647 : స్క్రీన్ ప్లే సంగతులు!

ఫ్లాష్ బ్యాక్

సీన్ :   కిటికీలో కూర్చుని బుక్ చదువుతూంటాడు జూన్ హా. టీసూ వస్తాడు. ఇద్దరూ స్టూడెంట్స్. టీసూ వచ్చి నిలబడి క్యాప్ తీస్తాడు. అతడి క్రాఫు మధ్యకి పాపిడీ తీసినట్టుంటుంది గానీ నిజానికి మధ్యకి  పొడుగ్గా కాలువలా షేవ్ చేయించుకున్నాడు. తన కాబోయే భార్యకి లవ్ లెటర్ రాయాలంటాడు. లవర్స్ కి జూన్ హా లవ్ లెటర్స్ రాసి పెడుతూంటాడు. టీసూ అద్దం ముందు వచ్చి నిలబడి చెబుతూంటాడు. ఆ అమ్మాయి తన ఫాదర్ ఫ్రెండ్ కూతురంటాడు. తామిద్దర్నీ దగ్గరయ్యేందుకు స్వేచ్ఛ కల్పించారంటాడు. ఆ అమ్మాయి తనకి ఎప్పుదు ఈ మెయిల్ పంపినా తన ఫాదర్ చూస్తాడని, తను ప్రేమిస్తున్నాడో లేదో  సీఐడీలా గమనిస్తున్నాడనీ అంటూ, ఆ అమ్మాయి ఫోటో తీస్తాడు.  దాన్ని టేబుల్ మీద పెట్టి జూన్ హా వైపు తోస్తే, అది వెళ్లి అవతల కింద పడుతుంది. గబుక్కున వెళ్లి తీసి జూన్ హా ముందు పెడతాడు. జూన్ హా ఆ ఫోటో లోని అమ్మాయి కేసే  అలా చూస్తూంటే, ఈమె పొలిటీషియన్ కూతురని, పొలిటీషియన్ కూతురు ఎంత డొల్లగా వుంటుందో తెలుసుకదాని అంటాడు. ఫోటోలో అమ్మాయిని అలా చూస్తూ వున్న జూన్ హా ఆలోచనలు ఎటెటో పోతాయి...

పాయింట్ : 

    జీహై ఆమె తల్లి డైరీలో చదువుతున్న ఫ్లాష్ బ్యాక్ ఇది. ఫ్లాష్ బ్యాకులో ఈ మొదటి సీనులో జూన్ హా, టీసూ కలుసుకున్నారనీ, కలుసుకుని ఫలానా ఈ మాటలు మాట్లాడుకున్నారనీ జీహై తల్లి కి ఎలా తెలుసని  ఇలా రాసిందీ – అనుకోవచ్చు. సినిమాల్లో ఫ్లాష్ బ్యాకులు ఇంతే. పాత్ర తను వుండడానికి అవకాశం లేని చోట, ఇతర పాత్రల గుట్టు మట్లన్నీ కళ్ళారా చూసినట్టు పూసగుచ్చి
నట్టు ఫ్లాష్ బ్యాకులో కలిపి చెప్పేయడం ఆనవాయితీ. ఇది కూడా ఇంతే. లేకపోతే  కథ చెప్పలేరు. దర్శకుడి పాయింటాఫ్ వ్యూ అయితే ఈ సమస్య వుండదు. కానీ ఇక్కడ తల్లి రాసిన డైరీ,  ఆమె పాయింటాఫ్ వ్యూయే అయి వుండక తప్పదు. 

          ఈ సీను ఫ్లాష్ బ్యాక్ కి బిగినింగ్ విభాగం. ఈ బిగినింగ్ విభాగంలో పాత్రల పరిచయ క్రమాన్ని  ఎక్కువ సాగదీయలేదు. ఈ మొదటి  సీన్లోనే  మూడు ముఖ్య పాత్రలని ఎస్టాబ్లిష్ చేసేసి, ‘స్టోరీ’ కూడా సెటప్ చేసేశాడు  దర్శకుడు. ఇదే గనుక ప్రధాన కథ బిగినింగ్ విభాగంలో చూస్తే, అక్కడ పాత్రల పరిచయాలకి మాంటేజీలూ, కొన్ని సీన్లూ వేస్తూ కొంత సమయం గడిపినట్టు గమనించాం. చాలా తెలుగు సినిమాల తెలుగాలోచనలో ఫ్లాష్ బ్యాక్ కళ ఇలా కన్పించదు. ఎలా వుంటుందంటే, ప్రధాన కథ బిగినింగ్  విభాగంలో పాత్రల పరిచయానికి ఎన్ని సీన్లతో ఎంత సమయం తీసుకుంటారో, మళ్ళీ ఫ్లాష్ బ్యాక్ చూపించాల్సి వస్తే, అందులోనూ పాత్రల పరిచయ సీన్లతో, అంత సమయమూ తీసుకుంటారు. బ్యాడ్ రైటింగ్ ఇది. కథ ముందుకు కదలకుండా రెండు కాలాల బిగినింగ్ విభాగాలే సమయాన్ని తినెయ్యడం ( Don't tell the reader about the past until he or she cares about the future. A flashback should not stop a movie just to provide exposition. A flashback should move the story forward - David Trottier, The Walt Disney Company screenplay developer). విడివిడిగా రెండు కథలు చూపిస్తూంటే అది వేరు, ఒకే కథలో ఫ్లాష్ బ్యాక్ అన్నప్పుడు వాటి స్ట్రక్చర్లో వాటి క్రియేటివిటీ ఒకేలా వుండదు. ఫ్లాష్ బ్యాక్ బిగినింగ్ విభాగం చప్పున ముగిసి పోవాలి. 

