1170 : స్పెషల్ ఆర్టికల్

 

    ఆచార్య స్క్రీన్ ప్లే సంగతులు రెండవ భాగంలో ఒక చోట ఇలా చెప్పుకున్నాం - “ ‘రైడర్స్ ఆఫ్ ది లాస్ట్ ఆర్క్’ లో  దివ్య శక్తులున్న ఆర్క్ ని దోచుకుందామని చూసే జర్మన్ నాజీల కేం గతి పట్టింది చివరికి? కాబట్టి  అమ్మవారితో వొక సూపర్ నేచురల్ హై పవర్ యాక్షన్ సీను కాగల కమర్షియల్ సందర్భాన్ని చేజార్చుకున్నారు. స్టార్ సినిమా కథకి థింక్ బిగ్ అనుకుంటే సరిపోదు, థింక్ హై అనుకోవాలి. రాస్తూంటే ఆ ‘హై’ వచ్చేస్తూ వుండాలి” అని.

       ‘ఆచార్య’ ఆడలేదు. తర్వాత విడుదలైన ‘సర్కారు వారి పాట’ బ్రేక్ ఈవెన్ కోసం స్ట్రగుల్ చేస్తూ పుంజుకునే ప్రయత్నం చేస్తోంది. ఇలా జరగడానికి కారణమేమిటి? రొటీన్ గా ఏ స్థాయిలో తెలుగు సినిమాలుంటున్నాయో అదే సోకాల్డ్ సేఫ్ జోన్ లో మళ్ళీ తీయడం. అంతకి మించి పైకి ఎదగకపోవడం. ఊహని విస్తరించక పోవడం. నెక్స్ట్ లెవెల్ కి తీసికెళ్ళక పోవడం. ప్రేక్షకులకి సరికొత్త అనుభవాన్నివ్వకపోవడం. చూసిందే చూపించే అదే రొటీన్, మూస, పాత ఫార్ములా - వీటినే నమ్ముకుని వుండడం. ఇలా బాక్సాఫీసు దగ్గర పరాభవాలెదురవుతున్నా మారకపోవడం. కరెన్సీ నోట్లు మారిపోయాయి, సినిమాలు మారడం లేదు. పాత నిల్వ సరుకు చూపిస్తూ కొత్త కరెన్సీ నోట్లు కోరుకుంటున్నాయి.   

        “... స్టార్ సినిమా కథకి థింక్ బిగ్ అనుకుంటే సరిపోదు, థింక్ హై అనుకోవాలి. రాస్తూంటే ఆ ‘హై’ వచ్చేస్తూ వుండాలి” అన్న కనువిప్పు ఇది వరకు ఈ వ్యాసకర్తకి లేదు. ‘ఆచార్య’ స్క్రీన్ ప్లే సంగతులు  రాస్తూంటే అనుకోకుండా ఈ కనువిప్పు కల్గింది. కనువిప్పవడంతో ఆలోచన మొదలయ్యింది. మంచి సినిమాలు, చెడ్డ సినిమాలు అన్నీ ఆలోచింపజేస్తాయి క్వాలిటీ పరంగా. కనుక థింగ్ బిగ్ ఫిజికల్లీ యువర్స్ అనీ, థింక్ హై స్పిరిచ్యువల్లీ యూనివర్సల్ అనీ అర్ధం జేసుకుంటే సరిపోతుంది. అంటే థింక్ హై థింక్ బిగ్ కంటే విస్తారమైనదీ, శక్తిమంతమైనదీ అన్నమాట. థింక్ బిగ్ గురించి చాలా మోటివేషనల్ పుస్తకాలూ వీడియోలూ వున్నాయి. థింక్ హై అని గూగుల్ చేస్తే ఈ పేరుతో ఒక సాంగ్ మాత్రమే కన్పిస్తోంది.

ఐతే స్టార్ సినిమాలు థింక్ బిగ్ గా కూడా రావడం లేదు. స్టార్ సినిమాల్లో థింక్ బిగ్ అనేది టెక్నాలజీ పరంగా మాత్రమే వుంటోంది తప్ప కంటెంట్ పరంగా అదే సోకాల్డ్ సేఫ్ జోన్లో మూస తరగతే. మామూలు హీరోల సినిమా కథలే స్టార్ సినిమాలకుంటున్నాయి. కనుక థింక్ బిగ్ ని ఫిజికల్ అయినందుకు టెక్నాలజీకీ, థింక్ హై స్పిరిచ్యువల్ అయినందుకు కంటెంట్ కీ ఆపాదిస్తే, ఈ  ఫిజికల్- స్పిరిచ్యువల్ రెండిటి కాంబినేషన్ తో మంచి ఫలితాలు సాధించ వచ్చు. ఆఫ్టరాల్ స్క్రీన్ ప్లే అంటే తెరమీద చూపెట్టే మనిషి మానసిక లోకమే కాబట్టి- అంటే కాన్షస్ - సబ్ కాన్షస్ మైండ్ ల ఇంటర్ ప్లేనే కాబట్టి, ఇది స్పిరిచ్యువలే కాబట్టి, థింక్ హై ఇక్కడ కార్యాచరణలోకొస్తోంది.

దీనికేం చేయాలి?

        స్టోరీ ఐడియాల్ని వాడుకలో వున్న నిల్వ సరుకు నుంచి పుష్ చేసి ఇన్నోవేట్ చేయడమే. ఇమాజినేషన్ ని పుష్ చేసి, లేదా యాంటీగా ఆలోచించి, కొత్త పుంతలు తొక్కించడమెలా అన్నది ఇప్పుడు చూద్దాం.

        ఒక స్టోరీ ఐడియా లేదా కాన్సెప్ట్ ఎప్పుడు థింక్ బిగ్ అవచ్చు, ఎప్పుడు థింక్ హై అవచ్చు? హాలీ వుడ్ లాగ్ లైన్స్ (స్టోరీ ఐడియాలు) సెర్చి చేస్తూంటే ‘ఏ క్వయిట్ ప్లేస్’ అనే మూవీకి సంబంధించిన లాగ్ లైన్ థింక్ హైకి తార్కాణంగా కన్పిస్తోంది. చూస్తే ఇది 2018 లో 17 మిలియన్ డాలర్ల బడ్జెట్ తో స్మాల్ మూవీ, కానీ బాక్సాఫీసు వచ్చేసి 341 మిలియన్ డాలర్ల గ్రాండ్ ఈవెంట్ గా వుంది!

