నాటి సినిమా..

సరి ‘గమ్యాల’ సరిత!

‘నా జీవితం అనేక విధాలా అంతులేని కథతో పోలి వుంటుంది’ అని జయప్రద అన్నప్పుడు అందువల్లే ఆ పాత్రకి అంత జీవం పోసిందేమో అన్పించక మానదు.

1.  తను హర్ట్ అయినప్పుడు పెల్లుబికే హావభావాలు

2. అనుకున్నది అవనప్పుడు ఎగిసిపడే రియాక్షన్స్

3. సెల్ఫ్ పిటీ అప్పడు  పాతాళం లోకి జారే శోక ముద్ర

4. త్యాగాలు చేసినప్పుడు ఆకాశాన్నంటే ఆనందం

      ముఖం ఒకటి – భావాలే మరీ కోటి. తెలుగు తెరకి మునుపెన్నడూ లేనంత సంకీర్ణ  స్త్రీ పాత్ర సృష్టి జయప్రద పోషించిన సగటు సరిత పాత్ర.  ఈ సినిమా నాటికి స్త్రీల వృత్తులు ఇప్పుడున్నంత పోటాపోటీగా లేవు. అప్పట్లో ఉద్యోగినులు, ఇప్పుడు వర్కింగ్ వుమెన్.  అప్పట్లో కెరీర్ నిచ్చెన మెట్ల గురించి పెద్దగా చింత లేని తనం, ఇంటి చుట్టూ ఆలోచనలతో సతమతం. తేడా అల్లా ఈ సినిమాలో ఆ ఇంటి బాధ్యతలు మీద పడ్డందుకే ఆక్రందనలు!

      వై? ఎందుకలా? 1976 లో ఆశా పూర్ణా దేవీ ( 1909 – 1995 ) రాసిన ప్రసిద్ధ నవల ఆధారంగా హిందీలో తారాచంద్ బర్జాత్యా తీసిన ‘తపస్య’ లో కథానాయిక ఇలా కాదే?  1974 లో కె. బాలచందర్ తమిళంలో సృష్టించిన సరిత అనే పాత్రతో ‘అవళ్ ఒరు తోడుర్కథాయ్’ తీసినప్పుడు అందులో అలవాటైన తన బ్రాండ్ యాంటీ హీరోయిజాల, యాంటీ క్లైమాక్సుల మోజు వెనుక వెలిగించిన అభ్యుదయ దీపమే, 1976 లోనూ తిరిగి తెలుగులో ‘అంతులేని కథ’ లో వెలుగులు జిమ్మింది.

      పాత కట్టుబాట్లూ,  కాలం చెల్లిన సాంప్రదాయాల సంకెళ్ళూ తెంచి పారెయ్యాలన్నదే బాలచందర్ ‘విజన్’  అయినట్లయితే, దీనికి ప్రతిగా ఆ పాత కట్టుబాట్ల,  సాంప్రదాయాల విలువలకే పట్టం గడుతూ, భారతీయ స్త్రీని శాంతీ సహనాలకీ, యుగాల కట్టుబాట్లకీ చిహ్నంగా చూపడమే ఆశా పూర్ణా దేవీ దృక్పథం అయింది. అయితే ఈవిడ చేసిన పాత్ర చిత్రణ తన వాదానికి బలం చేకూర్చినట్టుగా, బాలచందర్ సృష్టి కన్పించదు. కారణం, ఆయన అభ్యుదయవాదం కాస్తా అవగతమైన సాంప్రదాయవాదం లోకి తిరగ బెట్టడమే. ఆయన సృష్టించిన రివల్యూషనరీ సరిత పాత్ర కాస్తా ఏమీ సాధించలేని కౌంటర్ రివల్యూషనరీగా పలాయనం చిత్తగించడమే. ‘తపస్య’ లోని పాత  సాంప్రదాయ పాత్రలాగా స్థిరపడి పోవడమే. గాడ్, ఇంత దానికి ఈ డొంక  తిరుగుడంతా దేనికో?

       గమ్మత్తేమిటంటే ఆ సంవత్సరం విడుదలైన ఈ రెండూ సూపర్ హిట్సే!

      ‘అంతులేని కథ’ జయప్రదకి సుదీర్ఘమైన తిరుగు లేని సురక్షిత సినీ జీవితాన్ని ప్రసాదించింది. సావిత్రికి ‘చివరకు మిగిలేది’ ఎలాగో, జయప్రదకి ‘అంతులేని కథ’ అలాగ. ముక్కు పుటాలు కంపిస్తాయ్- తన మీద తనకే ఎందుకో కోపం; కోర చూపులు ప్రసరిస్తాయ్ - కసికసిగా ఇతరులంటే చిన్న చూపు; ముక్తసరి మాటలు ఉడుకుతాయ్- నత్తలా తనలోకి తాను  ముడుచుకోవడం...ఇప్పుడు ముప్పయ్యేళ్ళ తర్వాతయినా ఈ లెవెల్లో ఇంత ఫైర్ బ్రాండ్ సరితని మర్చిపోగలరా ఎవరైనా? కాస్త సహనవతి అయ్యుంటే ఎంత బావుణ్ణురా భగవంతుడా అని మగ ప్రేక్షక  ప్రపంచం మొర పెట్టుకుంటూనే ఉండొచ్చు ఇంకా.

      సహనం శాంతి సౌఖ్యాలూ అభ్యుదయం కాకుండా పోవు. ఈ గుణాలే అభ్యుదయమైతే తిరుగుబాట్ల తలనొప్పులే వుండవు. ఏదైతే అందదో, దాని గురించి తియ్యటి బాధ వుంటుంది. గుడ్ కొలెస్ట్రాల్, బ్యాడ్ కొలెస్ట్రా ల్లాగా, ఏదో మంచి చేయడానికే సినిమాల్లో స్త్రీ పాత్రలకి ఆ నెగెటివిజాన్నేదో వండివార్చినట్లయితే, పొలోమని అప్పుడు వెంట పడుతుందేమో పురుష ప్రేక్షక దండు. ఈ సినిమా ఇంతటి శాస్వత తత్వాన్ని మూట గట్టుకోవడానికి ఈ మేల్ ఫ్యాక్టరే మంత్రంలా పని చేసిందేమో.