          ఇదే జరిగిందిక్కడ.  ఫ్లాష్ బ్యాక్ మొదటి సీన్లోనే రెండు ముఖ్య పాత్రలని ప్రత్యక్షంగా ఎస్టాబ్లిష్  చేసేసి, మూడోదైన హీరోయిన్ తల్లి పాత్రని  పరోక్షంగా డైలాగుల్లో ఎస్టాబ్లిష్ చేసి, ‘కథ’ కూడా సెటప్ చేసేశాడు ఈ ఒక్క  సీన్లో. ఏమిటా ‘కథ’? టీసూ పెళ్లి చేసుకోబోయే ‘హీరోయిన్’ కి, జూన్ హై చేత  ఉత్తరాలు రాయించడం. ( ఈఫ్లాష్ బ్యాక్ లో వున్నది ‘కథ’ కాదనీ, ‘గాథ’  అనీ గత వ్యాసం ఒకదాంట్లో చెప్పుకున్నాం. ఇక్కడ సౌలభ్యం కోసం ‘కథ’ అనే పదాన్నే వాడుతున్నాం). 

          ఇక్కడ ప్రధాన కథ బిగినింగ్ డైనమిక్స్ కీ, ఫ్లాష్ బ్యాక్  బిగినింగ్ డైనమిక్స్ కీ పోలికలు చూద్దాం. ప్రధాన కథలో హీరోయిన్ ఫ్రెండ్ కోసం తను ప్రేమిస్తున్న హీరోకి ఈ -  మెయిల్ లెటర్స్ రాస్తున్నట్టు గమనించాం. ఇప్పుడు ఫ్లాష్ బ్యాక్ కొచ్చేసి హీరో తన ఫ్రెండ్ కోసం తను ప్రేమిస్తున్న హీరోయిన్ కి లెటర్స్ రాస్తున్నట్టు డైనమిక్స్ క్రియేట్ చేశాడు. ఇది వినోదపర్చే నాటకీయత.

          అయితే డైనమిక్స్ కోసమే  డైనమిక్స్ అన్నట్టు ఈ డైనమిక్స్ ని సృష్టించాడా, లేక వీటికి లోతైన భావ మేమైనా వుందా? దర్శకుడు మొత్తం ఈ మూవీ కథని విధిలీల, తలరాత అనే సెంటిమెంట్లతో ప్లాన్ చేశానన్నాడు. ఫ్లాష్ బ్యాక్ మొత్తం వీటి ఆధారంగానే నడుస్తుంది. విధి చేతిలో బొమ్మలు ఫ్లాష్ బ్యాక్ లో ప్రేమికుల పాత్రలు.  అయితే ఫ్లాష్ బ్యాక్ లో దీని ప్రభావం ప్రధాన కథపై పడకుండా ఎలా వుంటుంది? విధి సర్వాంతర్యామి కదా? ఇదొక పాయింటు డైనమిక్స్ కి. 

       రెండో పాయింటు, ఫ్లాష్ బ్యాక్ లో ఎవరైతే మనం టీసూని ఇప్పుడు చూస్తున్నామో, ఇతనే ప్రధాన కథలో జీహైకి  తండ్రి అవుతాడన్నమాట. ఫ్లాష్ బ్యాక్ లో టీసూ ఏం చేస్తున్నాడు -  తను రాయాల్సిన ఉత్తరాలు కాబోయే భార్యకి తను రాయకుండా, ఆ రాత పనిని  అదేదో ‘లో - క్లాస్ యాక్టివిటీ’ అన్నట్టు ఫీలై,  ఫ్రెండ్ జూన్ హై చేత రాయించుకుని చేతులు దులుపుకుంటున్నాడు. దీనికి ‘శిక్ష’ పడవద్దా?  ‘శిక్ష’ అప్పుడే పడితే ఇప్పుడు కూతురు అనుభవించడానికేముంటుంది? కూతురు అనుభవించడానికి వుండక పోతే విధి అనే కాన్సెప్ట్ ఎక్కడుంటుంది?  విధి అనే కాన్సెప్ట్ వుండకపోతే డైనమిక్స్ ఎక్కడుంటాయి? డైనమిక్స్ వుండకపోతే ప్రేక్షకులతో అన్ కాన్షస్ గా, సైకలాజికల్ కనెక్షన్ ఎక్కడుంటుంది? సైకలాజికల్ కనెక్షన్ లేకపోతే  బాక్సాఫీసు కలెక్షన్లు ఎక్కడుంటాయి? 

          తండ్రి అలా చేసినందుకు ఇప్పుడు కూతురు అనుభవిస్తోంది. తండ్రి కంటే ఎక్కువే అనుభవిస్తోంది. తండ్రి వేరే అతనితో రాయించుకున్నది ఎవరికో కాదు, తన తల్లికే. ఇప్పుడు తను మాత్రం  తను ప్రేమిస్తున్నతనికే  తన ఫ్రెండ్ రాసినట్టు  రాయాల్సివస్తోంది. ఇదే పెద్ద శిక్ష. మంచైనా చెడైనా ఏ  చర్యా కాల గర్భంలో కలిసిపోదు. సమయం వచ్చినప్పుడు పొడుకువచ్చి లెక్క తేల్చుకుంటుంది. రక్త సంబంధాన్ని కూడా వదలదు. 

          తెలుగు కథకి ఒక సీనుకి ఇంతాలోచన చేసి చెప్పామనుకోండి, తెలుగాలోచనకి ఇది తలకే మాత్రం ఎక్కక, విసురుగా వెళ్లి కుప్పతొట్లో పడుతుంది. 

          దీని తర్వాత ఇంకో డైనమిక్స్ ఏమిటంటే, ప్రధాన కథ పెళ్ళికాని ఇద్దరు హీరోయిన్లు, ఒక హీరో మధ్య ముక్కోణ ప్రేమ కథగా ప్రారంభమైతే, ఈ ఫ్లాష్ బ్యాక్ వచ్చేసి సెకండ్ హీరోతో పెళ్లి నిశ్చయమైన హీరోయిన్ కీ – హీరోకీ మధ్య ముక్కోణంగా ఆరంభమవుతోంది.

      ఇంకో డైనమిక్స్ ఏమిటంటే,  ప్రధాన కథ ఓపెనింగ్ లో,  తోటలో పుస్తకాలు పేరుస్తున్న హీరోయిన్ ని కిటికీలోంచి చూపిస్తాడు దర్శకుడు. ఇదే ఫ్లాష్ బ్యాక్ ఓపెన్ అవుతున్నపుడు,  కిటికీలో కూర్చుని పుస్తకం చదువుతున్న హీరోని చూపిస్తాడు. అతడి రూమ్ నిండా పుస్తకాలు చక్కగా పేర్చి వుంటాయి.