        ఆలోచించాలి- ఎక్కడ 17, ఎక్కడ 341?మామూలుగా అయితే 17 మిలియన్ డాలర్ల ఈ స్మాల్ బడ్జెట్ మూవీకి లాగ్ లైన్ లేజీగా ఇలా వుండొచ్చు- ‘అణుయుద్ధానంతరం నరమాంస భక్షక గ్రహాంతర జీవుల్ని తప్పించుకోవడానికి ఓ కుటుంబం ఇంట్లో తలుపులేసుకుని బందీ అయిపోయింది’. ఈ స్టోరీ ఐడియా హైకాన్సెప్ట్ - బిగ్ బడ్జెట్ మూవీ స్క్రీన్ ప్లేకి కూడా బాగానే అన్పించ వచ్చు.  గ్రహాంతర జీవుల నుంచి రక్షించుకునే కథ. గ్రహాంతర జీవుల మీద ఎన్నో సినిమాలొచ్చాయి, ఇది డిఫరెంట్ గా ఏముంది? రొటీన్ గా ఏ స్థాయిలో ఇలాటి సినిమాలుంటున్నాయో అదే  సోకాల్డ్  సేఫ్ జోన్ లో ఇదీ వుందని లాగ్ లైన్ చూస్తే తెలిసిపోతోంది. ఇంతకి మించి పైకి ఎదగ లేదు. ఊహని విస్తరించుకో లేదు. నెక్స్ట్ లెవెల్ కి తీసికెళ్ళ లేదు. ప్రేక్షకులకి సరికొత్త అనుభవాన్నివ్వలేదు. చూసిందే చూపించే అదే రొటీన్, మూస, పాత ఫార్ములా - వీటినే నమ్ముకుని వుంది. కాబట్టి ఈ ఐడియాతో  ఎంత హైకాన్సెప్ట్ - బిగ్ బడ్జెట్ మూవీ తీసినా మూడో రోజుకల్లా కలెక్షన్స్ డ్రాప్ అవుతాయి.

        ఎందుకంటే ఇది టెక్నాలజీ పరంగా మాత్రమే ఫిజికల్లీ థింక్ బిగ్ కాబట్టి. కంటెంట్ పరంగా థింక్ హై ఆత్మ దీనికి లేదు కాబట్టి. థింక్ హై ఆత్మతో వుంటే కలెక్షన్స్ ని పిండుకుంటుంది. ఇదే చేసింది ‘ఏ క్వయిట్ ప్లేస్’.

        ‘ఏ క్వయిట్ ప్లేస్’ లాగ్ లైన్ అసలేమిటంటే, ‘అణుయుద్ధానంతరం వినికిడి శక్తి ఎక్కువున్న గుడ్డి నరమాంస భక్షక గ్రహాంతర జీవుల్ని తప్పించుకోవడానికి, ఓ కుటుంబం ఏ మాత్రం అలికిడి లేకుండా, ఎట్టి పరిస్థితిలో నోట్లోంచి మాట బైటికి రానివ్వకుండా తలుపులేసుకుని ఇంట్లో బందీ అయిపోయింది’

        ఈ లాగ్ లైన్లో ఎంత సస్పెన్స్ వుంది, ఎంత థ్రిల్ వుంది. కేవలం రొటీన్ గా చూపించే గ్రహాంతర జీవులని గుడ్డి జీవులుగా చేసి, అధిక వినికిడి శక్తిని కల్పించడంతో కథే మారిపోయింది. కళ్ళు లేకపోయినా శబ్దం వింటే చంపేస్తాయి. నెక్స్ట్ లెవెల్ కెళ్ళిపోయింది కథ. తెలిసిన స్టోరీ లైనునే మెలిదిప్పితే కొత్త లైను అయిపోతుంది. ఇదే థింక్ హై టెక్నిక్.

        ‘అశోకవనంలో అర్జున కళ్యాణం’ రొటీన్ లైనే. 33 ఏళ్ళు వచ్చినా హీరోకి పెళ్ళికాకపోవడం, పెళ్ళి ప్రయత్నాలు చేసుకోవడం కథ. ఈ లైనుతో ఇదివరకు సినిమాలొ చ్చేశాయి. ఈ కొత్త సినిమా కొత్తగా ఏం చూపించి బాక్సాఫీసు దగ్గర నిలబడింది? ఫ్లాప్ గానే మిగిలింది.

         ‘33 ఏళ్ళు వచ్చినా పెళ్ళి  కానివాడు తనలాంటి ఇతరుల పెళ్ళిళ్ళు  చేయబూనాడు’  అని లాగ్ లైన్ వుంటే కొత్త సినిమా అవుతుంది. రొటీన్ కి యాంటీగా ఆలోచించినప్పుడు థింక్ హై అవుతుంది. తన పెళ్ళి కోసం తను పాట్లు పడేవాడు కింది స్థాయి క్యారెక్టర్, తన పెళ్ళి కాకపోయినా ఇతరుల పెళ్ళిళ్ళు  చేసేవాడు పై స్థాయి క్యారెక్టర్. క్యారక్టర్ పై స్థాయిలో వుంటే కథ కూడా పై స్థాయిలో వుంటుంది.

రొటీన్ పాయింట్లు అనేవి నిల్వ సరుకు. నిల్వ సరుకుని వేడి చేసి అందిస్తే వర్కౌట్ అయ్యే రోజులు కావివి. ‘అశోక వనంలో అర్జున కళ్యాణం’ కూడా పాత లైనుకి వేడి చేసిన  ఫ్రెష్ గా అన్పించే సీన్లే. ఫలితం ఏమైంది? స్టోరీ ఐడియాల్ని హై థింకింగ్ తో కథగా మార్చినప్పుడే నిజమైన ఫ్రెష్ సీన్లు వస్తాయి.