        పైకి నిరర్ధకంగా కన్పించే నెగెటివ్ పాత్ర సరిత. అది పాజిటివ్ గా మారే క్రమాన్నే మనం చూస్తాం. పాజిటివిజం తో ఎప్పుడూ భౌతిక  సుఖాలే ఉండక పోవచ్చు. అంతకి మించిన మాననసిక శాంతి, సంతృప్తీ తప్పక వుంటాయి. మనకి తెలిసిపోతూ తనకి తెలీకుండా సరిత ఇదే సాధిస్తుంది చివరికి. ‘నాలో వున్న మనసు నాకు గాక ఇంకెవరికి తెలుసు’ అని పాడుతుంది మొదట్లో. అది ఉత్త ట్రాష్. ఏం తెల్సని ఆమెకి? ‘నన్ను కూర్చో బెట్టి ఇంత అన్నం పెట్టే నాధుడు కావాలీ’  అనేనా? ఎప్పుడు ఈ ఇంటి బాధ్యతల పీడా వదిలి పెళ్లి కూతుర్నై కులుకుదామనేనా? పెళ్ళయితే చాలు, ఈ వెధవ ఉద్యోగం కూడా వదిలిపారేసి హాయిగా మొగుడు పెట్టింది తింటూ కూర్చో వచ్చనేనా? కాబట్టి ఈ అజ్ఞానానికి శాస్తి అన్నట్టుగానే ఇలాటి ఆమె కలలన్నీ పటాపంచలయ్యాయి చివరికి. ఇక పునీతురాలయింది. పాత్రలోకి వెళ్లి మనం చూస్తే ఈ సంగతే ఆమె తెలుసుకున్నట్టు వుండదు. మనం ఫీలవుతాం ఆమె ఫీలవ్వాల్సిన సంగతిని. ఇదింకో అజ్ఞాన పర్వానికి తెర తీయడం!

     వైజాగ్ లో ఓ ప్రైవేట్ కంపెనీలో జాబ్ చేస్తూంటుంది సరిత. ఆ జాబ్ కి తగ్గట్టు స్లీవ్ లెస్ జాకెట్లు, పెదాలకి లిప్ స్టిక్, పాదాలకి హై హీల్స్, చదువుకోవడానికి ఇంగ్లీషు నవలలు; తన గదిలో విశ్రమించడానికి తనకంటూ ప్రత్యేక ఫోం బెడ్, ఫ్యానూ, సోఫా సెట్ ఎట్సెట్రా ...ఇది తన వాళ్ళ మీద కసితో ఏర్పాటు చేసుకున్న తన గొప్ప ప్రపంచం. చుట్టూ ఇంకో దిక్కుమాలిన ప్రపంచం. పోష్ లొకాలిటీని అనుకునే మురికి స్లమ్ వాడ వున్నట్టు...ఇందులో తన మీద ఆధారపడ్డ కన్న తల్లి, విధవరాలైన చెల్లి, ఎదిగిన మరో చెల్లెలు, అంధుడైన తమ్ముడు, ఆవారా అన్న, వదిన, వాళ్ళ ముగ్గురు పిల్లలూ..దిక్కుమాలిన సంత! వీళ్ళంతా ఏదో కతకడం, కటిక నేల మీద పడి కునుకు తీయడం, సరితమ్మ వుంటే కిక్కురుమనకుండా తొంగోవడం. ఆవిడ ఆఫీసుకి బయల్దేరిందే తడవు ఇల్లంతా పండగే పండగ చేసుకోవడం. ఆఫీసులోనూ ఆవిడ ఆడపులే. చాలా పొగరుబోతు. గయ్యాళి. కొరకరాని కొయ్య. గర్విష్టి పైగా. తండ్రేమో సన్యాసుల్లో కలసిపోయి, అన్నేమో బేవార్సుగా మారి, కుటుంబ పోషణంతా తన ఆడ ప్రాణం మీద పడి, ఎప్పుడు ఈ రొంపి లోంచి విముక్తి దేవుడా అని అలమటిస్తున్నట్టు ప్రవర్తించడం..

       అటు ప్రేమిస్తున్న తిలక్ (ప్రసాద్ బాబు) ని పెళ్ళాడాలంటే ఇంటి బాధ్యతల్ని విడిచి పెట్టాలి. ఇది కుదరదు. ఇక ఈమెతో లాభం లేదని విధవరాలైన ఈమె చెల్లెలితో ఇతను వరస కలుపుకోవడం. ఈ గుండె కోతని కూడా భరించి  ఆ చెల్లెల్ని (శ్రీప్రియ) ఈ ప్రేమిస్తున్న ప్రియుడికే ఇచ్చి పెళ్లి చేసేయడం.

    ఈ చెల్లెల్నే మూగగా ప్రేమిస్తున్న ఒక వికట కవి (నారాయణరావు) ఉంటాడు. ఇతడికి జీవితంలో దారి తప్పిన తన కొలీగ్ (ఫటాఫట్ జయలక్ష్మి) కిచ్చి పెళ్లి చేసేస్తుంది సరిత. ఇటుపైన సరిత జీవితం లో దేవుడు కరుణించా డన్నట్టుగా శుభాలే జరుగుతూంటాయి. ఆవారా బేకార్ అన్న( రజనీ కాంత్ ) కూడా కాస్త ప్రయోజకుడవుతాడు. హమ్మయ్యా అని జాబ్ మానేస్తుంది సరిత. ఈమె రాజీనామా  స్వీకరించిన బాస్ (కమల్ హాసన్) ఈమెతో పెళ్లిని ప్రతిపాదిస్తాడు. ఇక పెళ్లి పీట లెక్కడమే తరువాయి ఆ ప్రయోజకుడైన అన్న కాస్తా హత్యకి గురవుతాడు. సమాప్తం. ఖేల్ ఖతం. తిరిగి మొదటి కొచ్చింది కొలిక్కి రాబోయిన సరిత కథ..నీదొక అంతులేని వ్యధాభరిత గాథే సుమా అనేసి. 