          దర్శకుడు చెబుతున్న కథతో బాటు,  దాని పొరల్లో చెప్పని కథ కూడా ఈ సీన్లో వుంది. ముక్కోణ ప్రేమల్లో ఎవరెవరికి పెళ్లవుతుందో బెంచి క్లాసులో కూర్చుని కళ్ళప్పగించి చూస్తున్న ముసలమ్మ కూడా చెప్పేస్తుంది. అయినా తెల్లారిన తెలుగు చిల్లరాలోచనలకి అలాటి ఎల్పీ (లొట్టపీసు) ముక్కోణ కథలే పదేపదే నిస్సిగ్గుగా వస్తూంటాయి. వాటితోనే సెల్ఫీలు దిగి ఎఫ్బీలో పెడతారు. 

          ఇప్పుడు జూన్ హా, టీసూ – వీళ్ళిద్దరిలో ఫ్లాష్ బ్యాక్  హీరోయిన్ ఎవరికి  దక్కుతుందో మనం వూహించెయ్యగలం. జూన్ హా కే దక్కుతుందని చూడగానే తెలిసిపోతుంది. ఫ్లాష్ బ్యాక్ ప్రారంభమయ్యింది ఇతడి ఫోటో ఆధారంగానే కూడా కాబట్టి,  ఇవన్నీ మన అంచనాలకి బేస్ అవుతాయి. అయితే విధి ఆడిన వింత ఆటలో ఇది తారుమారవుతుంది చివరికి. ఆమె టీసూనే పెళ్లి చేసుకుంటుంది. ఈ రివర్సల్ మనం వూహించం  కాబట్టి - వూహించిన, తెలిసిపోతున్న-  ముక్కోణ ప్రేమకథతో  రొటీన్ నీ, మొనాటనీ ని తప్పక ఫీలవుతాం. 

          దీన్ని నివారించడానికి దర్శకుడు ఒక పని చేశాడు. ఈ పని చేయాలనీ తెలుగు చిల్లరాలోచనకి వంద సినిమాలు తీసినా రాదు. ఏ క్షణంలో కథలో ఏమీ లేదని తెలిసిపోతుందో, ఆ క్షణాన్నే ప్రేక్షకుల్ని కోల్పోవడం ఖచ్చితంగా జరుగుతుంది.  ఇలా జరక్కుండా దర్శకుడేం చేశాడంటే, కథలో కప్పి కథ చెప్పాడు. అదెలా? ముక్కోణం ఫ్లాట్ అన్పించకుండా, టీసూ  క్యారెక్టర్ ని మిస్టీరియస్ గా చిత్రించి ప్రేక్షకులకి లాక్ వేశాడు. అంతే, ఇక ఈ ముకుతాడుతో  సినిమా సాంతం ప్రేక్షకులు వీడి వెంట పోతూ వుండాల్సిందే – అసలు వీడి కథేంటా అని. 

          ఏం చేశాడంటే, కిటికీలో కూర్చుని జూన్ హా బుక్ చదువుతూంటే టీసూ వస్తాడు. సన్నగా పొడుగ్గా వుంటాడు. వస్తూనే నవ్వుతూ పలకరించి, నెత్తికున్న క్యాప్ తీస్తాడు. ఆ నెత్తి మీద జుట్టు రెండు పాయలుగా విడిపోయి వుంటుంది. మధ్యలో పోలవరం కాలువ తవ్వినట్టు  తెల్లగా పొడుగ్గా వెడల్పాటి డిప్ప కన్పిస్తూంటుంది. ఏమిటిది? ఇదేదో కొత్త ఫ్యాషన్  అని పెట్టాడా? అస్సలు కాదు.

        అతను డైలాగులు కొడుతూ నిలువుటద్డం ముందుకొస్తాడు. ఇప్పుడు ఈ షాట్ లో ముగ్గురు కన్పిస్తూంటారు. టీసూ - జూన్ హా – అద్దంలో టీసూ ప్రతిబింబం. మళ్ళీ ఇదేమిటి? ఎందుకిలా?

          ఇదే మిస్టరీ మన బుర్రకి పదునుపెడుతూ. సీనులో ఏదీ కథతో కనెక్ట్ అవకుండా చూపడంలేదు. రెండు పాయలుగా జుట్టు వీడి పోయి వుండడం. అద్దంలో అతను  రెండుగా కన్పించడం, ఇవి అతను చచ్చి పునర్జన్మేదో ఎత్తే  సింబాలిజాలే. అంటే ఇతడి జీవితం  రెండుగా వుంటుంది, హీరోయిన్ కోసం కాక – హీరోయిన్ కోసం అయ్యీ. ఇది ముందుముందు మనకి తెలుస్తుంది.  

          ఇలా క్యారెక్టర్ ని మిస్టీరియస్ గా, ఇంటరెస్టింగ్ గా ప్రవేశపెట్టడం ద్వారా ముక్కోణ మొనాటనీని ఛేదించగల్గాడు దర్శకుడు. 

          టేబుల్ మీద హీరోయిన్ ఫోటో పెట్టి జూహా వైపు తోస్తే అది వెళ్లి కింద పడుతుంది. అంటే ఆమె జూహాకి అందబోవడం లేదన్న మాట. ఇలా ప్రతీ చేతలో, ప్రతీ కదలికలో, మాటలో కథ వుంది. 

 ఈ ఒక్క సీనులో ...
          **రావడం రావడం ఆలస్యం చేయకుండా,  హీరో దగ్గరికి సెకెండ్ హీరోని రప్పించి అతడికి హీరోయిన్ తో పెళ్లి అని చెప్పేసి వెంటనే ‘కథ’ కి ముడేశాడు దర్శకుడు.
          **ముక్కోణం ఇంటరెస్టుని కాపాడడానికి సెకెండ్ హీరో క్యారెక్టర్ ని మిస్టీరియస్ గా ప్రెజెంట్ చేశాడు.
          **ప్రధాన కథ ప్రారంభ సీన్లతో, ఫ్లాష్ బ్యాక్ ప్రారంభ సీనుని కనెక్ట్ చేస్తూ ఉత్తరాలు రాసే పరస్పర విరుద్ధ డైనమిక్స్ తో కట్టి పడేశాడు.
          **హీరోయిన్ పాత్రని కూడా ఇక్కడే పరోక్షంగా డైలాగులతో పరిచయం చేశాడు, ఆమె రూపం కూడా ఫోటోలో చూపించాడు.