        స్టోరీ ఐడియా థింక్ హై గా వుండాలంటే ఈ  నాల్గిటిని కూడా థింక్ హైగానే   ఆలోచించాలి :  హీరో, హీరో గోల్, కాన్ఫ్లిక్ట్, సొల్యూషన్. రెగ్యులర్ హీరో, రెగ్యులర్ హీరో గోల్, రెగ్యులర్ కాన్ఫ్లిక్ట్, రెగ్యులర్ సొల్యూషన్ లతో సినిమాలుంటాయి. ఈ రెగ్యులర్ కి వ్యతిరేకంగా ఆలోచించినప్పుడు హీరో, గోల్, కాన్ఫ్లిక్ట్, సోల్యూషన్ హై లెవెల్లో కొత్తగా మారిపోతాయి. ‘రిజర్వాయర్ డాగ్స్' లో దొంగలు దోపిడీ ప్లాన్ చేస్తే ఆ ప్లాన్ విఫల మవుతుంది. అప్పుడు తమలో ఒకడు పోలీస్ ఇన్ఫార్మర్ వున్నాడని అనుమానిస్తారు. ఇది రెగ్యులర్. తమలో ఒకడు గాంధేయ వాది వున్నాడని అనుమానిస్తే? దొంగలందరూ  గాంధేయ వాదులుగా మారిపోతే? ఇదేదో కొత్త కామెడీ అవుతుంది. ఉన్నదానికి వ్యతిరేకం (యాంటీ) గా ఆలోచిస్తే థింక్ హై అయిపోతుంది. కాకపోతే యూనివర్సల్ స్పిరిచ్యువల్ టచ్ ఇవ్వాలి. గాంధేయ వాదులుగా మారడం యూనివర్సల్ స్పిరిచ్యువల్ టచ్చే. తన పెళ్ళి కాకుండా ఇతరుల పెళ్ళిళ్ళు చేయడం యూనివర్సల్ అప్పీలున్న స్పిరిచ్యూవల్ టచ్చే...

—సికిందర్

1166 : స్క్రీన్ ప్లే సంగతులు

    కథ అందామా, స్క్రిప్టు అందామా, స్క్రీన్ ప్లే  అందామా? ఏది అంటే అందులో జోక్యాల శాతం తగ్గొచ్చు? కథ అనగానే దాని గురించి మాట్లాడే వాళ్ళు చాలాచాలా మంది వచ్చి చేరిపోతారు. అలా కాదు, ఇలా వుంటే బావుంటుంది...ఇలా కాదు వుంటే బలంగా వుంటుందని తోచింది చెప్పేస్తూంటారు. స్క్రిప్టు అనగానే ఓ మోస్తరు స్పెషలిస్టులు వచ్చి చేరతారు. చూసిన సినిమాల ఉదాహరణలు చెప్తూ స్క్రిప్టు ని అటూ ఇటూ లాగుతారు. స్క్రీన్ ప్లే అనగానే ఈ మొదటి రెండు వర్గాలు ఫిల్టరై పోయి, స్క్రీన్ ప్లే అంటే ఏమిటో బాగా తెలిసిన వాళ్ళే వర్కులో మిగులుతారు. కథ అలా కాదు ఇలా వుండాలని అన్నప్పుడు, ఏఏ అంశాలు దృష్టిలో పెట్టుకుని అంటున్నట్టు? యాక్టివ్ క్యారక్టర్? గాథ కాకుండా కథ? క్యారక్టర్ ఆర్క్? టైమ్ అండ్ టెన్షన్ గ్రాఫ్? గోల్ ఎలిమెంట్స్? సీన్ టూ సీన్ సస్పెన్స్? డైనమిక్స్? మార్కెట్ యాస్పెక్ట్? ఎమోషనల్ అప్పీల్? యూత్ అప్పీల్? ... ఇంకా చాలా టూల్స్ వుంటాయి- వీటిలో ఏది లేదా ఏవేవీ దృష్టిలో పెట్టుకుని అంటారు? ఇవేవీ లేకుండా ఏదో తోచింది అనెయ్యడమే? వంద కోట్ల సినిమాకి కూడా? ‘ఆచార్య’కి స్క్రీన్ ప్లే స్ట్రక్చర్ కేటగిరీ గాకుండా, కథ కేటగిరీ, స్క్రిప్టు కేటగిరీల జోక్యమే అట్టర్ ఫ్లాపు కింద మార్చేసింది. అది ఈ సినిమాలో నటించిన స్టార్లు కావచ్చు- ఇంకెవరైనా కావొచ్చు... 

(ఇంకా వుంది) 

ముందుగా కొంత ఉపోద్ఘాతం

         ‘ఆచార్య’ స్క్రీన్ ప్లే సంగతులు రాసే ఆలోచన లేదు. రాయడం అవసరమని విజ్ఞప్తు లొచ్చాయి. ‘ఆచార్య’ లాంటి మేజర్ మూవీ స్క్రీన్ ప్లే మంచి చెడ్డలు తెలుసుకుంటామని. ఈ మధ్య తెలుగు సినిమాలకి స్క్రీన్ ప్లే సంగతులు రాయడం లేదు. అదే మూసలో సినిమాలకి, అదే మూసలో స్క్రీన్ ప్లే సంగతులు రాయడం, అదే మూసని రీడర్స్ చదువుకోవడం... ఇలా రాసిందే రాయరా/చదివిందే చదవరా దారిలేని దాసరీ అన్నట్టు తయారయ్యింది. అసలు ఒక సినిమాకి రాసిన స్క్రీన్ ప్లే సంగతులు తర్వాత పది సినిమాలకి అదే పోస్టు చేస్తూ పోయినా తేడా ఏమీ రాదు.