       ఇక తన ఈ రెండో కాబోయిన వరుణ్ణి కూడా రెండో చెల్లెలికి త్యాగం చేసేసి, తిరిగి గానుగెద్దు జీవితం మొదలు ... మళ్ళీ పెదాలకి అదే దొరసాని లిప్ స్టిక్, వొంటికి అవే స్లీవ్ లెస్ షో పీసెస్, టిక్కు టిక్కు మని కాళ్ళకి హై హీల్స్, ఉద్యోగిని హోదా వెలగబెడుతూ చేత్తో లంచ్ బాక్స్- ‘అమ్మా ఆఫీసు కెళ్తాను’ అనేసి ఈసురోమని నడక బస్టాపు కేసి..

        కాకపోతే ఇప్పుడు వైధవ్యం ప్రాప్తించిన వదిన వుంది. ఇంట్లో ఈ మార్పు తో బాటు తనలో కూడా ఎంతో మార్పు. ఎంతో పరిపక్వత. భద్రకాళి సరిత కాదిప్పుడు. పాఠాలన్నీ ఎంచక్కా  నేర్చేసుకున్న ప్రౌఢ ఇప్పుడు. ఇంటి బాధ్యతలు ఎంతో అపురూపంగా కన్పిస్తున్న సహనవతి ఇప్పుడు.

 

      వృద్ధ కన్యలు ఆ కాలంలోనూ వున్నారు. పరిస్థితుల కారణంగా తోబుట్టువుల బాధ్యతలన్నీ తీర్చుకుని తెప్పరిల్లే సరికి వైవాహిక జీవితం కాస్తా ఎండమావులై పోయిన వాళ్ళున్నారు. సరిత లాగా కసిని పెంచుకుని వుండరు. తమ దయాదాక్షిణ్యాలతో కుటుంబ సభ్యులు ఇంత తిని చస్తున్నారన్న ఏహ్యభావంతో వుండరు. అలా జరిగితే ఆడతనానికి అర్ధమే ఉండదు. స్త్రీ సహజాతాన్ని ఏ స్త్రీ జయించ జాలదు. జెండర్ సమానత్వం గురించి మాట్లాడినప్పుడు సరితకి లాంటి పరిస్థితులు ఎదురైతే బాధ్యతల నుంచి తప్పించుకోలేరు. ఎక్కడో నూటికో కోటికో ఎవరో ఉండొచ్చు. అలాటి అరుదాతి అరుదైన ఉదంతాల్ని తీసుకుని  సామాన్యీకరించలేం. హిందీ సినిమా ‘తపస్య’ లో హీరోయిన్ రాఖీ పోషించిన ఇలాటిదే పాత్ర సహజమైన పెద్దరికంతో,  అవివాహితగానే కుటుంబ బాధ్యతంతా మీదేసుకుని మహా సహనశీలీ, విశాల హృదయినీ అయి, ఎంతో శ్రమించి తోడబుట్టిన వాళ్ళని ప్రయోజకుల్ని చేస్తే, వాళ్ళు తన్నేసి పోతారు. ప్రేమిస్తున్న ప్రియుడు (పరీక్షిత్ సహానీ) – ‘ఫర్వాలేదు, నీ ఇంటి బాధ్యత నేను తీసుకుంటానంటే, వద్దని వారిస్తుంది. స్త్రీ కుండే త్యాగ గుణానికీ, పురుషుడు కనబర్చాల్సిన ఓర్పుకీ  ప్రబల నిదర్శనం గా నిల్చి పోయిందీ చిత్రీకరణ.

    తెలుగులో దీన్ని కోదండ రామిరెడ్డి సుజాత తో ‘సంధ్య’ గా తీస్తే ఇదీ హిట్టయ్యింది.

      ఇలాంటి యాంటీ మిత్ / యాంటీ హీరోయిన్ లేదా హీరో పాత్రలు దేనికో టెంప్ట్ అయి, పతనాన్ని కొని తెచ్చుకోవడం మామూలే. అన్న ప్రయోజకుడయ్యాడని సరిత టెంప్ట్ అయి ఉద్యోగం వదిలెయ్యడమే మూర్ఖత్వ మన్పించుకుంది.

      ఈ సినిమాతో రజనీకాంత్, శ్రీ ప్రియ, నారాయణ రావులు పరిచయమయ్యారు. అప్పుడే రజనీకాంత్ సిగరె ట్టెగరేసే దృశ్యా  లిందులో వున్నాయి. ఆయన మీద జేసుదాస్ పాడిన సూపర్ హి ట్ ‘దేవుడే ఇచ్చాడు వీధి ఒకటీ’ పాట చిత్రీకరణ కూడా వుంది. 

     జయప్రద మీద ఎస్. జానకి స్వరంలో ‘కళ్ళలో ఉన్నదేదో కన్నులకే తెలుసు’ గీతం ఓ సంచలనం అప్పట్లో. ఇక ఫటాఫట్ జయలక్ష్మి, నారాయణ రావులవి వెరైటీ పాత్రలనడం కంటే కల్ట్ పాత్రలనడం న్యాయం. ఫటాఫట్ అనే జయలక్ష్మి ఊతపదం ఇప్పటికీ పాపులరే. ఆమె మీద ఎల్లారీశ్వరి పాడిన ‘అరె ఏమిటీ లోకం పలుగాకుల లోకం’ పాట, నారాయణ రావు మీద మిమిక్రీతో ‘తాళి కట్టు శుభవేళ’ పాటా అంతే హిట్స్. పాటల, మాటల సృష్టికర్త ఆత్రేయ.

