సైరా కాల్పనిక డిజైనర్ చారిత్రక
పాత్ర ప్రయాణం ఈ క్రమంలో వుంటుంది : పుట్టుక, పెరుగుదల, రేనాడు బాధ్యత, ప్రేమ,
పూర్వపు పెళ్లి, బ్రిటిష్ దౌర్జన్యాలు, బ్రిటిషర్లపై తిరుగుబాటు, నేరస్థుడుగా
ముద్ర, పోరాటం, లొంగు బాటు, ఉరితీత. ఈ 11 దశల్లోని మొదటి 5 ఐదు దశల్లో బిగినింగ్ విభాగం
వుంటుంది. ఎప్పుడైతే కరువు కాటకాల్లో శిస్తు వసూళ్ళకి బ్రిటిష్ దొరలు దౌర్జన్యాలు
చేస్తూంటారో, సైరా తిరగబడతాడు. ఈ సమస్యకి దారితీసే పరిస్థితుల కల్పనలో భాగంగా, ఎప్పుడైతే
ఒక పేద రైతు భూమిని ఆక్రమించుకోవడానికి బ్రిటిష్ దొర ఎత్తుగడ వేస్తాడో, అప్పుడు
సైరా ముఖా ముఖీ అయి అతణ్ణి తరిమికొట్టి గట్టి వార్నింగ్ ఇస్తాడో, అప్పుడు ప్లాట్
పాయింట్ వన్ వస్తుంది. సైరాకి బ్రిటిషర్లతో అమీతుమీకి గోల్ ఏర్పడుతుంది. దీంతో బిగినింగ్
విభాగం ముగుస్తుంది. ఇది ఝాన్సీ లక్ష్మీ బాయి పాత్ర ఫ్లాష్ బ్యాకుగా చెప్పడం
ప్రారంభించిన బిగినింగ్ విభాగపు కథ.
ఈ స్క్రీన్ ప్లే సంగతుల్ని రిపీట్ ఆడియన్స్ ని రాబట్టడానికి వలసిన డైనమిక్స్ దృష్ట్యా మాత్రమే చెప్పుకుందాం. ఇది సుప్రసిద్ధ పరుచూరి బ్రదర్స్ కి, ప్రసిద్ధ సురేందర్ రెడ్డికీ తెలియదని కాదు. ఇంకేదో తెలియజెప్పాలనీ కాదు. అంత సీన్ మనకి లేదు. అయితే సైరా తో కొట్టొచ్చినట్టు కన్పిస్తున్న దృశ్యం ఏమిటంటే రిపీట్ ఆడియెన్స్ సమస్యే. ఒకసారి చూసిన ప్రేక్షకులు ఇంకోసారి చూసేందుకు రాకపోవడం. సైరాకి రిపీట్ ఆడియెన్స్ అవసరమెందుకుందో రెండు కారణాలు కిందటి వ్యాసంలో చెప్పుకున్నాం. ఇప్పుడా రిపీట్ ఆడియెన్స్ మైనస్ అవడానికి కారణమైన మేరకు స్క్రీన్ ప్లే సంగతులు చూద్దాం. దీనికి కొంతమందిని ఓరల్ సర్వే చేస్తే, రెండో సారి ఎందుకు చూడలేమో చెప్పలేక పోతున్నారు. ఫీలైతేగా చెప్పగల్గడానికి. ఫీల్ కల్గిస్తే మళ్ళీ చూడాలనే అంటారు.