        అసలు ఓ పది సినిమాలకి స్క్రీన్ ప్లే సంగతులు చదువుకుంటే, ఆ పరిజ్ఞానంతో ఇతర సినిమాల్ని విశ్లేషించుకోవడం వచ్చేయాలి. ఇలా జరగడం లేదు. ఎన్ని స్క్రీన్ ప్లే సంగతులు చదివినా మళ్ళీ కొత్త సినిమా వస్తే దాని స్క్రీన్ ప్లే సంగతులు చదివితే గానీ దాని లోటు పాట్లు తెలుసుకోలేని పరిస్థితి ఎక్కువుంది. కాబోయే మేకర్లే కాదు, రంగంలో వున్న వాళ్ళు కూడా చాలా మందికి కొత్తగా విడుదలైన / చూసిన సినిమాల్లో  కనీసం సెకండ్ యాక్ట్ ఎక్కడ మొదలైందంటే చెప్పలేని పరిస్థితి. మళ్ళీ దాని  స్క్రీన్ ప్లే సంగతులు చదివితే గానీ తెలుసుకోలేని పరిస్థితి. ఇలావుంది నాలెడ్జి పరిస్థితి. ఓ పదేళ్ళ క్రితం బ్రిటన్ నుంచి ఒక తెలుగావిడ ఈ మెయిల్ చేసింది- మీ రివ్యూలు చదివిన పరిజ్ఞానంతో సినిమాలు చూస్తూంటే యాక్ట్స్ ని గుర్తు పట్టడం, లోపాలు తెలిసిపోవడం సులభమైపోయిందని. అప్పటికి ఈ బ్లాగు లేదు, స్క్రీన్ ప్లే సంగతులు కూడా లేవు. పత్రికల్లో రాసే రివ్యూలే!

        రివ్యూలైనా, స్క్రీన్ ప్లే సంగతులైనా ప్రేక్షకులకి / ఆసక్తిగల మేకర్స్ కి సినిమాల పట్ల అవగాహన కల్పించడానికే వున్నాయి. మన డ్యూటీ యేదో మనకి చాతనైంది చేస్తున్నాం- దీన్ని చదువరులు ఉపయోగించుకోక పోతే  ‘ఆచార్య’ లాంటి మేజర్ సినిమాలు ఇంకా తీస్తూనే వుంటారు- తీస్తున్నది బ్రహ్మాండమనే భ్రమల్లో పడిపోయి. లేకి సినిమా ఎప్పుడూ లేకికి ముద్దే.

        ఒకప్పుడు వివిధ శాఖల సాంకేతిక నిపుణులు 45 మందిని ఇంటర్వ్యూలు చేసి ఆయా శాఖల పనితీరులు ‘ఆంధ్రజ్యోతి’ ద్వారా మొట్టమొదటిసారిగా వెల్లడించాం. అలాగే మేకర్స్ ని కూడా ఇంటర్వ్యూలు చేసి, వాళ్ళ కొత్త సినిమా తెరవెనుక జరిగిన స్క్రీన్ ప్లే కసరత్తులు లోకానికి తెలియజేద్దామంటే ముందుకు రాని పరిస్థితి. నల్గురైదుగుర్ని అడిగి చూసి ఆ ప్రయత్నం మానుకున్నాం. హాలీవుడ్ లో, బాలీవుడ్ లో మేకర్లు, రైటర్లు వాళ్ళ సినిమాల స్క్రీన్ రైటింగ్ గురించి ఇంటర్వ్యూ లిస్తూంటారు. తెలుగులో లోపాలు బయటపడతాయని ముందుకు రాకపోతే లోపాలతోనే ఫ్లాప్ సినిమాలు తీయడం ఖాయం.

విషయానికొద్దాం

         ‘ఆచార్య’ తెరవెనుక కథా కసరత్తుల గురించి ఇక్కడ అవసరం లేదు. తెర వెనుక ఎవరెవరున్నా జయాపజయాల్ని మేకరే మోయాలి. ఎంతో శ్రమచేసి తీసిన సినిమా మార్నింగ్ షో కే కుప్పకూలడమంత వెంటాడే విషాదం మరొకటుండదు. అయిందేదో ఐంది. ఇక విశ్లేషణతో కొత్త విజన్ ని చూస్తూ ముందుకు పోవడమే దారి. తెర వెనుక ఏం జరిగినా, ఫైనల్ గా తెర మీద ప్రేక్షకులకి ఏం మిగిలిందో దాని సంగతులే చూద్దాం. ఫైనల్ గా తేలిందేమిటంటే, ఓ హై కాన్సెప్ట్ కథని  రెగ్యులర్ లో- కాన్సెప్ట్ సినిమాలాగా అతి సాధారణంగా తీసేయడం. నక్సలిజానికి దైవ భక్తిని కలిపి ఎలా తీయాలన్నది సమస్యగా మారడం దర్శకుడి మాటల్లో. బేసిగ్గా చిరంజీవి పాత్రని లెజెండ్ గా ఎస్టాబ్లిష్ చేసే క్యారక్టరైజేషన్ని కథ డిమాండ్ చేస్తున్న ధోరణిని గమనించకపోవడం.

సేమ్ సైరా

‘లయన్ ఆఫ్ డెసర్ట్’

    చిరంజీవి ‘సైరా’ లో కూడా పాత్ర ప్రాబ్లమే. చారిత్రికంగా ఒక అస్పష్ట ఇమేజి వున్న ఉయ్యాలవాడ నరసింహారెడ్డి కథ కాని కథని తెరకెక్కించేప్పుడు, అతన్నొక స్మృతి పథంలో నిల్చి పోయే సుస్పష్ట లెజెండ్ గా ఎస్టాబ్లిష్ చేయకపోవడం. ‘లారెన్స్ ఆఫ్ అరేబియా’ లో పీటర్ ఓ టూల్ నటించిన లారెన్స్ చారిత్రక పాత్రనీ, ‘లయన్ ఆఫ్ డెసర్ట్’ లో ఆంథోనీ క్విన్ నటించిన ఒమర్ ముఖ్తార్ ఇంకో పాత్రనీ, కృష్ణ నటించిన ‘అల్లూరి సీతారామరాజు’ మరొక చారిత్రక పాత్రనీ స్మృతిపథంలో నిలచిపోయే లెజెండ్స్ గా సుస్పష్టంగా మనముందుంచారు వాటి దర్శకులు. అవి ఎక్కుపెట్టిన బాణాలయ్యాయి ప్రేక్షక హృదయాలకి. ‘సైరా’ లో లాగా, ‘ఆచార్య’ లో ఈ  ప్రధాన సృష్టే  జరగలేదు బాక్సాఫీసు అప్పీల్ కి.  ఇంత మల్టీ మిలియన్ బడ్జెట్ సినిమాలైన ఈ రెండిట్లో చిరంజీవి నటించిన పాత్రలతో వెండి తెరకి ఓ ఆత్మనీ, గుండె కాయనీ ఇవ్వాలని ఆలోచించలేదు.  