          **ఆమె రాజకీయ నాయకుడి కూతురనీ, కాబట్టి డొల్లగా వుండవచ్చనీ, సెకెండ్ హీరో చేత చెప్పించి, ఆమెని తను ప్రేమిస్తున్నాడో లేదో తండ్రి కనిపెడుతున్నాడనీ  కూడా ఒక హర్డిల్ ని సెటప్ చేశాడు.
          **సెకెండ్ హీరో ఫోటోని  హీరో వైపు తోసినప్పుడు, అది కింద పడిపోవడం ద్వారా హీరో ప్రేమ పట్ల శంక రేకెత్తించాడప్పుడే.
          **సెకెండ్ హీరో తలకట్టుతో, అద్దంలో అతడి  ప్రతిబింబంతో రెండు జీవితాల భవిష్య వాణేదో విన్పించాడు.
          ఇలా ఒకే సీనులో ఇన్ని విశేషాలూ, డైనమిక్సూ, పాత్రచిత్రణలూ, వాటి ఫోర్ షాడోయింగ్సూ అన్నీ ఎస్టాబ్లిష్ చేసేసి,  ఇక ‘కథ’ కి గ్రీన్ సిగ్నలిచ్చాడు ముందు కెళ్ళి పోవడానికి...

          కొసమెరుపేమిటంటే― హీరో అలా హీరోయిన్ ఫోటో చూస్తూంటే, అతడి ఫ్లాష్ బ్యాక్ మొదలవుతుంది ఆమెతో!
          ఫ్రెండ్ కి పెళ్లి ఫిక్స్ అయిన అమ్మాయితో!
          ఫ్లాష్ బ్యాక్ లో ఫ్లాష్ బ్యాక్.
          ఇంత మజాగా కథ చెప్పడం ఎక్కడ చూస్తాం!
          సీన్ ఓపెనింగ్ - పెళ్లి ఫిక్సయిన హీరోయిన్.
          సీన్ ఎండింగ్ – ఆల్రెడీ హీరో ఆమెతో రోమాన్సులో వున్నాడని  ట్విస్ట్!  
          ఒక ఫ్లాష్ బ్యాక్ తో ఓపెనై, అందులోంచి ఇంకో ఫ్లాష్ బ్యాక్ బిగినవడం...
          ఇలా కథ రాసుకుని ఒక్క సినిమా చేసి వెళ్ళిపోతే చాలు. 

―సికిందర్

646 : సంచిక డాట్ కాం ఆర్టికల్

             కేవలం ఇరవై  లక్షల జనాభా గల భాషకి ఏకంగా ఒక సినిమా పరిశ్రమే వెలసిందంటే అది ఆ భాష పట్ల వున్న ఆత్మాభిమానం. తెలంగాణా రాష్ట్రానికి ఒక ప్రామాణిక భాషకంటే జిల్లాకో భాష వుంది. అందుకే తెలంగాణా సినిమా తీయాలంటే ఏ జిల్లా వాళ్ళు ఆ జిల్లా భాషని  ప్రవేశ పెట్టాలనుకుంటారు. దీంతో ఇతర జిల్లాల వాళ్లకి ఆ భాష అర్ధంగాకుండా పోతోంది. కానీ కర్ణాటకలో తుళు భాష ఇలా కాదు. అక్కడ రెండున్నర జిల్లాల్లో తుళు భాష ఒకటే, యాస ఒకటే. అందువల్ల జనాభా కేవలం ఇరవై లక్షలున్నా,  సినిమా పరిశ్రమ ఏర్పాటు చేసుకుని దానికి ‘టులువుడ్’  అని పేరు పెట్టుకోవడానికీ, దానికి తూర్పు రేఖలు పొడవడానికీ దండిగా కలిసి వచ్చింది. 

          ఇప్పుడు ఇరవై లక్షల జనభా వుంది, మరి 1971 లో? పది లక్షలు కూడా వుండి వుండదు. కర్ణాటక అంతటా కన్నడ సినిమాలు ఆడతాయి. కన్నడతో పోల్చుకుంటే తుళు అతి  అల్పసంఖ్యాక ఉప ప్రాంతీయ భాష. ఐనా అప్పట్లోనే మొదటి తుళు భాషా చలన చిత్రానికి శ్రీకారం చుట్టారు. దాంతో తుళు సినిమా చరిత్రకీ పుట తెరిచారు.  అలా ‘ఎన్న తంగడి’ (నా చెల్లెలు) టైటిల్ తో దర్శకుడు ఎస్ ఆర్ రాజన్ తనే నిర్మాతగా నిర్మించిన మొదటి తుళు సినిమాగా చరిత్రలో నమోదయింది. ఆనంద్ శంకర్, హేమలత నటించారు. 35 వేల బడ్జెట్ తో తీసి రెండు వారాలు ఆడిస్తే ఇరవై వేలే వచ్చాయి.    

         టులువుడ్ కి కర్ణాటకలో దక్షిణ కన్నడ, ఉడిపి జిల్లాలూ, సరిహద్దు కేరళ రాష్ట్రం కాసర గోడ్ జిల్లాలో కొంత భాగమూ మార్కెట్  ఏరియాగా వున్నాయి. దేశంలో ఇంత  చిన్న సినిమా పరిశ్రమ లేదు. 1971 తర్వాత ’78 వరకూ ఏడాదికి ఒకటి రెండు చొప్పున మరో తొమ్మిది సినిమాలు తీస్తూ పోయారు. తొలి దశాబ్దంలో చేసిన ఈ తొమ్మిది ప్రయత్నాలూ  లాభసాటిగా లేకపోవడంతో,  ఇక పదిహేనేళ్ళ పాటూ ఎవరూ తుళు సినిమాల జోలికి పోలేదు. 1993 లో డాక్టర్ రిచర్డ్ కాస్టెలినో రంగప్రవేశం చేసి టులువుడ్ కి కొత్త ఊపిరి పోశాడు. ఆయన తీసిన ‘బంగర్ పట్లర్’ (బంగారు హృదయం గల పటేల్) జాతీయ, అంతర్జాతీయ అవార్డులందుకుంది. 