     స్వరకర్త ఎం.ఎస్. విశ్వనాథన్. బీ ఎస్ లోకనాథన్ ఛాయాగ్రాహకుడైతే, ఈ సినిమా ఘనవిజయం తర్వాత వెంటనే ‘మరో చరిత్ర ‘అనే ఇంకో సూపర్ హిట్ నిర్మించిన రామ అరణ్ణంగళ్  నిర్మాత. మద్రాస్ నెప్ట్యూన్ స్టూడియోలోనూ, వైజాగ్ పరిసర ప్రాంతాల్లోనూ షూటింగ్ జరిపారు. 

     1982 లో తాతినేని రామారావు దర్శకత్వంలో సూపర్ స్టార్ రేఖ హీరోయిన్ గా ‘జీవన్ ధారా’ అని హిందీలో రిమేక్ చేస్తే అదీ హిట్టయ్యింది.

— సికిందర్
(జనవరి 2010, ‘సాక్షి’ కోసం)

ఆ నాటి సినిమా..

మ్యూజికల్ మాస్టర్ పీస్!

మనం తీసే సినిమాలని విదేశీయులెవరైనా  ప్రశంసించినప్పుడు సార్వజనీనత సిద్ధించి మనం ఎదిగినట్టు లెక్క. ఓ పొద్దుటే మద్రాసులో గానకోకిల లతా మంగేష్కర్ రికార్డింగ్ థియేటర్ కి కారులో ప్రయాణిస్తూ ‘ఎంత బాగా తీశారు, ఇంత మంచి సినిమాని డబ్బింగ్ చేసేకన్నా రీమేక్ చేస్తే బావుంటుంది కదా’- అని పట్టుబట్టడం చూసి అంజలీ దేవి- ఆదినారాయణరావుల జంటకి నోట మాట రాలేదు. ఆ ముందు రోజే లతామంగేష్కర్  హిందీకి డబ్బింగ్ పాడేందుకు బొంబాయి నుంచి వచ్చారు. రాత్రే సినిమా చూశాక తెల్లారే రికార్డింగ్ కి వెడుతూ ఈ మాట!

     రికార్డింగ్ థియేటర్లో కూర్చుని ఈ అంశం పైనే చర్చోప చర్చలు. ఇంకాలస్యం చేయకుండా  అప్పటికప్పుడు నిర్ణయం. 1957 మార్చి 27 న ‘మాయాబజార్’ విడుదలైన సుమారు నెలన్నర రోజులకే, అంటే మే 10 న విడుదలై ఆ ‘మాయాబజార్’ తో గట్టి పోటీని సైతం తట్టుకుని నిలబడి, ఘానాతిఘన విజయం సాధించిన మ్యూజికల్ మాస్టర్ పీస్ ‘సువర్ణ సుందరి’ ని హిందీలో డబ్బింగ్ కాకుండా, రీమేక్ చేసేందుకు ఆ లతా మంగేష్కర్ సాక్షిగానే నిర్ణయం.

     సాక్షాత్తూ  ఉత్తరాది లతే ప్రశంసించాక ఇంకా ఓ తెలుగు సినిమా విశ్వజనీనత కి వేరే సర్టిఫికేట్ అవసరమేముంటుంది ?

     తెలుగు సినిమా ఆస్కార్ కి ఎప్పుడెళ్ళొచ్చు? ‘సువర్ణసుందరి’ లాంటి దేశీయత ప్రదర్శించినప్పుడు కనీసం నామినేషన్ గడప తొక్కొచ్చు. దేశీయత వినా ఏ కళకీ అంతర్జాతీయ సమాజపు మద్దతు లేదు.

     కొందరు  కళాకారులకి వాళ్ళ కళాభినివేశాన్ని గుర్తుచేస్తే పసిపిల్లలై పోతారు. బింకాలూ ఇగోలూ పోజులూ వుండవు. పోటీ యావలోపడి కరప్ట్ అవని ఒరిజినాలిటీ గల కళాకారులై వుంటారు వాళ్ళు. ఇప్పుడు ఎనభై రెండో ఏట ఇంత పండు వయసులో అంజలీదేవి అర్ధదశాబ్దం నాటి ‘సువర్ణసుందరి’ జ్ఞాపకాల్లోకి విహరిస్తే,  అదేమిటో వివశత్వం, అద్భుత ఆనందం, ఆర్తి ఆమెకు! ఆ కాసేపూ  వినిపించిన సంగతులు నిన్న జరిగినట్టే అన్పిస్తున్నాయి.  ఇన్ని దశాబ్దాల తర్వాతా అంత మెమరీనీ, ఆ ఫీల్ నీ జనరేట్ చేయడం ఒకరివల్ల అయ్యే పనే కాదు. ఎవరైనా తమకు సొంతమైన కళని ప్రేమించి, తదాత్మ్యం చెందకుండా ఇతరుల్ని మెప్పించలేరు.  ఈ  విషయంలో అంజలీ దేవికి హేట్సాఫ్ చెప్పాల్సిందే!