        ఉయ్యాలవాడని మరపురాని లెజెండ్ గా ఎస్టాబ్లిష్ చేయలేదు గానీ, మధ్యలో నరసింహావతారమని మిథికల్ టచ్ ఇచ్చే విఫలయత్నం చేశారు. ఇదైనా మనస్ఫూర్తిగా చేసివుంటే  మిథికల్ క్యారక్టర్ గా దైవత్వ  ఛాయాలతో మన్ననలందుకునేది. 1974 నాటి  విప్లవకారుడి కథ  ‘అల్లూరి సీతారామ రాజు’ లో దీన్నే విజయవంతగా నిర్వహించారు పాత్రకి దైవత్వాన్ని ఆపాదించి - ‘స్వాతంత్ర్య వీరుడా స్వరాజ్య భానుడా’ అంటూ కీర్తి గానాలతో. విప్లవాన్నీ, ఆధ్యాత్మికతనీ  విజయవంతంగా మిళితం చేసి అల్లూరి పాత్రని అజరామరం చేశారు. కానీ ‘ఆచార్య’ లో నక్సలిజాన్ని దైవభక్తితో ఎలా కలపాలో తెలియలేదు దర్శకుడి మాటల్లో. తెలియకపోతే గూగుల్లో ఓ క్లిక్ చేసేంత దూరంలోనే వుంది సమస్త సమాచారం.

అల్లూరిలో లెజెండ్ సృష్టి

‘లారెన్స్ ఆఫ్ అరేబియా’

    అల్లూరి సీతారామరాజు చరిత్రని సినిమా తీస్తే ఫక్తు డ్రై సబ్జెక్టు అవుతుందని అనుకుంటూ, సినిమా తీయడానికి పదిహేడేళ్ళుగా ఎన్టీఆర్ తాత్సారం చేస్తూంటే, అప్పటికి కేవలం 34 ఏళ్ళున్న హీరో కృష్ణ, ఆ డ్రై నెస్ ని కాస్తా ధైర్యంగా భక్తిరస పారవశ్యాలతో కల్పన చేసి సస్యశ్యామలం చేసేశారు!

        అల్లూరి సీతారామ రాజు అనే విప్లవ వీరుడుకి సినిమా కోసం దైవత్వాన్ని కూడా కల్పించి నడిపిన అద్భుత సన్నివేశాలే సినిమాకి జీవం పోసి డ్రై నెస్ ని వెళ్ళగొట్టాయి. విప్లవకారుడి మత దృష్టి రాజకీయ నాయకుడి మత దృష్టిలా విభజించదు, అది కలుపుకుని పోతుంది. విప్లవకారులు ఉద్యమాలు నడపడంలో ప్రజల్ని సంఘటితం చేసే మత దృష్టి లోపిస్తే, విఫలురవుతారేమోననే అభిప్రాయం కూడా కల్గిస్తుంది ఈ సినిమా.

        విప్లవ కవిత్వంలో భావ కవిత్వానికి చోటుండదు. అయినా  ఈ సినిమాలో  ఈ రూలునే బ్రేక్ చేశారు. ఇది రచయిత త్రిపురనేని మహారథి నైపుణ్యం అనొచ్చు. ఓ వైపు సామాజికంగా అమాయక గిరిజనుల కోసం పోరాడే వీరుడిగా అల్లూరిని చూపిస్తూనే, మరో వైపు కథా శిల్పం చెడకుండా- జానర్ మర్యాద దెబ్బ తినకుండా- అల్లూరిని మహిషాసుర మర్ధిని స్తోత్రం పాడగల పారంగతుడిగానూ చిత్రించారు. విప్లవ పాత్రకి పౌరాణిక సుగంధాల న్నమాట. ఇలా మెజారిటీ ప్రజల సెంటిమెంట్సుని దృష్టిలో పెట్టుకోవడమనే మార్కెట్ యాస్పెక్ట్ ఏదైతే వుందో, దాంతో చేసిన ప్రయోగమే ‘ఆచార్య’ లో లోపించింది.

లెజెండ్ లెక్కలు

        హైకాన్సెప్ట్ తరగతికి చెందిన మూవీని డిమాండ్ చేసే ‘ఆచార్య’ లాంటి కథ చిరంజీవిని ఆ స్కేల్ లో లెజెండరీ క్యారక్టర్ ని కోరుతుంది. అలా వూహించే కథ చేసి వుంటారు. అది కుదర్లేదు. లెజెండ్ టైపు కథా కథనాలు బోలెడు యాక్షన్ తో, సస్పెన్స్ తో, హై కాన్ఫ్లిక్ట్ పాయింట్ తో వుంటాయి. పాత్రకి ఎన్నో కష్టాలు ఆటంకాలూ ఎదురవుతాయి. ప్రకృతి, దేవుడు, మానవ ప్రవృత్తిలకి సంబంధించి తనదైన భావజాలాన్ని ప్రకటిస్తుంది పాత్ర. ముక్కుసూటిగా నైతిక విలువల్ని, లేదా జీవిత పాఠాల్ని వెల్లడిస్తుంది. ప్రజలకి దైవంలా, అవతార పురుషుడులా ఉదాత్తంగా వుంటుంది. ప్రజాసమస్యల పరిష్కారమే పరమావధిగా వుంటుంది. లెజెండ్ క్యారక్టర్ యూనివర్సల్ అప్పీల్ తో వుంటుంది.

       పక్క పటం చూస్తే, జేమ్స్ బానెట్ స్టోరీ వీల్ లో, ఆరోహణ - అవరోహణా క్రమపు రంగుల రాట్నంలో, పాత్రల వివిధ ఉత్థాన పతన స్థాయుల్ని గమనించ వచ్చు. కుడి వైపు కింది నుంచి పైకి వెళితే మొదటిది - తన కోసం, తన కుటుంబం కోసం మాత్రమే పాటుపడే ఫెయిరీ టేల్ పాత్ర, రెండవది - దీని పై స్థాయిలో పరిధి పెరిగి సమాజం కోసం పాటుపడే క్లాసిక్ పాత్ర, మూడవది - ఈ రెండిటి పై స్థాయిలో విస్తృత పరిధిలో ప్రపంచం కోసం పాటు పడే లెజెండ్ పాత్ర. ఇక నాల్గవది -  ఈ మూడిటికీ పై స్థాయిలో దేవుడికీ భక్తుడికీ అనుసంధానంగా వుండే సమున్నత మిథికల్ పాత్ర.