        దీంతో ఇదే సంవత్సరం మరో రెండు తుళు సినిమాలు  వెలువడ్డాయి. మళ్ళీ ఈ రెండూ చరిత్ర కెక్కాయి. దర్శకుడు రిచర్డ్ కాస్టెలినోనే  రెండో ప్రయత్నంగా ‘సెప్టెంబర్ 8’ అని ప్రయోగాత్మకం తీశాడు. పూర్తి చిత్రీకరణ అంతా 24 గంటల్లో ముగించి ప్రపంచ రికార్డు సాధించాడు. ఇదే సంవత్సరం దర్శకుడు పీఎన్ రామచంద్ర భూస్వామ్య వ్యవస్థ అంతం పై  ‘శుద్ధ’ అనే వాస్తవిక సినిమా తీశాడు. దీనికి అంతర్జాతీయ అవార్డు వచ్చింది. 

         
         అయినా కొత్త ఊపిరి పోసుకున్న టులువుడ్ నుంచి 1993 - 2011 మధ్య   18 ఏళ్ల కాలంలో మరో 36 సినిమాలు మాత్రమే వచ్చాయి. అదే 2011 – 2017 మధ్య ఐదేళ్ళ కాలంలో చూసుకుంటే, 21 సినిమాలు నిర్మాణమయ్యాయి. దీనికి కారణం 2011 లో తీసిన ‘ఓరియదొరి అసల్’ అనే కామెడీ సూపర్ హిట్ కావడం. కె. విజయకుమార్ రాసిన ఒక నాటకం ఆధారంగా హెచ్ ఎస్ రాజశేఖర్ దర్శకత్వంలో విడుదలైన ఈ కామెడీ తుళులో అన్ని రికార్డులూ బద్దలు కొట్టింది. 

          ఇంత చిన్న మార్కెట్ కోటి రూపాయలతో తీయడమే ఎక్కువైతే,  రెండు కోట్లు కలెక్షన్లు రావడం కళ్ళు తిరిగినంత పని. దీంతో తుళు మార్కెట్ రెండు కోట్లు విలువైనదని అర్ధమైపోయింది. ఇక డబ్బుసంచులు పట్టుకుని రంగంలోకి దిగేవాళ్ళు వరస కట్టారు. 

          ఈ చారిత్రక మలుపులో గమనించాల్సిందేమిటంటే, దేశంలో అన్ని ప్రాంతీయ సినిమాల చారిత్రక మలుపులూ ఇలాగే వున్నాయి. వాస్తవిక సినిమాలని భూస్థాపితం చేసి కమర్షియల్ సినిమాలు నెత్తిన పెట్టుకోవడం. ఆ కమర్షియల్ సినిమాల్ని కాస్తా  వూర మాస్ సినిమాలుగా దిగజార్చి బరువు దించేసుకోవడం. 

     2011 లో ‘ఓరియదొరి అసల్’ (ఒకరిని మించి వొకరు) అనే కామెడీ సూపర్ హిట్ కావడంతో ఇక ఇలాటి కామెడీల కమర్షియల్స్ ఊపందుకున్నాయి. ప్రేక్షకులు కళకళ లాడుతున్నారు. పరిశ్రమ తళతళ లాడుతోంది. సినిమాలు వెలవెల బోతున్నాయి. క్వాలిటీ అనే మాటే లేదు. 

          2014 లో ‘చాలు పోలిల్లు’ అనే కామెడీ అరకోటితో తీస్తే మూడు కోట్లు వచ్చాయి. మంగళూరులో  పివిఆర్ మల్టిప్లెక్స్ లో 500 రోజుల పాటూ ఆడుతూనే పోయింది. 2015 లో ‘చండి కోరి’  రెండున్నర కోట్లు వసూలు చేసింది. 2015 లోనే ‘దండ్’ (సైన్యం) విజయం ఆస్ట్రేలియా, ఇంగ్లాండ్, ఇజ్రాయెల్ లలో ప్రదర్శనల దాకా వెళ్ళింది. 

          ఈ ట్రెండ్ లో మార్కెట్ బెంగళూరు, ముంబాయి, దుబాయిలకి కూడా విస్తరించింది. గత ఐదేళ్ళల్లో విడుదలైన 21 సినిమాలతో తుళు సినిమాల రూపు రేఖలే మారిపోయాయి. కేవలం కామెడీని సక్సెస్ ఫార్ములాగా పట్టుకుని అదే పనిగా ఇప్పుడూ అవే తీస్తున్నారు. విషయం కంటే స్టయిల్ కే ప్రాధాన్యమిస్తున్నారు. కామెడీలతో బాటు అప్పుడప్పుడు థ్రిల్లర్లు తీస్తున్నారు. ఇప్పుడు 2018 లో 15 సినిమాలు విడుదలకి సిద్ధమవుతున్నాయి. మరో పదిహేను సినిమాలు ప్రారంభం కాబోతున్నాయి. ఇంకో 50 సినిమాల టైటిల్స్ రిజిస్టర్ అయ్యాయి. ఈ పెరుగుట విరుగుటకే నని ఒక భయం ఓ పక్క వెన్నాడుతోంది. మార్కెట్ ని మించి ఉత్పత్తి జరుగుతోందేమోనన్న సంకోచాలు మొదలయ్యాయి. 