      స్ట్రైకింగ్ బ్యూటీ అంజలీదేవి ‘సువర్ణసుందరి’ లో. అప్పటికింకా నిండా ముప్పయ్యేళ్ళు లేవేమో.- వదనంలో ఆ లావణ్యం, మేనిలో ఆ హొయలు మనల్ని కట్టి పడేస్తాయి. పోషించిన గంధర్వ కన్య సువర్ణసుందరి పాత్ర, ప్రతీ కార్తీక పౌర్ణమి నాడామె దివి నుంచి భువి కేతుంచుతుంది.  భూమ్మీద రాకుమారుడు జయంత్ (అక్కినేని నాగేశ్వర రావు) చేయని ఒక తప్పుకి రాజ్య బహిష్క్రుతుడై, సువర్ణ సుందరి దృష్టిలో పడతాడు. ఆ తర్వాత ఇద్దరి ప్రేమకలాపాలూ ఇంద్రుడి దృష్టిలో పడి ఆయన శపిస్తే, స్త్రీగా మారిపోతాడు జయంత్. పురుష వేషం ధరించి సువర్ణ సుందరి కొడుకుని వెతుక్కుంటూ వెళ్ళిపోతుంది. తిరిగి ఈ జంట ఎలా ఒకటయ్యారనేది చిత్ర విచిత్ర సంఘటనలతో,  మనస్సుని గెలుచుకునే సెంటిమెంట్లతో, ఉత్తమ సంగీత సాహిత్యాల  మేళవింపు తో నవరసభరితంగా వుంటుంది.   

      కథాపరంగా ఈ సినిమా ప్రత్యేకతలు రెండు : హీరో స్త్రీగా, హీరోయిన్ పురుషుడిగా మారిపోయే జెండర్  రివర్సల్ గిమ్మిక్కు, కమెడియన్లని విలన్లుగా చూపించే అవుటాఫ్ బాక్స్ థింకింగ్.  త్రీ ఈడియెట్స్ లాంటి కైలాసం, ఉల్లాసం, చాదస్తం (రేలంగి, రమణా రెడ్డి, బాలకృష్ణ) లు  చేసే అకృత్యాలు నేటి కాలంలో మళ్ళీ రాం గోపాల్ వర్మ తీసిన ‘జంగిల్ ‘లో  పొట్టి కమెడియన్ రాజ్ పల్ యాదవ్ పాల్పడే రాక్షసానందం లోనే చూడగలం. ఇమేజిల బ్యాగేజీ లేని ఆ కాలమే ఎంతో హాయైనది.

      ‘దేవదాసు’ ఫే మ్ వేదాంతం రాఘవయ్య దర్శకత్వంలో ప్రతి సన్నివేశం ఇందులో ఓ కళాఖండమే. పాండురంగ మహాత్మ్యం’ ని వెండితెర వెలుగుగా మార్చేసిన టాప్ ఛాయాగ్రాహకుడు ఎం.ఏ. రెహ్మాన్ చేతిలో ‘సువర్ణ సుందరి’  మరో అద్భుత దృశ్య కావ్యం. వాలి కళ, వెంపటి సత్యం నృత్యాలు, నారాయణ మూర్తి ఆహార్యం, ప్రకాష్ కూర్పు...ప్రతి ఒక్కటీ ఎస్సెట్సే.

    ‘దేవదాసు’  తర్వాత మరోసారి  అక్కినేని వెంట పేకేటి శివరాం, ఇతరపాత్రల్లో నాగయ్య, గుమ్మడి, సీఎస్సార్, రాజసులోచన, గిరిజ తదితరులు కన్పించే ఈ అంజలీ దేవి పిక్చర్స్ వారి దివ్య సృష్టిని తమిళంలో జెమినీ గణేశన్ తో, హిందీలో తిరిగి అక్కినేని- అంజలీ దేవిలతో రీమేక్స్ చేస్తే అవీ హిట్సే.

    తెలుగు ఒరిజినల్ కి ఆ ఏటి  ఉత్తమ జాతీయ చలన చిత్రం అవార్డుని రాష్ట్రపతి సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్ చేతుల మీదుగా అందుకున్నారు ది గ్రేట్ అంజలీ దేవి.

ఎక్కడిదీ కథ?

అక్కినేని- అంజలి జంటగా నటించిన ‘బాలరాజు’ (1948), ‘స్వప్న సుందరి’ (1950), జానపదాలు రెండూ 1957  లో ‘సువర్ణసుందరి’ కి స్ఫూర్తి కావొచ్చన్న విశ్లేషకుల - పోనీ సినిమా చరిత్రకారుల అభిప్రాయంతో విభేదించారు అంజలీ దేవి. సుప్రసిద్ధ సంగీత దర్శకుడైన భర్త ఆదినారాయణ రావు విరివిగా ఇంగ్లీషు పుస్తకాలు చదివేవారనీ, బహుశా వాటి లోంచి ఎక్కడో స్ఫూర్తి పొంది ఆయన ‘సువర్ణ సుందరి’ కథ రాసుకున్నారనీ అన్నారు. కాకినాడలో రంగస్థల కళాకారుడిగా వున్నప్పట్నించే ఆయన రచయిత అనీ, కవి అనీ, సంగీత దర్శకుడు కూడాననీ చెప్పుకొచ్చారు అంజలి. అలా  ‘సువర్ణ సుందరి’ కథని ఆదినారాయణరావు రచయిత సదాశివ సుబ్రహ్మణ్యం కి చెప్తే,  ఆప్పుడాయన పూర్తి స్థాయి స్క్రిప్టు రాసిచ్చారనీ, దాన్ని మళ్ళీ సముద్రాల రాఘవాచార్య మెరుగులు దిద్దారనీ, మాటలు కూడా కొన్ని ఆయనే రాశారనీ వివరించారామె. టైటిల్స్ లో సంభాషణల రచయితగా మల్లాది రామకృష్ణ శాస్త్రి పేరుంటుంది. కథకి సదాశివ బ్రహ్మంతో బాటు ‘ఆదిత్యన్’ అనే పేరు వేశారు. ఈ ‘ఆదిత్యన్’  ఎవరంటే ఆదినారాయణ రావే. ఎందుకో సొంత పేరు వేసుకోవడానికి ఆయన ఇష్టపడలేదట. ఇక పాటలు సముద్రాల, జూనియర్ సముద్రాల, కొసరాజు రాశారు.