ఈ స్క్రీన్ ప్లే సంగతుల్ని రిపీట్ ఆడియన్స్ ని రాబట్టడానికి వలసిన డైనమిక్స్ దృష్ట్యా మాత్రమే చెప్పుకుందాం. ఇది సుప్రసిద్ధ పరుచూరి బ్రదర్స్ కి, ప్రసిద్ధ సురేందర్ రెడ్డికీ తెలియదని కాదు. ఇంకేదో తెలియజెప్పాలనీ కాదు. అంత సీన్ మనకి లేదు. అయితే సైరా తో కొట్టొచ్చినట్టు కన్పిస్తున్న దృశ్యం ఏమిటంటే రిపీట్ ఆడియెన్స్ సమస్యే. ఒకసారి చూసిన ప్రేక్షకులు ఇంకోసారి చూసేందుకు రాకపోవడం. సైరాకి రిపీట్ ఆడియెన్స్ అవసరమెందుకుందో రెండు కారణాలు కిందటి వ్యాసంలో చెప్పుకున్నాం. ఇప్పుడా రిపీట్ ఆడియెన్స్ మైనస్ అవడానికి కారణమైన మేరకు స్క్రీన్ ప్లే సంగతులు చూద్దాం. దీనికి కొంతమందిని ఓరల్ సర్వే చేస్తే, రెండో సారి ఎందుకు చూడలేమో చెప్పలేక పోతున్నారు. ఫీలైతేగా చెప్పగల్గడానికి. ఫీల్ కల్గిస్తే మళ్ళీ చూడాలనే అంటారు.
***
బిగినింగ్ విభాగమనేది మిగతా కథకి ముఖచిత్రం లాంటిది. దీన్ని
సెట్ చేస్తేనే మిగతా కథ దీని సరళిలో సాగిపోతుంది. దీని ఎత్తుగడే భారంగా వుంటే,
మిగతా కథా బోలెడు బ్యాగేజీతో భారంగా సాగుతుంది. సైరా పాత్రకి చాలా బ్యాగేజీ వుంది.
పుట్టుకకి సంబంధించిన వృత్తాంతం సహా. చుట్టూ బోలెడు పాత్రలు సహా. సోలోగా కాకుండా
ఎప్పుడూ క్రౌడ్ లో ఇరుక్కుని వుండడం సహా. ఎవేగా సింగిల్ ఫేస్ టు ఫేస్ యాక్షన్
కాకుండా, గుంపు పోరాటాలు సహా. ప్రారంభ దృశ్యాలతో ఎత్తుగడ ఏదో పౌరాణిక సినిమా
చూస్తున్న జానరేతర ఫీలింగ్ నిస్తుంది. ‘ముత్యాల ముగ్గు’ కూడా ఉత్తర రామాయణం కథే.
దాన్ని అద్భుత రసం (అడ్వెంచర్) తో ఎంత ఎవర్ గ్రీన్ గా తీశారు. సైరా చరిత్రని ఈ
తరానికి చెబుతున్న కథగా చెబుతున్నప్పుడు యూత్ అప్పీల్ అందులో భాగమవుతుంది. యూత్
అప్పీల్ ని భాగం చేసుకున్నప్పుడు ఎత్తుగడ డైనమిక్స్ ని కోరుకుంటుంది, నస లేకుండా నేరుగా
కథలోకి వెళ్ళిపోవడాన్ని డిమాండ్ చేస్తుంది.
ఉదాహరణకి లక్ష్మీబాయి తన వ్యాఖ్యానంతో సైరా ఫ్లాష్ బ్యాక్ ప్రారంభించినప్పుడు, డైనమిక్స్ కి రెండు పార్శ్వాలుంటాయి. ఒక పార్శ్వంలో బ్రిటిష్ అధికారి, ఇంకో పార్శ్వంలో ఎదుగుతున్న సైరా. ఎక్కడో వున్న బ్రిటిష్ అధికారి డేగ కన్నుతో క్రూరంగా విహంగ వీక్షణం చేస్తూంటే, ఇంకెక్కడో ఎదుగుతున్న నునులేత సైరా, గురువు గోసాయి వెంకన్నతో కత్తి తిప్పుతూ శిక్షణ పొందే దృశ్యాలు. ఎందుకిలా? ఎందుకంటే జానర్ మర్యాద. డల్ గా ప్రారంభించకుండా, చైతన్యాన్ని నింపే డైనమిక్స్ తో హిస్టారికల్ కథకి ఓపెనింగ్ ఇమేజి. ఈ ఒక్క ఓపెనింగ్ ఇమేజిలోకి మొత్తం కథ ఇంకిపోతుంది. ఈ బిందువులో ఇంకిన కథ ఎక్కడ బిగ్ బ్యాంగ్ తో ఎలా బ్లాస్ట్ అయి బహుముఖాలుగా విస్తరిస్తుందన్న సస్పెన్స్ ని సృష్టిస్తుంది. ఇది యూత్ అప్పీల్, నేటి తరానికి చెప్పేకథ, మార్కెట్ యాస్పెక్ట్ తో క్రియేటివ్ యాస్పెక్ట్.