       మరోవైపు అన్ని ప్రాంతీయ సినిమాలు  ఎదుర్కొన్నట్టే ఇతర భాషల సినిమాలతో పోటీని  కూడా తుళు సినిమా లెదుర్కొంటన్నాయి. మంగళూరు, ఉడిపి పట్టణాల్లో  కన్నడ, హిందీ, మలయాళ, ఆంగ్ల సినిమాలు కూడా ఆడతాయి. వీటి మధ్య థియేటర్లు పొంది విడుదల చేసుకోవడం కష్టంగా మారుతోంది తుళు సినిమాల సంఖ్య పెరిగిపోవడం వల్ల. ఈ ట్రెండ్ ప్రారంభమైన మొదట్లో తుళు సినిమాలు తక్కువ విడుదలయ్యేవి. అవి 100, 50 రోజులు ఆడేవి. రానురానూ రోజుల సంఖ్యా తగ్గిపోతోంది. నిర్మిస్తున్న వాటిలో విజయాల శాతం తగ్గిపోతోంది. బెంగుళూరు నుంచి శాండల్ వుడ్ (కన్నడ) నిర్మాతలు సైతం ఈ వైపు కన్నేసి వచ్చేస్తున్నారు.  రెండు జిల్లాల ఇరుకు పెట్టెలో ప్రతీ ఒక్కరూ ఎక్కాలని ప్రయత్నిస్తున్నారు. బాలీవుడ్ నటుడు సునీల్ శెట్టి కూడా తుళు సినిమా నిర్మాణ ఆలోచన చేస్తున్నట్టు తెలుస్తోంది. 

          తుళు సినిమాకి తూర్పు రేఖలు తూర్పు రేఖల్లాగే విలసిల్లాలంటే ఈ వలసలు బెడదగా తయారవుతున్నాయి. రెండు జిల్లాల మార్కెట్ మీద ఇక కార్పొరేట్స్ కన్ను ఇంకా పడలేదు. అది కూడా జరిగితే టులువుడ్ కి పడమటి చీకట్లు ముసురుకుంటాయేమో తెలీదు.

―సికిందర్

645 : సందేహాలు -సమాధానాలు

Q :    తెలంగాణా సినిమాపై అనేక వ్యాసాలు చదువుతున్నాను. ఏది కరెక్టో అర్ధం గావడం లేదు. కన్ఫ్యూజన్లో వున్నాను. అసలు తెలంగాణా సినిమా అంటే ఏమిటి?
―పిఎన్ రాజేందర్, నిజామాబాద్ 

 A :    ఏదీ కరెక్ట్ అనుకోనవసరం లేదు. మీ ప్రశ్నకి ఇస్తున్న ఈ జవాబు కూడా కరెక్ట్ అనుకోనవసరం లేదు. ఇప్పుడున్న పరుగుపందెపు కాలంలో ఎవరి నమ్మకం వాళ్ళు కరెక్ట్  అనుకుని దూసుకెళ్ళి పోవడమే. ఐతే నమ్మకాలు వేరు, సృజనాత్మక నైపుణ్యం వేరు. రెండోది సందేహాస్పదమైనప్పుడు, మొదటిది చర్చనీయాంశమే కాదు. 

          తెలంగాణా సినిమా అంటే ఏమిటో తెలుసుకోవాలంటే, తెలంగాణా జీవితాన్ని తెలంగాణా అద్దంలో చూసుకుంటే కాదు. ప్రపంచీకరణ అద్దంలో చూడాలి. సినిమాలు  రాష్ట్రావతరణాన్ని బట్టి వుండవు, కాలాన్ని బట్టి వుంటాయి. మాభూమి, దాసిల వంటి సినిమాల కాలంలో రాష్ట్రావతరణ జరిగివుంటే అలాటి అస్తిత్వాలకి, వాస్తవికతలకీ అద్దంపట్టే సినిమాలని,  స్వతంత్ర రాష్ట్రంలో  మరింత స్వేచ్ఛగా తీసుకోవడానికి  ప్రభుత్వం నుంచి ప్రోత్సాహకాలు లభించేవేమో.

          అది కూడా ప్రపంచీకరణ వరకే. కాలం ప్రపంచీకరణలోకి ప్రవహించాక, ఇక అందరితో బాటూ తెలంగాణా సినిమాకూడా కమర్షియల్ బాట పట్టాల్సిందే తప్ప, ఇంకా అదే తెలంగాణా జీవితం, సంస్కృతీ అంటూ కూర్చుంటే అంతరించిపోవడమే. దేశంలో ప్రతీ ప్రాంతీయ సినిమా ఇలా అంతరించిపోయి, తర్వాత ప్రపంచీకరణకి లొంగి కమర్షియల్ గా పునర్జన్మెత్తిందే. శ్యాం బెనెగళ్, గోవింద్ నిహలానీల వంటి ప్రాంతీయ సినిమా దర్శకులు కూడా దీన్ని తప్పించుకోలేదు. 

   రాష్ట్రావతరణతో కాలం అక్కడే ఆగిపోయి వుండదు. రాష్ట్రమే ఇంకో కాలంలోకి ప్రయాణిస్తుంది. రాష్ట్రావతరణ ప్రపంచీకరణ కాలంలో జరిగింది. ఈ కాలంలో దేశంలో ఎక్కడెక్కడి ప్రాంతీయ సినిమాలూ ఫక్తు కమర్షియల్ సినిమాలుగా మారిపోయాయి. మరాఠీ, అస్సామీ, ఒరియా, చత్తీస్ ఘరీ, తుళు, హర్యాన్వీ ... ఇలా ఎక్కడెక్కడి ప్రాంతీయ సినిమాలూ కమర్షియల్ బాటే పట్టాయి. వీటిలో హర్వాన్వీ సినిమా  ప్రపంచీకరణ నేపధ్యంలో 2000లో అవతరిచడంతో,  ఇవి మిగతా వాటిలాగా ప్రాంతీయ అస్తిత్వాలతో,  వాస్తవిక కథా (ఆర్టు) చిత్రాల కనీస కాలాన్ని కూడా చవి చూడలేదు. దేశం మొత్తం మీద భూస్వామ్య వ్యవస్థతో బాటు ఆర్టు సినిమాలూ 1980 లలోనే అంతరించి పోయాయి. అప్పట్నుంచీ 2000 వరకూ ప్రాంతీయ సినిమా లనేవి మూతబడ్డాయి. 2000 నుంచి ప్రపంచీకరణ హంగూ ఆర్భాటాల మధ్య ప్రాంతీయ సినిమాలు కమర్షియల్ సినిమాలుగా మారాకే మూతబడిన తలుపులు తెర్చుకున్నాయి. ఛత్తీస్ ఘరీ భాషలో 1971 ల తర్వాత ప్రాంతీయ సినిమా లేదు. 2000 లో ఓ పక్కా కమర్షియల్ తీసినా ప్రేక్షకులు పట్టించుకోలేదు. విడుదలైన మూడో రోజున ఛత్తీస్ ఘర్ ప్రత్యేక రాష్ట్రాన్ని ప్రకటించడంతో - మన రాష్ట్రం, మన సినిమా అంటూ  సూపర్ హిట్ చేశారు. అలా ఛత్తీస్ ఘర్ రాష్ట్ర ఆవిర్భావమే కమర్షియల్ సినిమాతో జరిగింది. ఆ తర్వాత అంతా కమర్షియల్ చరిత్రే. అంతేగానీ మన చరిత్ర చెప్పుకుందామని వెనక్కి పోయే అత్యుత్సాహాన్ని కనబర్చలేదు. 

