఎంజాయ్ చేస్తూంటాం.          

      6. వెలుపలి మనసు లాంటి బిగినింగ్ విభాగంలో హీరో కూడా ఎంజాయ్ చేస్తూంటాడు.

          7. ఆనందంగా వున్న మనకి సమస్యలొస్తాయి. అంతరాత్మతో సంఘర్షణలో పడతాం.

          8. బిగినింగ్ విభాగంతో హీరోకి / మన ఇగోకి కూడా హనీమూన్ ముగిసి సమస్యలో ఇరుక్కుంటారు.

          9. నిజజీవితంలో మనం అంతరాత్మతో సంఘర్షణ కి దిగితాం. 

          10. కథలో హీరో / ఇగో అంతరాత్మలాంటి మిడిల్ లోకి ప్రవేశించి  సంఘర్షణ ప్రారంభిస్తాయి.

          (వచ్చేవారం సైకలాజికల్ లాకింగ్ ఫార్ములా తెలుసుకుందాం)

-సికిందర్