      మొత్తం 14 పాటలున్న ఈ మూడున్నర గంటల సంగీత రసాత్మక జానపద ఫాంటసీ లో  సముద్రాల రాఘవాచార్య రాసిన ‘పిలవకురా’ పాట పి. సుశీల కంఠంతో టాప్ సాంగ్ గా చెప్పొచ్చు. ఐతే అంజలీ దేవి తన మీద చిత్రీకరించిన ఆరు పాటలూ సుశీల చేత పాడించి, ఒక్క ‘హాయి హాయి గా  ఆమని సాగే’  పాటని మాత్రం జిక్కీ చేత ఎందుకు పాడించారని అడిగినప్పుడు, ‘ఏమో ఆమె మరుగున పడిపోతోందని పాడించి వుంటారేమో!’ అన్నారు అమాయకంగా అంజలీదేవి.

అక్కినేనికి బహుమతి!

‘కూలీ’ షూటింగులో అమితాబ్ బచ్చన్ బల్ల అంచుకి గుద్దుకుని ప్రమాదం పాల

య్యారు. తర్వాత కోలుకుని అదే స్థాయిలో ఫైట్స్ చేస్తూ వచ్చారు. అక్కినేని నాగేశ్వరరావు విషయంలో అలా జరగలేదు. ఆయనకి  ‘సువర్ణ సుందరి’ రైట్ ఎబౌట్ టర్న్ కి శాస్వత చెక్ పెట్టేసింది. కుడివైపు నుంచి ఎడమకి చుట్టూ తిరగలేని పరిస్థితి ఇప్పటికీ వెన్నాడుతోంది !

‘సువర్ణ సుందరి’ లో కోయ వాళ్ళతో ఒక పోరాట దృశ్యంలో పైనుంచి దూకాలి అక్కినేని. అలా దూకినప్పుడు కాలు మడత పడిపోయింది. దాంతో హాస్పిటల్లో చేరాల్సి వచ్చింది. దీంతో తను నటిస్తున్న వేరే సినిమా  ‘మాయాబజార్’ విడుదల మూడు నెలలు ఆలస్య మైపోయింది.  అప్పటినుంచీ అక్కినేని ఒక్క ‘ప్రేమనగర్’ మినహా ఏ సినిమా పాటలోనైనా ఆ స్టెప్స్ వేసినప్పుడు రైట్ అబౌట్ టర్న్ ఉండదు. ఇదీ ‘ఆయనకి ‘సువర్ణ సుందరి’  ఇచ్చిన బహుమానం.

హిందీ రీమేక్ లో నటించమని అక్కినేనిని కోరినప్పుడు ఒప్పుకోలేదు. తెలుగులోనే తనది ప్రాముఖ్యం లేని పాత్ర,  ఇంకా హిందీలో ఎందుకన్నారు. బలవంత పెడితే సరేననక తప్పలేదు. అదే ఆయన జీవితంలో నటించిన ఏకైక హిందీ సినిమా అయింది. ఇదికాదు విశేషం- హిందీలో తన పాత్రకి తనే డబ్బింగ్ చెప్పుకున్నారు. చిన్నప్పుడు హిందీ విశారద పరీక్ష పాసవడం వల్లే  ఇది సాధ్యమైంది.  అలాగే అంజలీ దేవి కూడా తన పాత్రకి  తనే హిందీ డబ్బింగ్ చెప్పుకున్నారు.

— సికిందర్

(మార్చి 2010, ‘సాక్షి’ కోసం)

    పాటలంటే మాటలా!

    ‘హాయి హయిగా ఆమని సాగే '  ఘంటసాల – జిక్కి - దీని హిందీ రూపం ‘కుహూ కుహూ బోలె కోయలియా’  లతా- రఫీ  పాడారు.  సంగీత దర్శకుడిగా ఆదినారాయణ రావుని అజరామరుడిగా చేసిన  పాటలు... రాగమాలికలో - అంటే  హంసానందిని, బహార్, యమన్, కానడ అనే నాల్గు రాగాల్లో ప్రయోగాత్మకంగా స్వర పరచిన ఈ పాట ఉత్తర, దక్షిణ తేడాల్ని చెరిపేసింది.

     బాంబే జర్నలిస్టుల సంఘం  ఆదినరాయనరావుని ఉత్తమ జాతీయ సంగీత దర్శకుడి అవార్డుతో సత్కరించింది. ఇవాళ  ఇళయరాజా, ఏ.ఆర్.  రెహ్మాన్ లకి జాతీయ స్థాయిలో దక్కుతున్న గౌరవాల గురించి ఎంతో ప్రచారం జరుగుతోంది గానీ, దక్షిణ భారతం నుంచి ఏనాడో ఆదినారాయణరావు సాధించిన ఈ ఘనత రికార్డయి వుంది. ఆదినారాయణరావు ట్యూన్స్ ని ఎక్కడ నుంచీ తీసుకుంటాడో  తెలీదు. ఎలా మౌల్ద్ చేస్తాడో అంతకన్నా తెలీదు. .కాస్త మహారాష్ట్ర టచ్ ఉంటుందంతే.  అందుకే ‘భక్త తుకారాం’ పాటలు కూడా మరాఠా నేపధ్యానికి అంతగా అతికిపోయాయి.

   ఇక ‘రండి రండి' పాటలో అంజలీ దేవి చీరకట్టు లతామంగేష్కర్ కి  ఎంత ముచ్చటో.   ఆ పాటకి ఆమె బాగా ఇష్టమై పోయింది.   హిందీ పాటల రికార్డింగ్ పూర్తయ్యాక, అప్పట్లో లతా తీసుకుంటున్న పారితోషికం పాటకి 40 వేల చొప్పున వేసి, అంజలీ దేవి –ఆదినారాయనరావులు అందించబోతే తీసుకోలేదు.  'ఇంత  అద్భుతమైన  సంగీతానికి ఎలా వెల  కట్టగలం, ఈ పాటలకి అసలేమీ తీసుకోకుండా పాడాలి. అలా చేస్తే భవిష్యత్తులో ఇబ్బందు లొస్తాయి కాబట్టి, పాటకి రెండు వేల చొప్పున మాత్రం ఇవ్వండి' అని లతా అనేసరికి కళ్ళు తిరిగాయి అంజలీ దేవి –ఆదినారాయణరావు జంటకి..