          ఉత్తరాది ప్రాంతీయ సినిమాల సమస్యే ఏమిటంటే,  అవి బాలీవుడ్ హిందీ సినిమాలతో పోటీ పడాల్సి రావడం. అప్పుడు ఖచ్చితంగా అవి కూడా స్థానిక భాషల్లో హిందీ సినిమాల నకళ్ళుగా తయారవుతున్నాయి. ఇంకా మనదేదో జీవితం, మన దేదో సంస్కృతీ అని భీష్మించుకోలేదు. హిందీ సినిమాలకి నకళ్ళయిన ఆ కమర్షియల్  సినిమాల్లో వుండేవి కేవలం అక్కడి స్థానిక భాష, అక్కడి నటులూ మాత్రమే. 

          తెలంగాణా సినిమాకి బాలీవుడ్ తో పోటీ లేకపోవచ్చు గానీ, ఉమ్మడి రాష్ట్ర బ్రాండ్ తెలుగు కమర్షియల్ సినిమాలతో పోటీ వుండనే వుంటుంది.  ఉమ్మడి రాష్ట్ర బ్రాండ్ తెలుగు సినిమాలు ఫక్తు కమర్షియల్ ఎంటర్ టైనర్లు హిందీ సినిమాలకి లాగే. ఉమ్మడి రాష్ట్ర బ్రాండ్ తెలుగు సినిమాలకి అలవాటుపడ్డ తెలంగాణా వాసులు, ఇంకే తమ జీవితాల ఆర్ట్ సినిమాలూ చూడలేరు ప్రపంచీకరణ నేపధ్యంలో ఇతర రాష్ట్రాల ప్రేక్షకులకి లాగే. 

          భాషా సమస్య కూడా వుంది. తెలంగాణా మొత్తం ఒకే భాషతో, ఒకే పదాలతో లేదు.   జిల్లాల వారీ పదాలున్నాయి. ఒక జిల్లా పదాలు ఇంకో జిల్లాలో అర్ధంగాని పరిస్థితి వుంది. మనుషుల పేర్లు కూడా అంతే. కరీంనగర్ లో రాజయ్య  పేరు నల్లగొండలో వుండదు. నల్లగొండ సైదులు పేరు కరీంనగర్లో వుండదు. నిజామాబాద్ గంగారామ్ వరంగల్లో వుండడు. తెలంగాణా సినిమాలు తీయాలనుకున్నప్పుడు ఏ జిల్లా మేకర్ ఆ జిల్లా పదాలు వాడితే ఇతర జిల్లాల్లో సినిమా పరిస్థితి ఏమంత బావుండదు. అప్పుడవి తెలంగాణా సినిమాలన్పించుకోవు – నిజామాబాద్ సినిమా, వరంగల్ సినిమా, నల్లగొండ సినిమా, ఖమ్మం సినిమా అన్పించుకుంటాయి. 

       పక్కనున్న కర్ణాటకలో  రెండున్నర జిల్లాల భాష తుళులో ఆ రెండున్నర జిల్లాలకీ కలిపి ఒకే భాషా, పదాలూ వున్నాయి. ఇందువల్ల తుళు భాషలో తీస్తున్న కమర్షియల్ సినిమాలు ఆ రెండున్నర జిల్లాల్లోనే కోట్ల రూపాయలు ఆర్జిస్తున్నాయి. ఒక సినిమా మల్టీప్లెక్స్ లో 570 రోజులాడింది. ఇక్కడ కన్నడతో బాటు హిందీ  ఇంగ్లీషు సినిమాల పోటీని ఇవిలా కమర్షియలైజ్ అయి తట్టుకుంటున్నాయి. అన్నీ పిచ్చ కామెడీలే. 

          దేశంలో ఎక్కడా లేని భాషా స్పృహ తెలంగాణా సినిమాలకి సంబంధించే వుంది. ఇది పనికిరాని స్పృహ. పెళ్లి చూపులు, అర్జున్ రెడ్డి లాంటి సినిమాల్లో భూతద్దాలు పెట్టి  మరీ భాషని పరీక్షించడం, ఇది మన భాష కాదు, యాస కూడా కాదూ అంటూ వ్యతిరేకించడం హాస్యాస్పదంగా వుంటుంది. తెలంగాణా సినిమాకి అన్ని జిల్లాలకీ కలిపి ఓ ఉమ్మడి భాష అవసరం. ఆ అవసరాన్ని ఈ రెండు సినిమాలూ తీరుస్తూ ఆంధ్రప్రదేశ్ లో కూడా విజయవంతమయ్యాయి.  

          కనుక తెలంగాణా సినిమా అంటే ఒక ఉమ్మడి తెలంగాణా భాషతో కూడిన, ఉమ్మడి రాష్ట్ర బ్రాండ్ తెలుగు కమర్షియల్ సినిమానే. ఉమ్మడి రాష్ట్ర బ్రాండ్ తెలుగు కమర్షియల్ సినిమాల శైలుల్లోనే ఉమ్మడి తెలంగాణా భాషా సినిమా తీయడమే. మిగతా తెలంగాణా సమస్యలు, పేదరికం, కష్టాలూ కన్నీళ్ళూ సాహిత్యంలో వరకూ రాసుకోవచ్చు. వీటికి సాహిత్యంలో విలువ వుంటుంది.

Q : ‘మహానటి’ గురించి కూడా మీరు రాయరా?
―నగేష్ సి, టాలీవుడ్
 A :    ఇంకా చూడలేదు. చూశాక ఖచ్చితంగా రాయం. రివ్యూలు వుండవని చెప్పాక రాయడం ఎలా జరుగుతుంది. అయినా చాలా రివ్యూలు వచ్చేశాయిగా, అవి సరిపోతాయి మీకు. 