ఉదాహరణకి లక్ష్మీబాయి తన వ్యాఖ్యానంతో సైరా ఫ్లాష్ బ్యాక్ ప్రారంభించినప్పుడు, డైనమిక్స్ కి రెండు పార్శ్వాలుంటాయి. ఒక పార్శ్వంలో బ్రిటిష్ అధికారి, ఇంకో పార్శ్వంలో ఎదుగుతున్న సైరా. ఎక్కడో వున్న బ్రిటిష్ అధికారి డేగ కన్నుతో క్రూరంగా విహంగ వీక్షణం చేస్తూంటే, ఇంకెక్కడో ఎదుగుతున్న నునులేత సైరా, గురువు గోసాయి వెంకన్నతో కత్తి తిప్పుతూ శిక్షణ పొందే దృశ్యాలు. ఎందుకిలా? ఎందుకంటే జానర్ మర్యాద. డల్ గా ప్రారంభించకుండా, చైతన్యాన్ని నింపే డైనమిక్స్ తో హిస్టారికల్ కథకి ఓపెనింగ్ ఇమేజి. ఈ ఒక్క ఓపెనింగ్ ఇమేజిలోకి మొత్తం కథ ఇంకిపోతుంది. ఈ బిందువులో ఇంకిన కథ ఎక్కడ బిగ్ బ్యాంగ్ తో ఎలా బ్లాస్ట్ అయి బహుముఖాలుగా విస్తరిస్తుందన్న సస్పెన్స్ ని సృష్టిస్తుంది. ఇది యూత్ అప్పీల్, నేటి తరానికి చెప్పేకథ, మార్కెట్ యాస్పెక్ట్ తో క్రియేటివ్ యాస్పెక్ట్.
ఓపెనింగ్ ఇమేజి ఇలాగే ఎందుకుండాలి? ఎందుకంటే బ్రిటిష్ అధికారి సైరాని వెంటాడి వేటాడి ఉరి తీయించాడు. అందుకని అతను పులి, సైరా మేక. అందుకే అతడి విహంగ వీక్షణం - మేకపిల్లలా సైరా శిక్షణ. ఎంత ఐరనీ. ఎంత డేంజర్ ఫీలవుతారు ఈ ఓపెనింగ్ ఇమేజితో.
ఏకంగా యాక్షన్ సీన్ తో హిస్టారికల్ కథని ఎత్తుకోవడం. వివిధ పోరాట కళల్లో గురువుతో శిక్షణ పొందుతున్న సైరా, మాంటేజెస్ తో క్రమంగా ఎదుగుతూ, చిరంజీవి రూపం ధరించగానే -అటున్న అమితాబ్ బచ్చన్ తో కత్తిపోరాటం చేస్తూంటే - ఎత్తుగడే ఈ ఇద్దరు సూపర్ స్టార్స్ కి ఎటాచ్ మెంట్ ఇచ్చేస్తూ ఓపెనింగ్ ఇమేజిని పరాకాష్టకి తీసికెళ్ళి అచ్చు గుద్దితే, ఇక ఫ్యాన్స్ నుంచి వచ్చే రెస్పాన్స్ ఎలావుంటుందో వూహించుకోవచ్చు. దిసీజ్ డైనమిక్స్. అంటే బ్రిటిష్ అధికారి వర్సెస్ సైరాగా, హిస్టారికల్ పోరాట కథగా, కాన్సెప్ట్ విజువలైజ్ అయిపోయే ఈ ఓపెనింగ్ షాట్స్ తో, వెంటనే ప్రేక్షకుల్ని లాక్ చేసేసే మ్యాథమేటిక్స్. ఇది నేటి కాలపు సినిమాకి స్క్రీన్ ప్లే రచన. ‘శంకరాభరణం’ లో ఎంత విజువల్ స్టోరీ టెల్లింగ్ వుంటుంది వెర్బల్ స్టోరీ టెల్లింగ్ గాకుండా?