        చట్రం ఆరోహణా క్రమంలో ఈ నాల్గూ పాజిటివ్ పాత్రలే.  ఇక చట్రం ఎడం వైపు పై నుంచి కిందికీ దిగుతూ పోతే,  ఒక్కో మెట్టూ దిగజారుతూ నెగెటివ్ - యాంటీ హీరో పాత్రలుంటాయి. సినిమాలకి మొత్తం ఈ ఎనిమిది రకాల పాత్రలు. హాలీవుడ్ కైనా, టాలీవుడ్ కైనా, ఉండ్రాజ పల్లిలో కథలు చెప్పుకోవడానికైనా ఇంతే. సాహిత్యంలో కూడా ఇంతే.

        ఈ పాత్రల రంగుల రాట్నంలో ‘ఆచార్య’ లెజెండ్ కథ మూడో మెట్టుని అధిష్టించి వుండాలి. మొదటి మెట్టులో ఫెయిరీ టెయిల్ చిత్రణ, రెండో మెట్టులో క్లాసిక్ చిత్రణా పనికి రావు. ‘ఆచార్య’ కథ మతానికీ రాజ్యానికీ మధ్య సంఘర్షణతో కూడిన కథ. ‘దేర్ విల్ బి బ్లడ్’ మతానికీ పెట్టుబడికీ సంఘర్షణ. ఇందులో కథానాయకుడు డేనియల్ డే లెవీస్ పాత్ర పై స్టోరీవీల్ లో అవరోహణా క్రమంలో అట్టడుగు యాంటీ హీరో స్ఠాయికి పతనమై వుంటుంది. పెట్టుబడి దారుగా మతాన్ని మంటగలపాలని చూసి వినాశం తెచ్చుకునే పాత్ర. అటు మతాధిపతి కూడా ధనాశతో సైతానుగా మారి పతనమయ్యే పాత్ర. ఈ హై కాన్సెప్ట్ కథలో హీరో విలన్ ఇద్దరూ నాశనమవుతారు. ఇందులోంచి పాఠాలు ప్రపంచ పెట్టుబడిదారులు, మతాధిపతులు నేర్చుకోవాలి.

‘దేర్ విల్ బి బ్లడ్’

    ఇందులో హీరోది ఆయిల్ ని కనిపెట్టి లెజెండ్ గా ఎదిగే పాత్రే. తర్వాత దురాశతో యాంటీ లెజెండ్ గా మారిపోయే పాత్ర. పాత్ర నటించిన డానియెల్ డే లెవీస్ ఉత్తమ నటుడుగా ఆస్కార్ అవార్డు పొందాడు. దీని స్క్రీన్ ప్లే సంగతులు బ్లాగులో పోస్టయి భద్రంగా వున్నాయి.

        ‘ఆచార్య’ లో గిరిజనుల పుణ్య క్షేత్రాన్ని కబళించాలని చూసే రాజ్యపు దుర్మార్గం, దీన్నెదుర్కొనే నక్సల్ హీరో పాత్ర. ఈ స్టోరీలైన్ లోనే తేడా వుంది. దీంతో హై కాన్సెప్ట్ లెజెండ్ కి కాకుండా, లో కాన్సెప్ట్ లోకల్ హీరోకి తగ్గ కథగా తెరకెక్కింది. దీన్ని స్క్రీన్ ప్లే సంగతుల్లో చూద్దాం....

—సికిందర్ 

 

1161 : టిప్స్

 

        అంతిమంగా  తెరమీద సినిమా ఎలా కన్పిస్తుందో నిర్ణయించేది డైలాగ్ వెర్షనే అయినప్పుడు,  ఆ డైలాగ్ వెర్షన్ని తీసుకుని ఇదివరకు దర్శకులు అజ్ఞాతంలోకి వెళ్ళిపోయే వాళ్ళు.  నిశ్శబ్ద వాతావరణం లో, మౌన ముద్రలో కెళ్ళి పోయి- మనసు తెర మీద ఆ డైలాగ్ వెర్షన్ని రన్ చేసుకుంటూ, దీన్ని ఏ శైలీ శిల్పాలతో తెరకెక్కించాలో మనసులో ముద్రించుకుని- శబ్ద ఫలితాలు  సహా తీవ్రమైన  పేపర్ వర్క్ చేసుకుని, సర్వసన్నద్ధులై సెట్స్ కి వెళ్ళేందుకు వచ్చేవాళ్ళని వినికిడి. ఇదేదో బావుంది. అజ్ఞాతంలోకి వెళ్ళిపోయి ధ్యానించడమంటే సబ్ కాన్షస్ మైండ్ లో ముద్రించుకోవడమే.  ఒకసారి సబ్ కాన్షస్ మైండ్ లో ముద్రించుకున్నాక ఆ సబ్ కాన్షస్ మైండ్ అద్భుతాలు చేయిస్తుంది.

ఐతే ఒకసారి అజ్ఞాతంలోకంటూ వెళ్ళిపోయాక  బయటి ప్రపంచంతో సంబంధాలు పెట్టుకోకూడదు. సోషల్ మీడియా జోలికి అసలు పోకూడదు. 24x7 తామేం చేస్తున్నారో  ఫేస్ బుక్ లో ప్రపంచానికి చెప్పుకుంటే గానీ కడుపు చల్లబడని చాంచల్యానికి పోకూడదు. మనసు మీద అదుపు లేని వాడు సగటు మనిషే - వాడు మేకర్, క్రియేటర్, ప్రొప్రయిటర్ కాలేడు.  మనమైతే  డైలాగ్  వెర్షన్ పూర్తి చేసుకున్నాక ఈ నియమాలు పాటించాలని చెప్పుకుంటున్నాం గానీ, హాలీవుడ్ క్రిస్టఫర్ నోలన్ అయితే అసలెప్పుడూ ప్రపంచంతోనే  సంబంధాలు పెట్టుకోడు. ఫోన్ వుండదు, టీవీ వుండదు, కంప్యూటర్ వుండదు, ఈ మెయిల్ వుండదు, సోషల్ మీడియా వుండదు- ఏమీ వుండవు. ఆదిమ కాలంలో మునిలా ఎక్కడో మారు మూల కూర్చుని సినిమాల సృష్టి గావిస్తాడు. సబ్ కాన్షస్ మైండ్ తో అతడి చెలిమి అలాటిది. మునుల తపస్సు కూడా సబ్ కాన్షస్ మైండ్ తోనే. సృష్టి రహస్యమంతా సబ్ కాన్షస్ మైండ్ లోనే వుంది... 