 Q :   పూరీ జగన్నాథ్ ‘మెహబూబా’ ని మళ్ళీ టెంప్లెట్ లోనే పెట్టి స్క్రీన్ ప్లే చేశారా లేదా తెలియడం లేదు. ఆయన తీస్తున్న టెంప్లెట్స్ ఫ్లాప్ అవుతున్నాయి కదా? ఇది కూడా అందుకే ఫ్లాపయ్యిందా?
―ఎం. సత్యం, టాలీవుడ్
 A :    ఇంకా ఈ సినిమా చూడలేదు. బ్లాగులో అన్ని రివ్యూలు చదువుతూ వున్నాక కూడా,  టెంప్లెట్ అవునో  కాదో తెలుసుకోలేక పోయారంటే, ఇప్పుడు మీకు చెప్పినా ఏమర్ధమవుతుంది. ముందు టెంప్లెట్ అంటే ఏం తెలుసుకున్నారో మీరే వొక మెసెంజర్ కొట్టండి. దాన్నిబట్టి చూద్దాం. 

Q :    మాదో ప్రశ్న. మేము కొంత మందిమి గత నెల ఓ స్క్రీన్ ప్లే వర్క్ షాప్ కి వెళ్లాం. ఫ్యాకల్టీ గా వచ్చిన ఓ తెలుగు రచయిత, ‘చాలా  మంది కొత్త రచయితలు తమ వ్యక్తిగత సమస్యల్ని , బాధల్ని, కోరికల్ని హీరో పాత్రలకు ఆపాదించి కథలు రాస్తున్నారు. ఇది కరెక్ట్ కాదు. పర్సనల్ లైఫ్ ఎప్పుడూ  సినిమా కథ కాదు. డ్రీమ్ బిగ్’  అని చెప్పారు. తర్వాత ఎఫ్ టీ ఐ నుంచి వచ్చిన ఫ్యాకల్టీ క్లాస్ తీసుకుని, ‘మీకు కథ కావాల్సి  వచ్చినప్పుడు ఒక్కసారి మీ జీవితం లోకి చూసుకోండి. మీకు ఎన్నో గొప్ప కథలు దొరుకుతాయి. ప్రతి ఒక్కరి జీవితంలో సినిమాకు సరిపడా కథ వుంటుంది. most personal feeling is universal’ అని చెప్పారు. పరస్పర విరుద్ధంగా వున్న ఈ రెండు స్టేట్ మెంట్స్ లో ఏది కరెక్ట్? వీలైనంత వివరంగా చెప్పండి.
―అసోషియేట్ల బృందం, టాలీవుడ్

 A :   విరుద్ధంగా ఏమీ లేవు, అవి రెండు వేర్వేరు సందర్భాలు. అయినా ఈ వైరుధ్యాల్ని ఆ గురువు గార్లనే అడిగి తెలుసుకోవాల్సింది. వాళ్ళ స్టేట్ మెంట్స్ అన్వయింపుల్ని బట్టి కరెక్టే. మొదటి స్టేట్ మెంట్ పెద్ద సినిమాలకి అన్వయిస్తే కరెక్టు. రెండో స్టేట్ మెంట్ చిన్న సినిమాలకి అన్వయిస్తే కరెక్టు. ఏ రచయిత  తన జీవితంలో ‘భరత్ అనే నేను’ మహేష్ బాబు అయి వుంటాడు? వుంటే రాజకీయాల్లోకి వెళ్తాడు, కథలెందుకు రాస్తూ కూర్చుంటాడు?  అందుకని తన సొంత జీవితంలోంచి తీసి స్టార్ సినిమాలకి కథ రాయబోతే బోర్లా పడతాడు. కథకుడిలో డీఫాల్టుగా జర్నలిస్టు వుంటాడు. లేడంటే నెల తక్కువ కథకుడన్నట్టే.  అప్పుడు తన జీవితానికే బందీ అయిపోయి అందులోంచే కథలు తీసే బావిలో కప్పయిపోతాడు.

      తనలో జర్నలిస్టు అంశ వుంటే,  ఆ పాయింటాఫ్ వ్యూతో ప్రపంచాన్ని చూసి కథల్ని తవ్వుతాడు. కల్పిత పాత్రలతో ఆబ్జెక్టివ్ గా కథలు చెప్తాడు. సినిమాలనే కోట్ల రూపాయల వ్యాపారానికి కావాల్సింది బయట కనుగొని ఆబ్జెక్టివ్ గా చెప్పే కథలే తప్ప, కథకుడి  వ్యక్తిగత జీవితంలోంచి పుట్టే సబ్జెక్టివ్ కథలు కాదు.

          ఇక రెండో స్టేట్ మెంట్ : చిన్న సినిమాలకి కథకుడు తన జీవితంలోంచి తీసి రాసుకుంటే రాసుకోవచ్చు. చిన్న సినిమాల కథల పరిధికి – కాన్వాస్ కి – అవి సరిపోతాయి. తన జీవితంలోంచి తీస్తున్నాడు కాబట్టి అవి సబ్జెక్టివ్ గా వుంటాయి. అయినా ఫర్వాలేదు. ఇండిపెండెంట్ మూవీస్ కూడా ఈ కోవకే చెందుతాయి. అయితే చిన్న మూవీస్ కథకైనా, పెద్ద మూవీస్ కథకైనా మార్కెట్ యాస్పెక్ట్ కన్పించడం ముఖ్యం – కమర్షియల్ విజయం కావాలనుకుంటే. 

          ఈ రెండూ కాకుండా మూడో స్టేట్ మెంట్ కూడా వుంటుంది. ఇదే ఎక్కువ అమలవుతూ వుంటుంది. వేరే సినిమాల్లోంచి కాపీ కొట్టి రాయడం. అప్పుడు సొంత జీవితమూ లేదు, బయటి ప్రపంచమూ లేదు. డౌన్ లోడ్లే కథలు. కాబట్టి డౌన్ లోడ్స్ లోంచి కూడా కథలు పుడతాయని మూడో స్టేట్ మెంట్ ఇచ్చుకోవాలి.

―సికిందర్