క్లుప్తతే చారిత్రిక కథకి ఆభరణం. దీనివల్ల కొన్ని పాత్రలకి, సంఘటనలకి చోటు దక్కకపోవచ్చు. ఫర్వాలేదు. కథలో తలెత్తబోయే సంక్షోభంతో సంబంధంలేని పాత్రలు, సంఘటనలు వాటికవే ఎడిట్ అయిపోతాయి. ఏ వ్యక్తికీ పుట్టిందగ్గర్నుంచీ జీవితం చరిత్ర కాదు. జీవితాన్ని మార్చేసే సంఘటన దగ్గర్నుంచే చరిత్ర. మహాత్మా గాంధీని దక్షిణాఫ్రికాలో రైల్లోంచి తోసేసినప్పట్నుంచే చరిత్ర. ఆయన ఎక్కడ పుట్టాడు, ఎలా పెరిగాడు, అమ్మ ఏం చెప్పింది, నాన్న ఏం చెప్పాడూ చరిత్ర కాదు. అది వేరే ఫ్యామిలీ డ్రామా. హిస్టారికల్ జానర్ కాదు. దీన్ని దృష్టిలో పెట్టుకోకపోవడం వల్ల తెరమీదికి చిరంజీవి రావడం బాగా అలస్యమైపోయింది, ఆలస్యమయ్యాక వచ్చినప్పుడు కూడా ఎంట్రీ ఫ్యాన్స్ కి హుషారివ్వ లేకపోయింది. ధ్యానం చేసుకుంటున్న శివభక్తుడిగా సాత్విక దర్శనం. ఈ భక్తి ఇంకెక్కడా పాత్రవహించలేదు. ఉరితీసేప్పుడు కూడా శివనామ స్మరణ లేదు. అక్కడ కూడా శాంతంలేదు. అదే రౌద్రం, అదే యాక్షన్. సింగిల్ ఎమోషన్. ‘లయన్ ఆఫ్ ది డెజర్ట్’ లో గిరిజన యోధుడు ఒమర్ ముఖ్తార్ ని ఉరి తీసేప్పుడు దైవాన్నిస్మరించుకుంటాడు. ఇది సహజ ప్రక్రియ. ఫీల్. కళ్ళు చెమర్చడానికి వీలిచ్చే, కదిలించే అంతిమ విషాదం.
***
ఇలా రెండొందల
యాభై కోట్ల సినిమా ఎలా తీయాలో కంప్యూటర్ ముందు కూర్చుని ఒకటే రాసేస్తున్నాడన్పించవచ్చు.
ఇలా రాయడానికైనా బోలెడు చూడాలి, చదవాలి. ఆ చూసింది, చదివింది అప్లయి చేసి రాయాలి. రాయడమంటే సొంత అభిప్రాయాలని
రుద్దడం కాక, నిదర్శనాల్ని ఏకరువు పెట్టడం.
సైరాకి ఇద్దరు అతివలతో మొదటి డైనమిక్స్ బావున్నాయి. ఒక అతివకి తాళి కట్టాక, ఇంకో అతివతో ఎప్పుడో చిన్నప్పుడు పెళ్ళయిందని తెలియడం. తెలిశాక ఆమే వుంటుంది, నువ్వూ వుంటావని ఇద్దరికీ బలంగా చెప్పలేకపోవడం మాత్రం డైనమిక్స్ ని బలహీనపర్చింది. ఫీల్ ని పోగొట్టింది. ఇక ఇరుగు పొరుగు పాలెగాళ్ళ డైనమిక్స్ సరిగ్గా కుదరకపోవడానికి వాళ్ళ పాత్రల్ని కలుపు మొక్కల్లా భావించడం కారణం. పెరగనిస్తే సైరాని మింగేస్తాయని.