2. స్క్రీన్  ప్లే కి చక్కగా  మూడంకాలు (త్రీ యాక్ట్స్) పెట్టుకుని, ఆ బిగినింగ్- మిడిల్ - ఎండ్ అనే మూడంకాలకి రెండు  ప్లాట్ పాయింట్స్ తో రెండు మూలస్థంభాలు పెట్టుకుని, వాటి మధ్య వాటికి దారి తీయించే  ఉత్సుకతని రేపే కథనాన్ని మాత్రమే చేసుకుంటే,  ఆస్వాదించడానికి  సినిమా ఎంత హాయిగా వుంటుందో తెలిపే ఉదాహరణ ఇదే- కొరియన్ మూవీ ‘మై వైఫ్ ఈజ్ ఏ గ్యాంగ్ స్టర్'

3. వేరే సినిమాల్ని భక్తిభావంతో పరమ పవిత్రంగా కాపీ కొట్టేటప్పుడు, లేదా నీతీ నిజాయితీలతో చట్టబద్ధంగా రుసుము చెల్లించి రీమేక్ చేసేప్పుడు, వాటిని కూలంకషంగా విశ్లేషించుకుని, ఆ కథా నిర్మాణం, పాత్రచిత్రణలు, వాటి దృశ్యీకరణల వెనకున్న ఉద్దేశాల్నీ, వ్యూహాల్నీ, అనుసరించిన విధానాల్నీ మదింపు చేసి, వీలయితే అందులోంచి కొంత నేర్చుకుని, మొత్తం సబ్జెక్టునీ ‘ఓన్’ చేసుకుని ముందుకెళ్తే బాక్సాఫీసు బకాసుర ప్రమాదాలు కచ్ఛితంగా తప్పుతాయి.

4. బయట ప్రపంచం చూస్తే యమ స్పీడందుకుని జోరుగా ముందుకు దూసుకు పోతూంటే, తలుపులు మూసిన చీకటి థియేటర్లో మాత్రం సినిమాలు ఇంకా తీరుబడిగా, పాత  కళా ప్రదర్శన చేస్తూ, కృష్ణా రామా అనుకుంటూ కూర్చోలేవు. జీవించే కళే మారిపోయాక కళా ప్రదర్శనేమిటి? అందుకని 1990 ల నుంచీ ఇవాళ్టి దాకా హాలీవుడ్ కి కొత్త బైబిల్ సిడ్ ఫీల్డ్ పారడైం మాత్రమే. స్పీడు ఈ పారడైం లక్షణం.

        5. హై కాన్సెప్ట్ కథల పాయింటు ‘ఒకవేళ ఇలాజరిగితే?’ (what if?) అన్న ప్రశ్నతో వుంటుంది. ఈ ప్రశ్నే కథకి ఐడియా నిస్తుంది. గ్రహాంతర వాసులు భూమ్మీదికి దండ యాత్ర కొస్తే? (‘ఇండిపెండెన్స్ డే’ ఐడియా). డైనోసారస్ లని మళ్ళీ పుట్టిస్తే? (‘జురాసిక్ పార్క్’ ఐడియా). సముద్ర గర్భంలో రాజు సప్త సముద్రాల్ని జయించాలనుకుంటే? (‘ఆక్వామాన్’ ఐడియా). ఇలా చాలా చెప్పుకోవచ్చు. తెలుగులో ఎప్పుడైనా ఇలా ట్రై చేసిన పాపాన పోయారా?

6. ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఏ ప్రేక్షకులకైనా సింపుల్ గా అర్థమై పోతాయి హై కాన్సెప్ట్ కథలు. ఒక వేళ ఇలా జరిగితే? - అన్న ప్రశ్నే సాధించాల్సిన సమస్య వీటిలోని ప్రధాన  పాత్రకి. ఈ ప్రశ్నని ఎదుర్కోవడమే యాక్షన్ ఓరియెంటెడ్ గా వుండే కథ. ప్రశ్నని ఎదుర్కోవడం గోల్,  ఆ ప్రశ్నని నిర్వీర్యం చేయడం గోల్ సాధన. సింపుల్  గా అర్ధమైపోతాయి ఈ కథలు మూడు ప్లాట్ పాయింట్ల పారడైంతో. ఇలా ప్రశ్నని పట్టుకుని కథ తక్కువ, ఆ తక్కువ కథతో ఎక్కువ యాక్షన్ - ఇదే హై కాన్సెప్ట్ హాలీవుడ్ సినిమాల యూఎస్పీ (యూనిక్ సెల్లింగ్ పాయింట్) అన్నమాట.

7. అద్భుత కొరియన్ రోమాంటిక్ డ్రామా ‘ది క్లాసిక్’ లో టైటిల్స్ లోనే గుప్తంగా కథ చెప్పడం వుంటుంది సింబాలిక్ గా. ఒక్కో చోట ఈ రోమాంటిక్ డ్రామాలో భావోద్వేగాలతో కూడిన సన్నివేశాలు ఒకనాటి మణిరత్నం సినిమా చూస్తున్నామా అన్నట్టే వుంటాయి. ఐతే మణిరత్నం లాగా పంచ భూతాల్ని చూపించలేదు. ప్రకృతి కాలాల్ని చూపించాడు దర్శకుడు క్వాక్ జే యంగ్.  టైటిల్స్ నుంచే దీన్ని గమనించవచ్చు. కొండకోనలూ సెలయేళ్ళూ వృక్షాలూ ... వీటి  రెండు కాలాలు  మార్చి మార్చి  చూపిస్తూంటాడు. పిల్ల కథ,  తల్లి కథ అనుకోవాలనుకున్నట్టుగా. ఒక పక్క లేలేత ప్రకృతి, ఆ తర్వాత ఫేడవుట్ అయి ముదిరిన ప్రకృతి. ఇలా మార్చి మార్చి చూపిస్తూ టైటిల్స్ చిట్టచివర, మహా వృక్షాల మొదళ్ళ దగ్గర నేలని తాకుతూ కుంగుతున్న సూర్యబింబాన్ని చూపిస్తాడు...