—మ్యూజికాలజిస్టు ‘రాజా’ సౌజన్యంతో  

సాంకేతికం : ఫైట్స్

ఫైట్స్..జీవితాన్ని త్యాగం చేసే కళ!

కణ్ణన్ నందూ రాజ్ 

             సినిమాల్లో నిద్రపుచ్చే సన్నివేశా లుండొచ్చు. నిఖార్సైన సిగరెట్ సాంగ్స్ ఉండొచ్చు. శుభ్రంగా ఇంటికి పంపించేసే ఇంటర్వెల్స్ కూడా ఉండి తీరొచ్చు.. కానీ బోరు కొట్టే ఫైటింగ్ దృశ్యాలున్నట్టు ఎక్కడా రుజువు కాలేదు. ఫైటింగ్ దృశ్యాలకి ప్రేక్షకులు లేచిపోవడం ఎక్కడా జరగలేదు. ఎందుకు? ఎందుకంటే, ఏ రెండు సినిమాల్లోనూ అవి ఒకేలా వుండవు కాబట్టి. నిన్నటి ఫైటింగ్ ఇవ్వాళ్ళ కన్పించదు. ఎప్పటికప్పుడు కొత్త కొత్తగా మారిపోతూ ఉండేవి ఫైట్సే, యాక్షన్ దృశ్యాలే. ‘ఎన్నైతే అలలు సముద్రం లో ఉంటాయో, అన్నేసి వేరియేషన్స్ తో పుట్టుకొచ్చేవి ఫైట్స్ ఒక్కటే!’

        ‘కథ-స్క్రీన్ ప్లే దర్శకత్వం అప్పలరాజు’ లో ఫైట్స్ నవ్విస్తే, ‘బిందాస్’ లో ఇంటర్వెల్ దగ్గర హృదయాల్ని కదిలిస్తుంది. ‘నేను మీకు తెలుసా’ లో ఊపిరి బిగబట్టేలా చేస్తే, ‘ఆరుగురు పతివ్రతలు’ లో చెప్పలేనంత థ్రిల్ చేస్తాయి. ఫైట్స్ ఇప్పుడు రియలిస్టిక్ బిజినెస్ అయిపోయింది. ఎప్పటికప్పుడు ఫైట్ మాస్టర్ల నుంచి కొత్తదనాన్ని డిమాండ్ చేసే క్రాఫ్ట్ గా మారిపోయింది. ఈ డిమాండ్ ని తీర్చడంలో నిర్లక్ష్యం వహిస్తే  వెనకబడిపోవడమే.

        కణ్ణన్ నందూ రాజ్ అలియాస్ నందూ మాస్టర్ విషయంలో ఈ వెనకబడి పోవడం జరగలేదు. జరగదు కూడా. 24 ఏళ్ల సుదీర్ఘ మైన తన సర్వీసులో అలసత్వాన్ని ప్రదర్శించింది లేదు. అప్రమత్తంగా ఉంటూ, నిత్య విద్యార్థిలా ఎప్పుడూ కొత్త కొత్త టెక్నిక్స్ తో, సాఫ్ట్ వేర్స్ తో, సీ జీ యోగ్యతలతో, తనని తాను అప్ డేట్ చేసుకుంటూ,  ఈ పోటీ రంగంలో వెనకబాటు తనానికి దీటుగా కెరీర్ కొనసాగిస్తున్న ఆల్ టైం హిట్ ఫైట్ మాస్టరీయన.

        కృష్ణ కాంత్ పార్క్ కి ఉదయం ఎనిమిది గంటలకివెళ్తే, అక్కడ ఫైటర్స్ తో ప్రాక్టీసు చేయిస్తూ కన్పిస్తారు. హేండీ కామ్ తో ఆ ఫైట్ కంపోజింగ్స్ ని చిత్రీకరించి, ఎడిట్ చేసుకుని, ఎఫెక్ట్స్ వేసి, సీజీ అవసరముంటే అదీ పూర్తి చేసుకుని, రిజల్ట్స్ ని పరిశీలించుకుంటారు. ఈ ప్రాక్టీసు-చిత్రీ కరణ సెషన్ కొన్నిరోజులపాటూ సాగుతుంది. ఇది పూర్తి సంతృప్తి కల్గించాకే  సెట్స్ మీదికి వెళ్లి వాటిని ఎనాక్ట్  చేస్తారు.

      ‘బిందాస్’ లో పాపులరైన  ఇంటర్వెల్ ఫైట్ కి దర్శకుడు వీరుపోట్ల చెప్పిన కాన్సెప్ట్ నచ్చడంతో  హీరో మంచు మనోజ్ కూడా ఇన్వాల్వ్ అయి, నందు మాస్టర్ తో కలిసి టీం వర్క్ చేశారు. ఆ ప్రాక్టీసు ఆరు రోజులపాటు సాగింది. ఆ తర్వాతే షూటింగు కెళ్ళారు. ఈ సినిమా చూసి వున్న ప్రేక్షకులకి ఆ యాక్షన్ దృశ్యాలెంత కదిలించాయో గుర్తుండే వుంటుంది.