ఇక ఈ బిగినింగ్ విభాగంలో తర్వాతి కథకోసం అనేక లీడ్స్ ఇచ్చారు. సైరా జలాసనం సీను ఒకటి. ఇది ఎందుకంటే, క్లయిమాక్స్ లో బ్రిటిష్ దళాల్నుంచి తప్పించుకునే సీనుకి లాజిక్ కోసం. అలాగే కార్తీక పౌర్ణమి నాడు దీపం వెలిగించే ఆచారంతో ఇంకో సీను. ఇదెందుకంటే, క్లయిమాక్స్ లో మళ్ళీ దీపం వెల్గించ డానికి వెళ్ళినప్పుడు పట్టుబడే సీన్ని కన్విన్స్ చేయడానికి. ఒక దర్శకుడున్నారు. ఏదైనా చెప్తే వెంటనే ఆయన ముందు కథతో పోల్చి చూసుకుంటారు - అక్కడ మ్యాచ్ అవుతుందా లేదా అని. ఆయన ముందు కథ దృష్ట్యానే కథ ఆలోచిస్తారు. అక్కడ మ్యాచ్ కాకపోతే, స్పూన్ ఫీడింగ్ లా వుంటే, వ్యతిరేకంగా వుంటే, తీసేస్తారు. ఇదొక విధమైన ఎడ్యుకేషన్.
ఇలాటి స్పూన్ ఫీడింగ్ సీన్లలో కొన్ని ఈ బిగినింగ్ విభాగం లోని పైన చెప్పుకున్న రెండు సీన్లు. వీటిని తీసేసి నేరుగా క్లయిమాక్స్ లోనే పెట్టుకోవచ్చు. అక్కడ అప్పుడవి కొత్తగా అన్పిస్తాయి. మూవీ రన్ మొనాటనీ అన్పించకుండా రీఫ్రెష్ అవుతుంది కూడా. ఇలాటి చాలా సీన్లు లీడ్ గా ఇవ్వడం వల్ల ఏమయిందంటే, సైరా పాత్రని పరిచయం చేయడానికి, లేదా నిర్వచించడానికి, ఒక స్పష్టత లేకుండా క్యారక్టరైజేషన్ కి చాలా చాలా విషయాలు చెప్పడం, సమాచారమివ్వడం, చాలా చాలా బ్యాగేజీ తగిలించడమయింది.
సుమారు గంటపాటు సాగే ఈ బిగినింగ్ విభాగంలో, హిస్టారికల్ జానర్ లక్షణమైన సస్పెన్స్ ని క్రియేట్ చేసే ఒక్క సీనూ లేదు. ఒక్క సీను ప్రిమానిషన్ గా లేదా ఫోర్ షాడోయింగ్ గా వేసి వుంటే, అది అప్పటికపుడు ఆ క్షణాన సస్పెన్స్ ని క్రియేట్ చేస్తూ బోల్డు ఫీల్ తో, ఆందోళనతో ప్రేక్షకుల్ని కూర్చోబెట్టేసేది. కథనమంటే ప్రశ్న రేకెత్తించడం, జవాబు నాపడమే. ఈ బిగినింగ్ విభాగంలో వృధా అయిన కార్తీక పౌర్ణమి నాడు సైరా దీపం వేల్గించే సీనుతో దీన్ని సాధించవచ్చు. సైరా దీపం వెల్గించాక అది టప్పున ఆరిపోవడంతో.
వెల్గించిన దీపం ఆరిపోవడం సైరాకి అపశకునం (ప్రిమానిషన్), కథనానికి పరిణామాల హెచ్చరిక (ఫోర్ షాడోయింగ్). ఇది సృష్టించే సస్పెన్స్, ఫీల్ మామూలైనవి కావు. మళ్ళీ క్లయిమాక్స్ లో ఇదే దీపం వెల్గిస్తున్నప్పుడు ఆ సస్పెన్స్ టెర్రర్ గా మారి ఉత్కంపఠ రేపే ఫీల్ కి దారితీస్తుంది. ఒక సీను వేస్తే అది కథకుపయోగాపడాలి, లీడ్ కోసం స్టేల్ గా వేసుకోవడం కాదు, వృధా చేసుకోవడం కాదు. ఆలోచించి కథనం చేసినప్పుడు, ఆలోచిస్తూ అనుభవిస్తూ కథనం చూడ్డం సాధ్యమవుతుంది. ఆలోచనకి తావివ్వని, అనుభవానికి వీలివ్వని కథనం జవజీవాల్లేని యాంత్రికమే.