8. పై చిత్రణ ఆందోళన కల్గిస్తుంది. ఇక్కడ అన్యాపదేశంగా ఒక అస్తమయాన్ని చూపిస్తున్నాడు -  దేని అస్తమయాన్ని? అక్కడున్న మహా వృక్షాల్ని బట్టి చూస్తే తల్లి కథ అస్తమయాన్నే. ఇలా ఈ ‘ఓపెనింగ్ టీజర్’ తోనే కథని వెంటనే చూసెయ్యాలన్న ఆత్రుత కల్గిస్తాడు. మంచి మార్కెట్ యాస్పెక్ట్ వున్న క్రియేటివిటీ. ఒక అస్తమయంతో ఒక  సూర్యోదయం. తల్లి కథ అస్తమించక పోతే పిల్ల కథ ఉదయించదు. తల్లి కథకి సమాధానం పిల్ల కథలోనే వుంది. పిల్ల కథకి ఆధారం తల్లి కథతో నే వుంది. ఇదొక చక్ర భ్రమణం. ఇద్దరూ సార్ధకమయ్యే ఒక పరస్పరం, ఒక ద్వంద్వం ... ఇలాటి భావుకతని  తెలుగు సినిమాల్లో కూడా సాధిస్తే బావుంటుందేమో? 

9. ప్రేమ సినిమాలెన్ని తీసినా వాటికి ఎప్పటికప్పుడు వయసుకొచ్చిన యువ  ప్రేక్షకులు నున్నగా తిన్నగా తయారై వుంటూనే వుంటారు. అయినా తీస్తున్న ప్రేమ సినిమాలు ఫ్లాపవుతున్నాయంటే లేత కుర్రాళ్ళకి కూడా పట్టని ఓల్డ్ సరుకుగా అనిపిస్తున్నాయన్న మాట. సినిమాలు చూసే వయసు కొచ్చిన నేటి లేత కుర్రాళ్ళ ప్రపంచంలోకి మేకర్లు వెళ్ళి నేటివైన ప్రేమ సినిమాల్ని ఆవిష్కరిస్తే తప్ప ఏ అద్భుతాలూ జరగవు.

10. కమింగ్ ఆఫ్ ఏజ్ మూవీస్ అనే జానరనేది ప్రేమల గురించి కానే కాదు, అవి నేర్చుకోవడం గురించి మాత్రమే. ప్రేమ సినిమాల్ని కాస్త స్టయిలిష్ గా తీస్తే ఇది కమింగ్ ఆఫ్ ఏజ్ మూవీ అంటూ రివ్యూ రైటర్లు కూడా రాసి పారేస్తున్నారు. ఇలా వుంటే ఓ కమింగ్ ఆఫ్ ఏజ్ మూవీని తెలుగులో ఎప్పటికి చూడగలం.

11. అప్పుడప్పుడే బయటి ప్రపంచంలో అడుగుపెట్టే 13-19 ఏజి గ్రూపుది టాలెంట్స్ వికసించే వయసు. అవి ఉక్కిరిబిక్కిరి చేస్తూంటాయి. వాటితో ఏదో తెలుసుకోవాలి, ఏదో చేయాలి, జీవితంలో ఏదో సాధించాలన్న తపనతో కూడిన సంఘర్షణ. ఈ సంక్షుభిత ప్రయాణంలో జీవితంలో తెలియనివెన్నో తెలుసుకోవాలని ప్రయత్నించడం, నేర్చుకోవడం వంటివి చేసి, 19 కల్లా పరిపక్వ వ్యక్తిగా/వ్యక్తురాలిగా ఎదగడం. ఇలా కమింగ్ ఆఫ్ ఏజి మూవీస్ టీనేజర్లు నేర్చుకోవడం - ఎదగడం అనే పాయింటు చుట్టూ వుంటాయి. హాలీవుడ్  లో ఏడాదికి 36 క్రమం తప్పకుండా తీస్తూంటారు. తెలుగులో అర్ధం లేని  హై స్కూలు ప్రేమలే  తీస్తారు. ఆ ఏజిలో వికసించే టాలెంట్స్ ఉక్కిరిబిక్కిరి చేస్తాయి, స్వభావ విరుద్ధంగా ప్రేమలు కాదు. ఒకసారి మనమీ వయసులో ఏం చేసేవాళ్ళమో గుర్తుచేసుకుంటే తెలుస్తుంది. 

12. తెలుగులో 13-19 ఏజి గ్రూపు టీనేజి ప్రేక్షకులు తమ నిజ జీవితాలు కనిపించని, వాటికి దారి చూపని కథలతో, తమకి సంబంధం లేని  అవే రోమాంటిక్ కామెడీలూ డ్రామాలతో వస్తున్న సినిమాలకి కనెక్ట్ కాలేక, తమ మనసెరిగి సినిమాలు తీసే యంగ్ మేకర్లు లేని లోటుకి - ఒక అసంతృప్త ప్రేక్షక సమూహాలుగా మిగిలిపోతున్నారు. ఈ సెగ్మెంట్ లో ఖాళీగా వున్న మార్కెట్ ని సొమ్ము చేసుకునే స్పృహ ఏ మేకర్లకీ వుండడం లేదు. అవే రోమాంటిక్ కామెడీలు తీస్తూ డ్రై మార్కెట్లో ఒకటే కుమ్మడం, ఫ్లాపవడం. ఈ కుమ్మడంలో చూద్దామన్నా ట్వెంటీ ప్లస్ వాళ్ళకి కూడా పనికొచ్చే రియలిస్టిక్ సరుకు కనిపించదు.

        సరే, ఇక  నెక్స్ట్ ‘స్క్రీన్ ప్లే టిప్స్ విత్ ఫైనాపిల్ జ్యూస్’ తో మళ్ళీ కలుద్దాం!

—సికిందర్