       ‘జీవితాన్ని త్యాగం చేసే కళ అన్నా మాదీ!’ అన్నారు ఎమోషనల్ గా – ‘ఎదురుగా రిస్కు  కన్పిస్తూనే వుంటుంది కదన్నా, అయినా తెగిస్తాం మేం. ప్రాణాల్ని పణంగా పెడతాం. హీరోకి మాత్రం చిన్న ప్రమాదం జరగనివ్వం. ఇదొక అద్భుతమైన ఆర్ట్ అన్నా, డిఫెన్స్-అఫెన్స్-యాక్షన్-రియాక్షన్ - టైమింగ్..  వీటి చుట్టే మా కళ  అల్లుకుని వుంటుంది. పాతబడి పోయే ప్రసక్తే లేదన్నా. ఎందుకంటే ఎన్నైతే అలలు సముద్రం లో ఉంటాయో, అన్నేసి వేరియేషన్స్ తో పుట్టుకొచ్చేవి ఫైట్స్ ఒక్కటే!’

     ‘అసలు ఫైట్ మాస్టర్ అర్హతలేమిటి?’ అన్నప్పుడు, కెమెరా నాలెడ్జి, ఎడిటింగ్, కంపోజింగ్, డిస్కషన్ ఈ నాల్గూ తప్పనిసరి అన్నారు. చర్చ మూలాల్లో కి వెళ్ళింది. ఆ వివరాలు చూస్తే, ఫైట్ మాస్టర్ గా ఎదగాలంటే ముందుగా జిమ్నాస్టిక్స్ నేర్చుకుని ఫైటర్ గా ఏడేళ్ళ పాటు అన్నిరకాల ఫైట్స్ చేయాలి. ఆ తర్వాత ఐదేళ్లూ అసిస్టెంట్ గా కంపోజింగ్, ఎడిటింగ్, ఇతర షూటింగ్ లావాదేవీ లూ చూసుకోవాలి. అప్పుడే యూనియన్ పెద్దలు మాస్టర్ గా కార్డు ఇవ్వడం గురించి ఆలోచిస్తారు. బయట ఏ కరాటేలు నేర్చుకుని, ఎన్ని బెల్టులు సాధించుకొచ్చినా, ఇక్కడ మొదటినుంచీ మళ్ళీ మొదలవ్వాల్సిందే తప్ప షార్ట్ కట్స్ వుండవు.

         చిన్నప్పప్పుడు మొదట్నించే మొదలయ్యారు నందూ మాస్టర్. ఆదోనిలో స్థిరపడ్డ తల్లిదండ్రులు తమిళులు. అక్కడే పుట్టి పెరిగిన తను కర్రసాము, కత్తిసాము, మల్లయుద్ధం, బండి చక్రం తిప్పడాలూ వంటి రూరల్ విద్యలు నేర్చుకుని, 1987 లో హైదరాబాద్ బాట పట్టారు. విచిత్రంగా విఖ్యాత  డాన్స్ మాస్టరు సుందరం దగ్గరి కెళ్ళి, తనని డాన్సర్ గా చేర్చుకొమ్మని బతిమిలాడారు. విధి ఈ అపక్రమాన్ని ఒప్పుకోలేదేమో. జిమ్నాస్టిక్స్ వైపు మళ్ళి అది నేర్చుకుంటూ హీరో సుమన్ కి అసిస్టెంట్ గా చేరారు. ఈయన టాలెంట్ ని సుమన్ గుర్తించి చెన్నైలో సుప్రసిద్ధ రాజూ మాస్టర్ కి రికమెండ్ చేశారు. అలా 1990 లో రాజూ మాస్టర్ దగ్గర ఫైటర్ గా చేరారు. నేటి టాప్ మాస్టర్లు రామ్ – లక్ష్మణ్ లు, విజయ్ అప్పటికే రాజూ మాస్టర్ దగ్గర పని చేస్తున్నారు. నందూ రాజ్ వీళ్ళకి సహ ఫైటర్ గా కుదిరారు. అప్పట్నుంచీ అన్ని భాషల్లో ఎందరెందరో అగ్రహీరోల సినిమాలకి పనిచేస్తూ వచ్చాక, 2001 లో రాజేంద్రప్రసాద్ నటించిన ‘అమ్మాయి నవ్వితే’ కి మాస్టర్ గా ప్రమోట్ అయ్యారు నందూ.

       నాటి నుంచి నేటి దాకా 80 సినిమాలు పూర్తి చేశారు. తనకి ఈవీవీ సత్యనారాయణ సినిమాలకే ఎక్కువ పేరొచ్చిందట. ‘మంజూనాథ’ లో చిరంజీవి శివతాండవం పాటకి రోప్ సీన్ చేసింది తనే. ఒక్కోసారి పాటల చిత్రీకరణల్లో కూడా ఫైట్ మాస్టర్ల అవసరముంటుందని చెబుతూ, ‘అందాల రాముడు’ లో ఒక పాటకి  సునీల్  మోకాళ్ళ మీద వేసిన పిల్లిమొగ్గలు అంతా తను చేసిన వైర్ వర్కే నన్నారు.

       ఇకపోతే కె. రాఘవేంద్రరావు దర్శకత్వంలో ‘ఝుమ్మంది నాదం’, హేమంత్ మధుకర్ దర్శకత్వం లో ‘వస్తాడు నా రాజు’ సినిమాలకి తాజాగా యాక్షన్ దృశ్యాల కొరియోగ్రఫీ పూర్తి చేసిన కణ్ణన్ నందూ రాజ్ మాస్టర్, ప్రస్తుతం మళ్ళీ మంచు మనోజ్ తో ‘మిస్టర్ నోకియా’, తనీష్ తో ‘కోడిపుంజు’ లతో బాటు, ‘సంచలనం’, ‘ తొలిసారిగా’ అనే మరో రెండు సినిమాలకీ   ఫైట్స్ సమకూరుస్తూ బిజీగా వున్నారు.

―సికిందర్

(జూన్, 2011 ‘ఆంద్ర జ్యోతి’ కోసం)