***
ప్రతినాయకులైన బ్రిటిష్ పాత్రలలో కూడా ఫీల్ కన్పించదు.
కమర్షియల్ సినిమా విలన్ అరుపులే, వీరంగాలే. సైలెంట్ గా సైరా చాపకిందికి నీళ్ళు
తెచ్చే కుయుక్తులు కన్పించవు. దొంగదెబ్బ తీసే సస్పెన్స్ వుండదు. ఓపెన్ గా - వెళ్ళండి
వాళ్ళని తన్నండి - లాంటి డైలాగులతో
నిస్సారంగా అరవడంగానే వుంది ఎంతసేపూ. వాళ్ళు తెలుగు సినిమా విలన్స్ కాదు, బ్రిటిషర్స్.
బ్రిటిష్ మిలిటరీ పెద్దల ప్రవర్తన ఎలా వుంటుందో తెలుసుకోవడానికి ఆ బ్రిటిష్,
హాలీవుడ్ సినిమాలున్నాయి.
ప్లాట్ పాయింట్ వన్ సీనుగా సైరా ముఖాముఖీ సవాలు విసిరి జూనియర్ బ్రిటిష్ అధికారిని తోకముడిచి పారిపోయేలా చేసే ఘట్టంగా వచ్చింది. కానీ చరిత్రలో ఉయ్యాలవాడని ముందుగా పిల్చి మాట్లాడినట్టుగా వుంది. ఇది సహజ ప్రక్రియ. చర్చలు విఫలమైతేనే పోరాటాలు మొదలవుతాయి. అలా బ్రిటిష్ సీనియర్, జూనియర్ అధికారులకీ సైరాకీ ముందుగా ఒక చర్చల ఘట్టం వుండాల్సింది. అప్పుడు ఎలాగూ విఫలమయ్యే చర్చల ఘట్టంలో సైరా పాత్రకి గోల్ ఎలిమెంట్స్ సమకూరి కథ బలీయమయ్యేది. కోరిక, పణం, పరిణామాల హెచ్చరిక, ఎమోషన్ అనే గోల్ ఎలిమెంట్స్. బ్రిటిషర్లతో ముఖాముఖీ చర్చల ఘట్టం వల్ల సైరాలోని దౌత్య, నేతృత్వ, రాజనీతి లక్షణాలు వ్యక్తమయ్యేవి. రాజకీయంగా పాత్రేమితో అర్ధమయ్యేది. కరువు కాటకాల్లో కూడా పన్నులు ఎందుకు కట్టాలో, కట్టకూడదో, ఈ సమావేశపు ఎజెండా. ఆ నాటి నుంచీ రాయలసీమ కరువు సీమేనన్నబ్రతుకు చిత్రం ప్రేక్షకులకి ఎస్టాబ్లిష్ అవ్వాలి, ఫీలవ్వాలి. (..the hardest part is making a story set in the past resonate with today’s audiences …Ironically, however, what makes a period picture commercially viable in today’s market, whether it’s a TV mini-series or feature movie, is not covering the same old story but finding something new ― Jon James Miller). ఈ సమావేశంలో కూడా రౌద్రంగా మాస్ అరుపులు అరవకుండా,హూందాతనంతో ఆనాటి రేనాడు రాచమర్యాదలెలా వుండేవో చిత్రించి, చర్చల్ని విఫలం చేస్తే, దీని ఫలితంగా బ్రిటిషర్లతో పరిణామాలెలా వుంటాయో, సైరా తీసుకుంటున్న రిస్క్ ఎంత అపాయకరమో ప్రేక్షకులు ఫీలయ్యేట్టు చేస్తే, సైరా గోల్ ఎలిమెంట్స్ సమకూరి బలమైన కథ పుట్టేది. ఈ నేపధ్యంలో యాక్షన్, జూనియర్ అధికారిని తరిమికొట్టడం వగైరా సైరా తెగింపుతో రియల్ అడ్వెంచర్ కి అద్భుతంగా తెరతీసేది.
(సశేషం)
―సికిందర్
